Morgunblaðið - 02.04.1948, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 2. apríl 1945. \
Nýja mjólkurstöðin tekur ef ti
vilS til starfa um rnitt sumar
í>ESS MÁ ef til viii vænta að hin
jnýja mjólkurstöð, sem verið hef-
tiv í byggingu hjer í Reykjavík
«íðan sumarið 1942, geti tekið til
etarfa á miðju þessu sumri. Það
veltur þó á því, að gufuketill, sem
pantaður hefur xærið frá Eng-
landi og átti að koma snemma á
þessu ári, en ennþá er ókominn,
verði kominn. Að öðru leyti eru
aliar vjelar stöðvarinnar að und-
anteknum vörulyftum í húsið
komnar til landsins og er Unnið
að niðursetningu þeirra af kappi.
Þessar upplýsingar fjekk blað-
4ð í gær hjá Einari Ólafssyni
laónda í Lækjarhvammi, en hann
á eins og kunnugt er sæti í stjórn
Mjólkursamsölunnar, sem hefur
4ræð höndum byggingu hinnar
tiýju mjólkurstöðvar.
Synjað um framleiðsluleyfi
4 Ameríku.
Hvernig stendur á þeim mikla
drætti, sem orðið hefur á því að
Ijúka byggingu mjóikurstöðvar-
ánnar?
Þáð er orðin nokkuð löng saga
að segja frá því, segir Einar í
Lækjarhvammi.
Þegar byrjað var að byggja
etöðina sumarið 1942 var rætt um
að fá til hennar vjelar frá Ame-
ríku. Árið 1943 var þessvegna
sendur maður vestur til þess að
athuga möguleika á vjelakaupum
|>ar. Fjekk hann tilboð frá ýms-
«rn íyrirtækjum um sölu á nauð-
Eynlegum vjelum. En þegar til
étti að taka neitaði stjórn Banda-
ríkjanna um framleiðsluleyfi fyr-
ir þeim af styrjaldarástæðum. —
Sat við þá synjun til stríðsloka.
Þá ákvað stjórn Mjólkuraamsöl-
tmnar að leita fyrir sjer til Norð-
urlanda um vjelakaup. Var það
talið hagkvæmara vegna þess að
élítið var að auðveidara myndi
að fá þaðan varahluti síðar meir.
Seinnihluta árs 1945 var Stefán
Ejörnsson mjólkurfræðingur send
ur til Danmerkur og Svíþjóðar,
Fjekk hann tilboð í allar vjelarn-
ar. Var þá samþykkt að taká til-
boði frá dönsku fyrirtæki, sem
etystan afhendingarfrest bauð.
En það var fyrst og fremst tvent
sem. altaf var stjórn mjólkursam-
pölupnar efst í huga, að fá vjel-
arnar eins fljótt og unnt væri og
eins fullkomnar og kostur væri á.
Afhendingartími vjelanna hjá
jþessu danska fyrirtæki var sam-
Évæmt tilboði þess 6—14 mánuð-
#r á hinum ýmsu vjelum. — En
lií.nn reyndist því .miSur miklu
"tengri, þannig að síðustu vjelarn-
ér í þessari pöntun komu ekki
fyrr én í nóvember 1947.
Gerilsneyðingar- og hreinsivjel
fccitn hinsvegar snemma á því ári
cg voru þær þá þegar settar nið-
<ur í gömlu mjólkurstöðina. En
|>aðan verða þær fluttar í nýju
etöðkia þegar aðrar vjelar hafa
verið settar niður þar.
Gufuketill ókominn
Hvað er ókomið af vjelum til
íiýju stöðvarinnar?
Það er fyrst og fremst gufu-
fcetill, sem lofað hafði verið að
yrði tilbúinn á síðasta ári. —
Jeg skal ekkert fullyrða um hve-
ruer hann kemur, en stöðin get-
ur ekki tekið til starfa meðan
fcanit vantar. Ef hann kæmi til
’landsins í þessum mánuði er ekki
Vonlaust um að stöðin gæti teldð
td starfa í júní eða júlí í sumar.
Þessi gufuketill hefur verið pant-
eður frá Englandi.
Ennfremur eru ókomnar lyftur
i iíúsið en þær verða notaðar til
ílutninga á mjólk, mjólkUrvörum
pg áhöldum milli hæða bygging-
erinnar.
Til mjólkurstöðvarinnar, sjálfs
hússins og vjelanna hefur annars
ckkert verið sparað til þess að
hún gæti orðið sem fullkomnust.
Kvað er ráðgert að mjólkur-
ptöSÍTí kosti fullgerð?
• Kostnaðurinn við byggingu
rennar og brauð- og mjólkur-
eöiumiðstöðvar, sem byrjað var
fcyggja árið 1944 var við síð-
Hefir verið í byggingu í
sex ár og kostar nú 8
miijónir króna
Samlal við Einar Ólafsson í Lækjarhvammi
geyms'a og
verður með henni
Einar Ólafsson.
ustu reikningsskil Mjólkursam-
sölunnar orðinn rúmlega 3 milj.
króna. Hver endanlegur kostnað-
ur verður er ekki gott að fullyrða
um á þessu stigi málsins.
