Morgunblaðið - 25.05.1952, Blaðsíða 5

Sunnudagur 25. maí 1952.
MORGUNBLAÐIÐ
51
Hershöfðingjaskipfi í Kóreu
Myndin sýnir, er Eidgway hei’sltöíðingi (í miðjunni) kveðnr Mark Clark hershöfðingja, eftir-
manr. sinn í Kóreu. Murphy sendiherra Bandaríkjanna í Japan horfir á.
EmiB Hfagsiússorg
6arnayeikl herjar sauðfá — SJésékn og allafefögð
æskileg — Hafnarbæfur höfuðoiái framííðarirsnar
arverksmiöju
Þórshöfn, 17. maí.
ÓÁRAN OG GARNAVEIKI
Það er alkunna, að hin mesta
óáran hefir gengið yfir flestar
byggðir norðaustan lands undan-
farin ár. Þrír hinir síðustu vetur
hafa verið erfiðir og harðir sveita-
'bændum og tveir hinir fyrri úr
liófi fram. Ekki hefir þó lands-
Ins forni fjandi, hafísir.n, gert
mönnum þær búsifjar, sém dæmi
«ru til frá fyrri árum, en þess er
ekki að dyljast, að undanfarin
misseri, hafa markað djúp og lítt
afmáanleg spor í efnalcgt sjálf-
stæði manna hér um slóðir. Enda
þótt bændur og búalið kúnni vel
að metá og þakká þá aðstoð, som
stéttárbræður þeirra surmanlands
cg vestan veittu' með heýsending-
um hifigáð á hafðihdásvæðin svo
og aðgerðír þess opinbera í þeim
sökum, verður ekki ífámhjá því
gengið, að verulegur hluti bæuda
hér, hefir orðið að veyiá ölldm
fjármunum sínum í fóðurhætis-
kaup, tiÞ þe'ss að-" lialda lífiuu í
'búpéningnum og viða ekki hfokk-
ið til. Þess má aðeins geta um
fóðurbætiskaupin, að eftir þeim
upplýsingurh, sem ég hefi aflað
imér, að þáu námú á síðastliðnu
ári hart nær einni miiljón króna,
«n munu vera nálægt fimmtungur
af þeirri uþþhæð, þegar „normal“
ástand ríkir.
Ofan á heyleysi og hárðindi hef-
ir svo bæzt önnur plága, sýnu
verri hinni fyrri, en það er hin
bráðdrepandi garnaveikl í sauð-
fénaði. Er svo komið á allmörgum
bæjum, að sótt þessi hefir, drepið
níður verulegan .hluta bústofnsins
og. fær enginn rönd við reist. Á
öðrum bæjum eru menn milli von-
a.r og ótta og veit cnginn hvenær
vágestur þessi velur sér bólfestu
í hinum eða þessum húsunum. Eru
menn að vonum kvíðnir um fram-
tíðina af þessum sökum og hafa
jafnvel við orð, að hverfa frá bú-
skapnum yfir í aðrar atvinnu-
greinir. Er það von manna, að hið
nýja meðal gegn garnaveiki frá
Tilraunastöðinni á Keldum, geti
orðið virkur þáttur í baráttunni
gegn veiki þéssari í sem allra nán-
ustu íramtíð.
SJÓSÓKN OG AFLABRÖGÐ
Undanfarin misseri. virðist sem
fiskurinn sé alltaf að fjarlægjast
hin gömlu grunnmið sin og hafa
úflabi'ögð af þéim sökum verið
heldur léleg undanfarið. Þegar
landheigín var færð út fyrir Norð-
urlandi á sínum tíma, urðu þeir
útgerðarmenn, sem þá áttu þil-
farsbáta, að gera annað tveggja,
að leggjá bátum sínum á land upp
eða gera þá út til línu og hand-
færaveiða, enda þótt fyrirsjáan-
legt tap væri á þ'eirri útgerð. Flest
|ir kusu þann kostinn að hatdá
bátum sínum uti, en sú ffl’un raun-
in hafa orðið, að allir töpuðu á
þeirri útgerð, enda fólk illfáan-
legt til þessara veiða á hinum
rninni þilfarsbátum. Allrnargar
trillur munu ganga héðan í sum-
Síldarsöltunarstöð á Þórshöfn.
ar og hafa sumar þeirra búið sig
út með net til að veiða skarkola.
Nokkur hrognkelsaveiði hefir ver-
ið hér í vor og er enn, en mjög
virðist sá markaður vera þröngúr,
sem þessi vara er scld á og næsfá
óseljanleg. Ilafa sjómenn hent
grásleppunni að uhdáhförnu og
aðeins hirt Króghin án þess að
vita þó um verð á þeim. Sama er
um reyktan rauðmaga, hann virð-
ist lítt seljanlegúr, fyrir viðun-
andi verð.
