Morgunblaðið - 03.09.1949, Blaðsíða 9

Laugardagur 3. sept. 1949.
MORGUISBLAÐIÐ
9
IMUR ÁN
A GONGUSTIGUM fyrir ut-
an ýmsar borgir Vestur-Þýska-
lands, getur að líta á haust-
kvöldum hópa af ungum ein-
mana stúlkum, sem ganga þar
iram og' aftur til að drepa tím-
ann. Ef svo vel vill til, að karl-
maður, ungur eða miðaldra,
gengur fram hjá, þá beinast
allra augu að honum með að-
dáun. A torgum í smábæjunum
standa stúlkur líka í hópum
þegar kvölda fer og mæna löng-
unaraugum á hvern karlmann,
sem framhjá gengur. Það er eitt
hvað öðru vísi en það á að vera.
Ungur karlmaður er drauma-
vera.
Á laugardagskvöldum safn-
ast stúlkurnar saman á dans-
knæpum og veitingahúsum. —
Þær sitja einmanalegar við
foorðin, tifa með fingrunum á
borðplötunni, og vita lítið, hvað
þær eiga af sjer að gera. Stund-
um heyrist, að þær eru að raula
eða flauta t. d. slagarann: „Ist
ein Mann nicht fabelhaft, fa-
belhaft?"
Karlmennirnir ganga á milli
og láta dást að sjer, því að ung-
ur maður er satt að segja orð-
ínn ævintýraleg draumvera í
augum margra þýskra stúlkna.
Þrjár konur á móti hverjum
karlmanna.
Styrjöldin skapaði skelfilegt
misræmi milli karla og kvenna
í Þýskalandi. Hagskýrslur sýna
að á móti hverjum þremur kon-
um, er aðeins einn karlmaður.
Og þó er þetta enn alvarlegra
en skýrslurnar benda til.því að
misræmið er mest á aldrinum
20—40 ára. Auk þess er hinum
fáu dýrmætu karlmönnum deilt
misjafnt niður á ýmsa lands-
hluta.
í Bavern sjerstaklega í
Múnchen, eru fullt eins margir
karlmenn sem konur, en eftir
því, sem norðar dregu verður
mismunurinn meiri og meiri. —-
Strax í Hannover, er ástandið
ægilegt.
Versta þjóðfjelagsvandamálið.
Miljónir þýskra kvenna eru
dæmdar til ólífis. Margar eru
því fullar eftirvæntingar og
leiðast út á glapstigu.
Það er talað um pólitískt
vandamál, flóttamannavanda-
mál og atvinnuleysi. — Allt
þetta er hægt að leysa, ef góð-
ur vilji og samstarf stjórnar-
flokkanna kemur til. En það
yerður verra að leysa mis-
ræmið milli kynjanna. Það er
erfiðasta þjóðfjelagsvandamál
Þýskalands.
FjSgurra ára hjónaband.
Kunn þýsk kona, dr. Doro-
thea Klajer, sem er fjelagsfræð-
íngur, hefur komið fram með
mjög nýstárlega tillögu til úr-
bóta á þessu óeðlilega ástandi.
Hún vill, að hjónabönd sjeu
takmörkuð við fjögurra ára
tímabil. Þá skuli þau leyst upp
og karlmaðurinn megi giftast
annari konu fyrir næstu fjögur
ár o. s. frv.
I staðinn fyrir nútíðkað fjöl-
skyldufyrirkomulag, kæmi þá
móðurfjölskylda, sem yrði móð
ir með börn sín, en eiginmaður-
inn yrði aðeins fjögurra ára
aukaatriði. Uppeldi barnanna
Efifir Hans-Eric Holgsr
I
lyrði kostað að einhverju leyti
|af ríkinu.
| Þessi tiliaga dr. Klajer, hef-
’ur aðallega mætt, mótspyrnu
kvenfólksins, og er hún líkast
til óframkvæmanleg. En þetta
jsýnir, hvað fólki getur dottið
í hug á slíkum vandræðatím-
' um.
Fjölgun hjónaskilnaða.
