Morgunblaðið - 08.07.1948, Qupperneq 5

Fimmtudagur 8. julí 1948
MORGUNBLAÐIB
5
Samningur íslands og Bandarikjanna
um efnahagssamvinnu
VI. GKEIN.
Ferðalög.
Ríkisstjórn íslands mun hafa
samvinnu við ríkisstjórn Banda
ríkja Ameríku um að grejða
fyrir og stuðla að auknum ferða
lögum Bandaríkjaþegna til þátt
tökuríkja og innan þeirra.
Síðari hluti
VII. GREIN.
Samráð og framsending upp-
lýsinga.
1. Báðar ríkisstjórnir munu,
þegar önnur þeirra óskar þess,
ráðgast um hverskonar atriði,
er snerta framkvæmd samn-
ing þessa svo og framkvæmdir mun
eða ráðstafanir, sem gerðar eru
í framhaldi samnings þessa.
2. Ríkisstjórn íslands mun
senda ríkisstjórn Bandaríkja
Ameríku í því formi og á þeim
tímum, sem ríkisstjórn Banda-
ríkjanna óskar eftir, er hún hef
ur ráðgast við ríkisstjórn ís-
íands:
(a) nákvæmar upplýsingar um
fyrirætlanir, áætlanir og
ráðstafanir, sem ríkisstjórn
íslands ráðgerir eða ákveð-
ur með það fyrir augum
að framkvæma fyrirmæli
samnings þessa og hinna al
mennu skuldbindinga samn
ingsins um efnahagssam-
vinnu Evrópu;
(b) nákvæmar skýrslur um
framkvæmdir samkvæmt
samningi þessum þ. á. m.
skýrslu um notkun fjár,
vara og þjónustu, sem tek-
ið er við samkvæmt hon-
um, og skulu slíkar skýrsl-
ur gerðar ársfjórðungslega;
(c) upplýsingar varðandi efna
hag sinn og hverskonar aðr
ar upplýsingar, sem máli
skifta og nauðsynlegar eru
til viðbótar þeim upplýs-
ingum, sem ríkisstjórn
Bandaríkja Ameríku fær
hjá Efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu og ríkis-
stjórn Bandaríkja Amer-
íku, kann að þarfnast við
ákvörðun um eðli og um-
fang framkvæmda samkv.
lögum frá 1948 um efna-
hagssamvinnu og til að
meta áhrif aðstoðar, sem
veitt er, eða ráðgert er að
veita samkvæmt samningi
þessum og yfirleitt hversu
hinni sameiginlegu viðreisn
aráætlun miðar áfram.
3. Ríkisstjórn íslands mun að
stoða ríkisstjórn Bandaríkja
Ameríku við öflun upplýsinga
varðandi efnivörur þær, sem
framleiddar eru á íslandi og
vitnað er til í V. grein, eftir
því, sem nauðsyn ber til við
ákvöyðun og framkvæmd þeirra
ráðstafana, scm kveðið er á um
í þeirri grein.
ar áætlunar. Það er viðurkent,
að víðtæk útbreiðsla upplýs-
inga um framgang áætlunarinn
ar sje æskileg til þess að efla
þann skilning á því, að um sam-
eiginleg átök og gagnkvæma að-
stoð sje að ræða, sem nauðsyn-
legur er til þess að markmiðum
áætlunarinnar verði náð.
2. Ríkisstjórn Bandaríkja
Ameríku mu.n stuðla að út-
breiðslu slíkra upplýsinga og
útvega frjettastofunum
þær.
3. Ríkisstjórn íslands mun
stuðla að útbreiðslu slíkra upp-
lýsinga bæði fyrir sitt leyti og í
sarovinnu við Efnahagssam
vinnustofnun Evrópu. Mun hún
láta frjettastofnunum í tje slík-
ar upplýsingar og gera allar
raunhæfar ráðstafanir til þess
að tryggja það, að hæfileg að-
staða verði fyrir hendi til slíkr-
ar útbreiðslu Þá mun hún og
láta öðrum þátttökuríkjum og
Efnahagssamvinnustofnun Evr-
ópu í tje fullkomnar upplýsing-
ar um framgung viðreisnaráætl
unarinnar.
