Morgunblaðið - 09.02.1951, Blaðsíða 5

Föstudagur 9. febrúar 1951
MORGmVBLAÐU*
5
iimr I sson BUhi
ÞEGAR jeg heyrði aS sjera Ein-
ar Pálsson, fyrrum prestur í
Reykholti, væri látinn, fann jeg
hjá mjer löngun .til að minnast
hans með örfáum orðum. — En
þetta getur þó ekki orðið annað
en ófullkomið, örhtið brot af lýs-
ingu á þeim þætti úr lífi hans,
Sem nú blasir við hugsýn minni;
en það er líf hans og starf, sem
góknarprests í Reykholti.
Vorið 1908 urðu prestsskipti í
Reykholti. Sjera Guðmundur
Helgason sagði þá lausu brauð-
inu og prestskosning fór fram
Sóttu fjórir prestar og kandidat
um brauðið, og hlaut sjera Einar
Pálsson, þá verandi prestur í
Gaulverjabæ, kosningu með mikl
um meirihluta atkvæða.
Og fluttist að Reykholti um
vorið með alla fjölskyldu sína,
sem var all þung: sjö börn. Það
elsta nýfermdur sonur og yngsta
fárra mánaða gamall sonur, Vil-
hjálmur á Laugarbökkum, sem
sjera Einar og frú hans hafa nú
dvalið hjá hin síðari ár. Auk
barnahópsins hafði prestur á
framfæri sínu aldraða móður
sína, lamaðan bróður sinn og
aldurhniginn fyrrverandi ráðs-
mann móður sinnar.
Þessi bústaðaskipti hafa því
ekki verið neitt smá átak til að
byrja með, eins og þá var ástatt
með aðstæður allar. Það er mik-
ið verk og krefst mikillar ár-
vekni og umhyggju, að taka sig
upp með þunga fjölskyldu og bú-
slóð alla og koma sjer fyrir að
nýju í fjarlægu, ókunnu hjeraði.
Ekki var það heldur fyrir hvern
sem .var, að setjast í sæti sjera
Guðmundar Helgasonar í Reyk-
holti, sem hafði verið í sóknum
sínum sem virtur og vel metinn
einvaldi og mikill gáfumaður og
hjeraðshöfðingi.
Hinn nýi prestur hafði í skóla
reynst ágætur námsmaður; hafði
trutt mynni, einbeittan vilja og
metnað og samviskusemi til að
ná-sem bestum árangri í hverju
því, er hann tók sjer fyrir hend-
ur. Hann var á skólaárum sínum
hinn fræknasti glímumaður,
snarpur, liðugur og sterkur, ljek
vel á orgel og hafði góða tón- og
söngrödd. Gegnum skólanámið
hafði hann brotist við lítil efni
af eigin ramleik og að því loknu
ekki haft við annað-að styðjast en
eigin hæfileika.
Árið 1893 kvæntist sjera Einar
eftirlifandi konu sinni, Jóhönnu
Eggertsdóttur Briem, hinni mikil
hæfustu úrvalskonu svo sem hún
á kyn til. Hafði hinum unga
presti verið það, ár veittur Háls í
Fnjóskadal, en fluttist þaðan að
Gaulverjabæ, er honum var
veittur 1903.
í Reykholti þekkti jeg fyrst
starfsferil þessarar presthjóna að
nokkru. Þar fengu hinir miklu og
góðu hæfileikar þeirra mikil
verkefni við að glima. Og ekki
var legið á liði sínu, enda varð
hið nýja Reykholtsheimili brátt
fullmótað, sem eitt hið glæsileg-
asta hjer um slóðir og gestrisni
og alúð svo af bar.
Presturinn notaði hverja
stund sem hann mátti missa frá
hinum andlegu störfum til ýmis-
konar búverka og allt ljek í hönd
um hans.
