Morgunblaðið - 16.12.1950, Blaðsíða 9

Laugardagur-16. des. 1950
M O R G V t\ B L A O I »
9
DANIR ÆTLA AÐ VERA VIÐ ðLLIi BUIMIR
Kaupmannáköfn,
í desember 1950.
EINHVERN daginn fyrir jól
verða loftvarnarmerki gefin í
Kaupmannahöfn í fyrsta sinn
síðan þann 4. maí 1945. Er það
,gert til reynslu. í byrjun þessa
mánaðar skipaði innanríkisráð-
iherrann svo fyrir, að loftvarn-
arflautumar verði aftur settar
á húsþök. A þessu starfi að vera
lokið í öllu landinu fyrir jól.,
", Danir gerðu upphaflega fimm
ára áætlun um vamir óbreyttra
borgara í styrjöld. En þegar
Kóreustríðið skall á var ákveð-
ið að flýta sem mest fyrir fram-
kvæmdum á þessari áætlun. —
Yfirgangsstefna kommúnista-
jdkjanna hefur sannfært Dani
eins og aðrar lýðræðisþjóðir um
jnauðsyn þess að vera við öllu
'foúnir.
VARNIR ÓBREYTTRA
BORGARA
í þingræðu þ. 5. þ.m. skýrði
Aksel Möller innanríkisráð-
foefra frá því, hvað gert hafi
verið til að skipuleggja varnir
óbreyttra borgara. í Danmörku
eru 4.500 ioftvarnarskýli frá
etríðsárunum. Er nú verið að
gera við þau. En nauðsynlegt
er að grafa önnur 4.500 loft-
varnarskýli. Kostar það 100
milljónir króna. Bað innanríkis-
ráðherrann þingið að veita nú
þegar 10 millj. kr. tiX þessa
starfs auk 50 milljóna, sem veitt
ar voru í ágúst.
Er nú verið að semja Xeið-
foeiningar til íbúanna um það,
fovað þeir eigi að gera, þegar
foættu beri að höndum. Áætlun
foefur verið gerð um að flytja
f ólk burt úr Kaupmannahöfn og
öðrum stórum bæjum. Gert er
ráð fyrir, að hægt sje með fárra
Mukkustunda fyrirvara að
flytja rúmlega hálfa milljón
íþúa burt úr Kaupmannahöfn.
Samkvæmt áætluninni ættu að
vera tök á að flytja 40.000 úr
foænum á klukkustund.
Danir hafa keypt allmikið af
slökkvitækj um, þ. á. m. dælur
og slöngur. Eru þær slöngur,
sem þegar hafa verið keyptar,
240.000 metrar á lengd. Nú er
verið að koma upp björgunar-
sveitum um land allt. í þeim
eru fyrst um sinn aðallega sjálf
fooðaliðar,
DANIR ÁKVEÐNIR A®
VERJAST
Jafnhliða þessu auka Danir
herbúnað sinn. Hefur það síst
orðið til að auka vinsældir
Jkommúnista í Danmorku, að hin
friðunnandi danska þjóð verð-
ur að leggja á sig þungar byrð-
ar vegna hættunnar úr austri.
Fyrr á tímum áleit meiri-
Efla mjög landvarnir sínnr
vegnn hættnnnnr úr nustri
festingar vegna vaxtahækkun-
arinnar og takmarkana á lán-
veitingum. t
Lögin um skylduspmað giida
aðeins eitt ár, og nýju óbeinu
skattamir verða í gildi þangað
til í mars 1952. Thorkil Krist-'
ensen fjármálaráðherra sagði
nýlega, að líklega verði nauð-
synlegt að draga úr kaupgetu
árúm saman, með skylduspam-
aði og sköttum. Aftur á móti
vill fjármálaráðherrann fara
hægt í sakirnar, þegar um tak-
mörkun á fjárfestingum er að
ræða. Bendir hann á nauðsyn
þess, að ráðin verði bót á hús-
næðiseklunni, og að ekki verði
stöðvaðar fjárfestingar, sem
miða að því að auka fram-
leiðsluna. En nú er svo ástatt,
að farið er að þrengjast á pen-
ingamarkaðnum. Handbært íje
í bönkum og sparisjóðum hefur
minnkað úr 1.098 millj. í árs-
byrjun niður í 788 millj. kr.,
aðallega vegna þess að vöruinn-
flutningur hefur verið miklu
meiri en útflutningurinn. Auk-
ist fjármagnið í peningastofn-
unum aftur _ um of, þá ætlar
ríkið að taka lán til að draga
fje úr sjóði peningastofnan-
anna, segir fjármálaráðherrann.
