Morgunblaðið - 08.02.1952, Blaðsíða 8

MORGVISBLAÐIÐ
Föstudagur 8. febrúar 1952
II
Tafifélagið efnir
fii „Gilfers-nsófs
TAFLFÉLAG Reykjavíkur hef-
ur ákveðið, að heiðra hinn þjóð-
kunna skákmann, Eggert Gilfer,
sextugan, með því að nefna
Reykjavíkurmótið, sem hefst í
kvöld kl. 7.30, „Gilfersmótið“, en
sjálfur mun Eggert Gilfer taka
þátt í því sem heiðursþátttak-
andi. Munu fá skákmót hafa far-
ið hér fram í bænum á síðari
árum, sem Gilfer hefur ekki tek-
ið þátt í. — Mun hann vera einn
emsti skákáhugamaður þessa bæj
ar. Eggert Gilfer verður sextug-
ur inna« fárra daga.
Á Reykjavíkurmótinu í fyrra
kepptu 40 skákmenn og varð
Steingrímur Guðmundsson þá
hlutskarpastur og hlaut titilinn
Skákmeistari Reykjavíkur 1951.
— Hann mun að sjálfsögðu reyna
að verja titilinn nú.
Skákkeppninni verður hagað
þannig nú, að hver keppenda
skal ljúka skák sinni á 2 klst.,
þannig að skákin getur tekið 4
klst. Fyrstu 30 leikina skal leika
á hálfum öðrum tíma, en síðan
skal skákmaðurinn ljúka skák-
inni á næsta hálftíma.
Þess er vænzt að skákmenn
bæjarins fjölmenni til mótsins
til heiðurs við Eggert Gilfer. Áki
Pétursson verður skákstjóri, en
mótið hefst í kvöld kl. 7.30 að
Röðli og eru menn beðnir að
mæta á réttum tíma.
Afköst iðnaðar
og bænda
HINN finnski prófessor Wester-
marck hefir birt margvíslega
hagfræðiútreikinga um búskap og
eínnig útreikinga er lúta að sam-
anburði á búskap og öðrum at-
vinnugreinum. Eitt af því er sam-
anburður á afköstum manna sem
vinna að iðnaði og búskap, ann-
arsvegar 19388—’39 og hinsvegar
1950—’'31.
Þegar afköst hins vinnandi
rnanns í þessum starfsgreinum
1938—’39 eru sett sém 100 verða
afköstin 1950—’51:
í Danmörku, við búskap 145
í Danmörku, við iðnað 103
f Noregi, við búskap 124
í Noregi, við iðnað 95
í Svíþjóð, við búskap 122
í Svíþjóð, við iðnað 121
Þó að þessar tölur séu ?.ð veru-
legu leyti reiknaðar og gefi ef til
vill ekki fullkomlega rétta hii"-
mynd um hlutina, eru þær þó
mjög athyglisvefðar. Hin stór-
auknu afköst við búskapinn eru
athyglisverð, og þó sérstakleea
afköst danskra bænda, sem þó
hafa líklega gert minna að því,
en t.d. Svíar að auka tæknina við
búskapinn. Það er auðsjáanlega
kunnáttan og búmennskan, í þess
orðs réttustu merkingu, sem :ræð-
ur ennþá meiru heldur en vél'a-
kosturinn. En danskir bænHur
eru yfirleitt varfærnir 6g dálítið
íhaldssamir um vélakaup. Jarð-
irnar eru víða litlar, og bændur
búa þar mjög eftir boðorðinu:
betri er takmörkuð tækni, scm
notast vel, heldur en mikil tækni,
sem notast illa.
Hvernig ætli hliðstæðar tölur
um atvinnu og afköst hér á landi
litu út, ef þær Væru fáanlegar?
Sennilega yrði hlutur bændanna
allgóður, en hitt er annað mál að
vélakostur þeirra notast yfirleitt
ilja.
En þessar tölur segja ekki
nema hálfan sannleikann. Eftir
er að athuga hve mikið stofnfé
hefir verið lagt í fyrirtækin til 1
þess að skapa atvinnuna og af- j
köstin o. s. frv. — Vafalaust er j
hlutur landbúnaðarins betri held
ur en iðnaðarins þegar á það er .
litið. I
jj __________________ÁjG.E.
Mbrðinginn ófnndinn
WftSHINGTON — Bandaríski
ra®ismaðurinn í Kaíró hefur enn
e^ai; upplýsingar getað veitt ut-
anríkisráðuneytinu um morð-
ingja nunnunnar, sem vegin var '
Ufanríkisráðherra Noregs
í Lundúnum
LUNDÚNUM, 7. febrúar. — Hal-
vard Lange, utanríkisráðherra
Noregs, kemur til Lundúna á
morgun, föstudag. Þar dvelst
hann nokkra daga. Seinna í mán-
uðinum fer hann á fund Atlants-
hafsráðsins í Lissabon.