Nokkrir aðkomubáta frá Aust-
fjörðum hafa komið hingað í vor
og verið á hándfæraveiðum við
Langanes og aflað vel, þégar veð-
úr hefur ekki hamlað veiðum. —
Mikill og almennur fögnuður er
hjá fólki hér yfir hinni nýju
reglugerð um verndun fiskimið-
anna umhverfis landið og renna
smáútvegsmenn hýru auga til
þeirra ráðstafana. Svo sem áður
hefir verið að vikið í fréttum út-
varps og blaða, urðu hér nokkur
eignatjón í vetur í ofvirðum, sem
þá voru. Tilfinnanlegast mun tjón
þeirra manna vera, sem misstu
báta sina á land, því að þeir ým-
ist brotnuðu mikið eða cyðilögðust.
Að sjálfsögðu voi'u bátar þessir
tryggðir, svo sem lög mæla fyrir,
en þegar eigendur bátanna æskja
bóta á tjónum báta sinna, er þeim
synjað um það á þeim forsendum,
að eitt eða annað sé ekki eða hafi
verið löglega útbúið. Er mér kunn-
ugt um, að þessi tjón hafa bakað
mönnum miklar áhyggjur og efna-
hagur þéirra beðið svo mikinn
hnekki, að þeir munu ekki biða
þess bætur um ófyrirsjóanlegan
tíma.
SÍLDARSÖLTUN OG
SÍLDARVERSMIÐJA
Eins og síðastliðið sumar, munu
starfræktar hér 2 söltunarstöðv-
ar á komandi síldarvertíð, en í
fyrra voru saltaðar hér kringum
tíu þúsund tunnur síldar. Það kom
til orða í vor, að fiskiveiðahluta-
félagið Alliance í Reykjavík reisti
hér síldarverksmiðjú í sumar, cn
framkvæmdir í þá átt munu þó
ekki verða hafnar að sinni. Það
mun fiestra mál, að bygging síld-
arverksmiðju hér væri æskileg,
Framh. á bls. 12.
Ávarp tll fslendmfa
FYRIR skömmu hófst fjársöfnun í því skyni að byggja hús yfir
væntanlcgt handritasafn á íslandi. Að tilhlutun Stúdentafélags
Keykjavíkur hafa ýms félög og samtök heiti^ þessu máli liðsinni
og hafa myndað nefnd, sem hafa á með hörtdum almenna fjár-
söfnun meðal þjóðarinnar.
Á þessu sumri má gera ráð fyrir því, að til úrslita dragi un»
það, hvort íslendingar fái afhent sín fornu handrit frá Danmörku.
Það er utan verkahrings fjársöfnunarnefndar, hvort íslendingai*
fallast á þá málamiðlun, sem stungið kann að verða upp á, eð;i
ekki. Á hitt vill nefndin leggja ríka álierzlu, að íslendingar geri
ruí þegar þær ráðstafanir heima fyrir, sem viðeigandi mega telj-
ast í því skyni að taka á móti þeim þjóðardýrgripum, sem þeir
telja sína veigamestu. Fyrsta skrefið í því efni verður hiklausfc
að telja það, af» nægilegt fé verði fyrir hendi til þss að reisa hand-
ritasafninu vegleg húsakynni og'sjá því fyrir nokkru stofnfé til
áhaídakaupa.
Landsnefndin er þeirrar skoðunar, að bezt fari á því, að fs-
lendingar reisi slíkt hús sjálfir án þess að þurfa í því efni a<¥
leita til fjárveitingarvaldsins. Talið hefiir vérið, að tíú króna fram-
lag frá hverjum íslendingi myndi nægja til þess að reisa bygging-
una. íslendingar hafa oft sýnt höfðingsskap, þegar minni kröfur
voru gerðar íil þjóðarsóma og oft og tiðura safnað miklu fé á>
skömmum tíina.
Reynslan hefúr orðið sú, að undirtektir hafa orðið mjög góðar
við fjársöfnuni þessa. Kafa mörg sveitarfélög iofao að leggja fraim-
fjárhæðir. Auk þess hafa einsíaklingar og félagúhópar þegár látiff
mikið fé af hendi rakna.
Um leið og landsnefndin tekur nú til síarfa, heitir hún á liðsinni
allra góðra íslendinga og skorar á þá að láta samskot þessi ganga
fljótt og vel, svö'að til sóma megi verða.
