Morgunblaðið - 17.06.1952, Síða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. júní 1952
Meirihluti manna víll losna við sauðíé og
FJJNDI sem haldinn var
A
hinn 28. aprí! nm friðun
Keykjanesskaga fyrir 'oeiíar-
fénaði, þar sem hreppstjárar
og oddvitar á Reykjanesskaga
og fulltrúar frá Reykjavík og
Hafnarfirði komu saman, leit-
aði skógræktarstjórí álits þess
ara manna um friðunina. —
Mikill meirihluti funtiar-
manna var friðuninni fylgj-
andi. Bentu sumir jafnframt
á, að eríiðleikar myndu verða
á því að ná fullu samþykki
íbúanna fyrir afnámi sauð-
fjárræktarinnar, en voru á
einu málí um að æskiiegt eða
nauðsynlegt væri að gert yrði j
fullkomið allsherjarmat á þvíj
hvað ynrJst við friðun skag-! _ ^ bann-
WwMiwúm
sasmgiairncE leið á SMálisksa
Frá ftí'iídi hreppstfóra ©g
©ddvita um f riðun skagans
bæri sauðfjáreign í
j yrðu næstu hreppar einnig að
vera sauðlausir. í sumum hrepp-
sem Kt
miklum’ hluta Seltiarnarnes-
hrepps mun bann gegn sauðfjór-
ans og hvert tjón manna yrði _ . . , ,. ... , ,
af því að £au»fjárbúdcaþúrj^a^,°« *
yrði lagður niður.
Skógræktarstjóri benti á að
hugsanlegar séu ýmsar leiðir um- svo sem Kopavogshreppi og
í málinu; t. d. að friða aðeins
nágrenni Reykjavíkur og Hafn
arfjarðar, en leyfa sauðf jár-1 hq dl ekki.valda monnum tilfmn-
hald sunnan Ilafnarf jarðar, en anlegum oþægmdum. I Garða- og
þá með því móti að sauðfjár- Bessastaðahreppi eru takmörkuð
eign hvers manns yrði miðuð upprekstrarlond, sem enn mmnka
við landareign hans og engum Heiðmerkurgirðingin verður
Ievft að eiga beitarfénað sem stækkuð. I hreppunum sunr.an
ekkert land á. I Hafnarfjarðar hafa ýmsir nokkr-
En sú skoðun kom fram á ar tokjur af sauðfé, og hús og
fundinum að æskilegast væri hlöður yrðu að nokkru verðlaust
ef sauðfjárhald yrði bannað.
Munu því ýmsir teija sig verða
fyrir töluverðu fjártjoni og skerð
að' þegar sauðfjárcignin yrði
lögð riður, þá yrði gengið að
því að auka landsnytjarnar
með garðrækt og aukinni
mjólkurframleiðslu.
FLESTIR VILJA ÞEIR
LOSNA VIÐ SAUÐFÉ
„Eins og ég rissi“, sagði hún,
„eru mæðurnar að missa alla
þolinmæði með þér“.
,,Nú?“
Síðan tóku aðrir fundarmenn
til máls og voru flestir þeirra
hlynntir því að sauðfjárbúskap-'-
ur yiði lagður niður, því þeir
töldu, er allt kæmi til alls, þá
svaraði hann ekki kostnaði og
ylli mönnum rneira tjóhi en hagn-
að.
Magnús Olafsson hreppstjóri í
Njarðvíkurhreppi sagði að hrepp-
urinn væri landlítill. Betra væri
að auk_a garðyrkjuna e'n hafa
sauðfé. íbúar hreppsins að und-
HÉR í í blaðinu hefur verið stutt-
lega skýrt frá niðurstöðum þeim
sem Hákon Bjarnason hefur kom-
izt að við athuganir sínar á gróð
ureyðingu á Reykjanesskaga og
friðun hans fyrir ágangi beitar-
fénaðar.
