Morgunblaðið - 29.06.1948, Blaðsíða 8

8

MORGUNBLAÐID
..... ......
Þriðjudagur 29. júní 1948.
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 10,00 á mánuði, 1nnnnl«nri«,
kr. 12,00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbök.
Einhuga ílokkur
LANDSFUNDUR SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS, sem hald
inn var á Akureyri í síðustu viku og lauk á sunnudaginn, er
tvímælaláust glæsilegasti landsfundur, sem flokkurinn hefur
haldið og f jölmennasta og þróttmesta flokksþing, sem íslensk
ur stjórnmálaflokkur nokkurntíma hefur haldið. Fregnin um
lát eins besta og mikilhæfasta forystumanns Sjálfstæðis-
ílokksins, Pjeturs Magnússonar, fyrrvérandi fjármálaráð-
herra, setti að vísu daprari blæ á fundarlokin en ella hefði
orðið. En minningu þessa merka manns verður ekki haldið
betur á lofti með öðru en því að stærsti og áhrifamesti stjórn
málaflokkur þjóðarinnar hagi baráttu sinni og starfi í sam-
ræmi við skoðanir hans og fordæmi.
Landsfundurinn markaði stefnu Sjálfstæðisflokksir-s í
höfuðdráttum svo greinilega að ekki verður um villst.
Hann fagnaði einróma hinum víðtæka og glæsilega ár-
argri af starfi nýsköpunarstjórnarinnar, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði alla forystu um að mynda. Með samþykkt-
um sínum um starf ráðherra flokksins í þeirri stjórn hafa
Sjálfstæðismenn um land allt sýnt að hinar sleitulausu árásir
Tímans, sem enga nýsköpun vildi og barðist gegn henni eftir
mætti, hafa engin áhrif á þá haft.
Samþykktir Landsfundarins hafa þannig sannað að það
var í fullkomnu samræmi við vilja Sjálfstæðisfólks um land
allt, að flokkur þess hafði forystuna um þá stórfelldu eflingu
atvinnulífsins, sem hlotið hefur nafnið nýsköpun. Það voru
þessvegna ekki aðeins nokkrir foringjar Sjálfstæðisflokksins,
sem stóðu að hinum mikilvægu nýsköpunarframkvæmdum,
beldur þær tugir þúsunda manna, sem fylla þennan stærsta
stjómmálaflokk þjóðarinnar.
*
En eins og þessi Landsfundur Sjálfstæðismanna tók af
skarið um afstöðuna til nýsköpunarstefnunnar og þátt Sjálf-
stæðisflokksins í framkvæmd hennar, markaði hann einnig
greinilega afstöðuna gagnvart núverandi stjómarstefnu.
Yfirlýst meginverkefni núverandi stjómar var að tryggja
framkvæmd nýsköpunarstefnunnar, tryggja þjóðinni það,
að geta hagnýtt sjer hin nýju atvinnutæki, sem hún hafði
r-ignast eða samið hafði verið um kaup á. Það var Sjálf-
stæðisflokknum gjörsamlega aðalatriðið. Þessvegna tók
bann þátt í myndun núverandi ríkisstjórnar og þessvegna
liefur hanri viljað og vill halda því samstarfi áfram þrátt
íyrir hin eindæma óheillindi nokkurs hluta Framsóknar-
flokksins. Sjálfstæðisflokkurinn hefur þannig ekki hikað við
að taka á sig ábyrgð á ýmiskonar ráðstöfunum, sumum mið-
ui- vinsælum, til þess að koma í veg fyrir að rekstur nýsköp-
unartækjanna drukknaði í flóði nýrrar verðbólguöldu. Það
iá hinsvegar kommúnistum í ljettu rúmi.
Sá vitri Salomon konungur fjekk konunum tveimur, sem
deildu um barnið, sverð í hönd og bauð þeim að skipta þvi
með sjer með því að höggva það í tvennt. Hann fjekk það
þeirri, sem ekki vildi höggva en bað baminu lifs.
