Morgunblaðið - 07.09.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 7. sept. 1950
jlkrcgiiiiHftMb
Útg.: H.f. Árvakur. Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Hækkandi verðlag
VERÐHÆKKANIR þær, sem orðið hafa á landbúnaðar-
aíurðum hafa eðlilega vakið nokkurn ugg hjá íbúum kaup-
Staða og sjávarsíðu. Hinu ber þó ekki að neita að þessar verð-
breytingar eru óhjákvæmileg afleiðing af því, sem hefur
verið að gerast í landinu undanfarna mánuði.
, Meginorsök hins hækkaða verðlags landbúnaðarafurða er
hækkun kaupgjalds við framleiðslu þeirra. Þá er þess einnig
að gæta að erlendar nauðsynjar landbúnaðarins hafa stór-
hækkað af völdum gengisbreytingarinnar. Þannig hefur til-
búinn áburður hækkað um 88%, útlendur fóðurbætir um
125% og innlendur um 77% svo aðeins nokkrir kostnaðar-
liðir sjeu nefndir. Af öllum þessum ástæðum hefur verð-
lagsgrundvöllur landbúnaðarins hækkað um 19,3%. Er þá
miðað við að bændur fái samsvarandi laun fyrir vinnu sína
og greidd eru verkamönnum samkvæmt samningum verka-
mannafjelagsins Dagsbrúnar í Reykjavík.
Það liggur í augum uppi að hinn aukni tilkostnaður við
Jandbúnaðarframleiðslu hlaut að leiða til nokkurrar hækk-
unar afurðaverðsins. Ella hefði blasað við stórfelldur sam-
tíráttur í framleiðslu nauðsynlegustu matvæla þjóðarinnar
og enn hraðari flótti fólksins úr sveitum landsins. Sú þróun
hefði hinsvegar ekki verið æskileg. Afleiðing hennar hlaut
að verða vaxandi atvinnuleysi og vandræði við sjávarsíðuna.
í þessu sambandi verður einnig að vekja athygli launþega
í kaupstöðunum á því að síðan gengisbreytingin varð hafa
þeir fengið 15% launauppbót. Hefur þannig verið leitast við
að bæta þeim upp þá hækkun framfærslukostnaðarins, sem
ieiðir af gengisfellingunni. Á það er einnig að líta að þegar
vísitala framfærslukostnaðar verður reiknuð út í desember
n.k. þá skulu laun fyrir janúarmánuð 1951 hækkuð eða
lækkuð samkvæmt þeirri breytingu á framfærslukostnaði,
er vísitalan sýnir. Við ákvörðun launahæðar þá skal þó ekki
taka tillit til þeirra breytinga á framfærslukostnaði, sem
vísitalan sýnir og á rót sína að rekja til breytts verðs á land-
búnaðarafurðum vegna hækkunar eða lækkunar á launum
bóndans og verkafólks hans.
Var þetta ákvæði sett inn í gengisbreytingarlögin á s.l.
vetri til þess að koma í veg fyrir að kapphlaupið milli kaup-
gjalds og verðlags hjeldi áfram.
Með þessu er raunverulega öll sagan sögð. Launþegar
hafa fengið og munu fá uppbætur á laun sín vegna hækk-
andi verðlags. Framleiðendur landbúnaðarafurða hafa einnig
fengið nokkra breytingu á verðlagi afurða sinna vegna auk-
dns tilkostnaðar. Þetta er í stuttu máli það, sem gerst hefur.
Hitt er svo annað mál að sú skoðun hefur við töluverð
lök að styðjast að skynsamlegra hefði verið að setja þau
ákvæði í lög jafnhliða gengisbreytingunni að hvorki verð-
lag jnnlendra afurða nje kaupgjald í landinu mætti hækka.
En slík ákvæði hefðu ekki orðið vmsæl og er raunar ólík-
legt að þau hefðu reynst framkvæmanleg. Sir Stafford
Cripps og jafnaðarmannastjórnin breska hikaði að vísu ekki
við það þegar hún felldi gengi sterlingspundsins á s.l. vetri
um rúmlega 30% að leggjast gegn öllum launauppbótum.
Ríkisstjórn íslands vildi ekki ganga svo langt þegar hún
fjekk gengi íslensku krónunnar breytt. Hún lagði til að
fyrstu 15 mánuðina eftir að gengið hafði verið fellt yrði
vísitala framfærslukostnaðar reiknuð út og launþegum
bættar að verulegu leyti þær hækkanir, sem á honum yrðu.
Að þeim tíma liðnum var ætlast til þess að jafnvægi
hefði skapast milli kaupgjalds og verðlags og laun skyldu
þá vera óbreytt.
Um hækkun verðs á rafmagni og heitu vatni í Reykja-
vík er annars það að segja að ef hún hefði ekki verið fram-
kvæmd hefði almenningur í bænum orðið að taka hana á
sig í einhverri annari mynd. Það er ekki hægt að reka
íyrirtæki eins og Hitaveituna með halla og til þess að
byggja ný orkuver við Sogsfossa þarf einnig að afla fjár
frá borgurunum þó að meginhluti kostnaðarins fáist með
lánsfje.