í sveitarmálum lagði - hann
hverju þörfu og góðu máli lið-
sinni sitt og var þar heilla drjúg-
iir sem annarsstaðar. Hann var
t.d. einn af aðal hvatamönnum
þess að koma vegi eftir endilöng-
um Reykholtsdal. Skömmu eftir
að hann kom í hreppinn var
hann kosinn í hreppsnefnd og
var um skeið oddviti.
Prestverk öll fórust honum vel
úr hendi; tónið þýtt og fagurt og
messugjörðir allar með fullkomn
um helgiblæ. Á ræðustil sjera
Einars er jeg ekki dómbær, en
jeg hygg að bestu ræður hans
hafi verið fermingarræður. Og
jeg held að betri fermingarræðu
hafi jeg ekki heyrt en hjá hon-
um, og kristindómsfræðsla hjá
horium var öll á þann veg, að
fermingarbörn hans öll hlutu að
elska hann og virða.
Einar Pálsson.
Hann var ekki ntinn reiðiiist-
urshöfundur, heldur hinn hóværi,
prúði leiðsögumaður. Með fram-
komu sinni allri, bæði í orðum
og gjörðum, var hann sönn fyrir-
mynd. Og heimilisfaðir mun sjera
Einar hafa verið góður. sem best
verður ákosið, og sköpuðu þau
Reykholtshjón þann heimilis-
brag, að þár þótti öllum gott að
koma og vera. Og börn sín ólu j
þau svo upp að til fyrirmyndar i
þótti. Þau urðu öll hvers manns j
hugljúfar, er nokkuð kynntust
þeim. Þau hafa öll haldið tryggð
við æskustöðvar sínar, eins eftir j
að þau fullornuðust og fluttu til
fjarlægra sveita og kaupstaða og
sýnt bæði landi og lýði hjer ýmis
konar höfðingsskap og ræktar-
semi. Nöfn þeirra eru talin eftir
aldursröð: Eggert, læknir í Borg-
arnesi; frú Ingibjörg, Reykjavík;
frú Svanbjörg í Reykjavík; frú
Valgerður í KalmannstungU;
Páll, forstjóri, Reykjavík og Vil-
hjálmur, bóndi á Laugarbökkum.
Einn . son sinn, Gunnlaug,
misstu þau Reykholtshjón. Hafði
hann þá nýlokið candidatsprófi í
guðfræði. Var hann hinn mesti
efnis- og atgerfismaður og dreng-
ur hinn besti. Og var það þungt
áfall fyrir þá fjölskyldu alla, að
missa hann svo fljótt, jafn góðan
og mikilhæfan, sem hann var.
Sjera Einar var fæddur að
Glúmsstöðum í Fljótsdal 24. júlí
1868, var því korninn á níræðis-
aldur, er hann Ijest. Alla sína tíð
hafði hann „gengið til góðs
götuna fram eftir veg“, verið
þjónandi prestur og bóndi á þrem
ur prestsetrum og auk þess lengi
starfsmaður við Söfnunarsjóð ís-
lands. Öll þau mörgu störf, sem
hann vann, er jeg viss um, að
hann hefur unnið af fullkominni
vandvirkni og trúmennsku. Slík-
ir menn gefa gott fordæmi og
hljóta að hafa varanleg áhrif á
umhverfi sitt og þeirra er gott að
minnast. Og minnihgarnar um
hinn göfga, prúða mann, munu
lifa, þótt hann hverfi hjeðan og
kveðjurnar og þakkirnar sem
fylgja honum nú inn á hið nýja
starfssvið, verða margar og hlýj-
ar. —
Einar Kristleifsson,
Runnum.
lltlfllllllltllVI
imiiiimiimm
| Reykvíkinpr ]
| eliiri os' yngri
: Kaupið og seljið happdrættis- 1
= miða til ágóða fyrir æskulýðs- :
| höll. Fást i Listamannaskálan- :
§ um kl. 5—6 daglega. Há sölu- I
: laun. Verðiaun fyrir mesta sölu. |
Gísli Helgason bóndi
GlSLI HELGASON er fæddur 9.
febrúar 1881. Gagnfræðingur frá
MöðrUvölIum 1902. Jarðyrkjutiám
hjá ræktunaríjelagi Norðurlands 1904
Bóndi í Skógargerði í Fellum frá
1905. Giftist 1908 D-ignýju Pálsdótt
ur, fædd 4. mars 1885.