4. Ríkisstjórn Islands mun árs
fjórðungslega birta nákvæmar
skýrslur um framkvæmdir sam
kvæmt samningi þessum, þar á
meðal upplýsingar um notkun
fjár, vara og þjónustu, sem tek-
ið hefur verið við.
þar á meðal hagnýtingar þeirr-
ar, sem veitt er samkvæmt hon-
um.
VIII. GREIN.
Frjettastarfsemi.
1. Ríkisstjórnir íslands og
Bandaríkja Ameríku viður-
kenna að það sje sameiginlegt
hagsmunamál þeirra, að full-
komnar upplýsingar sjeu veitt-
ar almenningi um markmið og
framgang hinnar sameiginlegu
áætlunar um viðreisn Evrópu
og um ráðstafanir þær, sem
gerðar eru til framgangs þeirr-
IX. GREIN.
Sendinefndir.
1, Ríkisstjórn íslands sam-
þykkir að veita viðtöku sjer-
stakri sendinefnd um efnahags-
samvinnu, er mun inna af hendi
skuldbindingar ríkisstjórnar
Bandaríkja Ameríku á íslandi,
samkvæmt þessum samningi.
2, Ríkisstjórn íslands mun að
fenginni tilkynningu um það
efni frá sendiherra Bandaríkja
Ameríku á Islandi, skoða hina
sjerstöku sendinefnd, starfslið
hennar og hinn sjerstaka full
trúa Bandaríkjanna í Evrópu,
sem hluta af sendiráði Banda-
ríkja Ameríku á íslandi að því
er snertir sjerrjettindi og for-
rjettindi, sem veitt eru sendi-
ráðinu og starfsmönnum þess,
þeim er sambærilega stöðu
hafa. Ríkisstjórn íslands mun
ennfremur veita meðlimum
þingnefndar löggjafarþings
Bandaríkja Ameríku um efna-
hagssamvinr.u við önnur lönd
og starfslið hennar viðeigandi
fyrirgreiðslu og láta þeim í tje
þau. hlunnindi og aðstoð, sem
nauðsynleg eru til þess að góður
árangur náist af störfum þeirra.
3, Ríkisstjórn íslands mun
sjálf og fyrir atbeina fulltrúa
sinna í Efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu hafa fullkomna
samvinnu við hina sjerstöku
sendinefnd, hinn sjerstaka full-
trúa Bandaríkjanna í Evrópu
og starfslið hans svo og við
þingnefndina og starfslið henn-
ar. Skal sú samvinna ná til
hverskonar upplýsinga og fyrir
greiðslu, sem nauðsynleg eru
til athugunar og endurskoðunar
á framkvæmd samnings þessa,
X. GREIN.
Lausn (leilumála.
1. Ríkisstjórnir Islands og
Bandaríkja Ameríku fallast á
að leggja undir úrskurð Alþjóða
dómsins hveria þá kröfu, er
önnu.r þeirra tekur að sjer fyrir
einhvern þegna sinna gagnvart
hinni, um skaðabætur fyrir
tjón, sem hlotist hefur vegna
stjórnarráðstafana (annara en
ráðstafana varðandi eigur eða
hagsmuni óvinaþjóðar), er gerð
ar hafa verið eftir 3. apríl ’48
og snerta eigur eða hagsmuni
þess þegns, þar með taldir samn
ingar við eða sjerleyfi veitt af
þar til bæi'um yfirvöldum. Það
er áskilið, að skuldbinding rík-
isstjórnar Bandaríkja Ameríku
varðandi kröfur, sem ríkisstjórn
íslands tekur að sjer samkvæmt
þessari málsgrein, sje bygð á og
háð skilyrðum þeim, er ríkis-
stjórn Bandaríkja Ameríku
gerði við sainþykt sína á lög
skyldri lögsögu Alþjóðadóms-
ins samkvæmt, 36. gr. stofnskrár
dómsins, svo sem þeim er lýst
í yfirlýsingu forseta Bandaríkja
Ameríku frá 14. ágúst 1946.
