Morgunblaðið - 17.11.1948, Blaðsíða 8

Miðvikudagur 17. nóv, 1948
0
MÖRGVNBLAÐIÐ
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson,
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðslai
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlanda,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Alþýðusambandsþingið
ÞAU TÍÐINDI hafa nú gerst á þingi Alþýðusambands
Islands, sem setið hefur að störfum hjer í Reykjavík síð-
an á sunnudag að kommúnistar hafa beðið algeran ósig-
ur. Allar tilraunir þeirra til þess að beita þar ofbeldi hafa
farið út um þúfur. En af hátterni þeirra strax í upphafi
þingsins er það auðsætt að þeir voru þess alráðnir að
reyna að halda völdum enda þótt þeir væru í miklum
minnihluta meðal fulltrúanna. Herbragð þeirra var að
finna upp sakir á fjölda verkalýðsfjelaga, sem eru and-
stæð þeim og kæra fulltrúa þeirra síðan út af þinginu.
En þetta herbragð dugði ekki og þegar á átti að herða
og kommúnistar sáu að meirihluti þingsins var þess al-
ráðinn að mæta ofbeldisráðagerðum þeirra með fullri
festu, gugnuðu þeir og brugðu á ný yfir sig hræsnishjúp
einingarinnar.
Kommúnistar hafa með því að tapa völdum í Alþýðu-
sambandi íslands, glatað sínu sterkasta vígi í þessu landi.
Hjer eftir geta þeir ekki notað verkalýðssamtökin til
pólitískra skemmdarverka. Sá tími er liðinn. Þarf engan að
undra þótt þeim svíði það enda er harmur þeirra sár.
Ósigur kommúnista í Alþýðusambandi íslands er fyrst og
fremst því að þakka að lýðræðisflokkarnir hafa unnið sam-
eiginlega að honum og hafa staðið vel saman í baráttunni
um kosningarnar til þingsins. Sá meirihluti á Alþýðusam-
bandsþingi, sem hnekkt hefur veldi kommúnista þar, er
ekki meirihluti neins einstaks flokks. Þar hefur enginn einn
stjórnmálaflokkur meirihluta. En fulltrúar allra lýðræðis-
ílokkanna vinna þar saman og verða að gera það. Sú stjórn,
sem Alþýðusambandið fær á þessu þingi hlýtur að verða
stórum lýðræðislegri en hin einlita kommúnistastjórn, sem
farið hefur þar með völd undanfarið.
En það, sem gerst hefur á þessu Alþýðusambandsþingi,
sýnir greinilega að það, sem Sjálfstæðismenn hafa haldið
fram um að lög og reglur sambandsins væru ófullkomnar
og ólýðræðislegar, er satt cg hefur við fyllstu rök að styðj-
ast. Svo loðnar eru þessar reglur að krafa hefur getað kom-
ið fram um það að ógilda eða fresta að taka gild, hvorki
meira nje minna en kjörbrjef 122 fulltrúa eða um það bil
helmings allra fulltrúa á þinginu. Þetta var það sem gerð-
ist á Alþýðusambandsþingi á sunnudaginn. Þess var krafist
af deiluaðilum að kjörbrjef 122 fulltrúa yrðu ýmist ógilt
eða frestað að taka þau gild. I samtökum, sem hefðu glöggar
og tvímælalausar kosningareglujr og lög gæti slíkt trauðla
komið fyrir jafnvel þótt fullur vilji til að berta brögðum og
ofbeldi væri fyrir hendi.
Kommúnistar hafa undanfarna daga í ræðum sínum á Al-
þýðusambandsþingi viðurkennt að lög og reglur sambands-
ins þurfi rækilegrar endurskoðunar við. En engu að síður
hafa þeir úthúðað Sjálfstæðismönnum þegar þeir hafa bent
á þetta og krafist lagfæringar á þessum reglum.