Aftur á móti má búast við, að
Þjóðbankinn kaupi veðbrjef, ef
of mikill skortur verður á hand
bæru fje til útlána.
Fjármálaráðherrann segir, að
enginn þori um það að spá, að
hve miklu leyti spurn eftir ef-
lendum vörum muni minnka
vegna þeirra ráðstafana, sem nú
hafa verið gerðar.
KADPGJALD OG AFIJRÐA-
VERÐ FEST
Allir aðaflokkarnir, : einnig
jafnaðarmenn, viðurkenna, áSJ
þarna sje um skref í rjétta átt
að ræða. Hins vegar virðist
bæði stjórnmálaflokkarnir og
stj órnarandstæðingar líta svo
á, að meira þurfi til, ef ráða á
fram úr gjaldeyriskreppunni,
sjerstaklega þegar Marshall-
hjálpin þrýtur. Er búist við að
vísitala framfærslukostnaðar i
janúar hækki svo mikið, að
kaup verkamanna og starfs-
manna rikisins hækki samtals
um 300—400 millj, kr. á ári,
Auðsætt er, að það stoðar lítið,
að kaupgeta hefur nú verið
minnkuð um 500 millj. kr., ef
kaupgjaldshækkun að fáeinum
mánuðum liðnum eykur kaup-
getuna aftur um 300—400 millj,
í ræðu á fundi danska blaða-
mannafjelagsins h. 10. þ. m,
sagði Erik Eriksen stjórnarfor-
seti, að nauðsynlegt sje að taka
kaupgjald og vöruverð til at-
hugunar og finna viðunandi
lausn á þessum málum. Annars
verði þær toyrðar, sem nú hafa
verið lagðar á þjóðina vegna
gj aldeyriskreppunnar, árang-
urslausar. Eftir stjórnarblöðun-
um að dæma mun það vera
hugmynd stjómarinnar að festa
kaupgjald og verð á dönskum
afurðum. Verður þetta að lík-
indum hið næsta stórvægilega
vlðfangsefni í dönskum stjórn-
málum.
Páll JóessoEu
THORKIL KRISTENSEN, fjármálaráðherra Dana, leggur fyrir j
þingíð frumvarp ríkisstjórnarinnar um aukna ' skatta vegna
vígbúnaðarins og til að koma í veg fyrir verðbólgu.
Það skiptir miklu máli fyrir kaupgetunni. Með atkvæðum
öryggi Danmerkur, að Atlants- þessara flokka samþykkfi þing-
hafsríkin hafi mikinn liðsafla ið lög um skyldusparnað, sem
í Vestur-Þýskalandi. Það hefur á að nema 195 millj. kr. á einu
því vakið ánægju í Danmörku, ári. • Nær skyldusparnaðurinn
að Atlantshafsráðið hefur á- til allra, sem hafa að minnsta
kveðið að koma upp sameigin- kosti 6.000 kr. í árstekjur. Til-
legum her, sem starfsettur lögur stjórnarinnar um „pipar-
verði í Vestur-Evrópu, fyrst og karlaskatt“ náðu ekki fram að
fremst í Þýskalandi. Öllum er ganga. Aftur á móti eiga skatt-
ljóst, að öryggi Dana eykst, gjaldendur, sem hafa meira en
Dularmögn Fgyptalands
þegar liðsafli Vesturveldanna í
Vestur-Þýskalandi verður auk-
inn.