Ákvæði þessarar málsgreinar
skulu að engu leyti hafa áhrif
á þann rjett, sem önnur hvor
ríkisstjórnin kann að hafa til
að leita úrskuiðar Alþjóðadóms
ins eða taka að sjer og bera
fram kröfu, er bygð sje á stað-
hæfingu um brot annarar hvorr
ar ríkisstjórnarinnar á samning
um. samþyktum eða þjóðarjetti.
Ríkisstjórnh' Islands og
Bandarílrja Ameríku eru enn-
fremur ásáttar um, að slíkum
kröfum megi og vísa til hvers
þess gerðardóms, er samkomu-
lag kann að nást um í stað Al-
þjóðadómsins.
3. Það er ennfremur áskilið,
að hvorug ríkisstjórnin muni
taka að sjer kröfu samkvæmt
þessari grein fyrr en hlutað
eigandi þegn hefur leitað rjett
ar síns fyrir öllum þeim stofn-
unum og dómstólum. sem hon-
um er heimilt að leita til í því
landi, sem krafan varð til í.
sem að öllu leyti eða ein-
hverju eru í Evrópu, ásamt
lendum undir þeirra yfir-
stjórn;
á meðan viðkomand ríki er að-
ili að samningnum um efna-
hagssamvinnu Evrópu og tekur
þátt í sameigmlegri áætlun um
viðreisn Evrópu, sem miðar að
því, að markmiðum samnings
þessa verði náð.
XII GREIN.
XI GREIN.
Orðskýringar.
í samningi þesum merkir orð-
ið ,,þátttökuríki“
(I) hvert það ríki, sem undir-
ritaði skýrslu nefndarinnar
um efnahagssamvinnu Ev-
rópu í París hinn 22. sept.
1947, og lendur þær, sem
það hefur fyrirsvar fyrir
á alþjóðavettvangi, enda
hafi samningur þess ríkis
við ríkisstjórn Bandaríkja
Ameríku um efnahagssam-
vinnu, verið talinn ná til
þeirra, og
(II) þau ríki önnur (þar með
talið hvert hververndar-
svæði í Þýskalandi, lendur
undir alþjóðastjórn eða eft
irliti og fríríkið Trieste, eða
annað hvort svæði þess,)
Gildistaka, breytingar, gildis-
tími.
1. Samningur þessi öðlast
þegar gildi. Hann skal vera í
gildi til 30. júní 1953, sbr. þó
2. og 3. mgr. þessarar greinar,
og hafi hvorug ríkisstjórnin a.
m. k. sex mánuðum fyrir þann
dag tilkynt hinni skriflega, að
hún vilji, að samningurinn falli
úr gildi þann dag, skal hann
halda gildi sínu þar til sex mán
uðir eru liðnir frá því, að slík
tilkyning hefur farið fram.
2. Nú álítur önnur hvor rík-
isstjórnin, meðan á samnings-
tímabilinu stendur, að grund-
vallarbreyting hafi orðið á höf-
uð sjónarmiðum þeim, sem
samningur þessi byggist á, og
skal hún þá tilkynna það skrif-
lega hinni ríkisstjórninni og
munu ríkisstjórnirnar síðan
ráðgast um lagfærgingu eða
brottfall hans. — Nú hefur
samkomulag eigi náðst um
lausn málsins innan þriggja
mánaða frá því að slík
tilkynning fór fram, og getur
þá hvor ríkisstjóm til-
kynt hinni skriflega, að hún
vilji að samningur þessi falli úr
gildi. Skal þá samningur þessi,
að áskildum fyrirmælum 3.
mgr. þessarar greinar, falla úr
gildi, annað hvort:
(a) sex mánuðum eftir að slík
tilkynning um uppsögn hef-
ur farið fram, eða
(b) með styttri fyrirvara, er
samkomulag kann að nást
um að sje nægur til að
tryggja það, að fullnægt
sje skuldbindingum ríkis-
stjórna? íslands varðandi
aðstoð, sem ríkisstjórn
Bandaríkja Ameríku kann
að veita eftir að slík til-
kynning hefur verið gefin.
V. gr. og 3. mgr. skulu þó halda
gildi sínu þar til tvö ár eru liðin
frá slíkri tilkynningu um upp-
sögn, þó eigi iengur en lil 30.
júní 1953.
