Morgunblaðið - 03.05.1949, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIb
Þriðjudagur 3. maí 1949.
— „E ymdarganga“ kommúnista 1. maí
Framh. af bls. 1
oö svívirðingum, svo einsdæmi
cru hjer á landi. Nú ætluðu þeir
að efna til „sjónarspils" þar sem
•nannfjöldinn í „göngu“ þeirra
átti að færa einskonar sönnur
á. að eitthvað mark væri á þeim
tekið
Stefnan sem mistókst
í Þjóðviljanum höfðu þeir
■•fþrástagast á því, að fylgismenn
Jþeirra, allir, sem vetlingi gætu
valdið, ættu að safnast saman
við Iðnó kl. fjórðung gengin í
tvö þ 1. maí- Allir, sem væru
á móti ríkisstjórninni, móti
A tla'n.tshafsbandalaginu, og með
Stalir...
Stundarfjórðungi seinna. er
fjjettaritari Morgunblaðsins
þ-angað. til að fá yfirlit
yfk söfnuðinn, höfðu hátíða-
sty') r 3 v kommúnista raðað mönn
Uffl eftir endilöngu Vonarstræti
rneð áletursborða, sem festir
voru á tvö prik og sinn burðar-
rnaon undir hvern enda. En á
t>e.‘ssuen tíma voru „burðarkarl-
arhir“ að heita mátti þeir einu
r.em stóðu með þessum áleturs-
fcorðum. — A milli „krossber-
anha" var að mestu mannlaust
I* agíbrúnarmenn
Þarna var líka skrautlegur fé
l.tg.ífáni Dagsbrúnar, til þess að
fninna alþýðuna á, að enn væru
fcommúnistar ráðandi í þessu
fjölmennasta verkalýðsfjelagi
landsins.
En á þessari hátíðlegu stund
v:> r merkisberi fjelagsins ákaf-
lega einmana þarna á miðju
Vonarstræti.
En þarna var þó, er að var
gáð, Hannes Stephensen vara-
for.m.aíurinn. Stóð keikur ná-
lægt fánanum við fjórða mann,
eins og hann vildi láta á sjer
4>->' i og sýna það, að hann ljeti
ekki fámennið á sig fá. Þarna
var líka Sigurður alþingismað-
u> C-uðnason. kvikur á fæti, og
híjóp 'ljettilega um gangstjett-
ýrnsrr og seldi hátíðarmerki
komn’únista. þeim er hafa
vil.d'j
Ér fiann var spurður, hvernig
,,verslunin“ gengi, svaraði hann
„Jeg feem altaf út einu og einu“,
glaður á svipinn, eins og barn
í berjamó. Því eins og kunnugir
þekkja, er þetta sakleysislega
góðmenfii, altaf eins og hann sje
í berjamó.
Lagt af stað með
dræmingi
ÍCíukkan varð tvö. Þá átti
„gangan“ að hefjast, eftir því
r.em aCfgíýst hafði verið. Þunn-
sfeipað var í röðunum fram á
göfunni undir fánum og borð-
um En áhorfendum á gangstjett
unú'm fjölgaði örar.
Elokksforingjarnir, er þarna
voru, og þeir, sem höfðu mest
talað urn fylgi þjóðarinnar við
hinn fjarstýrða flokk, og stefnu
hans, tóku að svipast eftir frek
ai j aðsókn.
Þeir mintust þess nú, að aug-
lý.at hafði verið í útvarpinu, um
hiií og þessi fjelög, sem hefðu
lofao stuðningj sínum við kom-
n;>i.': 'y á þessum þeirra þýð-
ingatmikla degi. Hvað var orðið
af þessum fjelögum? Nokkrar
fcræður mættar, af öllum fjöld-
anuni, serr.^í fjelögunum voru.
,,Söfnuður“ kommúnista við Miðbæjarskólann í fundarlokin þar,
Dokað var við í 5 mínútur,
fyrir þá, sem hefðu tafist af
ófyrirsjáanlegum orsökum. Ekk
ert dugðí. Dokað var enn við
í aðrar 5 mínútur. Þá þótti sýnt
að ekki þýddi að bíða lengur.