Áður en hann skilaði áliti sínu
til atvinnumálaráðuneytisins héit
hann fund með bæjarstjórum,
hreppstjórum og oddvitum á um-
ræddu svæði og leitaði eftir áliti
þeirra á þessum málum.
ingu á möguleikum til lífsbjargar anskildum þremur mönnum væri
ef þeir mega ekki taka fjárrækt
upp á nýjan leik.
f sambandi við
friðun
á sömu skoðun og hann.
Árni Kr. Hallgrímsson, hrepp-
stjóri á Vatnsleysuströnd, sagði
Reykjanesskagans er aðal- Það vera persónulega skoðun sína
vandamátið að vega og meta | að losna bæri við fé af skagan-
tekjur þær, sem bændur hafa um en fnargir hreppsbúar vildu
að sauðfjáreigninni. Þeir íbú-
ar kauptúnanna, sem grasnyt
hafa, geta eins haft kýr á fóðr-
um því lííið virðist vera urn
úthcysskap á þessum slóðurn.
Á móti hagsmtnuim bænda
kemur óhagræði það sem aðr-
hrossum í hrcppnum væri þar of-
aukið.
Erlendur Einarsson oddviti Bei
tjarnainesshrepps sagði aj
hreppsbúar myndu fylgja ná-
grönnum sínum, Reykvíkingum,
í þessu máli.
Bjarni Finnbogason oddviti
Gerðahrepps sagði að aðeins 3- 4
menn í hreppnum vildu halda
sauðfjárræktinni áfram. Taldi
hann að meiri gróði myndi verða
að kartöflurækt.
ÁLYKTUN
IÍAFNAHREPPSBÚA
Eggert Ólafsson oddviti Hafna-
hrepps skýrði frá því að ný-
lega hefði verið haldinn fundur
í Búnaðarfél. hreppsins þar sem
gerð var svohljóðandi ályktun:
„Búnaðarfélagsfundur Háfna-
hrepps haldinn 14/4 1952 Htur svo
á, að allur máll'lutningur, sem
miðar að því að meina búendum
á Reykjanesskaga að endurnýja
fjárstofn sinn hæsta haust á
nefndu svæði, sé bein árás á
no'kkra þegna þjóðfélagsins og
skerðing á persónufrelsi og eign-
arrétti þeirra, nema að l'ullar
bætur komi fyrir, þar' sem aug-
Ijóst er, sé eigendum jarða á
FUNÐARMENN
Þessir komu á fundinn:
Ragnar Guðleifsson, bæjar-
stjóri, Keflavík, Sigtryggur Árna
son, Keflavík, Eggert Ólafsson,
öddv. Hafnarhreppi, Þorsteinn
Kristinsson, Hafnahreppi, Ólaf-
ur Vilhjálmsson, oddv., Miðnes-
hreppi, Björn Finnbogason, oddv.
Ger'ðáhreppi, Helgi Hannesson,
bæjarstjóri, Hafnarfirði, Klemens,
Jónsson, oddv., Bessastaðahreppi,
Ólafur Jónsson, lögfr., fulltrúi 3ög
reglustj. í Reykjavík, Skúli
Sveinsson, Reykjavík, Erlendur
Einarsson, oddv. Seltiarnarnes-
hreppi, Jón Benediktsson, oddv.,
Vatnsleysustrandarhreppi, Guð-
steinn Einarsson, hréppstjóri,
Grindavík, Gunnlaugur .Jósefs-
son, hreppstjóri, Miðnéshréppi,
Árni Kl. HallgrímsSon, hreppstj.,
Vatnsleysustrandarhreppi, Magn-
ús Ólafsson, hreppsti.7, Njarðvík-1
urhreppi, Þórður Þorsteinsson, \
hreppstj., Kópavogshreppi. I Hafnarfjarðar.
Gestir fundarins voru E. H. 1 , Nautpeningur
Malmquist, ræktunarráðunautur árið 1950 og hross 259. Heyfengur
eða næsítjm ókleift, að meta
þann hagnað til f jár, sem.feng
ist við friðun skagans i aukn-
um gróðri. Sjálfgræðslan er
seinvirk, en þó skapast
smám saman töluvérð gróður-
verðmæti á landinu ef friðað
verður.
