Morgunblaðið - 09.02.1951, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 09.02.1951, Blaðsíða 6
6 VUKGIJNBLAÐIÐ Föstudagur 9. febrúar 1951 JH.örgainfola&Íb (Jtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. "'ramkv.stj.: Sigfús Jónsson. Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.i Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson. Lesbók: Arni Óla, sími 3045. Anglýsingar: Árni Garðar Kristmsson. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla: A.usturstræti 8. — Sími 1600. Askríftargjald kr. 16.00 6 mánuði, innanlanðs. í lausasölu 75 aura eintakiB. 1 króna með Lesbók. Atvinnuhorfur ÚR ÐAGLEGA LÍFINU RÚMLEGA f jögur hundruð J manns voru skráðir atvinnu-' lausir hjer í Reykjavík um síð ustu mánaðamót er atvinnuleys isskráning fór fram. Um bað get ur því engum blandast hugur að atvinnuástand er hjer mjög erfitt um þessar mundir. At- vinnuleysi, hvort sem það er mikið eða lítið, er jafnan öm- urlegt fyrirbrigði og sjúkdóms einkenni í efnahagsstarfsemi þess þjóðfjelags, sem þess verð- ur vart í. í kjölfar þess siglir skortur og þjáning meðal þess fólks, sem verður að ganga iðjulaust. En hverjar eru orsakir þess atvinnuleysis, sem nú ríkir i hjer? Þær eru fyrst og fremst þrjár. Ber fyrst að nefna þá, að vjelbátaútgerðin var stöðvuð allan janúarmánuð. Samkvæmt upplýsingum, er blaðið fjekk í gær hjá Haf- steini Bergþórssyni útgerðar manni, munu nú 7—8 línu- bátar hafa byrjað veiðar. En samtals munu verða gerðir hieðan út á vetrarvertíð um 20 vjelbátar. Þeir bátar, sem veiðar stunda með botn- vörpu, búa sig nú á veiðar og má gera ráð fyrir að inn- an skamms tíma muni þessi floti allur kominn á sjó. En á honum munu vinna hátt á þriðja hundrað sjómenn. í sa.mbandi við rekstur hans munu svo nokkur hundruð manns fá atvinnu í þgim 5 hraðfrystihúsum, sem starf- rækt eru í bænum en hafa ekki ennþá hafið rekstur. — Þess má því vænta að þegar vjelbátaútgerðin og hrað- frystihúsin eru komin í full- an gang megi vænta allveru- Iegrar atvinnuaukningar. Onnur meginástæða atvinnu leysisins er sú, að byggingar- vinna hefir iegið algerlega niðri síðan fyrir jól af völd- um tíðarfars. Töluvert hefir hinsvegar verið til af bygging arefni og hefði þessvegna verið unnt að vinna að byggingar- framkvæmdum á þessu tíma- bili, ef veður hefði ekki hamlað. Þriðia ástæðan er svo það stórfellda gjaldeyristap. sem togararVerkfallið á s. 1. ári hafði í för með sjer. Vegna þess hefir hráefnaskortur iðn aðarins, sem nú er sú atvinnu grein í bænum, er flestu fólki vei*ir atvinnu, orðið ennbá tilfinnanlegri. — Mörg iðnfyrirtæki hafa af þeirri. ástæðu orðið að fækka starfs' fólkj sínu. Kommúnistar og Albýðuflokksmenn bera meg inþunga ábyrgðarinnar á tog araverkfallinu. Þessir flokk- ar eiga því rikan þátt í að skapa það atvinnuleysi, sem nú ríkir í Reykjavík. Situr sannarlega illa á þessum flokkum að kenna öðrum þá erfiðleika, sem siglt hafa i kjölfar atvinnuskortsins. Kommúnistar hafa undanfar ið þrástagast á þeim ósann- indum, að Gunnar Thoroddsen borgarstjóri hafi látið þau orð falla að það væri „fráleitt og fjarstætt“ að skortur væri á atvinnu í bænum um þessar mundir. Að sjálfsögðu er þetta hrein lygi. Borgarstjóri notaði þessi orð um yfirborðstillögur þær, sem kommúnistar fluttu um atvinnumálin í bæjarstjórn. Um möguleika bæjarfjelags- ins til þess að bæta úr atvinnu leysi er annars