Morgunblaðið - 15.06.1951, Page 6

6
MOKGUNBLAÐU)
Föstudagur 15. júní 1951
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Utivist og íþróttir
SUMARIÐ er viðburðaríkasti
tíminn í íslensku íþróttalífi. Hinn
langi, kaldi og dimmi norræni
vetur hindrar iðkun svo að segja
allra úti íþrótta. Þessvegna boð-
ar sumarkoman jafnan aukið í-
þróttalif, meiri útiveru og yfir-
leitt hollustusamlegra líf.
Það er sannarlega ástæða til
þess að fagna hinum mikla fjölda
æskufólks, sem leggur leið sína
út á íþróttasvæðin í frístundum
sínum. Framhjá þeirri staðreynd
verður ekki gengið opnum aug-
um, að þeim verður ekki betur
varið á annan hátt. Iðkun íþrótta
hefur undantekningarlítið í
för með sjer aukið líkamlegt og
andlegt atgerfi þeirra, sem taka
þátt í þeim. Af þessum ástæðum
er því fje vel varið, sem hið
opinbera, ríki, bæjar- og sveit-
arfjelög, verja til íþróttastarf-
semi.
Mörgum hættir til að festa hug
ann um of við þær keppnir, sem
árlega fara fram í hinum ýmsu
greinum íþróttanna. í þeirra
augum verða metin, sem sett eru,
oft og einatt að aðalatriðum í
iðkun sjálfrar íþróttarinnar. —
Þ^tta er hinn mesti misskilning-
Ur. Drengileg keppni í fögrum
íþ'róttum er að vísu sjálfsögð og
eðlileg. Hún á ríkan þátt í að
skapa og halda við áhuganurn,
í ' senn meðal íþróttamannanna
sjálfra og þeirra, sem álengdar
standa.
En tilgangur íþróttarinnar
er þó ekki fyrst og fremst sá,
að setja met, heldur hitt, að
skapa hejlbrigði, hreysti, lík-
amlegan og andlegan þroska.
Metin eru ekki í sjálfu sjer
takmark, heldur ánægjuiegur
vottur þess, að góður árangur
hefur náðst af samviskusam-
legri og góðri iðkun íþróttar-
innar, hver sem hún kann að
vera.
Við fslendingar fögnum því,
að sjálfsögðu, að t. d. frjáls-
iþróttamenn okkar hafa náð á-
gætum árangri á erlendum í-
þróttamótum og getið sjer gott
orð fyrir. En við gleðjumst þó
fyrst og fremst yfir vaxandi
hreysti og atgerfi æsku okkar.
Við vitum að íþróttirnar eiga sinn
ríka þátt í því að skapa það. ís-
lenska þjóðin er að hækka, fram-
koma hennar og fas verður frjáls
legra og fegurra með hverjum
áratugnum, sem líður. Þetta eru
engar ýkjur, heldur staðreynd,
sem ánægjulegt er að minnast.
En það eru ekki aðeins þeir,
sem íþróttir stunda, sem hafa
þörf fyrir að njóta útivistar sum-
armánuðina. Öll þjóðin, ekki
hvað síst kaupstaðafólkið, sem
margt vinnur störf sín inni á
skrifstofum og i verksmiðjum
allan ársins hring, hefur þörf
fyrir að njóta sólar og birtu hins
stutta íslenska sumars í eins rík-
um mæli undir beru lofti og frek-
ast er kostur. í raun og veru
má segja, að útivistin sje þessu
fólki lífsnauðsyn. Þessvegna verð
ur það varla nógsamlega brýnt
fyrir almenningi, að hagnýta sjer
sumarið til dvalar undir beru
lofti eftir fremsta megni.
Sumir áiíta, að eiginlega sje
ekki um neitt sumarleyfi að
ræða hjá þeim, nema þeir geti
ferðast til útlanda og dvalið þar
um lengri eða skemmri tíma. —
Skal því heldur engan veginn
neitað, að utanfarir og aukið út-
sýni sje æskilegt og að því beri
að stefna að sem flestir geti veitt
sjer þær. Innilokunai-Stefna í
þeim efnum væri engan vegínn
skynsamleg eða rjettlát. En sann-
leikurinn er þó sá, að hver ís-
lendingur, sem njóta vill til-
breytni og hressingar með því
að skipta um umhverfi, getur
veitt sjer þá veraldargleði með
ferðalögum um sitt eigið land.