Mun Lange finna að máli Eden,
og stöðunaut sinn í Kanada, Lest-
er Pearson, meðan hann stendur
við í Lundúnum. •— NTB.
- Guðrún Jónasson
Framh.- f bls. 6
Guðrún Jónasson enn einu sinni
kosin í formannssæti deildarinn-
nr._
Árið 1940 var nýtt r.tjórnar-
fyrirkomulag tekið upp í Slysa-
varnafélaginu. Þá var frú Guð-
rún Jónasson kosin í stjórn og
hefir setið þar siðan.
Frú Guðrún var mjög hvetj-
andi að fleiri kvennadeildir væru
stofnáðar' utan Reykjavíkur.
A næstu árum fjölgaði kvenna-
deildunum um land ailt og eru
þær nú 18 að tölu, sem starfa
með miklum áhuga að slysavarna
málum.
Það fordæmi, sem frú Guðrún
Jónasson hefur gefið með stiórn
sinni í kvennadeildinni í Reykja-
vík, hafa konur utan Reykjavíkur
tekið sér til.fyrirmyndar. Má því
með sanni segja, að frú Guðrún
Jónasson hafi verið erindreki
kvennadeildanna á íslandi. Hún
hefur mætt á afmælum þeirra og
haldið þá hvatningarræður.
Frú Guðrún hefur staðið fyrir
'öngum ferðalögum um land allt
með hóp af konum við hlið sér,
til að efla og styrkja starfsemi
Slysavarnafélags íslands.
Sú saga verður eflaust ein-
hverntíma skráð í sögu Slysa-
varnafélags íslands.
Það er stutt síðan að frú Guð-
rún lagði upp í eina slíka ferð.
Það var þegar miðunarstöðin á
Garðskaga var opnuð sjófarend-
um til afnota.
í hófi, sem kvennadeildin í
Garði hélt við þetta tækifæri,1
hélt frú Guðrún eina af sínum
hvatningarræðum fyrir málefni
Slysavarnafélagsins. Var ræðu
hennar tekið með dvnjandi lófa-
klappi og árnaðaróskum.
Frú Guðrún! Ég flyt þár per-
sónuléga mínar beztu þakkir fvr-
ir langt og aott samstarf í stiórn
Slysavarnafélagsins og árna bér
allra heilla á þessum merku tíma
mótum.
Það er einlæg ósk mín, að líf
bitt og kraftar endist sem lengst,
svo þú getir haldið áfram að
vínna að áhugamálum þínum,
landi og lýð til blessunæ\'
Guðbjartur Ólafsson.
Kóreskir flóttamenn.
TÓKÍÓ — Um 20 þús. kóreskir
flóttamenn hafa verið fluttir á
skipum frá eyjum undan strönd-
um Norður-Kóreu til Suður-
Kóreu. Sagt er, að á eyium þess-
um, sem eru í höndum S. Þ., haf-
ist við um 130 þús. flóttamanna.
CSuðmiindur Júni Ásgeirsson
XBEZT
Wl kf Ofí
ÁÐ ÁVGLTSA
GVHBLAOIHV
ÞRIÐJUDAGINN hinn 5. febrúaf
var til grafar borinn ó Þingeyri
við Dýrafjörð Guðmur.dur Júní
Ásgeirsson, skipstjóri, sem and-
aðist hinn 27. janúar.
Guðmundur Júní var fæddur
7. júní 1891 að Geirastöðum í
Bolungavík. Foreldrar hans voru
Ásgeir Guðbjartsson og kona
hans Guðbjörg Pálsdóttir.
Guðmundur Júní var um
þriggja áratuga skeið meðal
þekktustu aflamanna á vélbáta-
og linuveiðaraflotanum. Bar
hann jafnt af á þorskveiöum sem
síldveiðum.
I hinum glæsilega hóp vest-
firzkra skipstjóra um 1918 var
Guðmundur sá yngsti, en um leið
einn sá dugmesti og aflasælasti.
Var þó ekki við neina aukvisa að
jafnast, þar sem voru: Carl Löve,
Guðmundur Jónsson frá Tungu,
Guðmundur Þorlákur, Guðmund
ur frá Evri, Guðmundur Magnús-
son, Guðjón frá Bakkaseli, Jóna-
tan Björnsson, Halldór Benedikts
son, Benedikt .Tónsson, . Jón
Barðason, Magnús Vagnsson,
Karvel Jónsson og Þorsteinn
Eyfirðingur.