TALA BÚFJÁR Á REYKJANESI
| Árið 1950 eru alls á skaganum
1 7057 sauðkintíur, en 1951 6470. Að
Rvík og Hafnarfirði "rádregnum
eru 5178 kindur árið 1950, en 4816
1951. Að Reykjavík, ' Tafnarfirði,
Garða-. Bessastaða-, Kópavogs-,
og Seltjarnarneshreppum frá-
dregnum eru 4145 kindur 1050 en
3739 árið 1951.
.4000
ríkisvaldlsliis veirði ialið Stf‘S"£™bir™ki íÆ
yrðu að beygja sig fyrir fjöldan-
um, en ógerlegt ao halda uppi full
kominni friðun fyrir garðlönd og
önnur rækluð svæði meðan sauð-
fé væri á skaganum.
Ólafur Vilhjálmsson taldi gagns
laust að kalla saman fund heima
fyrir, þar sem fjáreigendur og
friðunarmenn gætu aldrei orðvó'
á eitt sáttir. Vildi hann að feng-
inn yrði maður til að ferðast urn
nesið er athugaði tjón það sern.
fjáreigendur biðu við friðunina.
Klemens Jónsson vildi að ríkið
stæði að því að breyting ó at-
vinnuháttum færi fram, frá sauð-
fjárrækt í mjólkurframleiðslu og
garðrækt.
E. B. Malmquist ræktunarráðu
nautur þakkaði þann skilning e'r
ríkti á fundinum til málsins.
Benti hann á að fneð vaxandi
fólksfjölgun 1 bæjum og kauptún
um fylgdi aukin þörf til ræktun-
ar og aukinn kostnaður vegna
dýrra girðinga. Áleit hann að
leiguhafar garðlanda og landeig-
endur skyldu hafa jafnan at-
kvæðisrétt gegn fjáreigendum.
Síðan var borin upp svohljóð-
andi tillaga frá Ólafi Vilhjálms-
syni og samþykkt samhljóða:
„Ráðinn verði sérstakur mað-
ur til að rneta það tjón, sem eig-
endur sauðfjár og stóðhrossa
kynnu að bíða vegna eyðingár
fjárins.
Telja verður eðlilegt, áð tjl
grundvallar mati þéssu verði lagt
skattaframtal síðustu ára, og be'r
hreppst.iórum og oddvitum að að-
stoða við mat þetta, og láta i té
þær skýrslur, er þeir hafa yfi'r
að ráða, varðandi mál þetta.
Fundarmenn telja, að mál betta
verði að afgreiða fyrir 1. júlí“.
IIUGSANLEGAR LEIÐIR
Að endingu benti Hákóri
Bjarnason á að éftirfarandi leiði’r
Væru hugsánlegar í þessu máli:
1. Algera friðun skagans fyri'r
sauðfé og hrossum og g'reiða þá
bætur fyrir atvinnuskerðingu,
jafnframt sem mönnum væri
hjálpað til að auka garðrækt og
breyta atvinnuháttum sínum.
2. Friðun kaupstaðanna Reykja
víkur og Hafnarfjarðar íyrir sauð
fé og hrossum, en þá yrðu næstu
hreppar einnig að vera r.auð-
lausir. Það eru Seltjarnarnes-,
Kópavogs-, Garða- og Bessastaða
hreppur. Kostnaður af því yrði
ekki mikill.
3. Hrepparnir sunnan Hafnar-
fjarðar yrðu þá áfram með fé og
hross líkt og verið hefði, en þó
með þeim skilyrðum, að aðeins
bændum og þeim, sem lönd ættu
væri heimilað að eiga fé og hross,
og þá væri áhöfn hvers ákveðin
ítölu í lönd.
hafa það áfram og einn væri þvi Reykjanesskaga bannað að eiga
eindregið fylgjandi.