Enn selur Sigurður Guðnason
eitt merkj dagsins- Og er spurð
ur um leið. Heldurðu það verði
margt hjá ykkur í dag, Sigurð-
ur minn? ,,Já, já. Miklu fleira
en í fyrra!“ Þetta mun honum
hafa verið sagt að segja, gamla
manninum, áður en hann hóf
,.verslun“ sína. ,
En það er eitt af einkennum
Sigurðar Guðnasonar eins og
menn vita, að hann segir altaf,
það sem hor.um er sagt að segja.
Svo seig fylkingin af stað. —
Raðir hennar voru hafðar gisn-
ar. Líka samkvæmt fyrirmæl-
um ofan að. Því í misheppnuð-
um hópgöngum gildir sama
reglan, eins og hjá strákunum
tveim, sem á hinni alkunnu
teikningu Jurgensen skopteikn-
ara frænda .Jörundar Hunda-
dagakongs, er þeir geystust
fram, hvor á sínu prikinu. Og
annar sagði: „Lengra frá mjer
Lengra frá mjer! Mundu það,
að við erum heilt „regimenti".
Þeir voru 1300
Við næsta götuhorn var varp
að tölu á söfnuðinn. Og hann
reyndist sem sagt vera 1300 —
þrettán hundruð manns. — Það
voru fremur flóttalegar augna-
skotrur. sem þeir menn fengu
frá nokkrum þeirra „fjar-
stýrðu“ í „göngunni“, er göngu
menn sáu, að höfuðin yrðu talin,
svo ýkjur Þjóðviljans, eða hæfi
leikar til margföldunar, yrðu
tilgangslausar í þetta sinn.
Komið ilð á Lækjartorgi
Nú segir ekki af kommúnista
fylkingunni. Hún hjelt sína leið
upp á Frakkastíg, og aftur nið
ur Laugaveg og Bankastræti.
Var óeðlilega lengi á þeirri
eymdargöngu, hvað sem því
olli.
En þegar hún kom niður eftir
Bankastrætj var svipurinn á
þátttakendunum sýnu þreytu-
lei?ri. en í upphafi.
I Bankastræti var svo margt
fólk fyriT. er kommafylkingin
kom þangað, að hún tafðist þar
og varð að hægja á sér, áður en
hún komsf inn í Lækjargötuna.
En einmitt á meðan kommún-
istar urðu að hinkra þarna við
fengu . þeir tækifæri til að
hlýða á kafla af hinni skeleggu
ræðu, sem Friðleifur Friðriks-
son formaður Þróttar flutti
á Lækjartorgsfundinum.
Ræðumenn á þessum fundi
töluðu af tröppum Útvegsbank-
ans. En vel heyrðist mál þeirra
upp eftir brekkunni.
Forsprakkar kommúnista
hafa hnJímiðað göngu sína og
tíma við það, að koma einmitt
niður á torgið um það leyti,
sem fundinum þar væri langt
komið. Með því að fá tækifæri
til að vekja þar eftirtekt á sjer,
vonuðust þeir eftir að þeir gætu,
á lítt áberandi hátt truflað
þenna fund og fengið forvitið
fólk, sem þar var, til að slæðast
með sjer suður að Miðbæjai'-
skóla.
En þetta sem annað niistókst
fyrir kommúnistum þennan
dag.
Talað um
mannrjettindi
Eymdargangan komst leiðar
sinnar. En Lækjartorgsfundur-
inn var ótruflaður af „heim-
sókn“ þeirra. Er þeir voru komn
ir suður að barnaskóla, hóf
Hannes Stephensen upp raust
sina. Hann talaðj m. a. um
mannrjettindi.
Strax á meðan hann talaði,
bar á því, að áheyrendur voru
hvikulir. Sinntu ræðumanni
ekki, eða því sem hann flutti.
