Morgunblaðið - 19.01.1950, Síða 7

• Fimmtudagur 19. jan. 1950
MORGUNBLAÐIÐ
7
I'ESSI mynd er úr eldsmiðju Landssmiðjunnar. Maðurinn, sem
sjest .þar við vinnu sína, er Guðjón Sigurðsson, en hann er annar
þeirra, sem unnið hefur hjá fyrirtækinu frá stofnun þess.
Londsmiðjan hefir
nú starfað í 20 úr
LANDSSMIÐJAN átti 20 ára afmæli í gær. Það var 17 jan.
1930, sem hún tók til starfa. Smiðjan er eign ríkisins og átti hún
að annast allskonar smíði fyrir einstaklinga og fjelög, er þess
kynnu að óska og auk þess annast alla þá smíði, sem hún gæti
tekið að sjer fyrir þá starfrækslu, er ríkið hefur með höndum
og þær stofnanii, sem eru ríkisekm.
Viðskipti við ríkisfyrirtæki
og aðra.
Hæsta hlutfallstala í viðskipt
um ríkisfyrirtækja við smiðj-
una var 1944, eða 71%, en
minnst var hún 1941, eða 41%
Árið 1948, sem var mesta velti-
ór smiðjunnar sýnir,-að þá skipt
ust viðskiptin jafnt á milli rík-
isfyrirtækja og annarra við-
skiptavina. Var hvor aðilinn um
sig með 3,9 millj. kr. viðskipti.
Húsrýmið stækkar
Smiðjan tók til starfa 1930 í
húsakynnum vegamálastjórnar
innar við Skúlagötu og hafði til
umráða ca. 150 fermetra gólf-
flöt. Greindist starfsemin strax
í plötusmíði, vjelvirkjun, renni
smíði og eldsmíði, en þremur
mánuðum seinna hófst skipa-
smíði. Seinna bættist einnig við
járn- og málmsteypa og módel-
smíði. Húsakynnin aukast í 400
ferm. þrjú fyrstu árin, en síðan
er engin breyting þar til 1942.
að nýja húsið við Sölvhólsgötu
er byggt og tekið í notkun. Nú
er gólfflöturinn 3000 ferm.
Starfsfólk smiðjunnar.
Fyrstu árin unnu að meðal-
tali 28 menn hjá smiðjunni, en
þar hafa unnið flest 143 (í nóv.
1948). Nú eru starfsmenn smiðj
unnar um 130. Skrifstofufólk er
þó ekki talið þar með. Tveir
menn hafa starfað í smiðjunni
alveg frá byrjun, Þorvaldur
Brynjólfsson, yfirverkstjóri í
járnsmíðadeildinni og Guðjón
Sigurðsson eldsmiður.
Framleiðslan og launagreiðslur.
Á þessum 20 árum, sem
smiðjan hcfir starfað hefir fram
leiðslan vaxið úr kr. 190 þús. í
kr. 7,2 millj. Launagreiðslurn-
ar hafa vaxið úr 75 þús. kr. í
3,4 millj., og tímakaup vaxið
úr kr. 1,60 í kr. 11.82, eða 7,4-
faldast. %
Margvísleg verkefni.
Svo sem víða er háttað um
svipaðan rekstur hjerlendis er
mikið af starfinu viðhald og
viðgerð á vjelum og tækjum til
lands og sjávar og smíði á ýms-
um hlutum til þeirra. Einnig
viðgerðir og ,,klassanir“ á járn-
og trjeskipum. Af nýsmíði má
nefna brýr fyvir vegamála-
stjónrina. uppsetning á lýsis-
geymum á Siglufirði og Rauf-
arhöfn, uppsetning á olíugeym
um víðsvegar um lana og nú
seinast ásamt fjórum öðrum
verkstæðum í Olíustöð Olíu-
verslunar íslands í Laugarnesi.
