Morgunblaðið - 26.10.1950, Qupperneq 2

Sii l
MORGU NBLAÐ IÐ
J,-fc ,oj ...
,-Fimtudagur 26. okt. 1950.
góðviljuð öll verðu uð sum-
©ifiust uui Iuusn togurudeilunnur
%
Kðmmúnistar hafa gert hana
að pólitísku gSæfraspiIi
Láfa sig hagsmuni sjómanna
og þjóðarinnar engu skipta
I DAG fer fram atkvæða-
greiðsla í samtökum sjómanna
Og útvegsmanna um hina nýju
miðlunartillögu sáttasemjara og
sáttanefndarinnar í togaradeil-
unni. Niðurstaða hennar ev hin
Jjýðingarmesta, ekki aðeins fvr-
ir deiluaðilja heldur fyrir þióð-
ina í heild. Á henni veltur það,
hvort stórvirkustu framleiðslu-
tæki okkar komast úr höfn tu
framleiðslustarfsemi og sköp-
unar atvinnu fyrir þúsuridir
manna í landinu, eða hvort ný
óvissa á að hefjast um lausn
jþessarar fjögra mánaða deilu.
SJÓMENN RÁÐA SJÁLFIR
Sjómenn hafa úrslitin í
þessu máli í eigin höndum. í>að
<ir þeirra sjálfra að taka ákvörð
unir.a í samtökum sínum.
Allir vita, þeir einnig, að hin
Janga stöðvun togaranna er
hrein þjóðarógæfa og voði. At-
vinnuárferðið í landinu er hið
bágbomasta. Við borð liggur
nlgert hallæri. Erlent gjafa- og
lánsfje hefur í bili dulið al-
menning þeirrar staðreyndar.
Á. meðan þessu fer fram liggja
fullkomnustu framleiðslutæki
okkar bundin við hafnargarð-
ana. Ofugstreymið í þessari at-
burðarás er nú orðið alþjóð
Ijóst.
»£ILUAÐILJAR IIAFA SJEÐ
' HÁSKANN
En sem betur fer hafa
deiluaðiljar nú einnig sjeð
þann háska, sem í þessu
felst. Fulltrúar þeirra, sem
að samningaumleitunum
hafa unnið, hafa komist að
samkomulagi. Útgerðarmenn
togaránna hafa gengið inn á
að hvíidartími sjómanna
skuli lengdur á öllum salt-
fiskveiðum, hvort sem aflan-
um er landað í íslenskri eða
eriendri höfn. Á öllum öðr-
1 um veiðum hefur einnig
samist um þá lengingu hvíld
- artímans. sem sjómcnn kröfð
ust. þegar landað er í ís-
lenskri höfn, einnig á ísfisk-
veiðum. Þetta er mikill sigur
fyrir sjómenn og samtök
þeirra.
Þá hefur einnig samist um
aliverulega kauphækkun og
hafa þó margir útgerðar-
menn áhyggjur af rekstrar-
afkomu skipanna við núver-
andi markaðshorfur og af-
urðaverð.
Samningamenn sjómanna
hafa talið að lengra yrðJ ckki
komist til þess að fá kröfum
þeirra fullnægt. Þessvegna
hafa þeir mælt mcð sam-
þykkt þeirrar sáttatillögu,
sem felur þessi kjör í sjer.
hvaðan stafar SAM-
KOMULAGINU HÆTTA?
Málin standa þá þannig, að
ekld aðeinS yfirgnæfandi meiri
hluti þjóðarinnar heldur og um-
boðsmenn sjómanna og útgerð-
armanna, vilja samkomulag og
telja það nauðsynlegt. Samt
sem áður eru menn í nokkrum
vafa um að þessi sáttatilraun
beri árangur og að málamiðl-
unin nái samþykki í samtök-
um sjómanna.
Hvernig stendur á þessu?