íslensk náttúra, byggðir og ekki
síður óbyggðir landsins, búa yfir
sjerstæðum og heillandi töfrum,
sem veita dásamlega hvíld frá
önn dagsins. Upp við jökla og
fjallavötn, út við eyjar,
fram til dala og heiða, bíður „nótt
laus veraldarveröld, þar sem víð-
sýnið skín“.
Þessi fagra veröld er öllum op-
in. Til hennar er auðvelt að flýja
frá þys hins daglega lifs. í þessu
landi, þar sem naumast er hægt
að snúa sjer við nema fyrir of
fjár, er þó hægt að slá upp tjöld-
um og njóta friðar og upplyíting-
ar á fögrum stöðum án þess að
kosta til miklu fje. Mikið brest-
ur þó á að ferðalög um óbygðir
og öræfi íslands sjeu eins auð-
veld og æskilegt er. Sætir það
raunar engri furðu. Fram til
þessa hefur þjóðin verið önnum
kafin við lagningu vega í þágu
framleiðslu sinnar og annarar
allra nauðsynlegustu þjóðfjelags-
starfsemi. En takmark þessarar
þjóðar í vegamálum er að sjálf-
sögðu það, eins og flestra annara
þjóða, að komast sem greiðlegast
um land sitt, ekki aðeins byggð-
ir þess, heldur og óbyggðirnar.
Öræfi og óbyggðir íslands
mega heita ónumið land að
því er snertir heimsóknir
ferðamanna. Aðeins tiltölulega
fátt fólk veit ennþá, hvílíkur
töfraheimur bíður þar. Þegar
hann hefur opnast, mun mörg-
um finnast mikið um dýrðir og
að mörgu að hyggja.
Alþjóðlegf álak
í heilbrigðismálum
MEÐAL fjölmargra viðfangs-
efna hinna ýmsu stofnana Sam-
einuðu þjóðanna eru heilbrigðis-
málin, baráttan gegn sjúkdóm-
unum og því böli og þjáningu,
sem siglir í kjölfar þeirra.
Heilbrigðisstofnun samtak-
anna, World Health Organiza-
tion, hefur nýlega samið áætlun
um alþjóðlega samvinnu í barátt-
unni gegn sjúkdómunum. Nær
hún til 64 landa. í henni er gert
ráð fyrir víðtækum aðgerðum til
útrýmingar sjúkdómum og til
sköpunar sem mestu öryggi í
heilbrigðismálum einstakra
þjóða. Fram til þessa tíma hefur
heilbrigðisstofnunin fyrst og
fremst látið einstaka sjúkdóma,
eins og malariu, berklaveiki og
kynsjúkdóma til sín taka. Nú
er ætlunin að hefjast handa um
alhliða heilsuvernd og heilbrigð-
isráðstafanir.
Þing heilbrigðisstofnunarinnar,
sem haldið var í Genf nú í vor,
ræddi einnig möguleika á sam-
vinnu um menntun lækna og
hjúkrunarkvenna. Mikill skortur
er á þessum sjerfræðingum víðs-
vegar í heiminum.
Rík ástæffa er til þess aff
fagna aukinni alþjóffa sam-
vinnu á sviði heilbrigffismála.
Þar eiga allar þjóðir verald-
arinnar áreiðanlega sameigin-
legra hagsmuna aff gæta. Bar-
áttan viff sjúkdómana er göf-
ugt og háleitt viðfangsefni,
sem vel fer á aff hinar Sam-
einuðu þjóðir leggi öflugt lið.
0RÐSENDIMG EFTIR PÖNTUN
STEFÁN PJETURSSON, rit-
stjóri Alþýðublaðsins, hefur gert
húsbyggingarmál Morgunblaðs-
ins að umtalsefni.
Jeg hef ekki sint þessum skrif-
um hans. Hef enga ánægju af
að gera skapraunir og vandræði
þessa kollega míns meiri en þær
eru. Allra síst þegar hann hefur
ekki annað til máls að leggja en
að taka upp heilaspuna og áróð-
ursþvætting Þjóðviljans.
