Morgunblaðið - 24.04.1949, Blaðsíða 8

8
MORGLISBLAÐIÐ
Simnudagur 24 apríl 1949.
Ctg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfúa Jónsson.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (áb^Tgðarm.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 6. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Glæpur og refsing
SAMKVÆMT íslenskum lögum, skal sá maður sæta
refsingu, sem stelur. Þjófnaður hans eða gripdeild þarf
ekki að felast í öðru en því, að hann taki hluti, sem nema
nokkrum krónum að verðmæti til þess að hann verði
dæmdur í fjársektir og fangelsi.
Að íslenskum lögum sætir það einnig refsingu ef mað-
ur ræðst að öðrum manni og slær hann, jafnvel þó að sá,
sem árásinni er beint gegn, saki lítt eða ekki. Við slíkum
afbrotum liggja fjársektir og fangelsi, margra ára fangelsi
ef um freklega líkamsárás er að ræða.
Þessi ákvæði hinna íslensku hegningarlaga eru sprott-
in upp úr rjettarvitund þjóðarinnar. íslendingar vilja að
þjóðfjelag þeirra sje rjettarþjóðfjelag. Þessvegna vilja þeir
vernda það gegn aíbrotum eins og þjófnaði, spellvirkj-
um og líkamsárásum á einstaklinga þess. Slíkar reglur hef-
ur hvert einasta rjettarríki sett.
Þegar á þessar staðreyndir er litið, verður það auðsætt,
hversu furðulegar eru ádeilur kommúnista vegna rann-
' sókna á afbrotum þeim, sem framin voru við Austurvöll
þarmr 30. mars s. 1.
Blað kommúnista telur það goðgá og bera vott ofsókn-
arbrjálæði valdhafanna, að menn, sem valdið hafa meiðsl-
um og stórslysum, gerst berir að morðtilraunum og unnið
stórspjöll á húsakynnum löggjafarsamkomunnar, skuli vera
kallaðir fyrir rjett og gerðir ábyrgir verka sinna!!
Hugsanagangur kommúnist^ virðist vera eitthvað á þessa
leið:
Smáþjófnaður og tusk milli einstaklinga er þjóðfjelaginu
hættulegra en skipulögð skríluppþot, þar sem tugir og
hundruð manna beita grjóti og bareflum sem vopnum.
Það er refsiverðara að stela gúmmístígvjelum eða veita ná-
unganum blóðnasir en kasta grjóti í lögjafarsamkomu þjóð-
arinnar, friðsama borgara og löggæslumenn og valda með
því slysum og jafnvel örkumlum.
Fyrir síðarnefnda verknaðinn vilja kommúnistar alls
ekki Iáta refsa. Þeir telja það bera vott um fasisma og of-
beldi að leiða menn, sem staðnir hTafa verið að slíkum af-
brotum fyrir dómara.
Kjarni þessarar afstöðu er sá, að ef kommúnistar fremja
afbrot, meiða menn, slasa þá eða jafnvel sálga þeim, þá
megi ekki hefja rjettarrannsókn út úr slíkum aðförum. Það
má heldur ekki dæma menn fyrir að brjóta rúður í þing-
húsinu og skrifstofu forseta íslands. Slík málaferli eru „of-
sókn“ gegn „saklausu fólki“!!
Þannig vilja kommúnistar halda uppi rjettarvernd til
handa þjóðfjelaginu og einstaklingum þess. Þetta er þeirra
rjettaröryggi. Skoðun ísl. er hinsv. sú, að menti sem kasta
grjóti og valda með því meiðslum og limlestingum, spjöll-
um á húsum og húsmunum, eigi að draga fyrir dómstól-
ana, mál þeirra eigi að rannsaka og þeir síðan að hljóta
sinn dóm ekki síður en maður, sem stelur gúmmístígvjel-
um eða gefur náunga sínum utan undir.
Af þessum ástæðum er það skoðun íslendinga að ekk-
ert sje eðlilegra og sjálfsagðara en að grjóthandlangarar
Brynjólfs Bjarnasonar sjeu leiddir fyrir rjett og krafðir
þar ábyrgðar glæpaverka sinna. Ef það væri ekki gert fæl-
ist í því geigvænleg hætta fyrir allt rjettaröryggi í land-
inu. Kommúnistar á íslandi verða að vita það, að þó þeir
hafi sagt sig úr lögum við þjóð sína með því að gerast
flugumenn erl. herveldis, þá eru þeir þó ennþá seldir undir
íslenska lögsögu. Það eru ekki lög á íslandi að kommún-
istar megi limlesta fólk og brjóta rúður án þess að vera
refsað fyrir slíka verknaði. En þetta skilur hvorki „Þjóð-
viljinn“ nje foringjar kommúnistaflokksins. Þessvegna
æpa þeir um „ofsóknir“ þegar grjóthandlangararnir eru
leiddir fyrir rjett og reyna að gera þessa varga í vjeum
hins friðsama íslenska þjóðfjelags að píslarvottum.
