Morgunblaðið - 26.02.1948, Blaðsíða 2

2
MORGVTSBLAÐIÐ
ummtudagur 26- febrúar 194H
MÁLEFNAHNUPL KOMMÚNISTA
(^ementóueróL
umn:
UMRÆÐURNAR á Alþingi um
frumvarp til laga um sements-
verksmiðju, sem lagt heíur ver-
ið fram af ríkisstjórninni, hafa
enn á ný sýnt hjákátlega hlið á
kommúnistum í afskiftum af op-
inberum málum.
Sementsverksmiðjan mundi
vissulega kosta mikið fje, senni-
lega ekki minna en um 15 milj.
kr., sem útvega þarf, eða trygg-
ingar fyrir því að það fáist, áður
en framkvæmdir hefjast fyrir al-^
vöru. Allir vita það, að nú horfir
á alt annan veg með öflun láns-
fjár en gerði fýrir nokkrum ár-
um, t. d. í tíð fyrverandi ríkis-
stjórnar.
Vinnubrögð Áka.
A Alþingi heldur Aki Jakobs-
son því fram núna, að gera eigi
ríkisstjórninni skylt aSk’ byggjá
verksmiðjuna strax og skeytir
hann ekkert í því efni um það
hvort nokkuð fje fáist lánað til
þeirra hluta, en hvert barn veit
að ekki er hægt að taka kostnað-
inn af slíku stór fyrirtæki inn á
, rekstur ríkisins. Hann hafði þann
hátt sjálfur, þegar hann var við
völd að efna til framkvæmda,
senda menn út í lönd, festa kaup
á vjelum o fl., til ýmissa fyrir-
tækja, má þar ti) nefna lýsis-
hersluverksmiðju, tunnuverk-
smiðju, niðursuðuverksmiðju og
þessháttar, en skeytti ekkert um
það, hvort nokkur peningur væri
trygður til framkvæmdanna.
Afleiðingin varð svo sú, að
þegar Aki fór frá völdum, þá
voru þessi fyrirtæki öll komin
í það ástand, að búið var að efna
til útgjalda, búið að gera samn-
inga um kaup á einhverjum hluta
arf vjelum, búið að hafa menn úti
um öll lönd með stórum tilkostn-
aði, en hvergi sjeð fyrir fje, eins
og Alþingi hafði til ætlast. —
Kíkissjóður varð svo að greiða
þessar skuldir, serr: til hafði ver-
ið stofnað, af rekstrarfje ríkis-
ins. En til allra þessara fyrir-
tækja hafði Aki Jakobsson haft
heimild Aiþingis til að útvega
sjerstök lán, sem áttu að standa
jrndir kostnaðfíium, en honum
þótti víst ekki taka því, að vera
að hirða um slíka smámuni, og
því fór sem fór.
Þjóðviljinn hefur haldið uppi
látlaUsum árásum á núverandi
ríkisstjórn fyrir að hafa ekkí
kippt öllu því í lag, sem Aki
Jakobsson var búinn að koma út
í ófæru.
Sementsverksmiðjuna á að
byggja strax, segir Aki Jakobs-
son. Aftur ó móti er Einari Ol-
geirssyni allmikið drumbs um
þetta mál, og talar annað veifið
um að fresta beri aígreiðslu frum
varpsins. I einu eru þeir alger-
lega sammála, en það er að halda
uppi löngum og þarflausum útúr-
dúraræðum um mál, sem allur
þingheimur vill að nái fram að
ganga á skynsamlegan hátt.
Kangfærslur komma.
I Þjóðviljanum er því haldið
fram í urntali um þessi mál, að
það sje Aki einn, sem eigi allan
heiðurinn af undirbúningi sem-
entsverksmiðjunnar tilvonandi.
Það er ekki ný bóla, að Þjóð-
viljinn hnupli frá öðrum heiðr-
inum af málum, setr eru að verða
vinsæl meö þjóðinni. Það er ekki
Aki Jakobsson, sem á neinn heið-
ur skilið í þessu efni, ef endi-
lega þarf að fara að rífast um
það, hver eigi hann. Sements-
verksmiðjumálið var tekið upp
af Skipulagsnefnd atvinnumála,
er starfaði á árunum 1934—’35.