En þegar Stefán Pjetursson
gengur svo langt í æsing sínum
út af húsbyggingarmáli Morgun-
blaðsins, að hann gefur í skyn, að
jeg kunni að hafa einhverju að
leyna í þessu máli, þá er ástæðu-
laust að hlífa honum lengur við
efnislegar umræður um málið.
Sú prentvjel, sem Morgunblað-
ið hefur nú í notkun, er svo slitin
orðin, að hún getur hrunið saman
hvenær sem er. Svo mikil hefur
notkun hennar verið á síðustu ár-
Nokkur skrúðyrði Þjóð-
viljans fil „lúðurþeyfara
uppnsunnar"
Kristinn E. Andrjesson varð
fimmtíu ára þriðjudaginn 12. júní
s. 1. —
Þjóðviljinn ávarpaði hann þá með
mörgum skrúðyrðum. Þar á meðal
er þetta:
„Lof þjer, sonur morgunsins.“
„Dimmir eru dagarnir á þinuin
fimmtugasta burffardegi.“
„Kyndilberinn í mjrkri binnar
miklu nætur.“
„Sæmdur hatri og spotti hinna
fordæmdu.“
um, vegna þess hve upplag blaðs-
ins er orðið mikið, erida hefur vjel-
in margbilað í vetur, svo, að blað-j
ið hefur stundum ekki getað kom- J
ist út þess vegna.
Fyrirsjáanlegt var fyrir nokkr-
um árum, að svo myndi verða. —
Þess vegna voru fest kaup á ann-
ari prentvjel, sem á að reynast
hraðgengari og fullkomnari á
margan hátt en hin gamla. Sú vjel
er komin hingað til lands fyrir
tveim ái-um. En húsnæði vantar
fyrir hana.
Morgunblaðið er í leiguhúsnæði
með allan rekstur sinn og hefur
alltaf verið svo.
Fyrir sjerstaka góðvild húseig-
anda höfuð við fengið afnot af
þessu húsnæði svo lengi. Hús Isa-
foldarprentsmiðju í Austurstræti,
er nú 65 ára gamalt, og ekki byggt
fyrir þann vjelakost, sem Morgun-
blaðið þarf nú.
Jeg fullyrði ekkert um dóm-
greind Stefáns Pjeturssonar á
nútíma blaðarekstri. En hafi hann
ekki gert sjer grein fyrir því, að
blaðaútgáfa hefur breytst mikið
hjer á landi síðustu 65 ár, er ekki
ólíklegt, að hann sje sá eini, sem
þess gengur dulinn.
Þegar sýnt var, að hætta vofir
yfir, að útgáfa Morgunblaðsins
stöðvist vegna ljelegra prenttækja
og hin nýja prentvjel var löngu
komin til landsins, veitti Fjár-
hagráð Morgunblaðinu fjárfest-
ingai-leyfi, sem hljóðar upp á 500
þúsund krónur, til að byggja yfir
hin nýju tæki, sem eru útgáfu
blaðsins lífsnauðsyn.
En þetta fjárfestingarleyfi og
þetta væntanlega hús, er í heila-
búi Stefáns Pjeturssonar fyrir
forgöngu Þjóðviljans kemið með
í.1600 fermetra grunnflöt, og hús-
' rými, sern nægði fyrir 64, fimm
manna fjö!sKyldtir(!!-)
Hefði Stefán Pjetursson viljað,
eða þorað, að leita sjer rjettra upp
lýsinga í þessu máli, þá hefðu þær
vitanlega verið fyrir hendi hvenær
sem er. Ákefðin við að taka upp
eftir Þióðviljanum áróðurslygar,
hefur, að þessu sinni reynst yfir-
sterkari sarmleiksást hans.
Byggingin, sem fjárfestingar-
leyfi er veitt fyrir, upp á 500 þús.
kr., er orðin í hans augum „höll“,
sem mundi nægja til íbúðar fyrir
að minnsta kosti 320 manns(!!!)