„Þeim leiðist eigj gott að gera
þessum kommúnistum, varð
einum að orði, sem stóð í áheyr
endahópnum, að tala altaf eins
og álfar út úr hól. Maðurinn
þarna sem vill berjast fyrir efl
ing kommúnismans, skuli á þess
um hátíðisdegi nota tækifærið
til að minna menn á, að í ríkjum
kommúnista eru öll mannrjett-
indi afnumin“.
Nú leið að því, að útifundin-
um á Lækjartorgi var lokið. Og
þá gengu allmargír þaðan suð-
ur eftir Lækjargötunni. En sú
heimsókn mun hafa valdið
nokkru um það, að enn ókyrð-
ist fólkið er kommúnistum
hafði tekist að safna til sín.
Áheyrendum fækkar
óðum
Nú töluðu á kommúnistafund
inum hver af öðrum, Jónas
Haralz, Hallgrímur Jónasson og
Finnbogi Júlíusson. Á meðan
þeir töluðu fór mannþyrpingin
á götunni að dreifa sjer.
Næstur talaði Stefán Ög-
mundsson prentari. Þá fækkaði
enn þeim sem vildu fá meira áð
heyra-
En siðan kom fram á ræðu-
sviðið ritari hárgreðislusveina
Inga H. Jónsdóttir og sneri sjer
eindregið að heimspólitíkinni,
en hjelt sjer utan við hagsmuna
mál hárgreiðslusveina. Síðastur
kom svo Eggert Þorbjarnarson,
og var mjög andvígur Atlants-
hafsbandalaginu. Nú var mikill
meirihluti áheyrendanna far-
inn, hafði ekki lyst á meiru and
legu fóðri úr heilabúum komm
anna. Svo ekki var eftir nema
ofurlítil hnappur fyrir framan
tröppupall Miðbæjarskólans er
Eggert lauk máli sínu.
Þannig lauk þessai'i „fyrr-
verandi tilvonandi“ sigurhátíð
kommúnistaflokksins hjer í
Reykjavík þennan eftirminni-
lega maí-dag, er Þjóðviljinn
kallaði saman alla þá, sem and-
vígir væru Atlantshafsbanda
laginu og þátttöku íslendinga
í þeim friðarsamtökum lýðræðis
þjóða.
Ósigrar úti og inni
Sá þáttur „sigurhátíðarinn-
ar“ sem átti að fara fram í Aust
urbæjai'bíó, var jafn bönguleg-
ur, eins og útihátíðin. Þrátt fyr-
ir venjulega smalamensku með-
al kommúnista tókst ekki, að fá
nema ríflega hálft hús til að
hlusta á Sverri Kristjánsson
tala um Atlantshafsbandalagið
og utanríkisráðherra Islands.
Bjarna Benediktsson. Áheyrend
ur urðu þess ekki varir, að sagn
fraeðingurinn hefði þar fram að
bera neinar nýjar sögulegar
upplýsingar, neitt annað en það,
sem ótal sinnum áður hefir
verið tuggið upp f Þióðviljan-
um.
Svo segja máttj að kommún-
istar hafi þennan dag farið
hrakfarir bæði úti og inni.
Einn ljósgeisli var á leið kom
múnistanna á þessum þeirra
mæðu-degi, sem skýra þarf frá,
til þess að myndin verði rjett
af útifundunum.
Kommúnistum hafðj tekist,
að selja fleiri merki, en Alþýðu
sambandinu. En það kom ein-
faldlega til af því, að lítt varð
þess vart, að merki Alþýðusam
bandsins væru til sölu. Örfáir
sáust sem höfðu þau á boðstól-
um.
Þegar rifjað er upp það, sem
Þjóðviljinn flutti lesendum sín-
um þennan dag, verða hrakfarir
kommúnistanna enn þá meira
áberandi.
í Þjóðviljanum var það full-
yrt að öll alþýða Reykjavíkur
myndi á þessum degi raða sjer
undir merki kommúnistanna.