Má lesa í skýrslu þeirrar nefnd-
ar, að rannsókn var framkvæmd
einhig af dönskum verkfræðing-
um. Rannsóknarráð ríkisins hafði
undir forustu Steinþórs heitins
Sigurðssonar, magisters, fram-
haldsrannsókn á þessu máli með
höndum. Jóhannes Askelsson
jarðfræðingur vann mikið að und
irbúningi málsins með rannsókn-
um vestra einkuro í Önundar-
firði, bæði 1939 og 1941. Loks
'var enn ýtt við málinu ó Alþingi
1945, með þál.till. Bjarna Bene-
Afkáraleg framkoma
þeirra í sementsverk-
smiðjumálinu
diktssonar um rannsókn inn-
lendra byggingareina. Sá maður,
sem núna hefir haít á hendi þær
rannsóknir, sem frv. m. a. er að
mestu bygt á, er Haraldur Ás-
geirsson. Hann stundaði nám í
Ameríku með sertientsframleiðslu
sem sjergréin og hlaut til þess
styrk, fyrst frá þjóðstjórninni,
svokölluðu, og síðar frá Mennta-
mólaráði. Þegar hann kom heim
1945, hafði Nýbyggingarráð þessi
.og önnur framfaramál í atvinnu-
háttum landsmanna til umræðu.
Haraldur Asgeirsson kom því að
vörmu spori a fund Nýbyggingar
ráðs, og voru þar haldnir með
honum nokkrir fundir til að ræða
málið, og var það allt í samráði
við Steinþór heit. Sigurðsson,
mag., sem sat að minsta kosti einn
slíkan fund* og studdi að öðru
leyti viðleitni Nýbyggingarráðs-J
í þessu efni á allan hátt.
Að loknum þessum umræðu-
fundum í Nýbyggingarráði, var
það talið heppilegt að Haraldur
Asgeirsson fengi aðstöðu til að
beita sjer fyrir ýtarlegri og ef
unt væri, fullnaðarrannsókn á
málinu.
Það kom fram þegar í þessum
umræðum, að best skilyrði
mundu vera til vinslunnar í On-
undarfirði, enda var Rannsókn-
arráð ríkisins þá þegar búið að
athuga þá hlið málsins. Að þessu
öllu loknu eða í Iok jan. 1946 rit-
aði Nýbyggingarráð síðan þáver-
andi atvinnumálaráðherra, Áka
Jakobssyni og fór fram á að hann
beitti sjer fyrir því, að Haraldur
Asgeirsson fengi aðstöðu til að
starfa við Atvinnudeild Háskól-
ans að því sjerstaka verkefni, er
greinir hjer að framan. Ráðherr-
ann varð við þessari ósk og Har-
aldur hefur síðan síarfað við At •
vinnudeildina að þessum rann-
sóknum.
Tillögur Nýbyggingarráðs.
I brjefi Nýbyggingarráðs var
farið fram á, að rannsóknum Har
aldar Asgeirssonar yrði beint að
því, ^
1. að rannsaka þau jarðefni,
sem fyrir hendi eru hjer á landi
til vinnslunnar,
2. að athuga hvar heppilegast
væri að öllu athuguðu að stað-
setja væntanlega verksmiðju fyr
ir sementsframleiðslu, hæfilega
stóra fyrir þarfir landsmanna,
3. að undirbúa verkfræðilega
hið væntanlega fyrirtæki og gera
áætlanir um stofnkostnaðinn,
4. að gera áætlanir um árleg-
an reksturskostnað. slíkrar verk-
smiðju og afkomu fyrirtækisins,
enda sje honum falið að hafa
samvinnu við Nýbyggingarráð
um allt, er lítur að athugun á
möguleikum fyrir sementsverk-
smiðjuna og áætlanir þær„ sem
áður greinir.
I brjefi Nýbyggingarráðs til
ráðherra, segir svo varðandi þá
málaleitan, að H. A. væri látinn
starfa að rannsóknunum:
„Framanrituð ályktun er gerð,
eftir að Nýbyggingarráð hefur
kynt sjer nokkuð þær athuganir
á sementsverksmiðjumálinu, sem
gerðar hafa verið hjerlendis og
ennfremur þær kostnaðaráætlan-
ir, sem á fyrri stigu.m þessa máls
hafa verið gerðar“.
Síðan þetta gerðist, hefur Har
aldur Asgeirsson, eins og kunn-
ugt er, unnið mikið og merkílegt
starf til frekari undirbúnings se-
mentsverksmiðj umá Isins. Þáttur
Aka Jakobssonar hefir verið sá
einn að reyna að eigna sjer þetta
mál, sem, eins og sýnt hefur ver-
ið fram á hjer að frainan, hann
hefir sama og ekkert nærri kom-
ið. 1 þessu skyni ljet hann at-
vinnumálaráðuneytið gefa út
nokkurskonar bráðabirgða-
skýrslu um rannsókn Haraldar
Asgeirssonar löngu áður en þeim
var lokið, en sneiddi fram hjá
Nýbyggingarráði, þar sem hann
hefir þá þegar haft í huga að
hnupla máxinu í sínar hendur.