Hvernig hefur fjár til bygging-
arinnar verið aflað?
Allmörg undanfarin ár hefur
Mjólkursamsalan safnað fje í
byggingarsjóð til byggingar nýrr-
ar mjólkurstöðvar í stað þeirrar
gömlu, sem byggð var árið 1930
og er orðin mjög úr sjer gengin.
Hefur í því skyni verið lagt á-
kveðið gjald, 1—5 aurar á hvern
líter innveginnar mjólkur hjá
mjólkurbúunum. Einnig hafa
tekjurnar af brauðsölubúðum
samsölunnar runnið í byggingar-
sjóð.
Von á flöskumjólk ^
Hvaða breytingar til batpaðar
í mjólkurmálum höfuðborgarinn-
ar teljið þjer að hin nýja mjólk-
urstöð hafi í för með sjer?
Fyrst og fremst þær að hægt
verður að selja mjólkina á flösk-
um. Flöskurnar eru að vísu ekki
komnar, en loforð er fengið fyrir
þeim frá Belgíu í næsta mánuði.
í stöðinni verða mjög fullkomin
flöskuáfyllingatæki og er ráðgert
að öll mjólk frá henni verði
send á flöskum í búðirnar. Er
gert ráð fyrir að þær verði hálfs
og heils líters flöskur.
Óráðið er enn hvort unt verður
að senda mjólkina beint heim til
neytenda.
En með því að selja alla mjólk-
ina á flöskum ætti að mega
vænta þess að ástandið í þessum
málum batnaði mikið frá því sem
nú er. Afgreiðslan í búðunum
verðum miklum mun auðveidari
og hinar óvinsælu biðraðir hverfá
vonandi úr sögunni. Ennfremur
verður miklu hægra að gæta ýtr-
asta þrifnáðar og hollustuhátta.
iMjóIkurframleiðslan 20 ',c minni
í vetur
Hefur ekki verið nokkur mjólk
urskortur hjer í vetur?
Mjólk hefur verið skömmtuð
hjer í nokkrar vikur og auk þess
hefur han'a þrotið suma daga vik-
unnar í búðunum. En það sprett-
ur af því að kæligeymsla gömlu
mjólkurstöðvarinnar er svo tak-
mörkuð að ekki er hægt að
geyma þar nægilegt mjólkur-
magn frá deginum áður til þess
að fullnægja morgunsölunni þar
til framleiðsja þess dags kemst
í búðirnar. í nýju mjólkurstöð-
inni verður mjög fullkomin kæli-
bætt úr mjólkurskortinum, sem
gert hefur vart við sig á morgn-
ana suma daga vikunnar.
Hinsvegar hefur verið mikill
skortur á skyri og rjóma í vetur.
Er það afleiðing hins óhagstæða
sumars. Þó hefur verið fluttur
rjómi og skyr hingað frá mjólk-
urbúunum á Norðurlandi.
Mjólkurframleiðslan hjer sunn
anl. hefur í vetur verið ,ca. 20%
minni en í venjulegu árferði
vegna ijelegs heyskapar í sumar.
Hafa bændur fækkað kúm sín-
um af þeim ástæðum?
Ekki til muna, held jeg. Þeir
hafa reynt að framfleyta stofn-
inum þó að hann hafi orðið arð-
mirtni vegna ljeiegra heyja. En
bændur hafa keypt geysi mikið
af fóðurbæti.
Framleiðslan
tvöfaldast sítfan 1935.
Hefur ekki mjólkurframleiðsl-
an sunnanlands annars verið að
aukast undanfarin ár?
Jú, hún hefur verið í stöðug-
um vexti. Árið 1935 var innvegið
mjólkurmagn hjá mjólkui'búum
verðjöfnunarsvæðisins rúmlega
9,9 milj. kgr. En árið 1947 var
mjólkurmagnið orðið 21,3 milj.
kgr. og hafði þannig rúmlega tvö
faldast. Að vísu hefur verðjöfn-
unarsvæðið verið stækkað nokk-
uð þar sem það nær nú yfir svæð
ið frá Mýrdal í Skaptafellssýslu
vestur á Snæfellsnes og Dala-
sýslu. En bændur hafa aukið kúa-
búskap sinn mjög.
Dagsalan á mjólk í Reykjavík
í marsmánuði var 40—42 þúsund
lítrar. Virtist það fullnægja eftir-
spurninni nokkurnveginn.
Árið 1936 var dagsalan að jafn-
aði 14—18 þús. Jítrar í marsmán-
uði.
Hvaða verð fá bændur fyrir
mjólkina?