það að segja, að þeir eru aldrei þrengri en einmitt á þessum tíma árs. Að- alatvinnan, sem bærinn veitir, er við byggingar, gatnagerð og aðrar slíkar framkvæmdir. En meðan að frost eru og snjóar má heita ógei’legt að vínna að þeim. Þetta skilja allir hugs- andi menn. • Þess verður að vænta, að þeg ar að vjelbátaútgerðin og hrað frystihúsin komast í fullan gang, sem væntanlega verður á næstunni, verði að verulegu leyti bætt úr því atvinnuleysi sem sú ríkir í bænum. — Þegar að tíðarfar batnar og bygging- arvinna getur hafist, ætti að meja treysta því, að úr því ver að fullu bætt. A„tvinnuleysi er böl og sóun verðmæta. Það er þessvegna á- hugamál allra góðra manna að úr því verði bætt, hvenær og hvar, sem þess verður vart. Hversvegna duttu andlitin af þeim! KOMMÚNISTAR og kratar halda því stöðugt fram, að allir erfiðleikar okkar íslendinga um þessar mundir spretti af gengisbreytingunni á s. 1. ári. Gengi íslensku krónunnar hefði áfram átt að vera 26 krónur gagnvart sterlingspundi. Þá væri allt í lagi ,engin vand- kvæði og vandræði. Ef að þessir herrar væru sjálfum sjer samkvæmir, hefðu þeir fyrir löngu átt að flytja tillögur um að afnema orsök erfiðleikanna og hækka gengið að nýju. Frá því hefur verið skýrt í blaðinu, að á síðasta þingi Alþýðusambands íslands hefði einn af fulltrúum Sjálf stæðisverkamanna beint þeirri fyrirspurn til hinna rauðu kapphlaupara, hvers- vegna þeir krefðust þess ekki að gengið yrði hækkað, þar sem þeir teldu gengis- lækkunina hina sönnu upp- sprettu allrar ógæfu? En þá gerðust broslegir hlutir. — Andlitin duttu af krötum og kommum. Þeir urðu ókvæða við, litu skömmustulegir á svip í gaupnir sjer og brast svör við spurningu Sjálf- stæðisvcrkamannsins. — Þeir hafa ekki ennþá svarað spurningu hans. Þeir hafa látið sitja við fimbulfambið um gengislækkunina. — Já- kvæðar tilögur um lausn vandans hafa engar birst frá þcim. TOMAR FLOSKUR OG GÓÐGERÐARSTARFSEMI EINÚ SINNI var maður, sém þótti meira en í meðallagi ölkær. — Kunningi hans spurði hann hvernig hann hann færi að því að drekka svona mikið. Það gæti ekki verið að tekjurnar hrykkju til áfengiskaupanna, hvað þá meira. „Jeg drekk svo mikið, að jeg lifi á því að selja tómar flöskur“, svaraði ölkæri náung- inn. — Mjer datt þ^ssi saga í hug er jeg las auglýsingu hjer í b.jðinu í gærmorgun um, að tómar flöskur hefðu hækkað í verði og væru nú keyptar á 1 krónu þriggja pela flaskan. Og hvað, sem því líður, að drykkjumenn geti lifað á að selia tómu glerinn, þá er hitt víst, að allmikið fje liggur í tómum flöskum og væri hægðarleikur að hagnýta til dæmis fyrir góðgerðarfjelög. • ÞÚSUNDIR FLASKNA — ÞÚSUNDIR KRÓNA EKKI ER nokkur vafi á því, að í Reykjavík og útiá landi liggja þúsundir, ef til vill tug- þúsundir tómra flaskna, sem eiaendurnir hirða ekki um að koma í peninga. Finnst ekki taka því, að leggja á sig erfiði að safna þeim saman fyrir 10—20 krónur í peningum. Eða tómt kæruleysi veldur. í kjöllurunum, á háa- loftinu og útihúsum liggja flöskur, sem hægt væri að koma í peninga og bókstaflega spara gjaldeyri á, að hirða. Væri ekki tilvalið fyrir einhverja góðgerð- arstofnun, að efna. til flöskusöfnunar í húsum hjer í bænum, t.d. í stað þess að selja merki? • SKÁTARNIR GÆTU HJÁLPAÐ ÆTLI SKÁTAR fengjust ekki til að fara um bæinn til að safna flöskum fyrir eitthvert gott málefni. Ef til vill fyrir sig sjálfa, eða sinn