Núverandi ríkisstjórn hefur svo
tekið þetta mál upp á þann veg,
Sem kunnugt er, og ber það fram
á Alþingi. Þá bregðast kommún-
istar við því, eins og segir í upp-
hafi þessa máls, þannig að það
er sýnt, að fyrir þeim vakir ekki
að fylgja málinu fram af skyn-
semi, heldur einungis að reyna
að láta það verða að pólitísku á-
róðursmáli og til að punta upp
á Aka Jakobsson með lánsfjöðr-
um. — Ekki mun af veita.
16664 farþegar til og
frá úfíöndum s. I. ár
SAMKVÆMT upplýsingum
frá Útlendingaeftirlitihu komu
hingað til lands alls 8232 far-
þegar frá útlöndum á s. 1. ári,
en 8432 fóru hjeðan utan. Far-
þegar til og frá útlöndum hafa
því alls verið 16684.
Af þeim^ sem komu hingað
voru 3851- íslendingur, en 4378
útlendinga»frá 20 þjóðum. Dan
ir voru fjölmennastir, eða 1706,
Bandaríkjamenn 1491, Norð-
menn 399, Englendingar 390 og
Svíar 167, en frá öðrum þjóð-
um hafa komið færri en 50.
Með flugvjelum ferðuðust 4698,
en 3531 með skipum.
Af þeim sem fóru hjeðan voru
3969 íslendingar, en 4462 út-
léndingar. 2013 þeirra voru
Danir, 1200 Bandaríkjamenn,
473 Englendingai, 387 Norð-
menn og 200 Svíar. Menn frá
öðrum þjóðum voru innan við
40. 4770 þessara manna fóru
með flugvjelum, en 2661 með
skipum.
Árið 1936 komu alls hingað
til lands 7042 farþegar, en 6441
fór hjeðan.
Rússar verSa meS í
HoNnenkoflen
FIMMTÁN rússneskir skíða-
menn og tvær konur, sem taka
þátt í Holmenkollen-mótinu í
Noregi, komu til Oslo s.l. laug-
ardag ásamt sex manna farar-
stjórn.
Konurnar taka þátt í svig-
kepppni. Karlmennirnir taka 8
þátt í göngu, 4 í svigi og 3 í
stökki.
Um getu rússnesku skíða-
mannanna er lítið vitað, en
sennilegt er að þeir sjeu vel
samkeppnisfærir við skíðamenn
annara landa. Bendir „SpOrts-
manden“ á í því sambandi, að
Rússar sjeu ekki vanir að taka
þátt í öðrum íþróttagreinum en
þeim, sem þeir hafa möguleika
á að vera framarlega í.
15 dæmdir í hegningarvinnu
CAPETOWN, Suður-Afríku: —
Fimmtán Indverjar voru nýlega
dæmdir í 4 mánaða hegningar-
vinnu fyrir að fara yfir landa-
mæri Natal frá Transvaal án þess
að hafa nauðsynleg leyfi.
„Tíminn44 reynir
enn að verja 8.1.8.
með blekkingum
Tvær spumingar, sem „Tíminn" ætti
að svara
TÍMINN heldui enn áfram í
gær að ræða cementsverðið.
Öll greinin er samfeldur vef-
ur af blekkingum og ætla jeg
ekki áð viðhafa mörg orð, en
kem beint að efninu. Jeg ætla
hjer að benda á fjórar megin-
villur, sem koma fram í þess-
ari einu grein og sýna berlega
hvernig Tíminn flytur mál sitt:
Fyrsta villan: Rússneskt ce-
ment, en ekki danskt.
Tíminn segir að jeg hafi selt
cement á kr. 322.35 hverja smá-
lest og sje það danskt cement,
en S.Í.S. hafi selt samskonar
cement á 5.95 ódýrara úr
,,Hvassafelli“.
Verslun okkar seldi rússn-
eskt cement (ekki danskt) á kr.
320.00 smálestina þar til um
miðjan október s. 1. en S.I.S.
seldi rússneskt cement á kr.
329.00 hverja smálest eða kr.
9.00 dýrara en verslun okkar.
Þetta hvortveggja hefur verið
tekið skýrt fram áður.