NYIR SKATTAR
Ríkisþingið hefur
14.250 kr, í árstekjur, að greiða
aukaskatt, sem nemur 28 millj.
kr. á ári. Loks aukast óbeinir
skattar um 280 millj. kr. á ári.
Er þarna um skattahækkun á
mörgum vörum að ræða, m. a.
tóbaki, áfengi, hljómplötum,
gólfábreiðum, kæliskápum o. fl.
Þar að auki er nú í fyrsta sinn
í Danmörku lagður skattur á
eldspítur, og greiða á 20 % skatt
af erlendum gjaldeyri, sem
veittur er til ferðalaga. Stjórn-
in lagði til, að nýju óbeinu skatt
arnir skyldu ekki meðtaldir,
þegar reiknuð er út vísitala
framfærslukostnaðar. En stjórn
in fjekk ekki þessu framgengt.
nu sam-
þykkt skatta- og sparnaðartil-
lögur stjórnarinnar með ýms-
um breytingum. Nema hinar
nýju álögur 633 milljónum kr.
hluti dönsku þjóðarinnar|á ári- Er Þarna um tvennt að
þýðingarlaust að ausa út fje| ræða> nefnilega sumpart að afla
til vígbúnaðar, þar sem von-1 ríkinu rúmlega 350 milljóna kr.
laust er að Danir einir síns vegna aukinna hermálaútgjalda
liðs geti varist árás, og mjög °S sumpart að draga úr kaup-
vafasamt var, að þeir mundu getu vegna gjaldeyriskrepp-
fá hjálp. Nú er öðruvísi á- unnar.
statt. Atlantshafssáttmálinn' Með atkvæðum íhaldsmanna,
tryggir hjálp, ef árás ber að vinstrimanna og jafnaðarmaiina
höndum, og getur fyrsta samþykkti þingið hinn fyrir-
hjálpín komið á stuttum hugaða landvarnarskatt. — Á
tíma. hann að nema 130 millj. kr. á
Danir eiga um tvennt að ári í tvö ár. Állir skattgjald-
velja, ef á þá verður ráðist. endur, sem hafa að minnsta
Þeir geta reynt að sætta sig við kosti 8.000 kr. í skattskyldar þetta bætist sparnaður af hálfu
hernám og harðstjórn, sein árstekjur, eiga að greiða þenna' ríkisins, sem gert er ráð fyrir
vafalaust yrði ennþá verri en á skatt. Þar að auki heimilaði
foernámsárunum 1940—45, og þingið ríkisstjórninni að taka
þeir geta gripið til vopna í 150 millj. kr. lán vegna her-
þeirri von að geta varist, þang- málaútgjalda.
að til hjálpin kemur. Danskir Samkomulág náðist milli
ráðherrar hafa lýst því yfir, að fjögra aðalflokkanna, íhalds-
enginn megi vera í efa um, að manna, vinstrimanna, jafnað-
Danmörk ætlar að verjast, ef armanna og róttæka flokksins,
árás ber að höndum, j um ráðstafanir til að draga úr
KAUPGETAN MINNKAR UM
500 MILJ. KR. ÁRLEGA
Með framannefndum ráðstöf-
unum minnkar kaupgeta þjóð-
arinnar um 500 millj. kr. Við
að nema 100 millj. kr. á ári.
Verður fyrst og fremst dregið
úr fjárfestingum ríkisins, en
auk þess á að spara á öllum
sviðum, þar sem því verður við
komið. Talið er sjálfsagt, að
bæjar- og sveitafjelög fari að
fordæmi ríkisins í þessum efn-
um, Þar að auki minnka fjár-
eftír Paul Bronton. — Frú
Guðrún Indriðadóttir ís-
lenskaði. — Útg. ísafoldar-
prentsmiðja.
