Morgunblaðið - 03.09.1952, Blaðsíða 8

8
UOtttGIJNBLAÐlB
MiðvikucUgur 3. sept. i952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík,
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Vuglýsingar: Arni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
" Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, lnnarOand*.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Ein stefna Norðurlanda
í NOKKUR ár hafa utanríkisráð-
herrar Norðurlanda haft með sér
fundi, þar sem rædd hafa verið
ýms hagsmunamál þjóða þeirra
á sviði utanríkismála. Hefst slík-
ur fundur þeirra hér í Reykjavík
i dag. Er það i fyrsta skipti, sem
hann er haldinn hér á iandi.
Aðstaða Norðurlandaþjóðanna
í utanríkismálum er um þessar
rnundir nokkuð misjöfn. Island,
• Noregur og Danmörk eru í varn-
arbandalagi hinna vestrænu lýð-
ræðisþjóða og hafa á þann hátt
reynt að tryggja öryggi sitt og
sjálfstæði. — Svíar standa
utan þess, en hafa hinsvegar
lagt hið mesta kapp á að efia
landvarnir sínar af eigin ramm-
leik. Finnar, sem samkvæmt frið-
arsamningnum við Rússa hafa
o.ðið að leigja þeim hernaðar-
bækistöðvar til langs tíma í landi
'sínu, eru einnig utan þessara sam
taka vestrænna þjóða. Leiðir það
í raun og veru af allri aðstöðu
lands þeirra.
En þótt þessa mismunar
gæti í afstöðu Norðurlanda-
þjóðanna á þessu sviði á yfir-
bcrðinu er stefna þeirra allra
í utanríkismálum í raun og
veru ein og hin sama: Þær
vilja góða sambúð og frið við
allar þjóðir. Þátttaka þeirra í
alþjóðlegum samtökum til
verndar friði og öryggi í heim
inum og landvarnaundirbún-
ingur þeirra heima fyrir, hef-
ur þann tilgang einan að
treysta grundvöll sjálfstæðis
þeirra og frelsis og mannrétt-
inda einstaklinga þeirra. Þær
hafa ekki árás á nokkra þjóð
í hyggju.
Esleizk. k
HÉR BÍRTIST í heild grein sú,
sem rússneska blaðið Pravda
birti hinn 12. ágúst s. 1. MbJ.
telur hana geía svo góða hug-
mynd um þá landkynningu, sem
íslenzkir kommúnistar reka fyrir
ísland cg það, sem hér gerist, að
æskilegt sé að íslenzkt fóik sjái
hana. Að sjálfsögðu fcyggir hið
rússneska blað fráscgn sína á
heimildum hinnar kommúnísku
fimmtu herdeildar hér á landi.
Greinin er því ekki aðeins lýs-
ing þess á ástandinu á íslandi,
heldur og þeirra Brynjólfs
Bjarnasonar og félaga hans. En
Þjóðir Norðurlanda hafa ríka eins og kunnugt er, er Brynjólfur
óbeit á ofbeldi og einræði. Lýð- nýlega. farinn til Moskvu og miin
ræðisskipulagið stendur meðal sennilega halda áfram að veita
þeirra traustum fótum, enda þótt fussum svipaða fræðslu t.m ís-
Icnzk maícfm og gretn þessi
gerir.
Prpvdagreiiiin er á þessa leið:
fimni i Mösisfii
6rein i Pravda bygigð á
heimiSdtfm fimmtu her-
deildariimúsr á íslandi
ýmislegt megi þar gagnrýna. En
það mun halda áfram að þrosk-
ast og skapa norrænum mönnum
bætt skilyrði til þess að lifa menn
ingarlífi í löndum sínum. Norð-
urlandabúar eru þess alráðnir að
Fyrir fimmtán mánuðum sett-
ist bandarískur her að á íslandt.
Á þessum tíma hefir orðið vart
láta ekki galla núverandi skipu- | vaxandi íhlutunar hernámsliðs-
lags síns ræna sig trúnni á grund ins i gervallt þjóðinið, óðfluga
völl þess, frelsi og mannréttindi. j hefir öllu landinu veriö breytt
Þeír munu þessvegna aldrei flýja
á náðir ofbeldisstefnu, sem felur
í sér afturhvarf til alda kúgunar
og harðræðis. Þeir munu þvert
á móti leggja kapp á að bæta
þingræði sitt og lýðræði.
íslendingar fagna því, að utan-
ríkisráðherrar Norðurlanda skuli
nú hittast í höfuðborg þeirra.
