Morgunblaðið - 02.02.1951, Blaðsíða 2

2
MORGUISBLAÐIÐ
Föstudagur 2. febrúar 1951,
Oiafur Björnsson prófessor:
WÉsifaian og kjör iaunþega
Hínnmgars|óður tii styrkt
ar börnum á barnaspítala
HÁVÆRAR kröfur eru nú uppi
um það, að taka beri nú aftur
upp svipað fyrirkomulag um
taunagreiðslur eins . og var í
gildi á stríðsárunum, þ. e. að
greiða mánaðarlega kaupuppbót
samkvæmt vísitölu framfærslu-
kostnaðar eins og hún reiknast
á hverjum tíma. Virðist því vera
haldið fram af báðum flokkum
stjórnarandstöðunnar, að hjer
sje um örugga leið að ræða til
]þe3S að tryggja launastjettirnar
gagnvart kjaraskerðingu, sem
þær annars mVndu verða fyrir
t. d. vegna erlendra verðhækk-
ana. Sú hlið málsins, hvort fleiri
eða færri stjettarfjelög kynnu
að eiga til þessa rjett samkvæmt
gildandi kjarasamningum, skal
ekki rædd hier, enda er hún lög-j
fræðilegs eðlis, hinsvegar er á-
stæða til þess að gera að um-
ræðuefni þá hlið málsins, sem
snýr að kjörum launþeganna
sjálfra, eða þá spurningu, hvort
launþegarnir geti tryggt eða
Ibætt kjör sín sjslfkrsfs
kauphækkunum í þessu formi.
KAUPGJALDIÐ OG
LÍKSltjÖRIN
Frá sjónarmiði sjerhvers þess
mar.r.3, cr cinhvcrja nasasjón-
hefir af hagfræðilegri þekkingu,
er sú hugmynd æði fráleit, að
hægt sje að tryggja lífskjör
(aunafólks með slíku móti, eða
yfirleitt að bæta kjör þeirra
með almennum kauphækkunum.
JEf slikt væri hægt, vccri sa
vandi auðleystur, að útrýma fá-
tækt og skorti úr heiminum, því
að til þess að hækka kaupið þarf
<ekki annað en að prenta seðla,
V,.-. „<• > - «< r ’ -
kostnaðinn — að prenta hærri
tölur á þá seðia, sem fyrir eru
í umferð. Ef lausn hinna efna-
hagslegu vandamála væri svo
einíöld, hcfði þessi lcið vitan-
fega verið farin aiístaðar fyrir
löngu.
En í öllum þeim löndum, þar
sem alþýða manna er sæmilega
Uppiýsi í þessum efnum, ueli.ui
engum slíkt í hug, og engum for-
ystumanni launamanna, sem
vildi láta taka sig alvarlega,
myndi detta í hug að bera fram
þá kröfu, að kaup skyldi hækka
mánaðarlega til samræmis við
vísitölu framfærslukostOaðar,
síst af öllu er vísitöluútreikn-
ingnum væri svo ábótavant, sem
honum er hjer á lanai nú.
Frá sjónarmiði 10 ára barns,
anna er því raunar jafn barna-
leg eins og það væri t. d. að
hægt væri að bæta úr kaffiþurrð
með því að gefa nóg út af
skömmtunarseðlum fyrir kaffi.
FALSTRÚIN Á
VÍSITÖLUNA
Eitt af því, sem framar öliu
öðru hindrar heilbrigðan skiln-
ing almennings á þessum efnum
er átrúnaðurinn á þá vísitölu
framfærslukostnaðar, sem reikn-
uð er út mánaðarlega af Kaup-
lagsnefnd og Hagstofunni, en
við hana er miðað sem mæli-
kvarða á verðlagið, en hiutfaliið
milii hennar og kaupgjaldsins
sem mælikvarða raunverulegs
kaupmáttar launanna.
Það er nú mál út af fyrir sig,
að vísitölugrundvöliurinn, sem
nú er 11 ára gamall, er vitaniega
úreltur, þótt nokkrar lagfæring-
ar væru að vísu gerðar á hon-
um með gengisskráningarlögun-
um. Er hjer að vísu um mikinn
galla á vísitöluútreikningnum að
ræða, en þó hefir sá annmarki
ekki höfuðþyðingu.