PAUL BRUNTON er þegar orð-
inn mörgum íslenskum lesendum
kunnur. — ísaf oldarprentsmið j a
hefur áður gefið út Leyndardóma
Indlands, sem er fyrsta bók höf-
undar. Önnur bók hans, Innri
leiðin, hefur komið út í Ganglera,
tímariti Guðspekifjelagsins.
Hjer kemur þriðja bókin. —
Greinir hún frá ferðalagi höfund-
ar og rannsóknum hans á Egypta
landi. Dularmögn Egyptalands er
ein af þeim bókum, sem allir geta
lesið sjer til gagns og gleði. Hjer
fer saman frjáls andleg hugsun
og lifandi frásögn af leyndardóm
um Egyptalands að fornu og
nýju. Stíllinn er einfaldur og auð
skilinn, sumstaðar hlaðinn töfr-
um. En til þess að hafa bókar-
innar full not, verður lesandinn
að halda huga sínum opnum og
má ekki loka sig inni í ákveð-
inni fyrirfram sannfæringu eða
hleypidómum.
Ferð höfundarins um Egypta-
land er hvortveggja í senn, rann-
sóknarferð og ævintýri.
í bók þessari kemur höfund-
ur fram með skýringu á tilgangi
þeim, sem lá til grundvallar fyr-
ir byggingu Sfinxins mikla. Skýr
ing þessi byggðist eingöngu á
dulspeki höfundar. Nokkrum ár-
um síðar fundu fornleifafræð-
ingar steintöflu með áletrun sem
sönnuðu nákvæmlega að skýring
Bruntons var rjett. Hjer segir
höfundur frá launhelgunum
fornu og leyndustu helgisiðum
Egyptskra mustera. Hann segir
frá viðtali sínu við fullnuma og
boðskap hans* þar sem hann bend
ir á að mönnum stafi ógæfa af
uppgreftri hinna fornu dysja.
Eitt af því ævintýralegasta I
ferðinni var það er höfundur tek
ur sjer fyrir hendur að dvelja
12 klukkustundir að næturlagi
aleinn í Pyramidanum mikla.
Umhverfis er bleksvart myrkur
og fullkomin þögn. í þessu um-
hverfi mætir hann dularfullri
reynslu, sem nægt hefði til að
svipta viti hvern þann mann,
sem ekki var gæddur andlegum
mætti og óbugandi geðró.
Plöfundur heimsækir merki-
legan töframann í Kairó. Nær
viðtali við frægasta Fakír Egypta
lands, Fahra Bey. Gengur ú
fund andlegs leiðtoga Mússúl-
manna. Fer á nöðruveiðar og
lærir að temja höggorma. — —
En það er þó ekki fyrst og
fremst ævintýri höfundar og hin
skemmtilega frásögn, sem gefur
verkum hans mest gildi, heldur
sá boðskapur sem þau flytja. —
Undir straumnum í öllum verk-
um Bruntons rennur alltaf að
sama marki: Betri heimur, betri
menn, meiri fegurð, lífsgleði og
sönn hamingja.
I Þær bækur Bruntons, sem þeg-
ar eru komnar á íslensku, mega
að vissu leyti skoðast sem inn-
gangur að öðru meira, ritaðar á
því tímabili er höfundur leitar
og finnur. Höfuðrit Bruntons eru
óþýdd enn.
Bækur hans eru meðal þeirra
verka, sem mest gijdi hafa fynr
nútímann,
Gott væri ef frú Guðrún Ind-
riðadóttir gæti haldið áfram þvi
verki, sem þegar er hafið. Jeg
hygg að fáum sje fært að þýða
Brunton jafnvel.
Hafi þýðandi og útgefandi
þökk fyrir bókina.
Þoriákur Ófeigssom.
Slierlock Holmes-sýning.
LUNDÚNUM — Að ári verður
gengist fyrir mikilli Sherlock
Holmes-sýningu í Bretlandi.