Morgunblaðið - 02.06.1949, Page 5

Fimmtudagur 2. júní 1949.
MORGVNBLAÐIÐ
Sitpirðsson
Minning
SUMARIÐ 1937 var jeg á vjel-
bát, sem framan af vertíðinni
lagði afla sinn upp í íshús á
ísafirði. Við veiddum kola og
komum að jafnaði ekki sjaldn-
ar en vikulega að landi.
Um þessar mundir stunduðu
allmargar trillur frá ísafirði og
þorpunum við Djúpið einnig
kolaveiðar. Ekki með dragnót
eins og við heldur í net.
Einn þessara kolaveiðimanna
var Sigurður Sigurðsson kenn-
ari á ísafirði. Hann var vakinn
og sofinn yfir netunum sínum
þetta sumar. Aldrei korhum við
svo að landi að jeg hitti ekki
Súdda, en svo var hann kall-
aður, á stjái niður við bryggjur
eða í fjörunni við bátinn sinn.
Jeg hafði sjeð hann oft áður, en
aldrei kynnst honum neitt að
ráði. En nú tókust með okkur
nánari kynni. í hvert einasta
skipti, sem jeg kom inn til að
landa, hittumst við, oftast hjá
sameiginlegum kunningja okk-
ar, gömlum skipstjóra og ein-
stöku ljúfmenni.
Mjer verða þessir fundir okk
ar Súdda á litla kvistherberg-
inu skipstjórans ævinlega minn
isstæðir. — Jeg kynntist þar
manni, sem að mörgu leyti var
sjerstæður. Það voru í raun og
veru kolaveiðarnar, hið sam-
eiginlega viðfr.ngsefni okkar
þetta sumar, sem leiddu hesta
okkar saman. Um þessar veið-
ar og um þennan fisk var Súddi
svo fróður að óhætt er að full-
yrða að fáir sjómenn hafi skák-
að honum. Þó var sjómennska
aðeins aukavipna hjá honum.
En það var höfiiðeinkenni skap-
gerðar hans að kryíja hlutina
til mergjar. Þessvegna beitti
hann hinni skörpu athyglisgáfu
sinni að hverju því viðfangs-
efni, sem hann tók sjer fyrir
hendur. Allar hliðar þess lágu
íyrir honum eíns og opin bók
En það var hægt að tala við
Súdda um margt fleira en kola
veiðar. Hann var í raun og sann
leika hámenntaður maður,
þótt hann hefði hvorki hlotið
stúdentsmenntun nje gengið i
háskóla. — Tungumálaþekking
hans var frábær. Auk Norður-
landamálanna talaöi hann og
skildi ensku, þýsku og frönsku.
Bókmenntaþekking hans var
víðtæk og var sjerstaklega
gaman að ræða við hann um
slík efni. Hann hafði alloft far-
íð' utan og aukið þar við þekk-
íngu sína bæði í kennslumálum
og á ýmsum öðrum sviðum
hugðarefna sinna. Súddi var í
fáum orðum sagt fjölhæfur
gáfumaður, sem fengur var í að
- kynnast, prúðmenni og karl-
menni, sem lifði kýttur í baki
frá æskuárum þannig að hverj-
um, sem til hans þekkti, fannst
sem hann stæði allra manna
' keikastur, líkamlega sem ond-
lega.
En nú er Súddi dáinn. Hann
andaðist á jsafirði þann 6. maí
s. 1. Hann var ísfirðingur að
ætt, sonur Sigurðar Huðmunds-
sonar kaupmanns og .konu hans
Guðbjargar Ólafsdóttur. Gekk
hann í Flensborgarskólann og
gíðan í Kennaraskólann. Gerð-
Vigfús Guðmundsson:
¥efmrveg vnntar a Hellisheiði
ist síðan verslunarmaður og
kennari.
Varð kennslan aðal lífsstarf
hans. Þótti hann og ágætur
kennari og kom fjölhæfni hans
honum þar að góðu liði. Stund-
aði hann kenslu í ýmsum sveit-
um við Djúp og síðan á ísafirði.
Af öllum var hann vel látinn er
til hans þekktu.
Kona Sigurðar var Hildur
Matthíasdóttir, sem lifir mann
sinn. Attu þau 7 börn, sem
einnig eru öll á lífi.
Þungbær bæklun frá æsku-
árum og margháttaðir örðug-
leikar mættu Súdda í lífi haus.