íslendingar eru ekki hefnigjarnir. Þeir harma ógæfu
þeirra landa sinna, sem látið hafa hinn austræna lýð tæla
. sig til glæpa. En þeir krefjast þess að þjóðfjelagið beiti
þeim varúðarráðstöfunum gagnvart þeim, sem afbrot
þeirra gefa tilefni til.
ViII flytja sumar-
daginn fyrsta
KUNNINGI minn einn hefur
áhyggjur af sumardeginum
fyrsta. Hann vill láta flytja
hann til og halda hann á sunnu
degi í stað fimmtudags.
:— O, ætli það bætti svo sem
nokkuð úr? varð mjer að orði.
Það er að vísu ekki sama hvaða
sunnúdagur yrði valinn, t.d.
fyrsti sunnudagur i júlí?
En tillögumanni var ekki
neinn gáski í huga. Hann benti
á, sem rjett er, að við höfum
alltof mfikið af þessum hálffrí-
dögum, þar sem sumar stjettir
taka sjer frá frá störfum, en
aðrar vinna sitt verk, eins og
rúmhelgur dagur sje.
Og þar held jeg að fleiri
verði honum sammála. — Það
mætti alveg eins halda sumar-
daginn fyrsta hátíðlegan
sunnudaginn i fyrstu viku
sumars, eftir gamla tímatal-
inu. En= hver fæst til að hafa
forystu um þá endurbót?
•
Leikfangasafn
EN þessi sami maður kom með
aðra hugmynd, sem hægt er að
koma í framkvæmd og gæti
orðið stórgróðavegur fyrir
barnavinafjelagið. Hugmyndin
er í stuttu máli þessi:
Það er vitað, að á hverju
einastj} heimili, þar sem börn
hafa alist upp er til mikið af
leikföngum. Sum þessara leik-
fanga eru slitin og úr sjer
gengin. En við flest má gera
þannig, að þau verði sem ný.
Fólk fleygir þessu ekki, heldur
geymir á háaloftum og hingað
og þangað. Með því að safna
þessum gömlu leikföngum am
an og láta stálpuð börn dunda
við að gera við þau undir
handleiðslu fullorðinna, ynn-
ist tvennt: Unglingarnir
fengju í hendurnar gagnlegt
föndur, en síðan mætti halda
basar á hinum viðgerðu leik-
föngum-til ágóða fyrir barna-
vinafjelagsskapinn.
Betra en merkin.
ÞAÐ væri munur að hafa eitt-
hvað í átt við þessa hugmynd
til fjáröflunar, en merkjafarg-
anið, sem allir apa hver eftir
öðrum, en engum kemur að
'agni í raun og veru. Það or
'lveg eins gott að gefa pen-
nga í einhvern fjelagssjóð al-
'jörlega merkjalaust.
Þessi hugmynd um leik-
föngin er hjer með sett fram
til frjálsra afnota fyrir barna-
vinafjelágsskapinn.
•
Hreinlætispist-
illinn
ÞAÐ má vel vera, að það sje
að verða leiðinlegt þetta sí-
felda nudd um hreinlæti og að
hver eigi að gera hreint fyrir
sínum dyium. En það ber samt
árangur, þótt enn vanti tals-
vert á, að nóg sje gert. Þess
vegna birti jeg hjer brjef frá í.
Þ. um hreinlætismálin og hugr
myndir hans um ungíinga-
flokkana er ágæt. Brjefið er á
þessa leið:
„Það er margt, sem þarf að
laga og hreinsa til á vorin.
„Hreingerningin“ þarf vissu-
lega að ná út fyrir húsvegg-
ina. Hvar, sem líta má garða,
auð svæði eða götubakka mæt-
ir augum allskonar rusl og ó-
hreinindi, sem síður en svo
auka á prýði höfuðborgarinnar
eða lofa listrænan smekk og
þrifnað íbúanna. Auðvitað
reyna flestir fyrr eða síðar að
hreinsa til í sínum eigin húsa-
göiðum. En hver tekur sjer
fram um að hreinsa auðu og
ógirtu blettina, sem víða má
sjá meðfram götum og milli
húsaraða, einkum í útjaðri
bæjarins?
Alrrfenn samtök
„SENNILEGA má benda á
einhverja aðila, sem helst
bæri skylda til að sjá um þetta.
Svo sem eigendur lóðanna eða
bæjarstjórnina. En hvað sem
því líður, mætti sennilega
flýta mikið fyrir almennri
hreinsun bæjarins og bæta
verulega útlit hans, ef samtök
og almennur vilji leggðust á
eitt. Jeg ætla aðeins að benda
hjer á eina úrlausn, sem mjer
virðist vel geta komið til mála.
•
Unglingasveitir
„HVERNIG væri að einn eða
tvo daga á vori hverju færu
diengjaflokkar undir stjórn
og handleiðslu kennara og
gerðu einskonar allsherjar vor
hreingerningu á bænum hið
ytra. Hver flokkur auðvitað 1
ákveðnu hverfi eða götum.