Fiskimjölsþurkarar svo og önn-
ur tæki í fiskimjöls- og síldar-
verksmiðjur innrjetting á far-
þegaíbúðum í e.s. ,,Súðin“ og
klefum fyrir áhöfn í olíuskip-
inu ..Þyi'ill“, margbrotinn leik-
sviðsútbúnaður fyrir Þjóðleik-
húsið svo að aðeins nokkur
verk sjeu talin.
Af sjerstökum verkum má
nefna björgun á m b. , Skjöld-
ur“ frá Siglufirði er strandaði
í Hvalfirði. haustið 1947, m.b.
,.Böðvar“ frá Akranesi er rak
upp á Akranesi snemma á ár-
inu 1948 og m.b. „Andvara“
frá Reykjavík er sökk í Reykja-
víkurhöfn á nýái sdag 1948 með
fullfermi síldar.
Eignir smiðjunnar.
Eienir Landssmiðjunnar eru
nú bókfærðar á rúml. 5 millj.
kr„ en skuldir á rúml. 4,7 millj.
Eignir umfram skuldir eru
rúml. 287 þús. Árið '948 var
reksturshagnaður smiðjunnar
145 þús. kr„ en s. 1 ár er gert
ráð fyrii? að hann verði nokkuð
minni vegna aukins rekstrar-
kostnaðar. Þess skal getið að í
órslok 1944 voru fyrst sett verð
lagsákvæði Var þá leyft álag,
er samsvaraði 32% af greiddu
kaupi, en nú er sú álagning ekki
nema 20% af greiddu kaupi.
Forstjórar,
Forstjóiar Landssm,ðjunnar
hafa verið tveir, Ásgeir Sig-
urðsson frá 1930 til ársloka
1946, en Ólafur Sigurðsson hef-
ir verið það síðan.
Alþingi
Frh. af bls. 6
sr. Jakobs, en sr. Jakob hafði
haft 2 herbergi í kjallaranum
auk íbúðarinnar á hæðinni.
Kjallaraíbúðin var svo leigð
konu nokkurri, sem var í hús-
næðisvandræðum. Um þessa í-
búð er það annars að segja, að
hún er sáralítil og mundi varla
rúma meira en 5 hjúkrunar-
konur eða svo.
Um það hvort hægt væri að
fá húsnæði þetta nú, þa svaraði
ráðherra því, að ekki væri hægt
að fleyja fólki þessu, sem hefði
fullgildan leigusamning, út á
götuna.
Rannveig tók aftur til máls
og nöldraði yfir því að fólkið
i kjallaranum skyldi vera flutt
upp, þegar sr. Jakob flutti.
Ráðhena benti á, að þá hefði
engin ósk legið fyrir frá opin-
berum aðila um að fá húsið eða
oart af þvi. Ef það hefði legið
fyrir, þá skal jeg ekkert segja
um það hvað gert hefði verið.
Annars kæmi þessi ósk mjög
ánkennilega fyrir því að hún
kæmi frá þeim sömu mönnum,
sem 1945 stóðu fyrir því að
kjallarinn undir nýju fæð-
ineardeildinni var fylltur með
CTrjóti. Þar hefði verið hægt að
koma fyrir a.m.k. 50 hjúkrun-
arkonum.
En það voru landlæknir og
húsameistari sem stóðu fyrir
bessari fuiðuleeu ráðstöfun.
Rannveigu setti hljóða.
Leikfjelag Hafnar-
fjarðar að hefja síar
semi sína á þessum
vetri
LEIKFJEILAG Hafnarf jarðar
byrjar starfsemi sína ó þessum
vetri annað kvöld með sýningu
á gamanleik eftir ameríska rit
höfundinn Mark Reed. Hefir
hann verið nefndur á íslensku
„Ekki er gott að maðurinn sje
°inn“, en heitir á frummálinu
„Pellecoat fever“. — Leikstjóri
er frú Inga Laxness, sem jafn
fram hefir þýtt leikinn.