Vafalaust er til einn og einn
sjómaður, sem ekki vill semja
nema að krafan um 12 stunda
hvíld á öilum ísfiskveiðum nái
einr.ig fram að ganga. En þeir
menn eru áreiðanlega ekki það
englspsrettuplágtBsani
Mikil herferð ráðgerð í Afríku og Asíu
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter*
FARÍS, 25. oktöber — Fulltrúar Marshalláætlunarinnar hjer 3
Farís tilkynntu í dag, að lagðar -yrðu fram rúmlega tíu milljónii;
dollara til þess að efla varnir gegn væntanlegri „innrás“ engi-
spretta í Asíu og Afríku.
margir að þeir ráði úrslitum.
En hvaðan stafar þá hættan að
málamiðluninni?
Hvaðan stafar hættan á
því að grundvallaratvinnu-
grein þjóðarinnar verði enn
lömuð um áfyrirsjáanlegan
tíma?
Hún stafar frá pólitískum
flokki, sem beitir öllum sín-
um áhrifum til þess að
hvetja flokksmenn sína til
þoss að hindra sættir. hindra
það að deilan leysist og tog-
- ararnir fari á veiðar.
Þessi flokkur, kommún-
istar, hefur ekki tekið þessa
afstöðu vegna þess að hann
skilji ekki nauðsyn vinnu-
friðar og lausnar hinnar
fjögra mánaða framleiðslu-
stöðvunar heldur vegna hins
að sumir af æstustu Iciðtog-
um hans vilja evðileggja
bjargræðisvegi þjóðarinnar.
Þessvecna heriast, heir fvrir
því að sáttatillagan verði
felld.
KOMMÚNISTAR VILJA
LÖGFESTINGU
Undir niðri óska aðrir
leiðtogar kommúnista svo þess
að löggjafarvaldið grípi til þess
úrræðis að ljúka deilunni með
lögfestingu sáttatillögunnar eða
gerðardómi^Það ætla þeir síð-
an að nota til árásar á þing og
stjórn.
En lausn deilunnar er al-
gerlega í höndum sjómanna.
Enginn getur nú spáð um það
hvort Alþingi láti lausn henn
ar til sín taka ef miðlunar-
tillagan yrði felltj. Málinu
yrði þá síef.nt í meiri óvissu
en nokkru sinni fyrr.
. Kjarni þessa máls er því sá
að kommúnistar hafa biandað
stjórnmálum inn í lausn tog--
aradeilunnar. Það eru flokks-
hagsmunir flokks þeirra, sem
þeir nú setja ofar hagsmunum
sjómanna og íslensku þjóðar-
innar. Kemur það að vísu eng-
um á óvart.
En þcir geta ekki boðið sjó
mönnum upo á neitt betra
en samkomulag það er nú er
kosið um. Þar sem kommún-
istar hafa rekið togaraútgerð
í sumar hefur verið unnið í
16 klst. en ekki 12 eins og
nú er vei-ið að greiða at-
kvæði utn. Það er ekki af
umhyggju fyjár sjómönnum,
sem blað kommúnista fer
rangt með hvert einasta at-
riði, sem það minnist á í
gær úr sáttatillögunni. Svo
sannarlega ekki. Kommún-
istar eru hjer að leika sjer
að íjöreggi ísiensku þjóöar-
innar. Þeim má elcki takast
að brjóta það. Þjóðin, ekki
síst togarasjómennirnir,
neita því að horfa upp á
að hjer skapist hallæri og
upplausn. Þessvegna má sú
tiiraun til lausnar togara-
deilunni, sem nú er gerð ekki
í ÞRJU AR
Baráttan gegn plágunni hefst
af alefli í Arabíu snemma í
næsta mánuði. En meðal þeirra
landa, sem óttast er að engi-
spretturnar geri skæðustu at-
mistakast. Öll góðviljuð öfl lögurnar að, eru og Egyptaland,
þjóðfjelagsins verða að sam- írak, íran, Pakistan og Ind-
einast um hana og firra þar land.
með frekari vandræðum en i Plágan er alvarleg ógn við
orðin eru.