Hitt skiptir miklu meira máli,
að aðferðir þær sem notaðar hafa
verið til þessa við útreikning
vísxtölunnar, ei'u mxðaðar við á-
stand í efnahagsmálum, sem er
gjörólíkt því sem ríkt hefir hjer
á landi að undanförnu, þannig
að vísitala reiknuð á þann hátt,
sem nú er gert, gefur algerlega
villandi hugmynd um þær breyt-
ingar, sem á raunverulegum
framfærslukostnaði verða frá
einum tíma til annars.
Til þess að vísitala, reiknuð
út með þeim aðferðum, sem hjer
eru við hatöar, sje rjettur mæli-
kvarði á verðlagsbreytingar þarf
— auk þess sem grundvöllur
hennar verður að vera skynsam-
legur — því skilyrði að vera
fullnægt, að hægt sje að kaupa
j oiakmarkaö magn aí öiiurri þeim
I vörum sem ganga í vísitöiuna.
j Þessi forsenda var fyrir hendi
jhjer á landi fyrir 1932, áður en
i jiinfiutnnigsnortiii i\onju fii bU£- imrjvnuiiuiil ntni ijett rviu sjel.
vísitöluhagfræðinni ætti það því
að vera tilvalin leið til þess að
halda vísitölunni niðri, og þá
lífskjörunum uppi, að hætta að
flytja erlendar nauðsynjar til
landsins. Mætti með því koma í
veg fyriy það að erlendar verð-
hækkanir hefðu áhrif á vísitöl-
una. Hin öruggasta „trygging"
lífskjaranna ætti því að vera
sulturinn.
Af þessu má sjá, að það væri
í rauninni tiltölulega auðvelt
fyrir stjórnarvöldin að verða við
kröfu um það af hálfu launþega-
samtakanna, að vísitalan hækki
ekki, þannig að hlutfallið milli
kaupgjalds og vísitölu verði ó-
hagstæðara. En tæpJega myndi
það auka vellíðan fólks að sJíkar
ráðstafanir væru gerðar. Það er
áiitamál, hvort stjórnarvöldin
sjeu ekki beinlínis ámælisverð
fyrir það að una því, að slík
vísítala sje gefin út mánaðar-
lega undir svo fínum stimpli sem
nafni Hagstofunnar og nefndar,
skipaðrar fulltriium Hæstariett-
ar, Alþýðusambandsins og Vinnu
veitendafjelagsins. AJmenningi
er vorkunn þótt á slíkri vísitölu
sje tekið meira mark en vert er, j
hitt er varla tekið svo alvarlega, j
þótt blaðamenn Þjóðviijans |
j dundi við að sernja hina og aöra j
i vísitölu sem á að sýna „raun-V
j verulegar“ verðhækkanir.
M/ETTI SKERA ÚR
ÁGREININGNUM MEÐ
TILRAUN?
PÁLL MAGNÚSSON, járnsmiða-
meistari í Reykjavík hefur stofnað
sjóð til minningar um konu sína Gul
finnu Einarsdóttur, sem ljest 4, mars
síðastl. Markmið sjóðsins er að búa
sem best í haginn fyrir börn, sem
verða sjúklingar á barnaspitala þeim,
sem kvenfjelagið „Hringurinn“ í
Reykjavík gengst fyrir að koma á fót,
aðallega með árlegum styrkveiting-
um til þeirra barna, sem þess eru
mest þurfandi, en auk þess með öðr-
um ráðstöfunum, sein ekki teljast til
almennrar hjúkrunar eða læknis-
hjálpar, en mættu verða til þess að
bæta kjör og aðbúð barnanna á spítal-
anum, — Stofnfje sjóðsins er 38 þús-
und krónur, en greiðslur úr honum
eiga fyrst að fara fram 2. febrúar
1958 á 70 ára afmæli frú Guðfinnu.
ef barnaspítalinn verður þá tekinn
til starfa. Hin árlega styrkveiting til
þurfandi bama skal ætíð fara fram.
á afmæJisdegi frú Guðfinnu, 2. febr. |
og á 100 ára afmæli hennar. 1988,
á úthlutun úr sjóðnum að vera miklu
riflegri heldur en venjulega. Stjórn
sjóðsins skipa formaður og gjaldkeri
„Hringsins" ásamt einurn af ættingj-
uiu sjGw3tOxnar»v* *a, gií xir »^ai*na-.
spítali er kominn á fót tekur yfir-1
hjúkrunarkona hans sæti í stjórninni
í stað gjaJdkera „Hringsins“.