En ekkert af þessu megnaði
samt að móta skap hans. Veik-
burðir líkama hans sköpuðu
hvorki beiskju nje minnimátt-
arkend í sál hans, Þessvegna
var hann jafnan hress og reif-
ur, skemmtilegur í viðræðum,
æðrulaus og sanngjarn í dóm-
um um menn og málefni. Hann
bar í sjer og á sjer aðalsmerki
sannrar mentunar og mann-
gildis.
Mjer og öllum þeim, sem
kynntust Súdda, eru þau kynni
mikils virði. Við bálför hans
minnumst við góðs vinar og sjer
stæðs og merkilegs manns.
S. Bj.
36 hermenn hafa
fallfð á Malakka-
skaga
LONDON, 31. maí: — Fyrir-
spurn var gerð um það í neðri
málstofu breska þingsins í dag,
hversu margir breskir hermenn
hefðu fallið fyrir ofbeldismönn
um á Malakkaskaga.
Ráðherrann, sem varð fyrir
svörum, skýrði svo frá, að 36
breskir hermenn hefðu fallið
marsloka í ár, en 54 særst á
frá því í maí síðastliðnum og til
sama tímabili. — Reuter.
Alþjóðasýning
í Bandaríkjunum
WASHINGTON, 28. maí: —
Fjórir fulltrúar Marshalláætl-
unarinnar í Evrópu munu koma
hingað til Bandaríkjanna
snemma í næsta mánuði. —
Munvi þeir dvelja hjer í hálfan
mánuð og ræða um möguleik-
ana á þátttöku Evrópu í al-
þjóðaverslunarsýningu, sem ráð
gert er að haldin verði í Banda
ríkjunum árið 1950. — Reuter.
AF GREINUM þeim, sem jeg
hefi sjeð um vegina austur og
ófærðina í vetur, er bæði skyn-
samlegust og rökstuddust svar-
grein Egils Thorarensen í Sigtúni,
í Tímanum 10. maí. Þar er hvórki
einhliða last nje hóflaust skjall
um Krýsuvíkurveginn, eins og
mörgum aðdáendum hans og
fylgifskum háns hættir við.
Enginn mun vilja neita því,
að Krýsuvíkurleiðin hafi komið
að nokkrum notum í vetur og j
vor. En að svo varð, er einun&is
af frábæru kæruleysi um breyt- J
ing vegarkafla á Hellisheiði fyr-
verandi ár, ásamt fágætu veð-
urfari.
Snjórinn.
Snjórinn varð ekki svo mikill
í vetur, sem í mestu snjóavetrum
þeim er aldraðir menn muna, t.
d. 1920 og 1898. Ekki líkt því
eins mikill og þá, hjer í Reykja-
vík og nágrenni. Þar á móti var
nú óvenju þjettur og þrálátur
jeljagangur, með stuttum jeljum
og lítilsháttar bylgusum við og
við, rjett alltaf á vestan eða út-
norðan, nógum til þess vitanlega,
að skefla í djúpar snjótraðir. •—
Aldrei kom ofviðri með gadd-
hörkubvl af landnorðri, ofan frá
jöklum fram á sjó. Annálar segja
þó oft frá slíkum veðrum, svo að
dægrum og dögum skifti. Kæmi
nú einhvern tíma ennþá slíkur
bylur, er jeg hræddur um að
nokkuð djúpt yrði á Krýsuvíkur-
vegi, á býsna löngum köflum.
Enn (25. maí) geta menn sjeð
úr djúpu snjótröðunum á Hellis-
heiði, snjólausar brúnir og
Smiðjuhæð þar samhliða að sunn
anverðu.
Neyðarúrræði.
Egill telur það rjett og satt, að
það sje neyðarúrræði að þurfa að
gera 50 km. aukakrók á svo fjöl-
farinni og lífsnauðsynlegri flutn-
ingaleið. Telur hann að það muni
„hjerumbil 175 kr. á hverju með-
al bílhlassi, hvor vegurinn er far-
inn, Hellisheiði eða Krýsuvíkur-
vegurinn“. Og að bílarnir, sem
daglega fara milli hjeraðanna
„skifti mörgum tugum og sjálf-
sagt hundruðum stundum“. Einn-
ið telur hann að 80 daga hafi
verið farin Krýsuvíkurleiðin. Er
þannig fljótreiknað fyrirliggjandi
dæmi, ef maður fer hóflega í sak-
irnar og gerir íueðal talið 50 bíla
á dag (fó'lksbílar og stærri og
minni vörubílar en ..meðal hlass“,
taldir þar með. — 175x80x50)
gerir 14000 kr. aukakostnað á
hvern meðal bil, og 700,000 kr.
fyrir þá alla. Einhver þarf að
borga slíka fúlgu, og ekki lækkar
hún verð mjólkurinnar eða far-
gjöld, þau höfðu hækkað um 10
kr. fyrir hvern mann, hvora leið.