Vandamálið verður enn erfið
jara við það, að hjónaskilnaðir
jfara nú mjög í vöxt í Þýska-
landi. Það er komin 4 fjölda-
uppkvaðning hjónaskilnaðar-
dóma, enda geta hjón fengið
skilnað á fáeinum mínútum ef
bæði vilja.
Hjúskapur sem brast.
Nýlega skrifaði falleg og gáf-
uð þýsk blaðakona, sem sjálf
hafði lent í hjónaskilnaði um
þetta mál. Hún sagði svo frá:
Jeg elskaði eiginmann minn.
Eftir stríðið leitaði jeg hans í
öllum fangabúðum. Jeg beið
svo dögum skifti fyrir utan her
málaskrifstofur, jeg lá á hnján-
um fyrir framan hernámsyfir-
völdin. Jeg smyglaði mjer yf-
ir takmörk hernámssvæðanna.
Að lokum fann jeg hann, en
þegar hann kom heim og við
höfðum búið saman um stund,
hrundi hjónaband okkar eins og
svo mörg önnur.
Viðurkennir ekki jafnrjetti
konunnar.
— Þýski karlmaðurinn hefur
því miður alltaf viljað hafa
konuna sjer undirgefna og jafn
vel ekki nútíma maðurinn við-
urkennir innst með sjálfum
sjer jafnrjetti konunnar. Á rit-
stjórn blaðsins, sem jeg vinn
við, var nýlega rætt um að
gera konu að aðalritstjóra. Að-
eins umhugsunin um slikt, varð
til þess, að karlmennirnir á rit-
stjórnarskrifstofunni roðnuðu
af vandlætingu. Þeir sögðust
fyr skyldu svelta í hel með konu
sinni og börnum, en þeir sættu
sig við yfirstjórn kvenritstjóra.
Kom til árekstra.
-— Á stríðsárunum, urðum við
konurnar að standa einar liðs
og sjá fjölskyldum okkar far-
borða. Okkur fannst við hafa
áunnið okkur sjálfstæði.
— En karlmennirnir komu
í stríðslok heim i'rá vígstöðvun-
um og kröfðust þess, að allt
yrði eins og það áður hafði ver-
ið fyrir styrjöld og þá kom til
snarpra árekstra.
— Eiginmaðurinn hafði ef til
vill tekið þátt í taugaæsandi
bardögum á vigstöðvunum, og
konan, sem heima hafði setið,
hafði einnig orðið að þola mik-
I ið. Húsið hennar haíði ef til vill
orðið fyrir sprengju ög síðan
fylgdlí óskájpTegír erfiðleikar og
hörmungar, atvinnuleysi og sult
ur, En allt varð þetta til aó
| koma af stað óróleika og ör-
yggisleysi, sem sligaði hjúskap-
arböndin. Þar við bættist svo,
að margar konur reyndu að
komast upp á milli hjóna, því
samkeppnin harðnaði.
„Konur sætta sig við einlífið“
— „Mjer virðist. segii blaða-
konan, .að flestar þýskar kon-
ur hafi dregið sig í hlje og sjeu
nú farner að sætta sig við að
búa í einlífi. Hverja konu lang-
ar að vísu til að eignast barn,
en eins og nú stendur telja þær
sig ekki hafa efni á því, þær
leitast fyrst og freinst við að
hafa ofan í sig og á. en hugsa
f'æstar til hjúskapar“.
Vill fó að flytja úr landi.
Onnur kona, sem ritað hefur
um þetta sama efni, er ekki
sammála hinni. Hún segist vera
þrítug og vera deildarstjóri í
stórverslun í Hannover.
,,Jeg er flóttamaður frá Aust-
ur-Prússlandi“, segir hún. —
„Var gift, en eftir .eitt ár varð
jeg ekkja. Jeg bjó aðeins einn
mánuð með manninum mínum
og eins og nú er ástatt. býst
jeg ekki við að neinn vilji gift-
ast ekkju. — Á jeg þá aldrei
að eignast barn? Á lífi mínu
þar með að vera lokið? Það er
ekki hægt að ímynda sjer hvað
stúlkurnar, sem vinna með
mjer, við verslunina eru ein-
mana. Svona mikill meiri hluti
kvenna er óheilbrigt og óþol-
andi ástand. Það verður að
leyfa okkur að flytja úr landi“.
