Morgunblaðið - 13.01.1949, Blaðsíða 8

Pimmtudagur 13, janúar 1949.
8
MORGVNBLAÐIO
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1G00.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Forn vinirnir
SKYLDLEIKI kommúnismans og nasismans verður
mönnum ljósari, eftir því sem gleggri fregnir berast um
ástandið fyrir austan Járntjald. Þessvegna reyna komm-
únistar, jafnt hjer á landi, sem annarsstaðar, að dylja þessa
staðreynd eftir bestu getu, með því að tala um að forystu-
menn kommúnismans hafi alla tíð verið svarnir fjandmenn
Hitlers og Nasismans.
Fyrir nokkru síðan kom út bók vestanhafs er varpar
hinu skýrasta ljósi yfir samband Nasistanna í Þýskalandi
og foringja kommúnistanna í Rússlandi, á árunum 1939—
1941. Þar er um ekkert að villast. Því bókin er ekki annað
en opinber skjöl, um samstarf og vinmál stjórnarherranna
í Moskva og Berlín. Þar kemur m. a. þetta í ljós:
Að það var rússneska stjórnin sem hóf friðmæli sín við
stjórnina í Berlín vorið 1939. Þangað komu beinlínis tilboð
xrá Stalin, að hann óskaði eftir samvinnu við Nasistana.
Þarna kemur m. a. fram, að svo innileg var samvinnan þetta
sumar, á milli þessara tveggja einræðisstjórna, að utanrík-
isráðherra Hitlers, Ribbentrop, sendi Stalin uppkast að
ræðu, sem hann ætlaði að halda í október um haustið, til
þess að Stalin geti gert á henni breytingar að geðþötta
sínum.
★
Fyrir kommúnista á Norðurlöndum er sjerstaklega fróð-
legt að heyra, að í hinum opinberu skjölum, sem birt eru
í bókinni, kemur í ljós, að morguninn 9. apríl 1940, er þýski
herinn ruddist inn í Noreg, var utanríkisráðherra Sovjet-
ríkjanna Molotov send sjerstök tilkynning frá þýsku stjórn-
inni um þennan atburð, þessa nýju sókn þýska hersins. En
herra Molotov ljet ekki standa á svari, heldur sendi ham-
ingjuósk síná um það, að þetta nýja tiltæki samherjanna
í Berlín mætti ganga Nasistunum að óskum. Svo nær-
gætinn var hinn rússneski utanríkisráðherra, að taka það
fram, í orðsendingu sinni, að árásin á Noreg og Danmörku
væri að sjálfsögðu ekki annað en „varnar-ráðstöfun“.
í bók þessari kemur það greinilega í ljós, að fyrstu miss-
iri styrjaldarinnar síðustu, höfðu Þjóðverjar flotastöð við
Norðurhaf, fyrir sig, er var undir verndarvæng Rússa. Það
var á meðan vináttan milli einræðisstjórnanna tveggja var
í mestum blóma. Sú vinátta, sem stjórnarherrann í Kreml,
og enginn annar, átti upptökin að, er hann ljet sendiherra
sinn í Berlín vorið 1939 flytja þau skilaboð frá sjer, að
hann óskaði eftir að stofna til þessa vinfengis.
Er fram í sótti styrjöldina og veldi Hitlers fór vaxandi,
fór vinátta milli einræðisherranna og hinna andlegu skyld-
menna að kólna, eins og fram kemur í hinum útgefnu skjöl-
um. Stalin hafði reynt að fá Hitler til að fallast á aukin
völd Moskvastjórnarinnar á Balkanskaga. En Hitler hafði
þverskallast við því. Eins hafði Stalin hugsað sjer að leggja
undir sig allt Finnland. En mætti þar mótspyrnu frá hendi
Hitlérs.
Þá kemur það greinilega fram, í hinum opinberu heim-
ildum, að tilgátan um það, að árás Hitlers á Rússland þ.
22. juní 1941 hafi komið yfir stjórnarherrana í Moskva eins
og þurma úr heiðskíru lofti var röng. Þeir .vissu vel,
hvað í vændum var frá Hitlers hendi. Þ. 24. apríl vorið
1941 sendir t. d. hermálaráðunautur við þýsku sendisveit-
ina skeyti til yfirboðara síns í Berlín, að hann hafi af til-
viljun komist að því, að breski sendiherran þar í borg hafi
nýlega símað stjórn sinni, að árás Hitlers á Rússland muni
eiga að hefjast einmitt 22. júní um sumarið. Hvað og varð.
Stalin vissi löngu áður en innrásardagurinn rann upp, hvað
Hitler ætlaði sjer. En hann gat ekki spornað við því, sem
í .yændum var, hvaða brögðum sem hann reyndi að beita
til þess.
★
Þessar sögulegu staðreyndir Settu kommúnistar að hafa
í huga, er þeir sverja og sárt Við leggja, að yfirboðarar
beirra í Moskva sjeu saklausir af því, að hafa nokkurntíma
verið vinir Nasistanna. Þeim ætti þó að vera að því nokk-
ur huggun, að það var enginn annar en „hinn óskeikuli“
Josef Stalin, sem var upphafsmaður þeirrar vináttu allrar.