‘ íslenskt atvinnulíf til lands og sjávar á nú við mikla
trfiðleika að etja. Þeir bitna nú á öllum almenningi í land-
inu í vaxandi mæli.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
ÞAÐ VANTAR FISK
„ENGINN veit hvað átt hefur fyr en mist hef-
ur“, sannast áþreifanlega á Reykvíkingum
þessa dagana í fiskleysinu. — Menn sjá nú hvað
vantar þegar ekki fæst fiskur. — Og nú er það
ekki forsjónin, óáran eða ógæftir, sem fiskleys-
inu valda. Nei, o, nei. Nú er það verðlagsstjór-
inn. Jón og Steingrimur, Ásbjörn og hvað þeir
nú heita blessaðir karlarnir, sem hafa miðlað
okkur fiskinum undanfarin ár hjer í Reykjavík.
Þeir geta ekki komið sjer saman um hvað
taka eigi fyrir að vigta pundið.
•
FÓLKIÐ HEIMTAR FISK
FJARRI sje það mjer, að blanda mjer inn í þá
deilu um hvað kosta skuli að vigta fiskpund í
Reykjavík. En hitt veit og sjér hver heilvita
maður, að á meðan alt verð fýkur upp úr öllu
valdi og sömu dagana, sem mjólkurafurðirnar
rjúka upp myndi víst fáum blöskra, þótt ýsan
og kolinn hækkaði um nokkra aura.
Fiskurinn er og verður ódýrasta og besta
fæðan, sem almenningur á kost á í Reykjavík
og fólkið heimtar að fá sinn fisk — hvað sem
öðru líður.
•
SKRÍPALEIKUR
FJARRI mun það og flestum að deila við dóm-
arann, eða halda því fram að verðlagsstjóri hafi
ekki rjett fyrir sjer, er hann vill draga úr álagn-
ingu á fiskinn. Fáir munu heldur mæla með
óhlýðni fisksalanna við yfirvöldin. — En hitt
eiga menn bágt með að skilja, að alt geti hækk-
að nema nákvæmlega fiskur, án þess að nokk-
uð sje sagt.
Hafa þessir nokkrir aurar, sem deilt er um í
fiskverðinu, svo mikið að segja, að þeirra vegna
sje voðinn vís, en hækkanir á öðrum vörum,
sem nema heilum krónum, hafa ekkert að segja?
Trúlegt það.
•
SVIKIN MATVÆLI
ÞAÐ varðar við lög, að selja svikin matvæli.
Það má ekki selja matvæli, sem kend eru við
ákveðnar fæðutegundir, ef ekki eru þau efni í
þeim, sem nafnið gefur til kynna. Það má t.d.
ekki selja reykt „kindabjúgu“, ef þau eru til-
búin úr hrossaketi (þó það hafi verið gert).
Kjötfars á að vera að mestu leyti kjöt, en
ekki nærri eintómur hveitijafningur.
HIKIÐ EKKI VIÐ AÐ KVARTA
FÓLK á ekki að hika við að kvarta þegar því
hefur verið seld svikin matvara. Það þarf eng-
inn að láta bjóða sjer það. Skrifstofa borgar-
íæknis tekur við kvörtunum og mun sjá til, að
hinum brotlega verði hengt, ef sökin sannast.
Matvælin eru orðin það dýr, að óþarfi er að
láta bjóða sjer svikna vöru. En því miður er
það reynt.
En sje kvartað og kært mun að því koma, að
menn þora ekki að svíkja matvöruna og að því
ber að stefna.
•
EKKI HÆGT AÐ DAUFHEYRAST
ÞAÐ sjest á brjefum og umkvörtunum, sem
borist hafa tii „Daglega lífsins" undanfarnar
vikur, að þolinmæði útvarpshlustenda er á þrot
um hvað súma þulina snertir. Einkum er það
„þokulúðurinn“, sem svo er kallaður, sem tal-
inn er óhæfur þulur.
Undarleg þrjóska er það hjá ráðamönnum út-
varpsins, að taka ekki þessar sanngjörnu kröfur
hlustenda til greina. — Það er ekki verið að
ráðast á einn eða neinn þótt bent sje á, að það
skiljist illa, sem þulir segja í útvarp, eða rödd
þeirra sje ekki heppileg.
•
GÓÐU RADDIRNAR SPARAÐAR
AÐALÞULIR útvarpsins eru sparaðir svo upp á
síðkastið, að það er eins og hver önnur náð, ef
til þeirra heyrist, nema rjett til að tilkynna með
þremur fjórum orðum, að ,,nú leiki útvarps-
hljómsveitin“, eða að „nú verði lesnar frjettir“.
Þulirnir með fallegu og skýru raddirnar lesa
og auglýsingarnar. En óhætt er að fullyrða, að
allur þorri útvarpshlustenda myndi fagna því,
að skipt væri um: þeir hásu og óáheyrilegu
væru látnir lesa auglýsingar og tilkynningar
allskonar, en aðalþulirnir með fögru og skýru
raddirnar, væru látnir lesa frjettirnar.