Þeir líta á það, sem vott þess, að
frændþjóðir okkar telji þátt Is-
lands í þessari samvinnu utan-
ríkisráðherra þeirra nokkurs
virði
Til þess er að lokum ástæða,
að taka það fram enn einu
sinni, að ísiand hefur ekki
fjarlægst Norðurlönd þótt það
hafi af auðsæjum ástæðum
í árásarstöð, bandarískt flug-
þiljuskip, sem liggur íyrir akker-
um í Norður-Atlantshafi.
Erlend blöð herma, að banda-
ríski herinn hafi tekið undir sig
stærsta flugvöll landsins, í Kefla-
vík, sem er ætlaður fyrir þungar
sprengjuflugur, ásamt nokkrum
öðrum stöðum, sem veigamiklir
verða að teljast í hernaði. Með
ströndum landsins. hefir verið
komið upp óslitnu neti ratsjár-
stöðva. Bandarískir liðsforingjar
og verkfræðingar ferðast um
landið í leit að stöðum, sem
heppilegir eru til að reisa her-
virki.
„ÞUNGAR BYRDAR“
Bandaríska hernámið leggur
átt vaxandi skipti við hin þungar byrðar á íslenzku þjóð-
engilsaxnesku stórveldi í ina. Önnur gréin hins svo kallaða
vestri. íslendingar eru nor- „yarnasamnings“, sem raunar
ræn þjóð og telja r;em víðtæk- {f)aRar um hernám Islands, segir
asta samvinnu Norðurlanda- um það’ fslendingar eigi
búa níálfsagða og -aunar lífs- f beraa,f þvi kostnaðinn þegar
hermn tekur undir sig landspild-
ur. Af þessu leiðir versnandi kjör
vinnandi stétta og skattahækk-
anir. Hver höfuðborgarbúi kvað
hafa greitt 3000 kr.í útsvar s. i.
ár. —
En það er fleira en skatt-
frá Jeynilegum samringuni
handaríska utanríkisráður.e3’t-
isins og íslenzku ríkrsstjórn-
arinnar. Niðurstaða þessara
samninga varð sú, að her-
námsiiðinu var úthlutað við-
bötarlandi til að gera floía-
og flughafnir. Blaðið nefnir
einkum. Iiernaðarmarnvirki í
Reykjavík, í Þykkvabænum,
og líka í Grímsey og Fíate.v,
' en þær eyjar báðar teíjasí til
íslands. |
Allt þetta vitnar um, að hlut-
verk „bandaríska flugþiljuskips- I
ins“ í Norður-Atlantshafi er al-!
varlegur háski fyrir ísland, að
það lendi í stríðsævintýri stríðs-
glæíramannanna. íslenzku þjóð-
inni verður þessi hætta æ ljós- •
ari, jafnframt því sem banda-]
ríska hernámsliðið fótumtreður
réttindi hennar og þjóðernis-
kennd.
„FYLKING FRELSIS-
VINANNA'*
íslenzka þjóðin rís með vax-
andi þori öndverð gcgn banda-
ríska.hernáminu og svarar þann-
ig svikráðum hernámsliðsins og
fylgifiska þess. Og fylkingum
fre’sisvinanna vex fylgi. Um ger-
vallt landið eru hrldnir fundir
og samkomur, þar sem sam-
þykktar eru ályktanir til að and-
rnæ’a, að nýjar bandarískar her-
stcðvar séu settar á íslenzka
grund.
Með því að hcrnámsliðið
óttast stórum, hversu gremja
þjöðarinnar fer í vöxí, hefir
það brugðið svo við að þjarma
fastar að frjðarvinunurn. í
öndverðum júní dæmdi Iiæsti-
réttur 20 ísienzka föðurlands-
vini í fangelsi vegna and-
mæla gegn þátttöku íslands í
Atlantshafsbandalaginu. Átta
friðarvinir voru sviptir kosn-
ingarrétti ævilangt. Enginn
vafi er á því, að þessar réttar-
skerðingar eru gerðar að fyr-
irlagi bandaríska hernámsliðs-
ins, sem reynir að kæfa bar-
Framh. á bls..ll.
Velvakandi skrifai:
UB DAGLEGA LXFINU
menningarlífi
nauðsynlega
þeirra.
Þessvegna viljum við taka
þátt í hverskonar samstarfi,
sem miðar ;-ð því að gera nor-
ræna samvinnu sem raunhæf-
asta og víðtækasta.
Víiii og oííu blandað saman
FYRIR tveimur eða þremur ár-
um gerði Tíminn þær reglur,
sem gilda um vinveitingaleyfi hér
í Reykjavík að árásarefni á
Bjarna Benediktsson dómsmála-
ráðherra. Ráðherrann sýndi þá
fram á að þær reglur, sem farið
hefur verið eftir í þessum mál-
um í tið núverandi ríkisstjórnar
eru hinar sömu og fylgt hefur
verið undanfarna áratugi.