Bandaríkjamenn
aihuga Evrópu-
herstillöguna
WASHINGTON, 25. okt. —
Dean Acheson utanríkisráð-
herra skýrði svo frá í dag, að
Bandarikjastjórn væri fús til að
athuga tillögu frönsku stjórn-
arinnar um stofnun Evrópu-
hers.
Franska þingið hjelt í dag
áfram umræðum um tillöguna,
og er búist við, að þær muni
standa til morguns.
Þess er vænst, að mikill meiri
hluti þingmanna ijái sig fyigj-
andi því, að stofnaður verði
Evrópuher. — Reuter.
(matvælaforða yfir 500 milljóna
manna.
Herferðin, sem nú er að hefj.-
ast, mun standa yfir í þrjú ár.
Júgóslavar iá doil-
aralán fil malvæla-
kaupa
WASHINGTON, 25. okt. Dean
Acheson utanríkisráðherra til-
kynnti í dag, að Export-Import
bankinn í Bandaríkjunum hefði
lánað Júgóslövum 2V2 milljón Músíic Prokofieffs er falleg og
dollara til matvælakaupa. j elskuleg, og tekst tónskáldinu
Eins og skýrt hefur verið frá ; vel að lýsa atburðunum á ein-
Fyrshi hljómleikar
Sinfóníuhljómsveit-
arinnar I veiur
SÍNFÓNÍUHLJÓMSVEITIN
hjelt fyrstu tónleika sína á
þesum vetri í Þjóðleikhúsinu á
sunnudaginn var. Stjórnandi
var dr. Urbantschitsch, en Lár-
us Pálsson leikari aðstoðaði
með upplestri.
Tvö verk voru á efnis-
skránni: Sínfónía í Es-dúr, eft-
ir Mozart og „Pjetur og úlfur-
inn“, barnasaga í tónum og orð-
um, eftir Serge Prokofieff.
Þessi Sínfónía Mozarts, ér
meðal merkustu verka hans. —
Var of mikil deyfð yfir flutn-
ingi hennar og allegro-þættirn-
ir nokkuð losaralega leknir. —
Skorti tilfinnanleea á skerpu
og innri spennu. Andanteþátt-
urinn naut sín þó víða vel, en
menúettó best.
„Pjetur og úlfurinn“ er barna
saga, og mjög barnaleg. Hefur
Björn Franzson islenskað hana.
vofir nú yfir hungursneyð
Júgóslavíu. — Reuter.
m jan
landa víiað á bsig
WASHINGTON, 25. okt.- —
Dean Acheson utanríkisráð-
herra skýrði frjettamönnum
svo frá í dag, að Bandaríkja-
stjórn hefði visað á bug tillög-
um kommúnistaráðstefnunnar í
Prag viðvíkjandi Þýskalandi.
Acheson vakti meðal annars
faldan og smellinn hátt. Ljek
hljómsveitin yfirleitt vel og
gerði verkinu góð skil. Lárus
Pálsson var þulur. Hann lýsti
persónunum og hljóðfærunum,
sem túlkuðu persónurnar, en
þær voru Pjetur litli, lítill söng
fugl, önd, kisa, afi gamli, úlf-
urinn og svo veiðimenn. Síðan
var „heila historían" flútt í
orðum og tónum, og höfðu
áheyrcndur mjög mikla ánægju
af henni.
Þótt ekki væri hjer um veiga
mikið verk að r^eða, var þó vel
til faMið.að flytja það hjer. —
athygli á því, að ógerlegt væri j Fyrir'miklu væri að flytja þetta
að semja frið við Þýskaland,! verk fyrir börn, því að þau
fyrr en þar hefði verið skipuð kynnast um leið hinum ýmsu
þýsk stjórn yfir allt landið. hljóðfærum og eð!i þeirra, er
Reuter. þau túlka persónur sögunnar.
Ætti að endurtaka það fyrir
skólana.
Þjóðleikhúsið var þjettskip-
að, og fögnuðu áheyrendur
hljómsveit, stjórnanda og þul,
•hjartanlega.