Frú Guðfinna var fædd 2. febrúarl
Guðfinna Einarsdúttir.
1888 í Hafnarfirði, dóttir Einars
Einarssonar trjesmiðs og organleik-
ara þar, og konu hans Sigríðar Jóns-
dóttur, systur Jónasar þinghúsvarðar*
Meðal systkina hennar er Sigurður
TTl:*— 07 1.* 1011
x xijuax , y »»» vxj x a»cv-iv»»jLÍ . . Orvt, i J l
giftist hún Páli Magnússyni, járn-
smíðameistara í Reykjavík og höfðií
þau þannig verið 38 ár i hjónahantli,
er hún ljest.
Það er ekki auðvelt verk að
uppræta rótgróna hleypidóma,
og ekki síst er svo háttar sem í
því máli er hjer liggur íyrii’, að
áhrifamikil pólitísk málgögn
beita orku sinni á óvandaðan
hátt til þess að hindra það að
fólk skoði málin í ljósi heil-
brigðrar skynsemi.
En ef um annað þrýtur kæmi þó
e. t. v. til greina að skera úr
því meö tiiraun, hvort þeir
nifciin, sem halda því fxam að
hægt sje að skapa Paradís með
nógu miklum almennum kaup-
líosið í fastareefndir o§
störf ■ bæ|arst|órn
Á FUNDI bæjarstjórnar í gær j TIL AÐ SEMJA
var kosið í fastanefndir og ýms
störf. Kosning fjell þannig:
unnar, og þá var hægt að byggja
á slíkum útreikningi. Ef vörur
hinsvegar eru skammtaðar eða
ófáanlegar, verður að nota aðrar
aðferðir við útreikning vísitöl-
unnar og hafa þær verið teknar
upp í öðrum löndum, t. d. í Sví-
þjóð, en ekki skal sú hlið máls-
ins rakin hjer. Hversu fráleitt
það er, að hægt sje að halda
óskertum lífskjörum með því
sem er að byrja að gera sjer einu, að halda vísitölunni í
grein lyrir pemngurn, er su nugs-
un skiljanleg, að það sama gildi
íyrir heildina og einstaklinginn,
að auknar peningatekjur í einu
og öðru formi leiði til raunveru-
legia kjarabóta. Hitt er raunar
dapurlegt, að hjá þjóð, sem ver
máske 10% tekna sinna til
íhæðslumáLa, skuii slíkur boð
Si\ei.jum og ooreyuu muuaxu
milli hennar og kaupgjaldsins,
skal sýnt með tveim litium
dæmum.
Núverandi stjórnarvöld hafa
úr vissum áttum sætt harðri
gagnrýni fyrir þaö aö ieyfa tak-
markaöan útíiutning á dilka-
kjöti til Ameríku, þar sem kjöt-,
skapur þykja svo vænlegur til! skortur sje i landinu. Frá hag- j
íylgis, að tveir stjórnmáJaflokk- j fræðilegu sjónarmiði hefir það ‘
ar gera hann að uppistöðu dæg- j talsvert til sins máls, að með,
urslafnu sinnar í efnahagsmái- j þessu sjeu kjör almennings skcrt.
íum. j En samkvæmt þeirri kenningu,
Ástæðan til þess að almennarjað hægt sje að ti-yggja lífskjör-j
kauphækkanir bæta ekki kjörjin með því að halda óbreyttuj
launþe2QT,r!a —— síst mioao vio ’ uiuiialíi iryunoí«
núverandi ástand í efnahagsmál-1 visitölu, ætti bsð einmitt að'
\xm þjóðarinnar — er auðsæ, enjvera snjallræði að flytja mest-j
ihún er sú, að lífskjör þjóðarinn- | allt dilkakjötið út, skammta síð-1
ar eru komin undir því, hvað j an afganginn smátt og greiða
framleiðsia hinna raunverulegu | skammimn dugiega niour. Með
verðmæta er mikil, hvað fæst af iþví mætti iækka vísiíöiuna stór-
mat, húsnæði, klæðnaði o. s. fi'v., |lega, því að kjötið er ein mikil-
ekki undir því hvað prentað er vægasta varan í vísiíölugrund- ekki
Það er sambærilegt við það að
ástríða manns til þess að neyta
einhvers nautnalyfs væri læknað
með því að gefa honum svo stór-
an skammt af því í einu að hann
fyndi sjálfur að honum yrði ekki
gott af.