Árið 1947 greiddi Mjólkurstöð-
in í Reykjavik kr. 1,65 fyrir líter-
inn til bænda utan bæjarlands
Reykjavíkur, en kr. 1,83 fyrir
líterinn til bænda innan bæjar-
landsins. Verðið til bænda, sem
fjær búa er hinsvegar nokkru
lægra og mismunandi hjá Mjólk-
urbúi Flóamanna og Mjólkur-
samlagi Borgfirðinga.
Hvernig var afkoma bænda á
s.l.ári?
Áreiðanlega miklu verri en
undanfarin ár. Valda því bæði
óeðlilega mikil fóðurbætiskaup
og minni arður af gripunum
vegna hinnar óhagstæðu veðr-
áttu s.l. sumars og ljelegs hey-
skapar.
En jeg hygg, segir Einar í Lækj
arhvanjmi að lokum, að fram-
leiðsla mjólkur og mjólkurafurða
hjer sunnanlands muni halda á-
fram að aukast verulega. Mikill
hugur er í bændum um auknar
ræktunarframkvæmdir og á síð-
ustu árum hefur verið keypt mik
ið af vjelum og hverskonar jarð-
yrkjuverkfærum^ sem skapa
möguleika stóraukinnar fram-
leiðslu.
2000 hafa fallið
í Palesffnu
London í gærkvöldi.
SlÐAN skifting Palestinu var
ákveðin, í nóvember, hafa alls
2000 Arabar, Gyðingar og Bret-
ar látið þar lífið og um 4000
manns hafa særst. — Reuter.
Oauðadómar sfaðfesllr
Frankfurt í gærkvöldi.
LUCIUS CLAY, yfiimaður
bandaríska hernámsliðsins í
Þýskal., staðfesti í gær dauða-
dóm sex Þjóðverja, sem fyrir
skömmu voru dæmdir til dauða
fyrir að myrða bandarískan
stríðsfanga.
-- Spánn.
Framh. af bls. 1
Ummæli Halleck.
I sambandi við Spánarmálið,
sagði Charles Halleck, leiðtogi
Republikana í fulltrúadeildinni,
að umræðum um aðstoð til
handa Evrópubjóðunum myndi
sennilega ljúka í dag (fimtu-
dag) og málið afgreitt að fullu
í þinginu á moigun (föstudag).
Bretar fagna.
Bretar hafa fagnað mjög þess
ari ákvörðun Bandaríkjaþings,
varðandi Spán. Eins og kunnugt
er, var samþykt í fulltrúadeild
Bandaríkjaþings sl. þriðjudags
kvöld, með 149 atkv. gegn 52,
að Spáni skyldi levfð þátttaka
í Marshalláætluninni og óttuð-
ust Bretar að það kynni að
valda misskilningi meðal Ev-
rópuþjóðanna soxtán. Talsmað-
ur breska utanrikí'sráðuneytis-
ins sagði í dag, að ákvörðun sú,
sem tekin var í morgun um að
Spánn skyldi ekki verða aðnjót-
andi Marshall-hjálparinnar, sje
í fylsta samræmi við vilja og
stefnu bresku stjórnarinnar.
Fjekk nóg af kommúnLstum
LONDON: — Tjekkneska ljóð-
skáldið hefur nú sagt sig úr
flokki kommúnista vegna þess að
flokksstjórnin skipaði fyrir um
hverskonar efni hann skyldi
yrkja um.
Spánn og Holland semja
Haag í gærkv.
HOLLAND og Spánn hafa
nýlega samið um aukin við-
skiptj milli Spánar og Indó-
nesíu. Spánverjar selja Indó-
nesíumönnum baðmull fyrir
12,5 milj. kr. og fá í staðiml
kryddvörur og gúmmí.
— Reuter. j
rGERIS
ASR RIFENDUR!
Blekkbq
OJi þekkinq
EFTIR PRÓF. HiELS OlJNGAL
sendum gcgn póst-
kmlu um allt land/
fiéiflflfeii
AuAL-STRÆTI 13
^1053
M.s. „Goiíafoss“
fer frá Reykjavík laugardag-
inn 3. apríl í hringferð vestur
og norður um land.
Viðkomustaðir:
Patreksfjörður
Þingeyri
Bíldudalur
ísafjörður
Blönduós
Sauðárkrókur
Siglufjörður
Akureyri
Húsavík
Kópasker
Seyðisfjörður
Norðfjörður
Reyðarfjörður
Vestmannaeyjar.
E.s. ,Horsn‘
fermir næstu daga í Rotter-
dam, Antwerpen og Leith.
„Lyngaa“
fer frá Reykjavík laugardag-
inn 3. apríl til Dunkirk, Rott-
erdam og Antwerpen.
Skipið fermir í Rotterdam,
Antwerpen og Hull um miðj-
an apríl.
„LAGARFOSS“
fer frá Reykjavík mánudag-
inn 5. apríl til Vestmannaeyja
og Kaupmannahafnar.
Skipið fermir í Kaupmanna-
höfn og Gautaborg um miðjan
apríl.
H.F. EIMSKIPAFJELAG
ÍSLANDS _j