P. í.
HallgríimRirkju
geiið nýtl altaris-
klæði
Hallgrímsmessa annað
kvöld j
SVO sem kunnugt er, hefir þa3
verið venja að hafa hátíðaguðs-
þjónustu í Hallgrímskirkju 27.
okt. ár hvert, en þá er ártíð
Hallgríms Pjeturssonar. Sókn-
arprestar Hallgrímssóknar hafal
jafnan predikað við þessar mesS
ur, sitt árið hvor. í þetta skiftS
mun sjera Jakob Jónsson pre-
dika. Prófessor Sigurbjörn Ein-
arsson þjónar fyrir altari.
Messusöngvar við Hallgríms-
messurnar eru ávallt nokkúði
með sjérstökum hætti. Notað es
sama messuform sem tíðkaðisl
á dögum Hallgríms, og tónlag
í fornum stíl. Sungin verðuí
Kyria og Gloria, og eftir pre-
dikun hinn æfaforni 'sálmur
Te Deum.
HerforSngjaráð áílanís-
hafsbandðlagsins
WASHINGTON, 25. okt. Hjer
í Washington er ekki talið ólík-
legt, að svo kunni að fara, að
Dwight Eisenhower verði boð-
ið að taka að sjer stjórn her- Stórbruni
foringjaráðs Atlantshafsbanda- DELHI — í miklum bruna, sem
lagsins í Evrópu, þegar það tek- , nývenð varð 1 ^elhi, Indlandi,
.. . er aætlað að eyðilagst hafi verð-
u‘ U s. ar,a' „ ,, 1 mæti fyrir um tvær milljónir
Emmg hcfur Omai Biadlcj dollara. Eldurinn eyðilagði með-
hershöfðingja verið getið í sam- | al annars pósthús, banka, 250
bandi við þetta embætti. J verslanir og skrifstofur og fjölda
— Reuter. heimila.
Kvenfjelag Hallgrímskirkjuj
hefir enn einu sinni gefið kirkju
sinni fagra gjöf. Er það altarlsJ
klæði, gert af frú Unni Ólafs-
dóttur, rautt að lit með gulln-
um krossi, og eru í hann greipt-*
ir steinar frá Glerhallarvík,
Verður þetta altarisklæði tekiðj
í notkurr við messuna á föstu-
dagskvöldið kemur. Klæðið er
forkunnarfagurt, og mjög vancl
að, að efni. Ennfremur hefir,
kvenf jelagið nýlega gefið kirkj-
unni, patinu úr silfri, fagra og
einaflda að gerð. Er hún í stíl
við kaleik þann, er kirkjan a
fyrir, og smíðuð af sama mannJ
Leif Kaldal gullsmið. I
Kvenfielagið hefir sýnt þa3
í verki, að það ann kirkju sinni,
og vinnur ótrauðlega fryir
hana. Á föstudaginn hefir þac9
merkjasölu til ágóða fyrir kirkj,
una. I
Eins og venja hefir verið að
undanförnu, mun kirkjugestunt
við Hallgrírrsmessuna gefinri
kostur á að ctyrkja kirkjund
með samskotum, við kirkju-
dyr að lokinni messu. '
Hallgrímsmessan er einn lið-
urinn í þeirri Ilallgrímsminn-*
ingu, sem tengd er við Hall-<
grímskirkju, og leiðir huga safni
aðarins og bæjarbúa yfirleitt
,a.ð heirri bakkarskuld, sem vjei’
stöndum í við sálmaskáldið
góða. 1
Jakoh Jónsson. |
Piösiefna um samgongur
HÖFÐABORG, 25. okt. — For-
sætisráðherra Suður-Afríkil
setti í dag ráðstefnu, sem fjallal
á um vegi og járnbrautir í Af-
ríku. Fundinn sitja meðal ann-
ars fulltrúar víðsvegar að úfl
Mið- og Suður-Afríku, auk
breskra og portúgalskra full-
trúa. — Reuter. J