Samúð Stefáns Pjeturssonar
með þeirn 320, seni hann ætlast
til að lcomist fyrir í Morgunblaðs-
„höllinni“, er í sjálfu sjer góðra
gjalda verð. En cf hann meinar
þetta í alvöru, sem hann segir,
að Morgunblaðið megi ekki byggja
yfjr nauðsynleg prenttæki sín, fyr
en allir hanabjálkar, kjallarar og
I hermannaskálar oru tæmdir, hjer
! í bæ, þá hlýtur það að vera and-
leg raun fyrir hann, sem gæti snú-
ist í ofraun, að búa sjálfur með
útgáfustarfsemi sína, í Alþýðu-
flokkshöllinni við Hverfisgötu.
Ljeti hann þá mannúð ráða
gerðum sínum, sem hann prjedikar
i öði um, þá ætti hann vitaskuld að
rýma þetta húsnæði íafarlaust,
svo mannúð hans fengi að njóta
sín. Valtýr Stefúnsson.
Mackinac evja, Michigan, 9. júní: —
lapanski forsætisráðherrann Shigero
Yoshida hjelt hjer ræðu í dag. Hann
skýrði m. a. frá þvi að nú siðustu
mánuði helffi kóreanskt herlið verið
æft í fapan.
„Frjóandi allls efflis vaxtar.“
„Uinleikinn von og trausti friff-
f ylgjenda.“
„Hetja baráttunnar.“
„Spámaffur morgunsins.“
„I.úffurþeytari upprisunnar.“
„Fagrir verffa dagarnir, þegar
þú verður sextugur.“
„Fögur verffur foldin á morgni
upprisunnár.“
„Fögur verffur hliffin, þegar sól
rís úr austri.“
Hver er sú sól, sem risa mun úr
austri á sextugsafmæli „sonar morg-
unsins"?
Um hana ræðir nánar í grein,
sem rússneski þingmaðurinn Per-
ventsev skrifaði og birtist i Pravda
20. maí s. 1. En Perventsev er sami
maðurinn og sagði í Þjóðviljanum
16. mars s. 1., að til þess að lifa góðu
lífi í Rússlandi þyrfti a. m. k. fjór-
um sinnum hærri tekjur en verka-
menn þar hafa að sögn MÍR-manna
í Þjóðviljanum 23. maí.
1 grein sinni í Pravda segir Per-
ventsev:
„Lífið hefur ekki verið auðvelt,
nje er það auðvelt fyrir Islendinga
i þeirra harðá landi.
1 fyrsta skipti í sögunni hefur
upprisið fyrir þá ný stjarna í Austri.
Þaðan hafa nýjar hugmyndir komið,
hugmyndir um bræðralag og jafn-
rjetti meðal þjóðanna, hvort sem
þær eru stórar eða smáar: Þaðan
kom frelsunin frá fascismanum, sem
varpaði einnig sínum brúna skugga
á skandinavisku löndin.
Þaffan hefur friffur komiff til
þjóffanna, þaffan hafa fyrstu geisl-
arnir fallið, geislar, sem ekki bafa
getaff flutt bita til Islands cinungis
VEGNA ÞESS AÐ HINN SVIKA-
F'"!f OG ÁRÁSARGJARNI NÁ-
BÚI handan við hafið hef-
UK VOGAÐ SJER í AFDRIFA-
RÍKAN LEIK MEÐ ÖRLÖG
I»JÓÐANNA.“
Svo fagurlega lýsir hinn rússneski
rithöfundur hinni „nýju stjörnu úr
Austri“, þó að hann nafngreini hana
ekki.
Það er og hreinn óþarfi. Sjálfur
■Sonur morgunsins“ og „Lúðurþeyt-
ari upprisunnar“, Kristinn Andrjes-
son hafði gert það örfáum dögum
áður i Pravda. Hinn 15. mai hefur
blaðið eftir honum:
„Við trúum á soeialisniann.
Sovjetsamveldiff er stoð okkar, von
okkar.“
. Slik .er trúarjátning og boðskapur
„spámanns morgunsins“ og „kyndil-
berans í myrkri hinnar miklu næt-
ui.“
—Yíkverji skriíarr —----
IJR DAGLEGA LÍFIIMU
Sumargestir
SENN líður að því, að kaup-
staðabúar hvar sem er á land-
inu noti hverja frístund til að
„koma sjer á gras“, eins og sagt
er. Sumir nefna það orlofsferðir,
aðrir kalla það sumarleyfi, eða
frí, en langflestir nota vikulokin
til að lyfta sjer upp og koma sjer
úr þrengslunum í bæjunum. —
Það er nú líka orðinn IVi dagur
og 2 hjá sumum, sem þeir hafa
ekkert við að gera.