fjelagsskap, alveg eins og þeir ganga fyrir hvers manns dyr og safna peningum fyrir Vetrarhjálpina. Eða ef til vill mætti láta Vetrarhjálpine. njóta góðs af, barnaspít- alasióð, eða eitthvað annað álíka. Margir flöskueigendur yrðu fegnir að losna við tómu glerin og láta sinn skerf um leið til góðs málefnis. Guðbrandur í Áfenginu yrði án efa himinlifandi að þurfa ekki að liggja á hniánum fyrir Fiárhagsráði og biðja um gler undir löggina. Gjaldeyririnn, sem sparaðist mætti svo nota til að kaupa mjólkurflöskur. ÞYRFTI AÐ SPYRJA ÁFENGISVARNARNEFND? EINASTI hugsanlegi þröskuldurinrt á vegi þessarar fjáröflunarleiðar væri eí til vill áfengisvarnarnefnd, sem um þesar mundir er með nefið ofan í hvers manns koppi, segir alþingi, ríkisstjórn, bæjarstjórn og íþrótta- fjelögunum fyrir verkum, eins og sá, sem valdið hefur. Kannske liti háttvirt áfengisvarnarnefnd svo á, að það væri ekki sæmandi fyrir góð- gerðarstofnun að þiggja fje, sem fengist fyrir tómar brennivínsflöskur. • „BUFF- OG KRYDDVARNAR- NEFND“ EN MEÐAL annara orða, þegar litið er á hina harðduglegu áfengisvarnarnefnd, og boð hennar og bönn undanfarið, er eiginlega stór merkilegt, að náttúrulækningasamtök lands- ins skuli ekki krefiast þess, að þeir verði stjórn skipaðir í nefnd til að forða mönnum frá að leggja sjer til munns hvíta hvei+ið og hvíta syk ur, buff og kryddvörur svo eitthvað sje nefnt. Sú nefnd gæti heitið „Buff- og kryddvarnar- nefnd Reykjavíkur“ og ætti að gera sam- þykktir um, að ekki sje borið fram fyrir t.d. íþróttafólk landsins, í skíðaskálum, eða annars staðar, það sem þeir gætu nefnt ,,eitur“. Slík nefnd gæti fengið nóg af hótunarefn- um. T.d. að banna ríkisstjórn og bæjarstjórn að hafa kjöt á borðum í veislum, heldur grasa graut og annað góðgæti. • BJÓR ÚR TÓMRI TUNNU ÁFENGISVARNARNEFNDIN hefur haft í svo mörgu að snúast undanfarið, að það er varla von, að hún hafi haft tíma til að líta inn á kabarettsýningar Víkings. Þar fer fram ægilegt athæfi, sem nefndin þyrfti að skrifa hótanabrjef um. Útlendur galdrakarl fram- leiðir bjór í tómri tunnu og gefur áhorfend- um að smakka! Þar dansar líka næstum nakin stúlka og hræðileg kyrkislanga slangrar eins og hún væri dauða drukkin. Það má vera, að hjer sje stórhætta á ferð- um fyrir æskulýð og íþróttamen landsins — því að það er ekkert að marka, þótt áhorf- endur skemmti sjer konunglega á þessum sýningum, og fylli Austurbæjarbíó kvöld eftir kvöld. GeislahÉtun-frðitifíðdrlausn á upphifun húsa TUTTUGU gráður á Celsius er talið hæfilegur stofuhiti. Hjer á landi er lofthitinn sjaldan svo mikill, og má því heita, að hita verði upp íbúðarhúsin alla daga ársins. Það er því augljóst, að upphitun íbúðarhúsa er mjög þýðingarmikið mál og varðar alla landsbúa. Upp úr síðustu aldamótum kom miðstöðvarhitunin í stað kolaofn- anna gömlu. Áður voru ofnar venjulega aðeins hafðir í stofun- um, þ,ar sem mest var hafst við, en méð miðstöðvarhituninni var allt húsið, stofur, herbergi og gangar, hitað frá miðstöðinni í kjallaranum. Árið 1943 tók hitaveita Reykja- víkur til starfa, en í þeim hús- um, sem hennar njóta, lagðist þá kyndingin að mestu niður. Mið- stöðvarkerfin í húsunum voru tengd við hitaveituæðarnar, og með því að opna fyrir loka í kjallaranum, streymdi ca 80 st. heitt hveravatn inn í miðstöðv- arkerfin. i Snemma á þessari öld fóru Englendingar að gera tilraunir með nýa