Það, sem nú liggur beint við að gert verði, er að Alþýðu-
sambandsþingið feli hinni nýju stjórn sambandsins, sem
kosin verður á þinginu, að taka þessi mál til rækilegrar at-
hugunar og leggi síðan hið fyrsta fram tillögur til umbóta.
Sjálfstæðismenn eru reiðubúnir til þátttöku í slíku starfi.
Þeir telja lang æskilegast að verkalýðssamtökin vinni þetta
verk sjálf og löggjafarvaldið þurfi sem minnst af því að
hafa .
Meðal þeirra breytinga, sem æskilegust er að gerð verði
á kosningafyrirkomulagi samtakanna er að hlutfallskosn-
ingar verði teknar þar upp. Með slíku kosningafyrirkomu-
lagi væri komið í veg fyrir þær hörðu deilur, sem oft hafa
risið um gildi kosninga í einstökum verkalýðsfjelögum.
Kjarni málsins er sá að það verður að fá verkalýðsfjelög-
v.num lýðræðislegri reglur til þess að starfa eftir. Ofbeldi
kommúnista innan þessara samtaka hefur verið hnekkt.
Lýðræðisflokkarnir hafa unnið þann sigur sameiginlega.
Þessvegna verða þeir einnig að sameinast um lýðræðislega
starfshætti þeirra. Sjálfstæðismenn eru reiðubúnir til þess
samstarfs og munu ekki sætta sig við annað en að það verði
framkvæmt undanbragðalaust.
UR DAGLEGA LIFINU
Álitamál
,,ÞAÐ er álitamál, hvort Is-
lendingar geta lengur verið í
fjelögum", sagði Ólafur Frið-
riksson er jeg hitti hann á
götu í fyrradag.
Og það eru víst fleiri, sem
þannig hugsa, eftir að hafa
heyrt frjettirnar af því hvernig
það gekk til á Alþýðusambands
þinginu fyrstu dagana.
Menn stofna fjelög og fje-
lagasambönd. Kjósa stjórn til
ákveðins; tíma. Og eins og
venja er í öllum fjelögum, þá
er ætlast til, að hægt sje að
skifta um stjórn í fjelaginu,
sambandjnu, eða hvað það nú
heitir, ef menn eru ekki ánægð
ir með þá stjórn sem situr,
svona nokkurn veginn hávaða
og fyrirhafnarlaust.
•
Nýir herrar og
' nýir siðir
EN svo koma bara nýir herrar
með nýa siði — innflutta fje-
lagssiði austan úr Asíu — og
segja: „Við viljum vera áfram
í stjórn. Þeir, sem ekki vilja
hafa okkur í stjórn geta farið
heirn. Þeir hafa hjer ekkert að
gera á þeim fundi, þar sem við
ætum að láta kjósa okkur aft-
ur“.
Vitanlega á ekki að ansa
svona vitleysu — enda var það
ekki gert að þessu sinni.
•
Reykvíkingar fá
fisk af Grænlands-
miðum
SOÐNlNGIN, sem var færð
upp úr mörgum pottinum hjer
í Reykjavík í fyrradag og í gær
kom af -Grænlandsmiðum. Það
má nú segja, að sá grái er vissu
legar utar, en hann hefur verið
til skams tíma.
En nú er fleytan ekki of smá
lengur, eins og þegar Einar
kvað,- um þann gráa og hlut
Frakkans.
Það var þorskur, sem ný-
sköpunartogarinn Mars sótti á
Grænlandsmið, sem Reykvík-
ingum var boðið í soðið í gær.
Og þeir fá þenná grænlenska
fisk á diskinn sinn enn um
hríð, því nokkuð af honum fór
í reyk og sumt var „ljettsalt-
að“.