Leikurinn gerist á einangr
aðri loftskeytastöð á norður-
"lóðum um vetur Flugyjel nauð
lendir þar skammt frá og er í
henni maður og kona, enskur
aðalsmaður og unnusta hans
Efni leiksins er barátta loft-
skeytamannsins og aðalsmanns-
;ns um konuna, og skeður
margt spaugilegt í þeirri við-
ureign.
Persónur leiksins pru alls 10,
og eru sumt eskimóar. Hafn-
firðingár fara með öll hiutverk-
;n, en aðalhlutverkin leika
Sigurður Kristir.^cen. Jóhanna
Hjaltalín. Ársæll Pálsson Inga
Dóra Búberts og Vageir Óli
Gíslason
Á siðasta aðalfundi I/eikfjel
ags Hafnarfjarðar var Sigurð
ur Gíslason kosinn formaður
þess, Sólveig Guðmundsdóttir
ritari og Sigurður Arnórsson
gjaldkeri
Brjef:
Er rjett ú kaupa þyrilvængj-
una (helikopterinn) ?
Hr. ritstjóri. jGetum við eytt 300000,00 kr. i
VISSULEGA er það ósk sjer- hæpna tilraun, á sama tíma og
hvers íslendings, að þyrilvængj öryggi farþegaflugvjela okka^r
an, (þetta orð er samkv. uppá- þarf að bíða hnekki vegna
stungu hr. Snæbj. Jónssonar, 1 skorts á varahlutuin. eða þær
sjá Flug, 5. tbl. 3. árg.), sem verða að hætta að fljúga, og þá
reynd var hjer s 1. sumar, ílend líka að flytja sjúklinga, leita ap
ist hjer. Þó að flestir geri sjer bátum og vinna önnur sJík störf
allt of háar hugmyndir um í þagu slysavarna.
notagildi hennar, myndi hún | Getur Slysavarnafjelag ís-
geta orðið til ómetanlegs gagns jland^ verið þvi meðmæ't, p
í ýmisskonar neyðartilfellum, sama tíma og það á í erfiðleikj-
sem fyrir gætu komið. hjer á ,um með að fá þann tiltölulega
suðvestur-landi. Hún gæti flutt jlitla gjaldeyri. sem þarf til þesp
lækna á slysstaði, leitað að að viðhalda nauðsynlegum
týndu fólki, flutt sjúklinga og birgðum af eldfleygum íyrir
margt fleira jlínubyssurnar á björgunar-
Hinsvegar man jeg ekki eftir töðvum sínum.
einu einasta skipstrandi, þar j Hjer á landi er til flugvjeí,
sem mannshf voru í hættu sem sem hefir slíka flugeiginleik^,
jeg get hugsað mjer, að þessi hún getur annast nær öll
byrilvængja hefði komið að þau verkefni, sem þyrilvœngj-
nokkru verulegu gagni. |unni eru ætluð. Með notkun
Skip stranda yfirleitt í vond- svonefndra vængraufa og væng
um veðrum: myrkri, dimmviðri barða getur hún lent og hafið
og hvassvirðri. Oftast í slíku flug á örfárra metra svæði. Jeg
veðri, að þyri;vængjan gæti held að það byggða ból sje vart
gæti ekkert að gert. Vegna þess (til á íslandi, af þeim stöðurp,
hve hún en hægfleyg og hefir sem sjóvjelar geta ekki lent á,
lítið burðarþol, gæti hún ekki 'að þessi flugvjel gæti ekki lent
farið nema stutt frá Reykja- Þar 1 námunda, í sæmilega hag
vík eða þeim stað. sem hún stæðum veðurskilyrðum Hún
væri staðsett á Jafnvel þótt vaeri ákjósanleg í hverskonar
hún væri komin á strandstað- leitir á landi. vegna hæfni henn
inn, og vindhraðinn væri þá ar til þess að fljúga hægt og