3. Viðbótarsamningar og sam
þykktir, sem gerðar eru i fram-
haldi af samningi þessum get?.
haldið gildi sínu enda þótt samn
ingur þessi falli úr gildi og skal
gildistími slíkra viðbótarsamn-
inga og samþykkta fara eftir
því, sem ákveðið er í þeim sjálf-
um. IV. gr. skal halda gildi
sínu þar til öllum upphæðum í
íslenskum gjaldmiðli, er leggja
skal til hliðar samkvæmt þeirri
grein, hefur verið ráðstafað svo
sem ráð er fyrir gert í þeirri
grein. 2. mgr. III. gr. skal halda
gildi sínu mtoan rikisstjórn
Bandaríkja Ameríku getur
byrgst grciðslur samkværat
þeirri grein.
4. Ríkisstjórriirnar geta hve-
þessum með samkomulagi sín á
milli.
5. Fylgiskja! samnings þessa
er óaðskiljanlegur hluti hans.
6. Samning þennan skal skrá-
setja hjá aðalritara Sameinuðu
þjóðanna.
ÞESSU TIL STAÐFE:STTJ
HAFA fulltrúar hvors aðila mn
sig, er til þess hafa fullgild um-
boð, undirritað samning þennan.
GERT í Reykjavík, í Iveim
eintökum á íslensku og ensku
hinn 3. júlí 1948 og eru ‘oáðir
textar jafngildir.
nær sem er breytt samningi
Fyrir hönd ríkisstjórnar
íslands
(Sign) Bjarni Benediktsscn
Utanríkisráðherra íslands.
Fyrir hönd ríkisstjórnar
Bandaríkja Ameríku
(Sign) Richard P. Butrick
Sjerlegur sendiherra og ráð
herra með umboði fyrir Banda-
riki Ameriku á íslandi.
FYLGISKJAL
Aíhugasemdir til skýrÍBgar
1. Samkomulag er um, að á-
kvæði II. gr. (1) (a) varöandi
ráðstafanir til hagnýtingar auð-
linda, myndu, óð því er snerti’*
vörur, sem látnar eru í tje sara-
kvæmt samningi þessum, taka
til virkra ráðstafana til varð-
veislu sh'kra vara og til að koma
í veg fyrir að þær lendi á ólög-
legum eða óvenjulegum mörkhfl
um eða viðskiptaleiðum.
2. Samkomulag er um, a<5
skuldbinding skv. II. gr. 1. (c)
um að afnema halla á íjárlúg-
um svo fljótt sem verða má,
myndi eigi koma í veg íyrir
halla um stunriarsakir neldur*
að átt sje við fiármálastefnu, er
myndi leiða til hallaiausia íjár-
laga er fram líða stundir,
3. Samkomulag er um, oY
verslunarhættir þeir og ráðstaf-
anir, sem kveðið er á um i II.
gr. 3. mgr., skuli ná til:
(a) festingar verðs, kjara, eð:*
skilyrða, er farið skuli eft-
ir í viðskiptum við aðra
þegar vara er keypt, ■ <4d
eða leigð;
(b) útilokunar fyrirtækja fiá
tilteknum mörkuðum eða
viðskiptasvæðum svo og
r.iðurjöfnunar og skipting-
ar slíkra markaða ‘'Ja
svæða, niðurjöfnunar við-
skiptavina eða ákvöröunar
sölukvóta eða innkaupa-
kvóta;
(c) hlutdrægni í garð ein-
stakra fyrirtækja;
(d) takmörkun á fran*3eið®.lii
eða ákvörðun framleiðslu-
kvóta;
(e) samninga, er koma 5 veg
fyrir þróun eða hagnýtingu
á sviði tæhni og uppgötv
ana, hvort sem einkaleyfi
hefur fengist eða ekft:;'
(f) að rjettindi samkv. einka-
leyfum, vórumerkj ira eða
höfundarjetíindum, er ann-
að ríkið veitir, sjeu látir.
ná til tilvika, sem okki fel-
ast í slíkum rjetlimluiTi
samkvæmt lögum þe‘ s og
reglugerðum eða til íram
Ieiðsluskilyrða, afnota eða
Framh. á bls /3.