Tíminn segir að cementið,
sem selt er samkv. þeim nótum
sem blaðið birtir, sje danskt því
það sje sjáanlegt að það sjeu
fjórir sekkir í tunnunni. Þarna
hleypur Tíminn enn á sig því
mjög mikið af rússnesku ce-
menti var selt í fjórðungspok-
um þar eð umbúðirnar utan um
rússneska cementið voru svo
ljelegar að það þurfti að skifta
um mikið af umbúðum og
settum við þá ceirientið úr ónýtu
umbúðunum í þessa fjórðungs-
sekki. Einnig var mikið af ce-
menti (umbúðalaust í lestum
skipanna.
Önnur villa: Tíminn ber ekki
saman það sem saman á.
Tíminn ber saman verð S.Í.S.
á dönsku cementi við verð okk-
ar á rússnesku cementi en slíkt
er ekki sambærilegt og gerir
blaðið þetta vísvitandi í blekk-
ingarskyni. Þeir sölureikningar
frá verslun okkar sem Tíminn
birtir eru fyrir rússnesku ce-
menti, sem var 9 kr. ódýrara
hver smálest hjá okkur en hjá
S.Í.S., og hefði Tíminn alger-
lega getað sparað sjer að birta
þessa reikninga.
Þriðja villan: Tíminn reiknar
skakkt.
í þriðja sinn hleypur Tíminn
á sig, er hann reiknar nóturnar
út og fær þá niðurstöðu að smá-
lestin af rússneska cementinu
hafi kostað 322,35 hjá okkur í
stað kr. 320.00, eins og við höf-
um ætíð haldið fram. Þetta staf-
ar af því að Tíminn reiknar með
nettoþyngd, en á að vera brutto-
þyngd. Eins og jeg hef tekið
fram áður eru allar tölur, sem
jeg hef birt um verðlag versl-
unar okkar miðaðar við brutto-
þyngd og er það því sýnilega
gert í blekkingarskyni að reikna
þetta á þennan hátt, því verð-
lagningin á cementinu er mið-
uð við brúttóþyngd.
Fjórða villa: Fyrri ósannindt
endurtekin,
„Tíminn“ segir að verslun okk
ar hafi selt danskt cement á mis
munandi tímum á mismunandi
verði. Á því tímabili, sem grein-
ar mínar og ,,Tímans“ ná yfir,
hefur verðið á dönsku cementi
hjá verslun okkar ætíð verið hiðj
sama, en „Tíminn" hverfur hjer
til fyrstu villunnar, sem talin
er hjer að framan og telur það
cement danskt, sem er rúss-
neskt.
Tíminn talar enn um að S.Í.S.
selji nú cement á Akureyri ó-
dýrara en kaupmenn, en forð-
ast að minnast á það sem jég
upplýsti í fyrradag að S.Í.S.
seldi á s. 1. sumri cement þar
nyðra, sem var kr. 32.75 dýr-
ara smálestin en cement frá
verslun okkar sem um líkt leyti
var selt þar á staðnum.
Tvær spurningar.
En loks má beina tveiríl
spurningum til Tímans:
Fyrsta spuming:
Hvers vegna minnist TímiruK
aldrei á það að S.Í.S. fjekk á
s. 1. ári 2240 smálestir af rússn-
esku cementi, sem selt var hje»
á 9 kr. hærra verði en sams-
konar cement var selt fyrir hjá
verslun okkar?
Önnur spuming;
Hversvegna svarar Tíminn
engu íil um það, sem jeg hefi
upplýst, að sumum viðskifta-
mönnuin okkar var fyrirskfpacS
að kaupa rússneskt cement hjá
S.Í.S. þrátt fyrir það þótt þeiní
bvðist betri vara á lægra verði
hjá verslun okkar.
Það gæti virst svo, sem þess-
ar staðreyndir sjeu of örðugar,
til þess að Tíminn treysti sjeí
til umræðna um þær og má þð
merkilegt -heita því TímanM
flökrar ekki við að rangfærs
aðrar staðreyndir, sem eru al-
veg jafn skýrar. En jeg er reiðií
búinn til umræðna um þessl
atriði hvenæg sem er.
Hallgrímur Benediktsson.
•“—*' —-^ ......
Nýr rúsmeskur sendi-
herra í Kína
Skanghi í gærkveldi.
SAGT var hjer í Shanghai {
dag, að kínverska stjórnin hefðf
fallist á að veita Nikolai Vassil-
ievich hérshöfðingja móttöku,
en Rússar hafa tilnefnt hanrj
næsta sendiherra sinn í Kína,