upphitunaraðferð, svo- nefnda geislahitun. Hugmyndin var raunar ekki ný, því 1500 ár- um áður höfðu Rómverjar, sem búsettir voru í Englandi, notað svipaða aðferð. Rómverjarnir byggðu hús sín með tvöföldum veggjum, kveiktu eld í kjallar- anum og ljetu heitt loft streyma upp á milli veggjanna. Við það hitnuðu veggirnir og geisluðu frá sjer hita inn í herbergin. Geislahitun í sinni núverandi mynd byggist á því, að pípu- slöngur eru lagðar í loft (og stundum veggi) húsanna, neðst í steypumótin. Þegar mótin eru Eftir Aðalsfein Jóhannes- son vielfræðing slegin burt grisjar rjett í slöng- urnar, en síðan er húðað yfir með kalkríkri steypublöndu, á venjulegan hátt og málað yfir, og vottar þá ekki fyrir neinu. Ákveðinn métrafjöldi af pípu- slöngum er settur í hvert her- bergi, eftir stærð þess og hita- þörf, og er hægt að tempra hit- ann eftir vild. Loftin (og veggirnir) hitna og geisla frá sjer hita út í herberg- in. Upphitunin verður m. ö. o. með geislun, eins og nafnið bend- ir til, en ekki með því að loftið beri hitann um herbergið, eins og í miðstöðvarhituninni. í geislahituðum herbergjum er því nærri engin hreyfing á loft- inu, og er þannig sneitt hjá öll- um þeim ókostum, sem mið- stöðvarhituninni eru samfara og sem getið var hjer að framan. Geislahitunin hefir marga kosti aðra fram yfir miðstöðvarhitun- ina. Loftið í herbergjunum verð- ur ekki eins þurrt og svo eru engir miðstöðvarofnar, sem eru vissulega engin stofuprýði og taka oft mikið pláss. í geislahitun er allt loftið og stundum veggirnir, notað sem hitaflötur, en í miðstöðvarhitun- inni kemur allur hitinn frá mið- stöðvarofnunum, sem eru miklu minni að flatarmáli. Af þessu leiðir, að geislahitunin þarf ekki nærri eins heitt vatn og mið- stöðvarhitunin, eða 30 til 47 gráð ur í stað 60 til 80 gráða, og meðal annars af þessari ástæðu verður hitakostnaðurinn miklu minni, eða allt að 30%. I Vegna hrúðurmyndunarinnar og tæringarhættunnar, sem staf- ar af hveravatninu, er sjálfsagt. að nota mótstraumshitara við geislahitun ef hitaveituvatn- ið er notað sem hitagjafi. í mótstraumshitaranum verður Gvendarbrunnarvatn nærri jafn heitt og hveravatn, en þar sem vatnið í pípuslöngunum má ekki vera heitara en 47 gráður, vegna þenslunnar í þeim, eru frá- streymis- og aðstreymispípur tengdar saman í blöndunar- krana og stillir hann (sjálfvirkt) hitann inn á pípukerfið. Geislahiíunarkerfið má hita upp á sama hátt og venjulegt miðstöðvarkerfi, þ. e. með kola- eða olíukyntum katli, rafmagns- hitun eða hveravatni. Vatnið sem fer til uppþvotta og baða getur orðið allt að því 100 gráða heitt, eftir því hvaða hitagjafi er notaður, en blöndunarkraninn sjer um það, að í pípuslöngunum er aldrei heitara vatn en tilskil- ið er. Fyrir síðustu heimsstyrjöld var mjög dýrt að leggja geislahit unarkerfi. Pípurnar eru steyptar í loftin, eins og fyrr segir, og var það almenn skoðun manna, að þær yrðu að vera úr góðu, ryð- fríu stáli, sem er mjög dýrt. — Reynslan hefir þó sýnt, að nota má venjuelgar stálpípur, sem eru miklu ódýrari, og er nú svo kom- ið, að geislahitunarlögnin er litlu dýrari en vejnuleg miðstöðvar- lögn, og munar það ekki meira en 5 til .10%. Sá munur vinnst þó fljótt upp, því geislahitunin er nærri 1/3 ódýrari í rekstri. eins og áður segir. Frá þjóðhags- legu sjónarmiði er og sá munur, ( Framh. á bls. 8.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.