•
Fiskskortur
í bænum
GR/ENLANDSFISKURINN
kom sjer vel, því það hefir ver-
ið fisklítið í bænum undan-
farnar vikur. Jeg átti tal um
þetta við Steingrírn Magnús-
son, fiskkaupmann í Fiskhöll-
inni. Han sagði, að fiskleysið
stafaði ekki af því, að ekki
væri róið, heldur hinu, að afli
hefði verið einstaklega tregur
undanfarnar vikur. Það kæmi
bátur og bátur með nokkrar
smálestir af þorski við og við.
Ýsa sæist varla.
Aftur á móti hefur lúða fisk-
ast vel og oftast næt til nóg af
henni undanfarið. Hún kæmi
bæði vestan af Breiðafirði og
hjeðan úr flóanum. Það væri
líka sá tími, sem hún veiddist
best.
•
Kemur með síldinni
,,ÉN þetta er líka versti tími
ársins“, bætti Steingrímur við.
„Þannig var það í fyrra líka.
En ef síldin kemur, þá ætti að
fara að rætast úr.
Eftir að síldin kom í fyrra
kom aflahrota og kanski verð-
ur það eins nú. En það er bara
verst að hún lætur standa á
sjer í ár“.
Reykvíkingar vona eins og
Steingrímur, að síldin komi og
að úr rætist með soðninguna
um leið.
•
Fúl matarkaup
í FISKLEYSINU grípa menn
til niðursuðunnar. Það er oft
góð vara. En hamingjan hjálpi
þeim, sem lenda á síæmu dós-
unum. Það eru fúl matarkaup
í orðsins fylstu merkingu.
Ekki vantar að dósirnar líti
vel út og það er ómögulegt að
segja fyr en þær eru opnaðar,
hvort ætt er í þeim eða óætt.
En það kemur þá þess betur
fram, þegar dósin er opnuð að
,,gæðin koma í ljós“.
e
Oheppileg mistök
ÞAÐ er annars grínlaust með
þessi mistök í niðursuðu mat-
væla hjá okkur. Hversu mikil
brögð eru að því skal jeg ekki
segja, en mikið má það vera,
ef það er bara fólk, sem jeg
þekki til, sem æ ofan í æ lend-
ir á þessum skemda mat.
Þetta eru ákaflega óheppi-
leg mistök, að niðursoðinn mat
ur skuli skemmast í dósunum.
Ekki svo mikið vegna okkar,
sem kaupum það hjer heima
— við getum skilað því aftur
— heldur vegna þeirra, sem
kynnu að kaupa slíka vöru frá
íslandi erlendis.
•
Þýðir ekki að
bjúða aftur
ERLENDIS er niðursuða mat-
væla komin það langt, að það
kemur varla fyrir, að matur
sje skemdur í dósum. Kæmi það
fyrir yrði það svo mikill hnekk
ir fyrir það firma, sem dós-
irnar hefur sent frá sjer, að
það biði þess varla bætur. —
Fólkið er fljótt að muna eftir
því hvenær því er vel gert, eða
illa og það þýðir ekki að bjóða
aftur vörur frá firma, sem sent
hefur frá sjer skemd matvæli.
•
Óbætanlegt tjón
ÞAÐ er talað um, að vinna
markaði erlendis fyrir íslensk-
ar niðursuðuvörur og þá eink-
um fiskafurðir. Vonandi að það
takist, því það gæti orðið stórt
atriði fyrir þjóðarbúskapinn í
heild.
En það má gæta þess, að ekki
komi fyrir mistök, eins og átt
hafa sjer stað á þeim vörum,
sem seldar hafa verið á inn-
landsmarkaði og reynst óætar.
Slíkt gæti orðið óbætanlegt
tjón.
| MEÐAL ANNARA ORÐA ... |
:• «IIIIIIIIMIIIIIIIIHIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIMIIIIIHIIIIIIIIIIMIIIIHIIMIIHIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlinBBn|
Endurreisn Þýskalands og efnahagur Evrópu
Eftir GEORGE FRANKS,
frjettaritara Reuters.