„Öll alþýðan“ varð í reynd-
innj rúmlega 2% af bæjarbú-
um.
Þjcðviljamenn
og staðreyndirnar 1. maí
Til þess að fleka fólk til sam-
fjelags við kommúnista þennan
dag, flutti blaðið mikla grein
um gengislækkun.
Útkoman varð aðeins, áber-
andi „gengislækkun“ á hinni
reykvísku deild hins fjar-
stýrða ílokks.
Sigfús Sigurhjartarson hjelt
því fram í 5 dálka grein að
„heimurinn væri einmitt nú að
vakna“.
Sú vakning hefir hjer í
Reykjavik orðið á þann veg, að
alþýða manna er farin að skilja
betur en áður, hvað kommún-
istar eru, og hver er stefna og
starf 5. herdeildarinnar, sem
hinn alþjóðlegi flokkur hefir
hjer starfandi.
Og þegar Þjóðviljinn flytur
ávarp frá alþjóðaverkalýðssam
bandi því, sem Moskvastjórnin
hefir í hendi sjer, þá flýr fjöldi
manns raðir kommúnistanna.
Því menn sjá hversu hiálegt
það er, þegar alþjóðasamband,
sem er verkfæri í höndum
mestu árásajr- og landvinninga
þjóðar í heimi, þykist vera að
prjedika um frið. (!)
Morgunblaðinu
að kenna
I engu kemur eymdarsvipur
Þjóðviljans þó greinilegar fram
en þegar blaðið flutti á forsiðu,
frjett um það á sunnudag, að
ef illa tækist til fyrir kommún
istum I. maí og almenningur
vildi ekki sinna útisamkomum
þeirra, þá væri það fyrst og
fremst því um að kenna að
Morgunblaðið hefði ekki aug-
lýst samkomu kommúnista eins
og Eg.gert Þorbjarnarson hefði
óskað eftir.
Fyrir Eggert verður dagur-
inn eftirminnilegur. Því það var
sá ræðumaður, sem sá á eftir
mannfjöldanum, hverfa af
fundi kommúnista í Lækjar-
götu þennan dag. Hann sá fylgi
sitt og flokksins og 5. herdeild
arinnar. dvína fyrir augum
sjer.
En hann ræður því að sjálf-
sögðu, og Þjóðviljamenn, að hve
miklu leyti þeir vilja kenna
Morgunblaðinu þessár óíarir
sínar.
■*
(slenska lands-
liðið í skák 1949
EFTIR landskeppnina í skák,
sem nú er nýlega lokið, er ís-
lenska landsliðið þannig skip«
að:
1. Guðmundur Ámlaugsson,
2. Baldqr Möller.
3. Guðmundur Pálmason. ■
4. Ásmundur Ásgeirsson.
5. Sturla Pjetursson.
6. Lárus Johnsen.
7. Guðmundur Ágústsson.
8. Eggert, Gilfer.
Landsliðið er skipað sömy
mönnum og s.l. ár, nema hva<3
Lárus Johnsen kemur inn 3
staðinn fyrir Árna Snævarr. —>
Þetta er í fyrsta sinn, sem Lár-
us tekur sæti í landsliðinu.
Verðlaunaafhending fyrip
landsliðskeppnina fer fram aö
Þórsgötu 1, annað kvöld og
hefst kl. 9 e. h. Einnig verð^
þár afhent verðlaun frá skák *
þingi Reykjavíkur.
LONDON, ý. maí. — Breskaj
stjórnin lýsti yfir því í dag, að!
hún rnyndi' berjast gegn því, að
Spánn gerðist aðili að Evrópu-
ráðinu, Atlantshafssáttmálan-*
um og Sameinuðu þjóðunum,
á meðan núverandi stjórnarfait
ríki þar. Aðstoðarutanríkisráð-
herra Christophcr Mayhew gaf
út þéssa yfirlýsingu í neðrl
deild þingsins í dag. — Reuteí
i