Jón Benediktsson oddviti á
Vatnsleysuströnd sagði að al-
menn atkvæðagreiðsla ' jnnan
hreppsins myndi sýna að meiri-
hl'uti hreppsbúa vildi að sauðfjár
ir íbúar héraðsfns hafa af því 'i'askt yrði hætt.
að sauðfé gangi laust: | Klemens Jónsson oddviti Bessa
Skemmsíir á garðlöndum, staðahrepps taldi ómögulegt að
kostnaður við dýrar girðingar hafa sauðfé í hreppnum. Það
um hvern raekíaðan blett, skemmdi meira en nytjunu.m
óþrifnaður í þorpum og kaup- næmi og það væri ólíkt happa-
túnum. Hinsvegar er erfitt, sælia fyrir hreppsbúa að auka
kúabú og garðrækt én að halda
við sauðfénu.
Guðsteinn Einarsson hrepp-
stjóri í Gr'indavík kvaðst ekki
tala í nafni hreppsnefndar. Grind
víkingar hefðu til' skamms tíma
haft mest landrými á skaganum
og hefði nú helming alls sauðfjár
sunnan Hafnarfjarðar cða um
2000 fjár. En mikið af beitiland-
inu. hefði r.ú verið tekið undan
hreppnum. Tveir hópar standa
andstaeðir í málinu, annars veg-
ar sauðfjáreigendur, og hinsveg-
ar garðeigendur er stunda garð-
rækt í hjáverkum sínum. Sauð-
fjáreigendur hafa allan • réttinn
en leigja hinum land til afnota,
sauðfé, þýðir það verðfall jarð
anna, og skorar því á alla hreppa
á svæði þessu að fylkja sér sam-
an um, að réttur þeirra verði
ekki fyrir borð borinn.“
Samþykkt með öllum greidd-
urn atkvæðum. Hinrik ívarssoli,
M'erkinesi, formaður (sign).
Hákon Bjarnason gat þess, að
engum myndi hafa til hugar
kcmið að banna mönnum sauð-
fjárhald bótalaust með lagaboði,
og jafnframt að þessi fundur
væri aðeins til að ræða málið
og skýra það frá öllum hliðum.
Þorsteinn Kristinsson í Hafna-
hreppi gat þess að um misskiln-
ing myndi vera að ræða af hálfu
skógræktarmanna ef þeir héldu
að sauðfjáreigendur væru nót-
fallnir skógrækt. Bændur fella
sig ekki við annað en farin verði
samkomulagsleið. Vildi hann
vara víð því að málið yrði túlkað
þannig að bændur væru á móti
j uppgræðslu skagans. Bændur
vilja, sagði hann, að þeif haldi
fullum rétti á jörðum sínum o|
j taldi hæpið að atkvæðagreiðsla
gæti ráðið um hvernig málinu
lyktaði.
,o? þeir telja sig því hafa méiri ,__________
Þessi tvö ár hafa því verið um rað- En ekki sé hægt að leggja S.AMKOMULAG TORFENGIÐ l samkvæmt ítö
'00 fjár á skaganum sunnan 'niðnr sauðfjárrækt með-vald- j Sigtryggur Arnasón sagði oð ^
boði heldur yrði friðunin að koma ! fundarsamþykkt Hafnarhx'epps-' “ ‘
er talinn 1169 smám saman, en sú leið rnundi manna komi undarlega fyrir sjón
Reykjavíkurbæjar, ófeigur .1.
Ofeigsson form. skógræktarfél.
Suðurnesja, Sæmundur Friðriks-
son framkvæmdastjóri og Óskar
Bjartmarz, Reykjavík.
SPJÖLL AF BEITARFÉNAÐI
EN LITLAR NYTJAR
* í upphafi skýrði skógræktar-
stjóri málið sem þessi íundur
hefði verið kvaddur saman íil að
ræða. Rakti hann að nokkru próð
ursögu Reykjanesskaga frá land-
námsöld og tók það fram, að frið-
un skagans fyrir beitarfénaði
væri ekki skógræktarmál, heldur
myndi þar aðaliega verða um
sjálfgræðslu að ræða.