Islendingar geta haft svipaðan hátt á, ef þeir vilja komast
að raun, hverjir það sjeu, sem raunverulega unna nýskcpun
atvinnulífsins, hvort það sjeu þeir, sem vilja leggja hana á
höggstokk verðbólgu og upplausnar eða hinir, sem vilja
ieggja á sjálfa sig erfiði til þess að tryggja líf hennar.
Kommúnistar fjellu á þessu prófi en Sjálfstæðismenn
stóðust það. Þessvegna getur engum dulist hin giftusandega
íorysta þeirra í því, í senn, að hrinda framkvæmdunum af
stað, og að tryggja árangur þeirra til ömetanlegs gagns
fyrir þjóð sína.
' Heildamiðurstaðan af starfi þessa Landsfundar er sú, að
sjaldan hafi meiri einhugur ríkt innan Sjálfstæðisflokksins
en einmitt nú. Eins og Sjálfstæðismenn voru samtaka um
framkvæmd nýsköpunarstefnunnar, sem þeir sjálfir mörk-
' xrðu erti þeir nú einhuga um að tryggja framkvæmd hennar
6á áð sigrast á þeim örðugleikum, sem í bili steðja að ís-
lpnsku þjóðinni eins og mörgum öðmm þjóðum. En Sjálf-
stæðismönnum er það einnig ljóst að eina varanlega trygg-
ingin fyrir farsælu og rjettlátu þjóðfjelagi í landi þeirra,
er hreinn meirihluti flokks þeirra. Þessvegna munu þeir
miða baráttu sína við að ná því takmarki.
ijíl'uc’t'ji ihrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Hneykslanleg'
framkoma
FRAMKOMA margra gesta í
veitingasölunurn að Hótel Borg
er orðið slíkt bneyksli, að pkki
verður lengur við unað. — Er-
lendir menn, sem hingað koma
og sjá hvernig fólk hagar sjer
þar hlýtur að stimpla okkur
sem skríl og skrælingja. Lítil
þjóð, eins og íslendingar, sem
umheimurinn veit lítið um hef-
ur ekki ráð á því, að nokkrir öl-
óðir hálfvitar setji ómenningar-
stimpil á þjóðina með fram-
komu sinni eins og þeir gera á
Borg.
Innan skamms er von á
skemmtifgrðaskipum hingað til
lands. Skemmtiferðafólkið hef-
ur .verið lokkað hingað með frá
sögnum af fegurð landsins,
menningu þjóðarinnar og fram
förum. Þegar þessir gestir koma
í besta veitingahús landsins og
horfa á það, sem þar fram fer
á síðkvöldum fer ekki hjá því,
að þeir fái aðra hugmynd um
þjóðina, en þeim var gefið í skyn
í auglýsingapjesum.
•
Ölóðir
uppivöðsluseggir.
SÍÐASTLIÐIÐ laugardagskvöld
voru veitingasalir Borgarinnar
þjettskipaðir, eins og venja er.
Þarámeðal voru all-margir út-
lendingar. Er líða tók á kveldið
fór að bera talsvert á ölvuðum
mönnum og einkum voru það
tveir piltar, sem vöktu á sjer
athygli. Annar var svo ofurölvi.
að hann átti erfitt með gang,
en ekki máttlausari en svo, að
hann gekk á milli borða, hlamm
aði sjer niður hjer og þar og
bar sig borginmannlega, eins og
heilsa hans frekast leyfði. Það
var auðsjeð, að hann var ekki
velkominn við borðin, sem nann
heimsótti, enda hagaði hann
sjer dólgslega. Þreif glös manna
og smakkaði á þeim.
Enginn af starfsmönnum
veitingastofunnar hreyfði sig
til að vernda gesti fyrir þessum
friðarspilli, eða vísa honum á
dyr.