Líkt ástand eftir báðar
styrjaldir.
Fyrri styrjöldin skapaði
einnig ósamræmi milli kynja,
þó það væri ekki eins mikið og
nú. Það var álitin orsök fyrir
mjög auknum kynferðisbrotum
þrjú næstu ár eftir fyrri heims
styrjöld. Slík afbrot. hafa aftur
á móti ekki aukist núverandi
eftirstríðsár. — nema afbrotin
gegn stúlku og piltbörnum, sem
nú eru mjög algeng og alvarleg
í Þýskalandi.
Fleiri böm og fleiri tvíburar.
Þýska blaðakonan áleit, sem
fyrr segir. að konur í Þýska-
landi hefðu ekki efni á að eiga
börn, en hvað sem hún segir.
— samt hefur fæðingum fjölg-
að mjög í Þýskalandi.
Ef maður kemur inn í búðir
á innkaupatímum dagsins, verð
ur maður að fara mjög varlega,
því að í hverju pilsi hanga eitt
eða tvö börn á aldrinum tveggja
til fjögurra ára. Maður verður
að vara sig að stíga ekki ofan
4 þau. því að þau eru allsstaðar
fyrir.
Á götunum eru falleg smá-
börn hvarvetna að leikjum og
á gangstjettunum er allt fullt
af barnavögnum. Það er ein-
kennilegt. h\ að tvíburavagn-
arnir eru. margir. Það er rnarg-
sannað, að af einhverri óskilj-
anlegri ástæðu aukast tvíbura-
fæðingár jafnan eftir' stýrjald-
ir. Og langtum fleiri drengir
fæðast en stúlkur.
(Úr „Aftenposten")
stoínun fyrir gamalt fólk
Hugsum beiur fyrir gamðimennumun
ROSKIÐ fólk, sem hvergi á höfði sínu að að halla er illa statt.
Hjer í Reykjavik bætir Elli- og hjúkrunarheimilið Grund að
nokkru úr brýnni þörf, en mikið vantar á, að það geti annað
ölium þeim þeiðnum, sem því berast um vistrúm, Af þessum
sökum hefir verið athugað um nýja leið í þessum málurn, sem
stendur til verulegra bóta, og er stjórn og forstjóri Elliheimilis-
ins fyrir sitt leyti reiðubúinn til að veita málinu brautargengi,
ef áhugi manna og liðsveisla fæst.
Framkvæmdir
Þessi nýja leið eða hugmynd
er þannig: Hafist verði handa
um að reisa hús (til að byrja
með eitt), 8,80 m. breitt og
45 m. langt, þar, sem sjeu 3
stigagangar með 4 íbúðir á
hverri hæð, eða samtals 12 í-
búðir. þar af 9 einbýlis- og 3
tvíbýlisíbúðir. Verða því 36 í-
búðir auk kjallara og geymslu-
lofts í hverjú húsi — 27 fyrir
einhleypinga og 9 fyrir hjón.
I einstaklingsíbúðunum verð
ur forstofa, salerni, bað, smá-
eldhús (elaunarpláss) og stór
stofa. íbúð fyrir hjón er ætluð
svo: Forstofa, salerni, bað, smá
eldhús, stór stota og svefnher-
bergi.
í kjallara verður þvottahús,
fyrir vistfólkið, eldhús, mat-
salur, vinnustofa, vjelarúm og.
húsnæði starfsfólks.
Þórir Baldvinsson, húsa-
meistari, hefur gert teikningu'
af þessum húsum, en þau
verða 4560 rúmmetrar að
stærð.
Afnotarjettur stofnana
um, að á sjúkradeild Elliheim-
ilisins verði rúm fyrir þá Ef
vistmaður á ekki afturkvæmt
heilSunnar vegna í íbúð sínn,
þá ráðstafar sá aðili henni að
nýju, sem ráðstöfunarrjettinn
hefur keypt.