UR DAGLEGA LIFINU
Bjuggust við
„hærri hvelli“
RANNSÓKNARLÖGREGLAN
hefur haft upp á þeim, sem
valdir voru að því óþokka-
bragði, að sprengja dynamit í
umferðarstólpa við Alþingis-
húsið á gamlárskvöld. Það
voru unglingar — ekki óvitar
— 16 og 17 ára gamlir. Eins og
blaðalesendum er kunnugt
var það heppni ein, að ekki
skyldi hljótast af meira slys
þegar sprengjan sprakk en
raun varð á. Þeir, sem sáu
götin á eirþakrennunum eftir
sprenginguna geta gert sjer í
hugarlund hvað hefði skeð, ef
menn hefðu orðið fyrir brot-
unum úr umferðarstólpanum,
sem sprakk.
Unglingarnir gefa þá skýr-
ingu á áthæfi sínu, að ,.þeir
hafi búist við hærri hvelli“,
ef þeir sprengdu dinamitið í
járnhólknum og að þeir hafi
gert þetta af „strákssap, eða í
galsa“.
Oafsakanlegt með
óvitaskap
BÆJARBLÖÐIN virðast yfir-
leitt taka þessum skýringum
vek og verður ekki betur sjeð,
en að þau vilji afsaka athæfi
unglingana og þar með sje
málið úr sögunni.
Það má vel vera, að þessir
unglingar hafi ekki ætlað sjer,
að fremja neitt ódæði, eða
slasa nokkurn mann. En kæru
leysi þeirra og meðferð hættu-
legs sprengiefnis. sem hefði
getað kostað mannslíf, verður
ekki afsakað með því, að þetta
hafi verið óvitaskapur.
Piltarnir verða að þola sína
hegningu fyrir verknaðinn,
því það verður að gera ungl-
ingum í þessum bæ ljóst í eitt
skipti fyrir öll, að þeim líðst
ekki að stofna lífi meðborgara
sinna í hættu með gálauslegri
framkomu.
•
Faldar hættur
HINN ólánssami piltur, sem
átti sprengjuna, sem sprakk
við Alþingishúsið, segist hafa
fundið sprengiefnið í Kamp
Knox, skömmu eftir að amer-
íski flotinn fór þaðan.
Það er vitað að hinir erlendu
herir, sem hjer dvöldu skildu
eftir sprengiefni víða um land
ið. Hafa orðið af þessu hin
hörmulegustu slys, eins og
kunnugt er.
En margt bendir til þess, að
þessar földu hættur sjeu enn
til og því ástæða til að hvetja
menn enn einu sinni, að fara
varlega ef þeir finna skot-
hylki, eða eitthvað á þeim slóð
um, þar sem herinn var, sem
þeir vita ekki hvað er.
•
Er víða falið
sprengiefni?
OG sú spuming hlýtur að
vakna nú hvort það geti verið,
að til sje í eigu einstaklinga
sprengiefni frá stríðsárunum,
sem „geymt er í rusli“, eins
og pilturinn segist hafa geymt
dinamit-sprengjuna hátt á
annað ár.
Það ætti nú þegar, að birta
áskorun frá viðkomandi yfir-
völdum um allt land og heita
á menn, sem kynnu að hafa
sprengiefni undir höndum, að
afhenda það yfirvöldunum nú
þegar.
Hugsanlegt væri, að hægt
væri að afstýra slysum á
þennan hátt.
•
Skemmtileg
slúðursaga .
STUNDUM geta slúðursögur
verið skemmtilegar, þegar þær
eru ekki búnar til af illgirni,
og til að hræða menn, eða
rægja einhvern. Þannig er
slúðursagan, sem nú gengur
um bæinn um „nýtísku þjófa-
gildru“. Hún er í stuttu máli
á þá leið, að þjófar, sem brut-
ust inn í skrifstofu hjer í bæn
um hafi farið að fikta við dikta
fón og talað saman á ,,spólu“
og það hafi komið upp um þá.
En sagan er því miður slúð-
ur eitt og er byggð á misskiln-
ingi, eða tilbúningi.
•
Sagan eins og
hún var
EN margar slúðursögur eiga
sjer einhverja stoð og svo er
um þessa. Að gamni mínu
spurði jeg Svein Sæmundsson,:
yfirlögregluþjón rannsóknar-
lögreglunnar, hvernig þessi
saga væri tilkomin og sagði
hann mjer það.
Menn kann að reka minni til,
að mili jóla og nýárs fóru tveir
drdkknir mer»n inn í skrif-
stofu Landssambands íslenskra
útvegsmanna í Hafnarhvoli.
Annar var svo drukkinn að
hann sofnaði og gat fjelagi
hans ekki vakið hann. Þvotta-
kona kom að hinum sofandi
manni og tilkynnti lögreglunni.