Það mætti þá t. d. ákveða að
allir launþegar hjer á landi og
þeir er byggju við svipuð kjör
fengju ekki eingöngu fulla dýr-
tiðaruppbót á laun sín, heldur að
auki c. d. 20n/o iicckkun, a giunn-
kaupi um hver mánaðamót. Er
gefið mál, að ef t. d. 5% hækkun
á grunnkaupi bætir kjörin ætti
20—30% eða iafnvel 100% hækk-
un að gera slíkt í miklu rikara
ifiæii. Vissuiega er ekki vafi á
því að tilraun af þessu tagi
myndi hafa í för með sjcr hinar
mestu þrengingar fyrir þjóðina
meðan á henni stæði, en með
framkvæmd hennar væri það
unnið, að eftir það myndu menn
ekki ljá eyra boðskap þeirra
manna, sem telja að öll mein
fjárhagsiífsins megi leysa með
hrtjkkuðu kauni og soSiaprentnn,
þannig að grundvöllur skapað-
ist þá fyrir því að hægt yrði að
byggja upp heilbrigt fjárhags-
kerfi siðar. Reynsla þýsku þjóð-
arinnar 1923 varð dýr, en að iok-
iiini þeirri elusklrn hafa þýskir
verklýðsforingjar ábyggilega
C’ I rt to1nrv>nM«ii»vi fnn
Oi)-, ctU lUijinvilJl Ltjili. iVi"
FORSETI
Forset.i: Guðm. Ásbiörnsson. 1.
varaf.: Hallgrímur Bcncdiktsson,
2. varaf.: Auður Auðuns.
SKRIFARAR
Skrifarar: Pjotur Sigurðsson,
Guðmundur Vigfússon. Vara-
skrif.: Sigurður Sigurðsson, Ingi
ii. iieigason.
BÆJ ARRAÐ
Aöaimenn: Guöm. Ásbjörnsson,
Jóhann Hafstein, Gunnar Thor-
oddsen, Sigfús Sigurhjartarson,
Jón A. Pjetursson. Varamenn:
Auður Auðuns, Hallgrímur Bene-
diktsson, Guðm. II. Guðmunds-
son, Guðm. Vigfússon, Magnús
Astmarsson.
FRAMFÆRSLUNEFND
Aðalmenn: Björn Guðmunds-
son, Katrín Pálsdóttir, Guðm.
Ásbjörnsson, Auður Auðuns, Guð
rún Jónasson. Varamenn: Jó-
hanna Egilsdóttir, Nanna Ölafs-
dóttir, Guðrún Guðlaugsdóttir,
María Maack, Stefán A. Pálsson.
B YGGING ARNEFND:
Aðalmenn: Sigvaldi Thordar-
son, Guðm. Ásbjörnss., Guðm. H.
GuðriiUxxdsson. Varamenn: Einar
Erlendsson, Guðm. Halldórsson,
Ársæll Sigurðsson.
HAFNARSTJÓRN
Bæjarfulltiúar, aðalm.: Pjetur
Sigurðsson, HalJgr. Benediktsson,
Ingi R. Helgason. Bæjarfulltrúar,
* -TnViprin TT?.fct0Ín Grunn-
ar Thoroddsen, Guðm. Vigfússon.
Aðalmenn, utan bæjarstiórnar:
Hafsteinn Bergþórsson, Sigurður
Jóhannsson. Varamenn, utan bæj
arstjórnar: Þórður Ólafss., Hann-
es Stepnensen.
ir slíku fyrirkomulagi kaupgjalds
mála, að kaup og vöruverð hækk
aði á víxl, og munu kommúnist-
arnir ekki hafa verið nein und-
antekning frá því.