F. li. Stúdcntafélag Reykjavíkur
Páll Ásg. Tryggvason
F. li. Alþýðusambands íslands
Óiafur Pálsson
F.h. Bandal. starfsm. ríkís og bæja
Arngrímur Kristjánsson
F. h. Farmanna- og fiskimanna-
sambands íslands
Gúðbjartur Ólafsson
F. h. Félags ísíenzkra iðnrekenda
Pétur Sæmundsson
F. h. Félags ísl. stórkaupmanna
Egill Guttormsson
F. h. Kvenfélagasamb. íslands
Guðrún Pétursdóttir
F. h. Landssamb. iðnaðarmanna
Eggert Jónsson
F. h. Landssambands íslenzkra
útvegsmanna
Inglmar Jónsson
F. h. Sambands ísl. sveitarfélaga
Eirikur Pálsson
F. h. Sambanös smásöluverzlana
Jón Ó. Kjörleifsson
F. h. Stétíarsambands bænda
Sæffltmdur Friðriksson.
F. h. Vcrzlunarráðs íslands |
Eggert líristjánsson
F. h. Vinnuveitendasamb. Islands
Karöi Friðrikssoa
F. h. Ungmennafélags íslands
Steian Ólafur Jónsson.
Geysi hvarvetna
tekiÖ
Lögða bléimveig á leiðiEdvards Grieg.
UM BORÐ í HEKLU, 24. maí:'
Við kómum' til BjÖrgvinjar á há-j
degi í gærmorgun. Þúsuhdir
mánna voru á hafnarbakkanum
til að taka á móti Isl'endingum.
Fjolmenn hljómsveit lék og söng-
kór „Haandverlcs oc/ Industri For-
enin<j“ heilsaði okkur með söng,
þegar við stigum á land. Stjórn-
andi var Walters Aamot, ritari
landssambandsins.
SÖNGKVEÐJUR
FRÆNDANNA
Þá hélt formaður norska mót-
tökukórsins Norvard ræðu og síð-
an söng norski kórinn íslenzka
þjóðsönginn.
Geysir svaraði þá og söng „Naar
Fjordene blaaner“.
Var þessi stund þarna á hafn-
arbakkanum í hinni gömlu, forn-
frægu fiskimannaborg, Björgvin,
afarhátíðleg og mun öllum við-
stöddum seint úr minni liða.
Var nú ekið með Geysismenn
í skemmtiferð um bæinn og ná-
grenni hans og fóru þeir m. a.
í togbrautinni til Floeyen, er
margir landar munu kannast við.
NÁTTÚRUFEGURÐ
OG BLÍÐVIÐRl
Síðan Geysir hefur komið til
Noregs hefur verið þar hin mestu
blíðviðri og dást ferðalangarnir
allir af hinni miklu náttúrufeg-
urð í norsku fjörðunum. Geysis-
menn snæddu síðan miðdegisverð í
Floeyen. Forseti bæjarstjórnar
stýrði hófinu en í því voru fluttar
margar ræður. Um kvöldið stóð
ekkert sérstakt til og brugðu marg-
ir söngmenn og aðrir Akureyring-
í ar sem með Heldu fóru, sér í
leikhús og sóttu aðra skemmti-*
staði heim. »
MINNING EDVARDS * ’ \
GRIEG HEIÐRUÐ r
Dagin neftir var öllum íslend-
ingunum .ckið í langferðabifreið-
um til Tröllahaed, cn þar vair
heimili Griegs, og þar er hann jarS
settur. Lögðu Islendingarnir blóm-
sveig á leiði hans.
, Þá héldu Islendingarnir til bæj-
arins Fantoft og skoðuðu þai*
gamla viðarkirkju, mjög forna og-
merka. Illjómsveit bæjarins hélfe
útihljómleika á aðáltorginu í til-
efní af komu Geýsismanna og vom
íslenzk lög aðallega leikin þar.
Um kvöldið hélt Geysir siðan söng-
skemmtun í bænum. Var þar hús-
fyllir, frábærar undírtéktir áhorf-
enda og bárst kórnum og söng-
stjóra geysimikið af blómum. A5
söngnúm loknum var sezt að borð-
um og margar ræður fluttar al!:
beggja hálfu.
BLAÐADÓMAR MJÖG *
LOPSAMLEGIR
Þá hélt.kórinn til bæjarins Kora
og söng þár við sömu undirtektir.
Lofsamlegir dómar norskra blaða
um söng Geysismanna eru í sama.
dúr og móttökur þær, er kórinn.
hefur hvarvetna fengið á söngferS
sinni sem af er — hinar ákjósan—
legustu á allan hátt.
Hér er eitt dæmi: „Islending-
arnir sigra Björgvin. Húsfyllii'
og frábær hrifning á söng-
skemmtuninni". ,
Síðar verður efni söngdómanr.a
nánar rakið hér í blaðinu, eftin
sern fréttir berast að utan. ,
Hermann—Sigurður. ]