Dómsmálaráðherrann gerði Al-
þingi þá grein íyrir framkvæmd
þessara reglna. Ef það hefði tal-
ið hana ranga, hefði það hlotið
að gera lagabreytingu, sem gert
hefði þessi ákvæði ótviræð. En
löggjafarvaldið gerði enga slíka
lagabreytingu. Til þess var ekki
talin ástæða.
Innan rikisstjórnarinnar hefur
heldur ekki verið fundið að fram-
kvæmd dómsmálaróðherra á
þessum reglum. Þvert á móti
hefur þar verið fyllsta samkomu-
lag um að ekki væri ástæða t.il
breytinga á henni. Bjarni Bene-
diktsson hefur -hins vegar ge~t
ráðstafanir til þess að núgildandi
áfengislöggjöf í heild yrði endur-
skoðuð. Standa vonir nú til þess
að frumvarp um þau efni verði
lagt fyrir næsta Alþingi. Gefst
þá tækifæri til þess að taka enn
á ný afstöðu til þessara mála
í heild.
Allir hljóta auðvitað að við-
urkenna að núverandi ástand í
áíengismálunum er ill viðunandi.
En úrræði til úrbóta eru þai-
engan veginn auðfundin. Frá-
leitt er að upphaf drykkjuskap-
ar hér á landi geti verið Iög-
leyfðar vínveitingar á einstökum
veitingahúsum meðan ríkið sjállt
rekur vínbúðir, sem opnar eru
almenningi. Það er líka vitað að
drykkjuskapur er síst minni á
hækkanimar, sem valda
kjaraskerðingn vinnandi
stétta. Hemámsliðið hefir
flæmt íslendinga út úr híbýl-
um sínum. Miklar herbúðir
hafa verið reistar í Hvalfirði,
þar sem er eina hvalveiðistöð
landsins. Þannig hefir her-
námsliðið rænt hvalveiðistöð-
inni og tekið landið af bænd-
unum í kring.
Með því að Bandaríkjamenn
hafa svo steypt íslendingum
þeim stöðum, þar sem engar lög- ; ram glotunarbarmi fjárþrots-
legar vínveitingar eru en þar, ins’ nota ,þeirr örbirgðina til að
sem þær fara fram samkvæmt PræRia Þa því meir. Þessari á-
veittum leyfum. Þeir löggæzlu- nau^ er svo fyrir komið, að Is-
menn, sem mest hafa um þessi lcndingum er yeitt lán frá svo
mál fjallað munu líka vera þeirr- j kölliiðum Alþjóðabanka, sem
ar skoðunar að þær skemmtan- Bsndaríkjamenn ráða. I fyrra
ir fari oftast betur fram, þar sem fóngu íslendingar 72,600,000 kr.
vín er löglega veitt, heldur en á a þennan hátt, og fór eitt lánið
þeim stöðum, þar sem með það
er farið í pukri. Mikið hefur t. d.
verið rætt um ölvun á Hreða-
vatni og á ýmsum öðrum stöðum
um síðustu verzlunarmannahelgi.
Engar opinberar vínveitingar
fóru þó fram á þeim skemmtun-
um, sem þar fóru fram.
alveg til greiðslu á vöxtum er-
lendra skulda.
Að öllu þessu athuguðu
kemur það úr hörðustu átt
þegar Tíminn notar þetta
tækifæri til þess að taka und-
ir illyrði kommúnista og
„Þjóðviljans** um dómsmála-
„ANDMÆLA ALDAN“
En það eru ekki aðeins fjár-
hagsfórnir, sem hernámsiiðíð
bandaríska krefst af íslending-
um. Réttilega lítur fólkið svo á,
að koma erlenda árásarliðsins sé
hrein ógnun við tilveru þjóðar-
innar. Eftir því sem Bandaríkja-
menn, með aðstoð erindreka
sinna, færa út yfirráð sin í land-
inu, vex kvíði fólksins og anJ-
mælaaldan rís hærra og hærra.
, Fyrir nokkru birtust í norska
raðherrann. Ma og mikið vera blaðinu „Dagbladet“ og sænska
ef ekki iiggur þar annað a blaðinu „Göteborgs Hándels- och
hak við, þ. e. a. s. reiði Tim- j Sjöfartstidning** fréttir um banda
ans yfir þvi, að somu lög seu rísfcan iígSauka til íslands og
‘at,n fan&a yfir forstoðumenn stóra skipsfarma bandariskra
Ohufelagsms og aðra borgara | vopna BIöðin sögðu og frá nýj-
1 þessu landi. Eftirtektarvert j um hernaðarmannvirkjum, einK-
er það, að þessi dolgslega arás um fiugvöiiUm.