Drap skógTæktarstjóri á bá
erfiðleika og bað tjón, sem beit-
arfénaðurinn ylli hinum mörgu
alls 47.297 h.b. og þar af er úthey
vaila teljandi. Ef kúnni eru ætl-
aðir 40 kapiar af heyi en nautum
og kvígum 25 kaplar, fara 44000.
kaplar handa nautpeningnum ein
um. Eftir eru 3.300 h.b. til að
fóðra 260 hross og um '000 -'iár.
Sauðfé og hrossum er því ekk:
taka langan tíma í Grindavík, lir,.þar'sem þeir. eigi mestu garð-
Helgi Hannesson, bœjar$tióri :í*ilöndin á skaganum. Taldi hann
Hafnarfirði kvað sauðfjárrækt!að ræktunarmöguleikar væru bar
mjög óverulégan þált í .atvinnu-
Mfi Hafnfirðinga og var því með-
mæltur að skaginn yrði friðaður.
Þórður Þoi-steinsson hrepp-
stjóri í Kópavogi sagði að flestir
íbúar hreppsins væru þess fýs-
ætlað mikið fóður á þessum slóð- andi að hreppsbúar losnuðu við
um. Þó fjörubeit létti nokkuð .ógang sauðfjár. -
undir,'er samt peneið nær beiti-
landinu en góðu hófi gegnir.
Samkvæmt upplýsingum fra
Sæmundi Friðrikssyni or brúttó-
arður af hverri kind varla meirí
en kr. 200.00. A-Ils er þá brúttó-
arðúrinn xxm kr. 800.000,00. —
Nettóbagnaðúrinn ér tæplega
mjög mikill og vaknár þá sú
spuming, hvort ekki nætti hafa
Ragnar Guðlaugsson, bæjar-
stjóri í Keflavík sagði að friðun-
ai'málið hefði komið oft fyrir á
fundum bæjarstiórnar Keflavík-
ur. Bæjarfélagið væri einróma
með friðun skagans að uhdan-
skildum 15 mönnum. Hann taldi,
að ef ekki yrði úr algerri friðun
Reykjanesskaga bá yrði liklegt
að samtök yrðu óm að friða Kefla
vík, Miðnes- og Gerðahrepp.
sama arð <af aú'kiíúsi hautgriþa- „ ,___,_TO.
garðræktendum á svæðinu. I rækt ásamt meiri garði’ækt. Hin- j Ólafur Vilhjálmsson oddviti
borpum og kaunstöðum hefði ir taeplega 4f)0 íjáreigendur Miðneshrepps kvaðst ekki cull-
beitarfénaðurinn fram að þessum þyi-ftu ekki að rækta nema 10 t komlega vita um vjlja hreppsbúa
tíma gengið laus og valdið mikl tun-nur af káitöflnm hver til þess en sjálfur vildi hann aldrei sjá
um skemmdum á nytja og skraut- áð hafa svipaðan brúttóarð og kind framar. Og hrossaeign yrði
gróðri. Varla væri það álitamál þeir hafa nú af saúðfénu. l að banna því 98 af hverjum lOð f-iu
m.iög miklir ‘og áburður úr sjáv-
árþangi óþrjótandi og ckkert
álitamál fyi-ir menn að hætta
sauðfjárrækt. Enda væri það
íárra manna hagnaður að halda
sauðfé, en til óhagræðis fyrir
alla-n fjöldann. Taldi hann að rétt
Plasfíras teksir við
any *
AÞENU — Nikulás Plastíras
forsætisráðherra Grikklands, sem
verið hefur frá störfum síðan 10.
máxz s. 1. sökum vanheilsu hef-
ur nú tekið Við embætti á ný.
í fjarveru hans annaðist Veni-
zelos utanríkisráðherra stjói'nar-
forystuna.
Ktftfi kaupendur
að 4ra herbergja íhúð
í Austurbænufh eða Hlrðunúm. Útborgun 70—100 þús. —
Ennfremur áð 2ja—3ja herbergja íbúð í Austurbænum, má
vera óinnréttuð á hæð eða í risi.
Sigurður Rcynir Pétursson, hdl.
Vífttalslími kl. 5—7, sími 80332 eða 81414