•
ALMENNAR KVARTANIR
KVARTANIRNAR út af þulum útvarpsins eru
ekki nein hótfyndni. Piltarnir, sem hlut eiga að
máli eru bestu menn og vafalaust prýðilega
starfi sínu vaxnir, sem frjettamenn. En guð
hefur ekki gefið þeim „útvarpsrödd". — Það
má vel vera, að ekki sje á þeirra valdi sjálfra,
að neita að lesa upp í útvarpinu. En hvers
vegna er verið að neyða þá til þess, sennilega
gegn vilja þeirra og í óþökk þorra hlustenda?
ÍÞRÓTTIR
Laadslið Norðmanna
gegn Finnum
Landskeppnil frjálsum íþrótfum og
knatlspyrnu við Noreg næsta sumari
Oslo, 1. september
DAGBLÖÐIN í Oslo hafa hvað
eftir annað stungið upp á því
að landskeppni milli Noregs og
íslands, bæði í knattspyrnu og
frjálsum íþróttum færi fram í
Oslo til að endurgjalda boð bau
er landslið Norðmanna í þess-
um íþróttagreinum hafa þegið
til íslands.
Nú hefir þessi uppástunga
komið til umræðu bæði í Knatt
spyrnusambandinu og í Frjáls-
íþróttasambandi Noregs. Hinir
góðu árangrar íslenskra íþrótta
manna og ekki síst frammistaða
þeirra á Brusselmótinu, hafa
orðið til þess, að menn eru þeg-
ar farnir að geta sjer til um,
hvernig stigin myndu falla.
I umræðunum hefir þess m.a.
verið getið að íslendingar eigi
ekki sterka menn í 5 og 10 km.
hlaupum nje í sleggjukasti, en
þessar greinar myndu verða
teknar með í landskeppni.
Unnendur frjálsra íþrótta í
Noregi vonast eftir, að af þfess-
ari landskeppni geti orðið næsta
ár.
Þegar Noregur ,og ísland
mættust í landsleik í knatt-
spyrnu í Reykjavík 1947, minnt
ust fararstjórar þeirra á, að
Norðmenn vonuðust til að geta
endurgoldið heimboðið með því
að bjóða íslenska landsliðinu
til Noregs áður en langt um
liði.
Þessi uppástunga hefir nú
fengið nýjan byr í seglin, sjer-
staklega eftir heimsókn KR og
Vals til Noregs. Norskir knatt-
spyrnumenn og almenningur
væntir þess því að þessi keppni
komist á, áður en langt um líð-
ur og möguleikar eru fyrir því
að af henni geti orðið í ágúst-
mánuði 1951 og þá auðvitað í
Oslo.
— Gunnar Akselson.
Tugþraut Meistara-
mófsins í kvöld
TUGÞRAUTARKEPPNI Meist-
aramóts íslands fer fram á
íþróttavellinum í kvöld og
annaðkvöld. Keppnin hefst bæði
kvöldin kl. 6.30. Aðgangur er
ókeypis.
Óvíst er um þátttöku, en
keppni verður vafalaust jöfn
og hörð vegna fjarveru Arnar
Clausen.
Jafnframt tugþrautarkeppn-
inni verður keppt í þremur
greinum kvenna, sem frestað
var á aðalhluta Meistaramóts-
ins. —
Einkaskeyti frá NTB
FRJÁ'LSÍÞROTTASAMBAND
Noregs hefir valið landslið það,
sem keppa á í landskeppninni við
Finnland 16. og 17. september
n. k. — Fyrirliði liðsins verður
Erling Kaas, en Landsliðið er
þannig skipað:
100 og 200 m. hlaup, H. Johan-
son, Knut Moum.
400 m. hlaup, A. Boysen, Ivar
Espenes.
800 m. hlaup, A. Boysen, T.
Lillebeth.
1500 m. hlaup, R. Hannestad,
O. Höyland.
5000 m. hlaup, Ö. Sandvin,
Slaatten.
10000 m. hlaup, M. Stokken,
J. Hjersen.
3000 m. hindrunarhlaup, M.
Stokken, E. Larsen.
4x100 m. boðhlaup, Johansen,
Moum, Frösaker, Bjöelbeth.
1000 m. boðhlaup, Boysen, Es-
penes, Johansen, Boeracsen.
110 m. grindahlaup, R. Nilson,
Christensen.
400 m. grindahlaup, R. Nilson,
E. Saxhaug.
Langstökk, R. Nilsen, B. Lang-
bakke.
Þrístökk, R. Nilsen, O. Oiving.
Hástökk, B. Leirud, E. Stai.
Stangarstökk E. Kaas, A. Tho-
massen.
Kringlukast, S. Johnsen, I.
Ramstad.
Kúluvarp, A. Dyding, B. Enden.
Spjótkast, O. Mehlum, E. Röe-
berg.
Sleggjukast, Strandli, H. Börch.