Guðmundur Júní var ar.nálað-
ur fyrir hve vel honum gekk að
finna fisk, einkum þegar almenn
aflatregða var. Eru margar sögur
um það, hvernig Guðmundur
Júní hitti í fisk og hvernig hann
fékk góðan síldarafla, þegar síld
hafði ekki sést dögum eða víkum
saman og flestir voru hættir veið-
um. Guðmundur sótti stundum á
fjarlæg mið og stundaði oft veið-
ar einskipa. Á síldveiðum batt
hann sig ekki við að landa mið-
svæðis, heMur var hann meðal
þeirra, sem lönduðu afla sínum,
hvar sem bezt hentaði, frá Sól-
bákka til Seyðisfjarðar, en til
skamms tíma vóru þeir fáir, sem
það gerðu.
Guðmundur Júní var afbragðs
sjómaður, og þótti hann sækti
sjóinn af mesta kappi, gerði hann
það þó alltaf með fullri forsjá.
Til Guðmundar völdust afbragðs
menn, og voru sömu mennirnir
með honum árum saman.
Skip þau, sem Guðmundur
stýrði, voru: m.b. Sóley, ísafirði,
m.b. Gissur hvíti, l.v. Sigríður,
l.v. Eljan, b.v. Sindri, gerður út
á línu, l.v. Atli, l.v. Sæfari, l.v.
Venus, sem ha’nn átti og gerði út
sjálfúr, b.m. Glaður og m.b. Sæ-
hrímir.
Guðmundur var skipstjóri frá
1918 og þar til, er hann hætti s.ió-
mennsku fyrir tveim árum, sök-
um heilsubrests.
Guðmundur var maður hrein-
skilin og hrekklaus og vildi hvers
manns götu greiða, enda var hann
mikils metínn vegna dugnaðar
síns og mannkosta af öllum, sem
honum kynntust.
Guðmundur var kvæntur
Markúsínu Franzdóttur, hinni
ágætustu konu, sem lifir mann
sinn ásamt fósturdóttur þeirra
hjóna, Sigríði, sem gift er Gunn-
ari Proppé, framkvæmdastjóra, á
Þingevri.
Með Guðmundi Júní er genginn
einn farsælasti og kunnasti fiski-
maður á fyrra helmingi aldarinn-
ar og fylgja honum margar góðar
óskir, nú er hann hefur lagt hér
Minningarorð
frá landi í hinzta sinn, í ferð til
æðri heima.
Loftur Bjarnascn.
★
UNGUR hleypti Guðmundur
Júní heimdraganum. Um ferm-
íngaraldUr hélt hann úr föðúr-
húsum og spilaði eftir það á eigin
spýtur. Stundaði hann sjó-
mennsku frá barnsaldri, varð
stýrimaður á „stóru“ bátunum ís-
firzku um tvítugt og skipstjóri
litlu siðar. Seinna tók hann svo
stærri skip annars Staðar, og
flutti búferlum, fyrst til Hafnar-
fjarðar, en síðan aftur vestur, ík
Dýrafjarðar, þar sem hann var
skipstjóri til ársins 1949, að hann
hélt frá borði, þrotinn að kröft-
um og heilsu.
Það orkar ekki tvímælis, að
Guðmundur Júní var einn af svip
mestu og giftudrýgstu fiskiskip-
stjórum þessa lands um alllangt
árabil. Á öndverðri æfi sinni
gekk hann einn og óstuddur af
mönnum undir eldvígslu æfi-
starfsins í samstarfi og að nokkru
í samkeppni við fjölda úrvals sjó-
manna, þekktra að harðfengi,
dugnaði og áræði. Og vegna þess-
ara eiginleika, sem hann sjálfur
var gæddur í svo ríkum mæli,
komst hann ungur í öndvegissess
meðal foringja vestfirzkra sæ-
garpa.
En fleira bar til. Guðmundur
Júní var glæsilegur að vallarsýn,
ctór vexti, karlmannlegur, gunn-
reifur og hressilegur, frjáls og
djarfur til orðs og æðis. Víst hreif
hann á sínum beztu árum marg-
an mann og meyju, er hann sté
á land. Tilkomumestur verður
hann þó í vitund þeirra, sem áttu
hann að yfirmanni og sáu hann
og reyndu við stjórnvöl á hætt-
unnar stund. Þótti gott að trúa
honum fyrir afkomu sinni, en
bezt þó að geta því betur íundið
til öryggis um líf og limi, sem
meira reyndi á — að eiga þann
mann til skipstjórnar, sem óx við
hverja raun og varð því stærri,
sem meira lá við. Mér er Guð-
mundur Júrií ógleymanlegur frá
mörgum stundum, Og var ég þó
ekki með honum nema brot af
þeim tíma, sem ýmsir aðrir riafa
að minnast úr vist hjá þessum
hjúa- og happasæla húsbónda á
sjónum, og ekki heldUr ér ég éinn
þeirra, sem voru með, þegar
svartast ’sýrti í álinn. En ég er 1
persónulega kunnugur mörgum
þessara gömlu skipsfélaga minna
og veit vel hvern hug þeir bera
til skipstjóra okkar.