Týndu burtu steina og gler-
brot og rökuðu saman rusli o.
s. frv., sem sorpvagninn tæki
svo á eftir. Þetta gæti verið
einskonar þegnskylduvinna,
sem drengjirnir ynnu fyrir
bæinn sinn. Jafnframt væri
þetta tvímælalaust eitt af þeim'
verklegu viðfangsefnum, sem
augljóst sæist strax glæsilegur
árangur af. En slík störf eru
börn og unglingar alltaf fús
til að vinna. Og ekki ætti það
að spilla fyrir, að með slíkri
vinnu væru þeir að prýða sína
eigin borg. Láta hana á fáum
dögum kasta skítugum vetrar
hamnum, en heilsa vori og sól
eins og nýþvegin og greiddur
brosandi unglingur. — J.Þ.“
•
Hanilet á kvikmynd
BLÖÐIN skýra frá því, að inn-
an skamms byrji Tjarnarbíó
að sýna kvikmyndina, sem
gerð hefur verið eftir leikriti
Shakespear’s, ,,Hamlet“. Hjer
er á ferðinni merkilegur lista-
og menningarviðburður. Kvik-
mynd Laurence Oliviers og
leikur hans er svo sjerstæður,
að fáar kvikmyndir munu
hafa verið gerðar betri.
Og það, sem gerir kvikmynd
þessa meira virði hjá okkur er
íslenski textinn, sem settur
hefur verið í hana. Farið er
eftir þýðingu Matthíasar Joch-
umssonar, sem öllum, sem skyn
bera á, ber saman um, að sje
hreinasta listaverk og að þýð-
ingin gefi sumstaðar frumtext
anum ekki eftir og er þá mikið
sagt.
•
Mynd, sem allir
burfa að sjá
KVIKMYNDIN um Hamlet
Danaprins er listaviðburður,
sem allir þurfa að sjá, ungir
og gamlir. Skólafólk þarf að
fá tækifæri til að sjá þessa
kvikmynd þegar frammí sæk-
ir við vægu verði. Þá að að
sýna hana alstaðar á landinu,
þar sem hægt er að koma því
við.
Og loks á að halda áfram á
þeirri braut, að láta gera ís-
lenska texta við bestu kvik-
myndir, sem hingað flytjast.
Það er vafalaust dýrt og verð-
ur ekki hægt að koma því við
sökum kostnaðar, nema við al-
bestu kvikmyndirnar, sem vel
verða sóttar.
Forráðamenn Tjarnarbíós
eiga þakkir skyldar fyrir for-
göngu sína í því að fá hingað
Hamlet og fyrir að hafa sett í
hana íslenska textann.
MEÐAL ANNARA ORÐA
Merkileg uppfinning á sviði kvikmync'aiðnaðarins.
Eftir Charles Croot,
frjettaritara Reuters.
KAUPMANNAHÖFN — Ef
ullyrðingar dansks verkfræð-
!ngs hjer í Kaupmannahöfn
reynast á rökum reistar, getur
vel verið, að 20 ára draumur
kvikmyndaframleiðenda og
úógesta hafi nú loksins rætst.
Verkfræðingur þessi, Egon
Vendelboe Sehriver að nafni,
ældur því fram, að hann hafi
ippgötvað ódýra, auðvelda og
óskeikula aðferð til að fram-
leiða þriggja vídda kvikmynd-
:r. Þetta þýðir það, að hann
•egist geta gefið myndunum á
sýningarljereftinu dýpt, auk
iess sem þær hafa lengd og
oreidd. „Þetta verður einna
líkast því sem horft sje á at-
burðina gegnum glugga“, segir
uppfinningamaðurinn um upp-
finningu sína.
o •
MIKILSVERÐ
UPPFINNING
SJERFRÆÐINGAR eru þeirr-
arar skoðunar, að ef Schriver
hafi rjett fyrir sjer, muni upp-
götvun hans valda álíka bylt-
ingu í kvikmyndaiðnaðinum
og þegar talmyndirnar fyrst
komu fram á sjónarsviðið.
Schriver segir, að uppfinn-
ing sín byggist í aðalatriðum
á sjerstöku sjónglerjakerfi,
sem hægt sje að setja á venju-
legar kvikmyndatökuvjelar, og
plastik sýningartjaldi, sem
koma á í stað þeirra, sem nú
eru almennt notuð.
„Hægt er að sýna kvikmynd
irnar með venjulegum sýning-
arvjelum", segir hann. „Hin
stæKKa^u myna kemur fram á
sjerstöku plastiktjaldi og
„víddirnar“ þrjár — breidd,
lengd og dýpt — koma ágæt-
lega fram. Þessi sjónhverfing er
ekkert ýkt, og í augum áhorf-
endanna.verður dýptin áþekk-
ust því sem horft sje í gegnum
glugga á einhvern atburð úti á
götu.
e •
FYRRI TILRAUNIR
„ÞAÐ er hægt að nota þessa
aðferð við litkvikmyndir engu
síður en þær svörtu og hvítu.
Þær tilraunir, sem gerðar hafa
verið með þriðju víddina til
þessa, hafa haft þann ókost, að
hlutirnir liæst kvikmyndatöku
vjelinni hafa afmíyndast og
breytt um form. Ef maður til
dæmis tók öðrum handleggn-
PVamh. á bls. 12,