Úrræði Egils.
Út af þessum gífurlega auka-
kostnaði, segir Egill ennfremur:
„Krafa okkar verður því þessi:
Hellisheiði verður að halda op-
inni þegar mögulegt er, og til
þess sjeu a. m. k. 6 ýtur tiltækar
með nægum mannafla til vakta-
skifta, svo hægt sje að vinna all-
an sólarhringinn, þegar nauðsyn
ber til“.
Yfirsjón.
Hjer fer fyrir Agli eins og öðrum
forráðamönnum — alþingi, rík-
isstjórn og nefndarmönnum, Þeir
virðast blindir á besta og einfaíd-
asta úrræðið, eða sjest yfir það a.
m. k. — En, ef til vill stafar þessi
lítilsvirðingar blinda af því, að
umbótatillagan hefur ekki komið
frá „nefnd“ eða hálærðum og lítt
kunnugum verkfræðingum, held-
ur frá „sauðsvörtum almúga-
manni“, sem þó er vel kvmnugur
snjólögum á Hellisheiði. — Bók-
vísi og reikningsspeki sumra
lærðu mannanna, heíur eigi all-
sjaldan rekist óþægiega á reynslú
fáfræðinganna. Og mörgum geng
ur erfiðlega að læra þá speki
Hávamála: „að sjaldan verði víti
vörum“.
Um 20 ár (og reynöar ler.gur)
hefi jeg hamrað á því í dagblöð-
um, að brýn nauðsvn væri að
gera nýja vegakafla á Hellis-
heiði, til öryggis allri umíerð, í
snjóalögum á veturna. Og þótt
jeg þurfi enn að tala i þessu máli
fyrir heyrnarsljóuum eyrum, eða
skrifa fyrir döprum augum, mun
jeg ekki hætta því, meðan jeg get
haldið á penr.’a.
Endurbót.
Það, sem þarf að gera, er að
leggja nýja vegarspotta á Hellis-
heiði, á barð og brúnir, sem alltaf
blæs af í byljum. Hæðir þessar —
er jeg hefi áður lýst i greinum
mínum — eru rjett hjá og alveg
samhliða lægðinni, hæst a heið-
inni og þrengslaskorningum ofan
og neðan við Hveradalinn, þar
sem vegurinn liggur nú og veldur
því að heiðin verður ófær i hveri
bylgusu. Því lengri og harðari,
sem snjórenningurinn verður,
þess meira að dýpka traðirnar og
verða oftar ófærar, meðan því
betur blæs af börðum bar við
hliðina. Hjer er aðeins um Hell-
isheiði sjálfa að ræða, sem alltaf
er kennt utn og kallað að geri þá
leið ófæra í snjógangi, En jeg hefi
eltaf sagt og segi enn: Með svona
lagaðri og vel gerðri endurbót
verður Hellisheiði tengtir íær í
miklum snjógangi, en vegírnir í
bygðinni. báðum megin v>ð heið-
ina, og því fremur, sem bvliir eru
Iengri og harðari. En til fullkom-
ins öryggis á allri þessari há’end-
is leíð, þarf auðvitað að gera
miklu meira.
I Kömbum mætti vegurinn vera
bæði beinni og liggja hærra en
ennþá er orðið. þrátt fyrir bráða-
birgða aðgerðir. En þá er þó
enn brýnni nauðsyn ‘að nefjast
handa sem allra fyrst um lagning
lögákveðna vegarins a þessari
leið, að Þrengslum tmdanskild-
um. Ætti þá að byrja þar sem
endar, fyrnefndur vegur á brún-
inni neðan Hveradalsins. — En
í sjálfum dalnum yrðu vegir
brúnanna samtengdir með beinni
línu þar á hrauninu, burt frá
skjólinu í nánd við Skíðaskálann.
j Er og hin mesta nauðsyn að
hverfa frá króknum stóra heim
að Ilólnum og losna við snjó-
kistuna í þrengslunum milli fells
og öldu, svo og að losna alveg við
Vellina, því að þar skeflir. yfir
veginn í miklum 'byíjum. Þá ,er
ekki minni nauðsyn að losna við
spjó- og krapakistuna á Sand-
skeiðinu, brúnir þar hjá og enda-
lausu krókana á báðar hliðar.
Hvenær sem breyting þessi öll
verður, fullgerð, styttir hún yeg-
inn og flýtir ferðum mjög mikið
og sparar slit bíla að sama skapi.
Kostnaður.