Trúnaðarlæknir stofnunar-
innar úrskurðar hverju sinni,
hvort hægt sje að taka vist-
menn á stofnunina, en þeiir,
sem sjúkir eru eða veikir á
geðsmunum, geta ekki fengið
þar inni.
Það verður að teljast veiga-
mikið atriði, að þeir sem feng-
ið hafa inni á stofnuninni að
fyrirlagi þess, er ráðstöfunar-
rjettinn hefur, á í öru^gt hús
að venda þaðan í frá. Hann
fær með öðrum orðum vist á
hj úkrunardeild Elliheimilisins,
þegar er heilsu hans er svo
farið, að hann getur ekki búið
á þessari fyrirhuguðu stofnun
lengur.
Til athugunar fyrir
ríkisstjórnina
Benda mættj hæstvirtri rík-
Ætlunin er, að framtak ein- isstjórn á, að oft verða fyrr-
staklinganna hrindi þessu máli verandi ráðherrar, sýslumenn,
í framkvæmd. Það fer alger- alþingismenn og aðrir forystu-
lega eftir undirtektum manna menn -þjóðarinnar hjálpar-
hvort úr framkvæmdum verð- þurfi um húsnæði á gamals
ur eða ekki. aldri, og væri ekki úr vegi, að
Stofnunum, fjelögum og fyr- ríkið tryggði þessum mönnum
irtækjum, verður gefinn kost- og öðrum einhverjar þær í-
ur á að kaupa afnotarjett að búðir, sem hjer er um að ræðo
íbúðum með þeim skilyrðum, eftir mikil og oft vel unniu
að þau leggi fram fje, óaftur- störf þessara manna í þágu
kiæft og vaxtarlaust kr. 30, þjóðarinnar.
000,00 eða kr. , 45.000,00 og
greiði siðan húsaleigu sem Vinsamlegar undirtektir
verður kr. 200.00 eða kr. 300.00 Borgarstjórinn í Reykjavík,
á mánuði eftir því, hvort um 'Gunnar Thoroddsen, er mjög
er að ræða íbúð einhleypins
eða hjóna.
Fvrir gamla starfsmenn
Forráðamenn stofnana, fje-
laga og fyrirtækja eiga við
sameigið vandamál að glíma
| þar, sem um er að ræða að sjá
gömlum og góðum starfsmönn
um sinum fyrir húsnæði. Verð
j ur ekki annað ætlað en þeim
. finnist sem þeir sleppi góðum
og gömlum starfsmönnum sín-
■ um á guð og gaddinn, er þeir
geta ekki lengur íeyst störf sín
af hendi og standa uppi aldnir
og einmana.
Með þvi að leggja hjer fram
fje geta tjeðir aðilar tryggt
þessum skjólstæðingum sínum
samastað í ellinni. Með fram-
laginu fá þeir ráðstöfunarrjett
yfir íbúðinni.
Fá siðar vist á Elliheimilinu
Ef vistmenn verða veikir og
þurfa að ráði trúnaðarlæknis
stofnunarinnar að komast á
hlynntur þeirri hugmynd, sem
hjer hefur verið drepið á. —
Hefur hann og sagt, að Reykja-
víkurbær mundi láta slíkri
stofnun í tje góða lóð eða lóðir,
ef úr framkvæmdum verður.
Forstjóra Elliheimilisins far-
ast svo orð um þessa hugmynd:
..Mjer er Ijóst, að þetta hús,
sem hjer er talað um getur
ekki gert mikið til þess að bæta'
úr brýnni þörf manna, en eí
vel tekst og fólkið vill, þá er
hjer farið inn á leið, sem síðar
getur oxðið allverulega til
hjálpar“.
Bent skal þeim, sem áhuga
hafa á þessu máli, á, að þeir
geta fengið allar upplýsingar,
er að því lúta, hjá forstjóra
Elliheimilisins Gísla Sigur-
björnssyni.
Hla sjeðir
PRAG — Tjekkneska stjórnin
hefur látið á sjer skiljast, að 3
starísmenn júgöslavneska sendi-
ráðsins i Prag, sjeu sakaðir um
afskipti af innanlandsmálum
sjúkrahús, þá verður sjeð svo .Tiekkóslóvakíu.