m;
Misjafnlega velkomnir
[ISJAFNLEGA eru kaupstaða-
búar velkomnir í sveitina og
fer mjög eftir framkomu þeirra
sjálfra. Þeir. sem haga sjer eins
og siðað fólk eru víðast hvar
aufúsugestir, en dónarnir eru
jafnóvelkomnir í sveitina, sem
annarsstaðar. — Sveitamaðurinn
bölvar þeim í sand og ösku og
sigar jafnvel á þá hundunum og
getur enginn láð þeim það.
Skemmdarvargar
VERST sjeðir í sveitinni eru
skemmdarvargarnir. — Þeir
brjóta niður girðingar, rífa og
tæta allt, sem hönd á festir. —
Sumir eru með byssur og drepa
fugla, jafnt í varptíma, sem á
öðrum tímum. Þetta fólk fer ekki
eftir neinum reglum. Þá eru það
þeir, sem vaða yfir ræktuð lönd
og skilja það ekki, að bóndinn
sjer eftir hverju strái, sem eyði-
lagt er fyrir honum. Þetta eru
verstu gestir, sem koma í sveit-
ina, enda illa sjeðir þar.
Kærulausir
einfeldningar
ÞÁ ER komið að þeim hópi
ferðafólks í sveitum landsins,
sem ekki vill gera neitt illt, en
veldur leíðindum og jafnvel
tjóni vegna einfeldni sinnar og
kæruleysis.
Undir þetta koma þeir ferða-
mannahópar, sem vaða yfir tún
og eyðileggja nýgræðing, skilja
eftir rusl, umbúðir og matarleyf-
ar á almannafæri. Og valda öðr-
um óþægindum. Venjulegast er
þessu fólki fyrirgefið, er það
bætir ráð sitt, eftir að því hefur
verið bent á óþægindin, sem af
því stöfuðu.
Að gera boff á undan sjer
Í' SLENSKIR ferðamenn telja
það yfirleitt hinn mesta ó-
barfa að gera boð á undan sjer,
þar sem þeir hafa hugsað sjer að
gista og matast. — Það er ekki
óalgengt, að ferðamannahópar
upp á 30—50 manns komi í veit-
ingastað úti á lanJ.i, án þess að
nokkur hafi átt von á þeim, og
; heimti mat á stundinni fyrir all-
1 an hópinn.
Ef matur er ekki til reiðu á
sama augnabliki og lýðurinn
kemur á hlaðið, þá er fussað yfir
slíkum veitingastöðum, sem ekki
geti tekið á móti gestum.
•
Svo eru þeir, setn
ofpanta
ENN HITT hefur líka komið
fyrir, að fulltrúar frá opin-
berri ferðaskrifstofu hafa pantað
mat fyrir sama ferðamannahóp-
inn í tveimur veitingahúsum í
sama þorpi og á sama tíma.
Óþarfi er að geta þess, að mat- ’
ur fyrir 30 manns, varð ónýtur
hjá öðrum veitingamanninum.
Sími er nú kominn á flesta
sveitabæi á landinu og víst alls-
staðar, þar sem veitingar eru.
Því spara ferðamenn sjer ekki
tíma og veitingafólkinu erfiði
með því að gera boð á undan
sjer?
ViII fá dömufríin
í hefff á ný
ISJÖFN eru áhugamál og á-
hyggjuefni mannanna. — Það
er t.d. pilturínn, sem skrifar mjer
langt brjef um kvenrjettindi og
það misrjetti, sem á sjer stað á
dansleikjum, að kvenfólkið skuli
ekki hafa leyfi til að vélja sjer
dansfjelaga. Það hafi þó komið
fyrir og komi fyrir enn, á „gömlu
dönsunum", ao haft sje dömufrí.
Þetta sje ekki nema sanngjarnt,
segir brjefritari.
Og nú vill hann skrifa í blöðin
til þess að vekja almenning til
meðvitundar um það þjóðþrifa-
mál, að dömufrí komist á ný í
hefð á dansleikjum.
Er hjer með vakið máls á
þessu þjóðþrifa- og kvenrjettinda
] máli.