•
Konurnar með
kaffið
VIÐ lítið borð sátu tvær konur
og drukku kafíi. Sá drukkni
gekk þar fram hjá, rak.-t á
borðshornið, velti um kaffi-
könnunni, hrinti til annari kon-
unni, þannig að hún var .nærri
oltin af stólnum.
Og þetta fanst þeim drul-kna
fyndið og gaf sig á tal við kon-
urnar, en samtalið gekk ekki
greiðlega, því bæði var það, að
konurnar áttu ekkert vantalað
við ókuníiugan, ölvaðan mann
og svo hitt, að þær skildu aug-
sýnilega ekki íslensku. — Þær
voru erlendar.
1' Enginn kom þessum konum
til aðstoðar, hvorki starfsmenn
veitingahússins, nje gestir.
Þær hafa fallega sögu að
segja frá helsta veitingahúsi ís-
lands þegar þær koma heim til
sín.
Fíflið í Gylta salnum
í GYLTA salnum stóð drukkið
íífl við hljómsveitarpallinn bað
andi út höndunum og skrækti.
Þessu þótti gestunum gaman
að og margir hlógu dátt, en er
trúðurinn sá, að tekið var eftir
honum espaðist hann um allan
helming og ljet ver.
En þetta var of mikið fyrir
einn af þjónunum, sem gekk til
mannsins og tók í handlegg
hans og ætlaði að leiða hann út.
En hinn var ekki alveg á því,
að hætta að skemmta, eftir
ánægjuna, sem hann virtist
veita viðstöddum. Hann reif sig
lausan af þjóninum og tók und-
ir sig stökk. Fleiri þjónar komu
þá starfsbróður sínum til að-
stoðar og hófst nú eltingaleikur
mikill, milli borðanna, sem end-
aði með því að delinkventið náð
ist og var færður út.
„Elsku vinur . /'
ÞETTA voru að eins tvö dæmi
um framkomu gesta á Borg að
kvöldlagi.
Það er óþarfi að reifa málið.
Auk þessara dæma mætti
minnast á sífelt ráp milli borða
og kelerí karlmanna, sem
höfðu bragðað vín. Það er ríkt
í íslendingnum, er hann befur
smakkað vín, að faðma alla,
sem hann kemst í tæri við eða
þá hitt, að honum verður laus
höndin.
Þessi „elsku vinUr“-framkoma
karla á opinberum stöðum tek-
ur sig kjánalega út í augum
þeirra, sem ekki hafa alist upp
við slík ástaratlot milli karla.
•
Úrbót nauðsynleg
HÓTEL BORG getur verið
þrifaleg, lítil veitingastofa, sem
gaman væri að koma í. Á und-
anförnum árum hefur verið lagt
fram mikið fje til þess að gera
veitingastofurnar vistlegar.
Veitingar eru þær bestu, sem
hjer eru fáanlegar. Maturinn
ágætur og þjónusta betri, en
búast mætti við, ef reiknað er
með hvað hver þjónn hefur
marga gesti að hugsa um.
Reykvíkingar vilja gjama
eiga veitingastofu, þar sem þeir
geta skemmt sjer eins og siðað-
ir menn. Borgin ætti að vera
tilvalin til þess. En á meðan
druknum og ósiðuðum dónum
liðst, að vaða þarna upjji, eiga
bæjarbúar erfitt með að gamna
sjer og gera sjer dagamun á
þessum stað.
En vafalaust er sú tegund
landkynningar, sem þarna fer
fram verst. Það er hneyksli, sem
ekkierlengur viðunandi og þess
vegna er úrbót nauðsynlcg.
Þeir, sem húsum ráða að
Hótel Borg, verða að taka þessi
mál föstum tökum. Það ætti
ekki að þurfa að benda þeim á
leiðirnar, því þeir eru færir
menn í sínu fagi.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . I
! l
.............. ...■'■■■■ ■
Afbrcfamenn nasista fyrir rjeíii
Eftir Jack Smyth, frjettaritara
Reuters í Berlín.