HAAG — íbúar Vestur Þýska-
lands eru á ný farnir að láta í
það skína, að þeir geri sjer
fyllilega ljóst, hversu veiga-
miklu hlutverki land þeirra
hefir að gegna í Evrópu.
Að þessari niðurstöðu kemst
þektur hollenskur blaðamaður,
en hann hefur, ásamt nokkr-
um öðrum starfsbræðrum sín-
um frá Beneluxlöndum, ný-
lokið kynnisferð til Þýska-
lands í Lioði bresku stjórnar-
innar.
e •
EFNAHAGUR EVRÓPU
HOLLENSKU frjettamönnun-
um í hópnum kemur saman
um, að íbúar hernámSsvæða
vesturveldanna sjeu farnir að
notfæra sjer aðstöðu sína til
þess að þvinga hernámsyfir-
völdin til að hjálpa sjer að
verða að nýju mikilvægur lið-
ur í efnahagskerfi Evrópu. —
„Heimurinn þarfnast Vestur-
Þýskalands“, ritar frjettaritari
hollenska blaðsins „De Volks-
krant“. ,,Og Þjóðverjar gera
sjer þetta fyllilega ljóst. En
það er varla hægt að lá þeim
Það“. .
VILJA SKJÓTA
ENDURREISN
VEGNA hernáms nasista á
stríðsárunum, hafa Hollending
ar frá ófriðarlokum haft litla
samúð með Þjóðverjum. En
þetta hefur þó ekki aftrað
þeim frá því, að kannast við
staðreyndirnar og lýsa því yf-
ir, að endurreisa þurfi efnahag
Þýskalands eins skjótt og auð-
ið verður, allri Evrópu í hag,
engu síður en Þjóðverjum sjálf
um.
Fyrst eftir að ófriðnum Iauk
þótti mörgum Hollendingum
sem Bretar og Bandaríkjamenn
ætluðu að sýna Þjóðverjum of-
mikla miskunnsemi. — Upp á
síðkastið hefur þetta viðhorf
þó gjörbreytst. Hollendingar
eru nú komnir á þá skoðun, að
endurreisn Þýskalands gangi
ekki nógu fljótt, og margir
þeirra hafa lýst sig andvíga
niðurrifi og brottflutningi
þýskra verksmiðja.
• •
LOFTRRÚIN
ÖLLUM frjeítamönnunum,
sem til Þýskalands fóru í boði
Breta, kemur saman um, að loft
brúin sje „afrek, sem engin
'orð fá lýst“. Frjettamaður ka-
þólska blaðsins „De Tijd“ orð-
ar það þannig, að loftbrúin sje
brúin milli stríðs og friðar. Ef
Rússar hafa hug á að eyði-
leggja loftbrúna, segir hann,
verða þeir að hætta á ægilega
styrjöld. „Berlín veit þetta og
Rússar vita það“, heldur hann
áfram, „en Vesturveldin virð-
ast enn ekki hafa gert sjer
fyllilega grein fyrir því. Mað-
ur þarf að hafa sjeð loftbrúna
með eigin augum, til þess að
láta sjer skiljast, hversu stað-
ráðnir Bretar og Bandaríkja-
menn eru í því að halda vöru-
flutningunum' loftleiðis áfram
x>g jafnvel auka þá enn“.
• •
ELAÐAMAÐUR „VoIkskrant“
tekur í sama streng og bætir
við: „Því lengur sem Rússar
viðhalda aðflutningsbanninu til
Berlín, því veikari verða sigur-
vonir kommúnista í Vestur
Evrópu“.
SpáSi sigri Tramans.
TOKYO — Josep B. Keenvn, aðal-
sakeóknari Bandaríkjanna við striðs
glæparjettarhöldin í Tokyo, hefin?
skýrt frjettamönnum frá }>vi, að Mac
Arthur hershöfðingi, hafi í viðtali við
sig spáð ]>ví, að Truman mundi sigra
i forsetakosningunum.