Ekki reyni jeg að telja kostn-
aðinn í tölura. Hitt vil jeg segja
aðeins um endurbótina á Hellls-
heiði út af fjTÍr sig. Vegarlengdin
nýja þar, mun varla vera meiri
en svo sem 1/10 af allrj þeir-ri
leið, sem var lögð vegna Krýsu-
víkurvegarins. (í fyrstu frá Hafn
arfirði til Krýsuvíkur). -Kostnað-
urinn við nefnda vegarspotta ætti
því ekki að vera meiri «n sem
næst rjettu hlutfalli við railjó.tur
Krýsuvíkurvegar, eða um 100,000
kr. fyrir hverja miljón kr. Og
það er ráðgáta öllum almennmgj
hversu margar eru orðnar milj.
þær, sem Krýsuvíkurvegurinn
hefur nú þegar kostað, með tvisv-
ar sinnum lögðum háum vegi
fram með öllu Kleifarvatni, aur-
bleytu, aðgerð og snjómokstri i
vetur á þeim vegi. Eins er enn
ótalið fyrir almenningi, i miljón-
um, hvað kostað heíur snjómokst
urinn allur á Hellisheiðinni um
20 ára skeið, sem hefði mátt spara
að mestu eða öllu leiti á fcöflum
þeim, sem jeg hefi talað um G»'ta
vil jeg þó til að snjómokstur þessi
fyrst með tugum manna, svo með
ýtunum og aðgerð þeirra, hafi
ekki kostað minna en vegaspott-
arnir margnefndu. Hvað sjest svo
eftir af öllum snjómokst: inum?
Aðeins bilaðar ýtur og brotnir
bílar, ef ekki veikt fólk líka
Viðhald.
Þá er enn ótalið um viöhaldið
á þesum samanburðarvegum. Á
vegaspottum Hellisheiðar er ekk-
ert Kleifarvatn, til þess að auka
þurfi metershæð ofan á nýlagðan
veg. Þar.verður enginn mo'idar-
hryggur í hvarfi og snjókaíi Mii.li
hrauns og hlíðar, engin moidar-
reka eða vatnsaðrenn'isi, og þvi
engin aurbleyta, með ófæru
sjerstakri aðgerð á vorin En
þetta alt er á Krýsuvíkurleiðinni.
Þar á móti á Hellisheiðarveg-
urinn að liggja eir.göngu a m<-l-
hrygg og hrauni, og í hann á ekk-
ert að nota og þarf ekki að not.a,
eða er mögulegt að nota fyrst um
sinn, anneð en grjót og grjót-
mulning, jafnt og hæfilega
smækkandi, eftir þvi. sem best
má fara. Hraungrýtið, auSmuMa,
er í nánd á sjálfu vegarslæðinu
á brúnunum. Þar er aðalvinna að
sljetta út, sem vinna má að á
öllum tímum árs, í færu veðri
og litlum snjó. Og er slík vrtr-
arvinna arðvænlegri en snjó-
mokstur á vegum — og fárónlega
snjóflutningsvinnan, af götum
bæjarins. Hvergi þarf þar að
hlaða háan veg nema á tveimur
smáspottum. En þó þarf líka að
hækka veginn vestan Smiðjulaut-
ar og taka til þess litlu. grjót-
hólana næstu.
Veðurfar.
Góðu árin eru liðin hjá. með
hlýviðra vetrum og harðara ár-
ferði byrjaði í vetur. Hver vilV
treysta því, að ekki komi fleiri
þar á eftir, og að þessi vetur sje
upphafi kaldara tímabils og meiri
bylja?
Krafa.
Egill í Sigtúni — sem hefur svo
mikil ráð og mikla ábyrgð á her'ð
um — svo og bílstjórar, Þændur
eystra og bæjarbúar vestra ætfi*
hiklaust að gera þá krofu að tu»
þegar í sumar verði gert svo vel
við Hellisheiðarveginii að hann
verði fær, snjólítið frasa hj;»
verstu snjósköflunum. Mætti þá
fækka þar ýtunum, i stað rþesa
að fjölga þeim, eða nota þær á
öðrum stöðum. Nota verður þarna
fje það, sem veitt er oakveðiö tiV
viðhalds vega, og það, er án-þess-
kynni að fara fyrir nýjar ýtur
og marga, dýra menr.. Hvergi á
landinu mun vera meiri þörf fyr-
ir vegarbót, eða jafnmikið í hættu
um aukakostnað, tjón osf erfíð-
leika fyrir slíkan roannfjölda,
sem að honum býr við baðh enda
og óhjákvæmilega þarf aff nota
daglega, sumar og vetur.
V. G.