á dómsmálaráðherrann birtist
„GRÍMSEY OG FLATEY**
I endaðan júlí sagði hol-
lenzka blaðið „Ðe Waarheid'*
í sama blaði Tímans og sagt
er frá málshöfðuninni gegn
forstjórum Olíufélagsins.
Ómannúðlegar ílíkur
ANORÐURLÖNDUM öðrum en
íslandi hefir orðið samkomu-
’ lag um, að lögregluþjónar klæð-
ist sama einkennisbúningi. Og er
þetta gert til að auðvelda ferða-
mönnum, sem nú geta ferðazt
vegabréfslausir milli landanna,
j að þekkja laganna verði frá öðr-
! um með gyllta hnappa.
j Hér á landi er þetta ekki nauð-
synlegt, því að lögregluþjónarnir
skera sig úr að sumarlagi. Þeirra
| f öt eru þyngst, þykkust og ó-
* þjálust allra þeirra, sem sjást á
almannafæri.
| Sem betur fer eru þetta burð-
armenn, og þolnir á við Hrólf
kraka. Samt ættu þeir að reyna
að fá sér mannúðlegri búning, að
’ minnsta kosti yfir sumarið, ef í of
mikið þykir ráðizt að kasta
j gömlu jökkunum fyrir róða öll-
um í einu.
Hamrað fram í myrkur
ÞAÐ er mikið að snúast uppi á
Skólavörðuholti þessa dag-
ana. Við Iðnskólann er hamrað
! og timbrað myrkranna á milli.
] Þar er risinn upp víðáttu mikill
forgarður, girtur tveggja metra
háum veggjum, en seinna á að
útflúra hann innan þilja.
! Og það er ekið möl upp á holt,
herskálar rifnir, skrani ekið burt
og torgin sléttuð. Bílarnir standa
í röðum, þvi að í húsinu og við
það eru tugir manna önnum
kafnir.
Merkileg sýning
OG þarna leggur að bíll frá
Agli Skallagrímssyni, annar
j eltir frá einhverri raftækjaiðju,
en heima við aðaldyrnar eru
nokkrir menn að bisa við geysi-
mikla aflvéi. Hún á að fara inn
í sýningarsalina, þar sem iðnað-
armenn koma fyrir munum sin-
um og búast til að kynna starf
j sitt á annan hátt.
Það er ekkert leyndarmál, að
iðnsýningin hefst um næstu
helgi.
Leikárið að hef jast
LÍKLEGA telja margir til, að
leikár Þjóðleikhússins hefj-
ist, en nú líður óðum að því,
varla nema hálfur mánuður þang
að tiL Þá verður byrjað þar, sem
horfið var frá í sumar, með sýn-
ingum á söngleiknum Leðurblök-
unni cftir Strauss.
Strauss.
Þúsundir manna hafa unað
kvöldstund við að horfa á leikinn
hér á landi og þúsundir eiga eftir
að fyila þann hóp.
Að vonum lætur sér enginn
annað til hugar koma en leikinn
eigi að flytja 1 svipuðum sniðum
og höfundurinn gekk frá honum
eða svo hugsá íslendingar.
List breytt í áróður
ÞAÐ lætur að líkum, að Straucs
er feikivinsæll í Þýzkalandi.
í Austur-Þýzkalandi og víðar 1
ríkjum kommúnista hafa þeir
gengið á það lagið og breytt verk
um hans í áróður, svo að hljóm-
listin ein er óbrjáluð. í Búda-
Pest hefir „Zigeunerbarónínum'*
verið breytt í sýningu af baráttu
samyrkjubændanna við gömlu
stjórnina.
] Þetta er þó hátíð hjá því, sem
jhent hefir „Orfeus í undirheim-
; um“ eftir Offenbach, sem var
jfrumsýndur þar nýlega.
Undirheimar fluttir
KOMMÚNISTARNIR hafa
! nefnilega flutt „undirheima'*
um set og skellt þeim vestur í
|Wall Street. Djöflarnir hafa
stóra vindla í stað forkanna og
ástarsöngvum Orfeusar er breytt
í áróðursljóð. Mars er í banda-
rískum einkennisbúningi og
Pluto kemur fram í gervi Títós,
sem að lokum er grýttur í hel.
En við getum huggað okkur
við, að þessir furðuhlutir geta
hvergi gerzt nema handan járn-
tjaldsins.