Hann sagði síðan frá hver
hefði verið með sjer og var
Ijett verk að hafa upp á hon-
um.
•
Diktafónninn
kemur til sögunnar
SÍÐAR, þegar skrifstofumað-
ur fór að huga að diktafóni,
tók hann eftir því, að á einni
spólu var mannamál, sem
hann kannacjist ekki við og
m.a. mátti greina þar kven-
mannsrödd. Var nú rannsókn-
arlögreglunni skýrt frá þessu
og töldu skrifstofumenn hjá
LÍÚ, að þeir fjelagar, sem fyr
er greint frá, myndu hafa hald
ið ,,party“ og boðið til sín
kvenfólki þarna í skrifstofunni.
Og tij þess að gera langt mál
stutt, þá má að lokum geta
þess, að diktafónninn hafði
verið í viðgerð og viðgerðar-
maðurinn hafði reynt fóninn
með einni spólu. en á þá spólu
hafði komið samtal það, sem
var í kringum hann, en ekki
þjófana.
Af þessu má læra, að því
miður eru diktafónar ekki eins
örugg þjófagildra og halda
mætti, að slúðursögunnj ó-
skýrðri og sem gaf tilefni til
þessara skrifa.
■MiiiiniiniiiiiiiiiiiiiiH«i>«»>- -«wnnmumi»»niuiiiuimnwwn- »inniiiiiiiiiin .tminnMMi
1 MEÐAL ANNARA ORÐA . ,
■IIIIW—■■■lili i ...
Sjerfræðinganefnd rannsakar efnahag Svíþjéðar
£
Eftir Thomas Harris,
frjettaritara Reuters.
STOKKHÓLMUR — Akveðið
hefur verið að skipa í Svíþjóð
sjerfræðinganefnd, sem leggja
á fram sinn skerf til tilrauna
til að hressa upp á efnahag
landsins, en honum hefur
hrakað að undanförnu. í nefnd
inni munu eiga sæti menn úr
stjórninni og frá verkalýðsfje-
lögum og framleiðendum.
Tage Erlander, forsætisráð-
herra, skýrði þinginu fyrir
skömmu frá þessari ákvörðun.
Ljet hann svo ummælt, að eitt
af verkefnum nefndarinnar
yrði að finna ráð til að auka
útflutning Svía, auk þess sem
henni yrði falið að gera
sænsku þjóðinni það ljóst við
hve mikla efnahagserfiðleika
hún nú á að etja, þannig að
það verði bæði launþegum og
vinnuveitendur hvatning til
að beita sjer af alefli við fram
leiðslu- og útflutningsstörfin.
• •
. ÓBRÚAÐ BIL
ERLANDER skýrði þinginu
frá því, að bilið milli útflutn-
ings og innflutnings þrengdist
nú heldur, en ennþá þyrfti
aukin átök og fórnir til þess að
brúa það alveg.
Allir verða að halda spart á
peningum sínum. Verkalýðs-
fjelögin og samtök fastlaun-
aðra manna höfðu þegar fyrir
áramót orðið við þeirri ósk
stjórnarvaldanna að fram-
lengja núverandi samninga
um að minnsta kosti eitt ár.
Þetta þýðir í raun og veru. það,
að verkamenn og verslunar-
fólk fjelst á kaupbindingu fyr-
ir allt árið 1949.
• •
STRANGT
VERÐLAGSEFTIRLIT
ENGINN vafi er á því, að
sænska stjórnin er staðráðin í
að láta erfiðleikana koma
jafnt niður á öllum stjettum.
Strangt eftirlit verður sem áð-
ur haft með verðlagi — enda
þótt sumir framleiðendur
kvarti yfir því, að ágóðahluti
þeirra sje svo lítill, að það taki
því í raun og veru varla að
halda áfram við framleiðslu-
störfin.
Skattafnir, en þeir eru, eins
og alsstaðar annarsstaðar, jafn
óvinsælir með öllum stjettum,
verða ekki lækkaðir. í fáum
orðum sagt, hefur stjórn Er-
landers tekið þá stefnu að
koma í veg fyrir, að of miklir
peningar sjeu í boði fyrir of
lítið af vörum og að vöruverð
hækki ekki af þeim ástæðum.
• •
GAGNRÝNI
GAGNRÝNENDUR stjórnar-
innar hafa þó haft orð á því,
að hún hefði gjarnan mátt líta
nær sjer. Þessir menn krefjast
þess meðal annars. að opin-
berum starfsmönnum verði
fækkað, eftirlitið með atvinnu
rekstri minnkað og hinir háu
skattar, sem svo mjög draga
úr öllum starfsáhuga, lækkað-
ir.
Þeir halda því einnig fram,
að fjármálastefna stjórnarinn-
ar sje óviturleg, og benda í því
sambandi á þá staðreynd, að
einn þekktasti fjármálafræð-
ingur Svíþjóðar, sagði upp
bankastjóraembætti sínu við
Svíþjóðarbanka, vegna ósam-
komulags hans og stjórnarinn-
ar.