Helstu trnnaðarstörf: Yfirkjörstjórn
nr-, l’únaðarfjelags-, Sýslunfffnda'r-,
Skólanefndar-, Hreppsnéfndar-, Skóg-
ræktarfjelags- o. fl.
Mjer vferi ljúft að minnast Gísla
bónd.a vinar míns og kunningja, á
Jiessum heiðursdegi lians, ef geta væri
fyrir hendi. Vegna fjarlægðar okkar
í milli, urðum við ekki eins giör-
kunnugir og skyldi, þar sem við
höfum þó búið í sama hjeraði, og
erum nálega j'afngamlir, Jeg lít nú
samt svo á æfiferil Gísla, vinar míns,
í heild, að }>ar fari gæfumaður e'r
lians getur.
Er þar Jiá fyrst til að taka, hvað
forsjónin af mikílli hugulsemi sinni,
gaf honum trausta og ágæta konu. *—
Þar næst hinir giftusamlegustu ávext
ir hjúskaparins: 13 — segi og skrifa
þrettán, hraust og mannvænteg börn.
— Þá er nrost fram að ttílii, hve
htn fjölmörgu slörf Gisla i Jtágu
sveitnr og hjeraðs, hafa gefist vel —'
vcrið vel Jiökkuð og þegin. — Og
loks er Jiað svo búskapurinn, ci' Gísli
hefir rekið frainundir hálfa ild, nf
dugnaði og þrautseigju — Jirátt fyrir
fullan bæinn af börnum frafttnn 'nf,
og frátafir miklar, við störf út á við,
alla tíð.
Hjer Jtarf ekkert að endurskoða.
Svona er sannleikurinn. Þegnr
ltjei við bætist svo úvenjulega gott
heilsnfar i stórri fjölskyldu, þá verð-
ur augljóst. að hjer er gæfurnaður á
ferðiniii — gæfuhjón.
Við Gisli unnum samnn um skeið
í yfirkjörstjórn Norður-Múlnsýslu.
IJrðu nijer þá vel ljósir kostir Cíísla,
í trúnaðar- og fjtílagsStörfum. Þnð
konui fvrir okkur erfið vnfantriði.
sem auðveldlega hefðu getað vnldið
hrottulegn sundmjiykkju. Þoð vnr
snnnarlegn ganmti nð hrjótn málin
til mprgjar með Gisln. og leita að
heiðarlegum útgöngudyruin. I’nð vár
fyrirfram vitað. að Gísla inátti
trevsta í samstarfiiiu, nð gern ijott
hvðrju sinni.
Beynsla mín af samstarfi okkar
Gisla var þessi: Gísli er undirlivggju
laus og hreinskilinn. rökvís og sjálf-
stæður í hugsun, samvinnuþýður vel.
og gefur sjer tóm til að lita á mál-
stað andstfeðings sins, og mæta hon-
um á miðri leið, ef rjettlætiskend og
samviska býður.
Það er trú mín, að þessir tritustu
eðlisþættir Gisla, hafi hlotið áð komn
fram á Öllum svíðum og samstnrfi, i
, trúnaðarmálum fyrir almenning.
j Gísli hefir verið áhugamnður um
stjórnmál, jafnframt því að hafa
látið flest sveitar og hjeraðsmál til
sin taka. Jeg hefi aldrei efast um, að
hinir heilbt'igðu og gúðu kostir Gisla
myndu hafa notið sín vel á þingi.