Um sjómennsku og aflabrögð
Guðmundar Júní á mestu mann-
dómsárum hans, efast víst enginn,
sem'Lil þekkti. Hitt vissu fæfri,
hve hjartahlýr og góður drengur
þessi skapmikli og örgeðja, og
stundum grófgengi og stóryrti
maður var. En okkur, sem áttum
þess kost að þekkja, hvernig Guð-
mundur Júní var inn við beinið,
blandast ekki hugur um, hvern
mann hann hafði að geyma.
Undir brynju svals hrjúfleika
sló hlýtt og gott hjarta trúaðs
manns, sem aldrei, hvorki í bliðu
né stríðu, lagði skipi sínu svo úr
höfn, að hann bæði ekki guð sinn
um fararheill. Um sannleiksgildi
þessa fer ekkert á milli mála.
Mönnum sínum sýndi hann föður
lega umhyggju og bar þeirra hag
og heill fyrir brjósti engu síður
en sinn eiginn, hverju svo sem
honuin varð á að hleypa fram af
vörum sér, ef svo bar undir. —•
Raungæði hans voru ósvikul, og
skipti þar engu máli, hvernig
þaut í ýmsum skjám. Ekki sízt
fyrir það ávann Guðmundur Júní
sér ástsæld og virðingu manna
sinna.
Þótt ég í greinarkorni þessu
iafi ekki mátt leyfa mér að fara
.ákvæmlega út í neitt, og m.a.
.•kki það, að nefna þau mörgu
;kíp, sem Guðmundur Júni sigldi
sem skipstjóri um dagana — get
ág þó ekki neitað mér um að
minnast eins. Á sá skortur á sjálfs
afneitun rót sína að rekja til
bernskuára minna vestur í Hnífs-
dal. Þá litum við drengirnir þar
mjög upp til sjómannanna á
„stórubátunum“ (eitt orð!!) sem
þá gengu frá höfuðborg okkar
Vestfirðinganna. Að sjálfsögðu
var hrifningin því meiri, sem um
æðri menn á þeim merkilega flota
var að ræða. Og þá voru þeir
margir og harðslceyttir, sem réðu
fyrir ísfirzkum skipum. „Stjörn-
ur“ okkar strákanna voru því
margar. Nafn eins skipstjórans
og eins bátsins, þess minnsta þá,
er mér þó enn í muna öðrum
fremur, og jafnan síðan umvafið
hugþekkum æfintýrablæ. Guð-
mundur Júní á „Sóley“. Hvenær
hefir nokkur vitað samræmis-
fyllri, fegurri eða sveitasælulegri
nafnasamstæðu á sjómanni og
skipi! Og hvernig fóru þau tvö
að hitta hvort annað? Þetta var
mér nokkur ráðgáta. Mér fannst
rómantísk sumardýrð og blóma-
angan umlykja þessi nöfn.
Þá var hann ungt og framsækið
glæsimenni — fleytan happaskip,
bæðhfluttu björg í bú, og blessun
fylgdi þeim. Og ennþá eimir eftir
| af þessu — ekki sízt nú, þegar
þau bæði eru horfin sjónum. Það
var ekki aðeins í bláma bernsku
minnar, sem mann og skip bar
hátt. Litlu seinna átti ég sem ung
ur maður þess kost að prófa ná^
í lægð veruleikans. Ég myndi að
vísu ekki sverja fyrir það, að hug
mvndir mínar frá, mér liggur við
að segja, tilbeiðsluárum bernsk-
unnar, hefðu sumar hverjar
Framh. á bls. 11.
Markús:
Eftir Ed Ðoái
, VOU UNDERSTAWD WHy I ÁSKED<
VOU TO C'.-T OFF THE BOAT ö.á'!
^ DON’T YOU?
RtifiiiiHimiiiiiiiiniimiiniiiii**
nco j tHlACU TT
I ÍMMI
! WA',
L! SOSH, ANDX TfA ON A SÞOT..
1) — Siggi, þú skilur, hvers
vegna ég bað þig um að fresta
ksppsiglingunni í ár?
2) — Já, og ef Raggi er í svona
mikílii hééttú íAaddúr, -þá þarf
hann víst hjálpar. __
3) — Þannig myndi ég....
— Við skulum ekki tala meira
uir. það, Markús, ef þér steridur Andi minn. Kærastan mín og
á sama. hezti vinur minn eru mér svo
4) Seinna úti í skógi. re:ð," að þau vilja ekki skipta
— Ég er heldur en ekki í klípu, orðum við mig.