xrxikið af ávisunum á þessi verð-] vellinum. En kjarabætur væru
mæti, en auðvitað eru peningarn- j þetta síður en svo, þó a.ð sam-
<r ekki annað en ávísanir. Af j bærileg ráðstöfun væri að vísu
a'lmennum kauphækkunum aðjgerð haustið 1945 af ríkisstjóm
óbreyttu vöruframboði, leiðir j þeirri er þá fór með völd, en þá
fcjxvki alliictL/ fci’j Vci uiaglU yííSÍ tipp . íitrlu Jóll l~L£il. xjluiiUcil J. tíekiiu&cá j
aem hækkun kaupsins nemur, [ ofan af biekkingum kommúnista j
þ. e. launþegarnix'taka allar kaup j er þeir voru að telja sínu fólki (
‘hækkaniinar hver af öðrum, ekxsjtrú um ao þeíta þýdui ekki skertj
og það var rjettilega orðað í á-! kjör fyrir launafólk.
liti samstarfsnefndar ASÍ og j Þá mun og sá háttur við hafð-
BSRB á s. 1. sumri. Hugmyndin I ur við útreikning vísitölunnar,
um það að almennar kauphækk-! að verði vara ófáanleg, þá er
anir gcti undir ver.julcgum krir.g ! rciknað með því T’crði, scm hún,
umstæðum bætt kjör launþeg- j hefur síðast fengist á. Samkvæmt1 í gær sem lög frá Alþingi

Mæling Ió8a á Akureyri
FRUMVARP Jónasar Rafnar
um inælingu og skrásetningu
lóða og landa í lögsagnarum-
ó Akure^!
nr* vnr
c o tv» Vit r\r 1 r ^
a. bæjarráðsmaður: Jóhann Haf
stein. Til vara: Guðm. Ásbjörns-
son. b. verkfræðingur: Ingi Magn
ússon. Til vara: Sveinn T. Svcins
son. c. Kosinn af bæjarstjórn, ó-
ounciinm kosningu: GigUiuui Si&-
urðsson. Til vara: Friðrik Einars-
SOTTV ARNANEFND
Sigurður Sigurðsson.
í STJÓRN FISKIMANNA-
'J */ kj HwXliiJL.ÁtUIUOJC'JUI Uk
Pjetur Sigurðsson.
verðlagsskrA
Þorsteinn Þorsteinsson.
STJÓRN EFTIRLAUNASJÓÐS
Aðalmenn: Auður Auðuns. Jó«
hann Hafstein, Katrín Thorodd-
sen (siðar Ingi R. Heigason). —.
Varamenn: Hallgr. Benediktsson,
Pjetur Sigurðsson, Sigfús Sigur.
hjartai-son.
ENDURSKOÐENDUR
BÆJARREIKNINGA
Aðalmenn: Ari Thorlacius,
Eggert Þorbjarnarson, Ólafur
rriöriksson. varamer.n: Björn
Steffensen. Guðm. Hjartarson,
Jón Brynjólfsson.
Endurskoðandi styrktarsjóðá
sjómanna- og verkaixxaxmafjelaga
í Reykjavik: Alfreð Guðmundss.
Endurskoðendur Musiksjóða
Guðjóns Sigurðssonar: Birgir
Kjaran, Hallgr. Jakobsson.
VEITINGALE YPISNEFND:
Aoalmenn: Jón Sigurðsson,
borgarlæknir, Gtiðrún Jónasson.
Varamenn: Sigurður Sigurðsson*
Kristín Sigurðardóitii'.
Félkið kýs SreSíið
framar e!!o
WASHINGTON, 1. febr. -
Eisenhower, yfirhershöfðiní
Atlantshafshersins, sat á func
með Truman, forseta, og ríkis
stjórninni í g»>r og gaf skýrsl
um för sína til höfuðborg
Atlantshafsríkjanna. í da
ávarpaði hann báðar deildi
bióðbinesins i bnði bess.
Evrópuför sinni kvaðst han
hvarvetna hafa hitt fyrir fóll
sem hefði verið altekið barátt
þreki, og almennum ásetnini
fólksins að búa við frelsi.
Herflugvje! sfeyplsí í sj<
inn vSð Azóreyjar
LISSABON, 1. febr. — í d;
fórust 14 manns, er portúgöl;
herflugvjel steyptist í sjóii
utan Terceiraeyjar, sem er e
Azoreyja. Talið er, að spren
ing hafi orðið í flugvjclinni.
—Reutar-NTB.