, Það er Jiarflaust að gera tilraun
j til að draga fjöður yfir Jiað, að niikið
j starf liggur eftir afmælisbarnið og
þau hjón.
j Oft var þröngt fyrir dyrum, um
nauðsvnlega og aðknllandi hjálp, við
heimilisstörfin fyrrnm, er þörnin
voru mörg á „pnllinum“. Og jafnvel
nú á siðari árum vntaði hendur til
■starfá. Þá vöru hörnin orðin of fá
—•; heinia. Þó hefir Jiað víst aWrei
; hvarflað að Gísla, að slaka á klónni,
| og hopa af hólmi. Nú — þáð eiga
j víst gæfumennirnir heidur aldrei nð
gera.
j Gísli hefir skilið Hannes Hafstein,
og tekið undir með honuni: „Starfið
er margt, en eitt er bræðabandið....
Það er að elska, hyggja og treysta á
londið“.
j Og hvað svo uni þjóðnýtnsta starfið,
mesta afrek afmælisharnsins, og
Jieirra hjóna? Hvert af mörgum?
Jú— Jiað er starfið og striðið, ábyrgð
in og áhyggjurnar, sem )>að ólijá-
kvæmilega hefir í för með sjer að
geta lagt inn i lífsins hanka, heilt
„kapital" af fullþroska þjóðfjelags-
meðlimum, sem eitt sinn voru ósjálf-
hjarga i vöggunni. Það er voniulega
hljótt um Jiessi afrek, iafnvel þútt
einstaeð sjeu. Stafar l>að liklega af
)>ví, að svo er litið á, að hjer sje
enn meira undir ,,guði og lukkunni“
komið. hvað vinnst, en á öðrum svið-
um. En hvað sem því líður, er átakið
og afrekið hið snnia. Það er móðirin
ein, sem veit gjörr un> }>ettn, ;.ú, sem
vindur fram 10—15 börnum og geng
ur í gpgnum söguna þá, slig af stigi.
Enginn veit J>að annar, með sann-
FramJi. á bls 8
iiiiiiiiiiiiiiiiiii
1111iiiniiii’
Eldri konur
} í Vesturbænum !
| Óskum eftir eldri konu til barn j
| gæslu, 1—2 kvöld í viku, á s
: Seltjarnarnesi, stutt frá Vega- :
| mótum. Höfum. bíl. Heimkeyrsla;
: 'eftir samkomulagi. Hátt kaup. \
| Tilboð til blaðsins fyrir laugar- \
; dagskvöld merkt: „Barngóð11 ’
: " :
w- • n>**> •tHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim^mnsmaME
S. U. F.
S. U. F.
ÓLI SKANS — SKOTTIS — RÆLL
SVENSK MASKERADE — POLKA — VALS
Gömlu duitsarnir
í Samkoniusalnum Laugaveg 162, í kvöld klukkan 9.
Stjórnandl: Númi Þorbergsson.
Aðgongumiðar á kr. 10,00 seldir við innganginn.
FUIMDARBOÐ
Undirbúningsstoínfundur f jelags skattgreiðenda verður
haldinn kl. 15,30 (3 30 e. h.), í D A G 9. febrúar
1951 í Listamannaskáianum.
Skorað er á aila skattgreiðendur að fjölmenna á
fundinn og mæta stundvíslega.
Undirbúningsnefndin.
K' »
Verslunar- eða iðnaðarhúsnæði
35 fermetra pláss til leigu við Grettisgötu. Leigútil-
boð sendist afgr. Morgunblaðsins fyrir kl. 12, laugardag-
inn 10. þ. m. merkt: „Verslun—Tðnaður—417.
Vörubíll
Nýr eða nýlegur vörubíll 2(4 tonns, óskast til kaups.
Upplýsingar gefur
ALFREÐ guðmundsson,
Innkaupaxtofnun Reykjavíkurbæjar,
Sími 1973.
Skrifstofustúlka
óskast strax til vjelritunar og aðstoðar á skrifstofu. —
Tilboð merkt: Varidvirkni — ^16, sendist blaðinu fyrir
næstkomaridi mánudag'.
Oest á auglýsa í Morgunblaðinu