ekki meiri en flughraði henn- hins einstaklega góða útsýnis
ar, hvað gætl hún gert? Hún úr henni. Auk þess hefir hún
vrði að halda sjer í öruggri hæð sæmilegan flughraða og flug-
fyrir ofan möstur og skorstein b°i- Hún er það stór, að auð-
skipsins. og láta síðan kaðal eða velt er að koma fyrir í henni
kaðalstiga síga niður á skipið. : sjúkrakörfu, en það er ekki
Teg þori að fullvrða, að hverj- hægt á þyrilvængjunni, nema
im þeim manni. sem þannig með þvi að hengja sjúkrakörf-
væri fluttur í land, í ókyrru una utan á hana. Þessi vjel er
veðri, dinglandi í 20—30 metra jaf gerðirmi Vúltee Vigilant
löngum kaðli. því ekki er hægt
og var smíðuð fyrir
að draga kaðalinn upp, væri |bandaríska herinn, til njósna
búinn bráður bani eða alvarleg
meiðsli þegar ætti að setja
hann niður Nei, þyrilvængja
er til margra hluta n.ytsamleg,
en það er hrein blekking, að ,vegna skorts á varahlutum. 151
telja fóki trú um, að hún komi Þess að gera hana flugíæra,
að verulegu g'agni við skip- !þyrfti að kaupa varahluti fyrir
strönd. Þeir eru margir, sem nokkur hundruð dollara.
úr lofti og til að flytja boð íram
í fremstu víglínu.
Flugvjel þessi er nú oflughæf
og liggur undir skemmdujn
Væri ekki rjettara, að geyma
þá upphæð sem safnast hefir
halda, að björgunin við Látra-
bjarg hefði verið leiku.r einn,
ef'við hefðum haft þyrilvængju jtil kaupa á björgunarflugvjel, á
þá. Þeir virðast jafn /el ekki VÖxtum þangað til þyrilvængj-
vera svo fáir, sem halda að hún an> þessi merkilega uppgötvun,
hefði getað komið að gagni hefir tekið meiri framförum og
þegar m b. Helgi fórst við Faxa
sker, enda þótt vindhraðinn þá
hafi verið 'nálega helmingi
meiri, en flughraði þycilvængj
unnar.
Þrátt fyrir það að þyril
vængjan
notum við skipströnd væri
æskilegt. að hægt væri að kaupa
hana. Spurningin er aðeins
hvort við höfum efni á því
gjaldeyrislega sjeð. Jeg hefi
heyrt að hún muni kosta um
300000,00 krónur, sem greiðist
!í dollurum, auk nauðsjmlegra
1 varahluta.
Flugvjelar íslensku flugfje-
laganna, og jafnvel einkaflug-
vjelar, hafa bjargað mörgum mesta ^akleysi. Veit hann þá
mannslífum með sjúkraflugum ekki fyrr fil en að honum raS-
sínum. Nú virðist svo, sem ast tvær krákur með þessari
hinn glæsilegi flugrekstur okk- litlu grimmd> svo að hann misti
ar verði að dragast saman, hattinn. Þá sneru krákurnar
vegna skorts á gjaldeyri fyrir (iHsku sinni að hattinum og rifu
nauðsynlegum varahlutum. 1 tætlur. — Reuter.
við höfum losnað úr gjaldevris
kröggununi Á meðan skulum
við svo reyna, að viðhalda ör-
yggi flugsins og notfæia okkur
þau ágætu tæki, sem þegár eru
til í landinu. en láta þau ekki
komi ekki að miklum grotna niður veena viðhulús-
leysis.
Björn Jónsson,
yfirflugumferðarstjóri.
Öheppinn hjólreiðamaðuir
GÖTTINGEN: — Það fór held-
ur illa fyrir mannaumingja
hjer á dögunum. Hann var að
hjóla sjer til skemmtunar í