EITT erfiðasta vandamálið,
sem Þjóðverjar eiga við að
glíma í dag, er að öllum lík-
indum málareksturinn gegn
þeim samlöndum þeirra, sem
eftir 1. september 1939 gengu
sjálfviljugir í Gestapo, örygg-
islögregluna og SS-sveitirnar.
Það var herráðið í Berlín, sem
á sínum tíma ákvað að Þjóð-
verjar sjálfir yrðu látnir bera
ábyrgð á rannsókn allra þess-
ara mála, og eins og við var
buisf, hefir þetta reynst óhemju
umfangsmikið og erfitt verk-
efni.'
ýSjerstokum dómstólum hefir
verið kómið á fót til þess að
annast inálareksturinn, og meir
en 1.000 embættismönnum þess
ara dómstóla hefir verið sjeð
fyrir húsnæði í námunda við
fangabúðirnar sex, þar sem
þeir, sem bíða dóms, eru hafð-
ir í haldi. Þessir dómstólar
hafa ekkert samband við nas-
istadómstólana svokölluðu.
• •
FYRVERANDI MEÐ-
LIMIR AUÐFUNDNIR.
Það, sem ofangreindir dómstól
ar eiga fyrst og fremst að skera
úr um, er, hvort hinn ákærði
hafí. sjálfviljugur gerst með-
limur samtaka sinna, hvort
hann hafi gert sjer grein fyrir
glæpum og stefnum Gestapo,
öryggislögreglunnar eða SS-
sveitanna. Yfirleitt hefir reynst
auðvelt að komast að því, hverj
ir hafi verið meðlimir þessara
samtaka. Hitt hefir reynst öllu
erfiðara að sanna, hvort hinn
ákærði hafi vitað um glæpa-
starfsemi samtakanna, sem
hann tilheyrði.
• •
NÚRNBERG-
RJETTARHÖLDIN.
Þar sem mikill meiri hluti
þeirra ákærðu voru valdalitlir
menn, hafa ákærendurnir oft
or.ðið að biðja dómstólana að
taka tillit til þess, hversu lengi
sá ákærði hefir starfað í þágu
samtaka þeirra, sem lýst voru
glæpsamleg við rjettarhöldin í
Niirnberg. Bretar hafa látið á-
kærendunum í tje öll nauðsyn
leg sönnunargögn, sem lögð
voru fram við Núrnbergrjett-
arhöldin, en það hefir reynst
flókið og mikið starf að vinna
úr þessúm gögnum, endur-
prenta þau og láta ákærendun-
um í tje einmitt það af þeim,
sem nauðsynlegt hefir vérið við
rannsókn ákærunnar á hendur
hvers sakbornings.
En þrátt fyrir alla erfiðleika
hefir Þjóðverjum til þessa geng
ið vel að ganga frá málum
þeirra ákærðu. Aðeins sex
mánuðum eftir að herráðið í
Berlín ákvað að fá þeim þessi
mál í hendur, var rannsókn haf
in í málum meir en 11.150 sak-
borninga. Og í marslok í ár,
höfðu 26.936 mál verið tekin til
meðferðar. Eftir er þá að ganga
frá ákærum á hendur um
8.000 sakborningum.
• •
ÁHRIF KERFISINS.
Enda þótt ákærurnar á hend
ur sakborningunum sjeu oft
nauðalíkar, hefir allur þessi
málarekstur ljóslega leitt í ljós,
hvaða áhrif nasistakerfið hafði
á „óbreytta borgarann“, sem
gætti þess eins að gera það,
sem hann einhverra hluta
vegna áleit skyldu sína. Það er
þannig greinilegt, að margir
þessara manna hafa forðast
það eins og heitan eldinn að
draga ályktanir að því, sem'
þeir sáu gerast í kringum sig.
Margir þeirra játa þannig, að
þeir hafi vitað um Gyðinga-
ofsóknirnar, um meðferðina á
i. r , Fratnh. á bls. 12