Morgunblaðið - 05.10.1952, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 5. okt. 1952 [J
f 2
er meiri, sem sigrosl é sjélf- ^s»r»' Ö8®|B *
um ser, en sn, sem sigmr norgir
i fyrsia sinn í sögu Mestriðikéians
á Akureyri, eru teimavistarnemendur
fleiri en bæjarmenn.
HlNN 2. þ. m. var Monntaskól-
inn á Akureyri settur. Enn einu
sinni fyllast salir þessarar, á ís-
lenzkan mælikvarða. fornu og
frægu menntástofnunar. Enn einu
sinni hefst strit íslenzkrar æsku
við beygingar sagna, föll og
greina, formúlur, kvaðratrætur
og sjónarhorn. Og enn einu sinni
fá unglingarnir að njóta þeirra
stunda, sem þeir síðar í iífinu
minnast sem einhvers skemmti-
legasta kafla æfinnar. Setningar-
athöfnin hófst með því að Þór-
arinn Björnsson skólameistari
bað menn rísa úr sætum og
syngja skólasönginn „Undir skól-
ans menntamerki“.
OFURLÍTIÐ MINNI
MENNTASKÓLI
Skolameistari hóf setningar-
ræðu sína með því að geta þeirra
breytinga er yrðu nú á kennara-
liði skólans. Fyrst gat hann þess
að nú hyrfi frá skólanum sá
kennarinn, sem um langt skeið
hefði verið elztur í þeirra flokki, i
dönskukennarinn Vernharður
Þorsteinsson, eftir 29 ára starf
við skólann.
Skólameistari kvaðst ekki vilja
béra óverðskuldað lof á hinn
mæta kennara. Vernharði lét
ekki málfræðistagl, en hann
kenndi annað er nemendur hans
dveldu þarna eins og á lúxus- ] menningarleysi. Gat hann þess
hóteli. Þetta kvað hannþó alrangt að Bi'cíar hefðu endurskipulagt
þarna væru ekki önnur þægindi
en brýnustu nauðsynjai , herberg-
in væru vistleg, björt og þægileg,
en lúxus enginn.
RAKALAUS
LAGABÓKSTAPUE
í ræðu sinni kom skólameistari
næst að niðurlagningu miðskóla-
deildarinnar við skólann. Hann
fræðslulöggjöí sína um líkt leyti
og við og sett hana í fastar skorð-
ur, en þó heíðu þ.eir látið gömlu
skólana starfa með sama sniði og
áður.
HEJLLAVÆNLEG ÞÖGN
Skólameistari beindi orðum
sínum til þeir-ra foreidra, sem
þarna voru staddir, sumir komn-
mótfallinn að halda miðskóla-
deild með því undanþágusniðí,
sem á henni væri nú, þó að hann
væri því ekki mótfallinn í sjálfu
sér, að miðskóladeild fylgdi
menntaskólum. Á þeim forsend-
um væri nú skólanum neitað um
þetta og því væri enginn 1. bekk-
ur starfræktur í vetur. Þó mun
ætlunin að leita enn einu sinni
til Alþingis með þetta mál.
Okkur kom í þessu sambandi í
hug að niður félli sá skemmti-
legi siður er tíðkazt hefur á haust
festu sér í minni og varð þeim jn ag „tollera” busana. Var að
kvað menntamálaráðherra því ir langí að. Kvsð hann það
að ómetanlegu liði siðar á lífs-
leiðinni. Hann skilgreindi hug-
tök ýmissa evrópiskra orða, sem
danskan er svo rík af og heim-
sgekilegar hugleiðingar hans í því
sambandi voru náma þeim er
nema vildu. Skóiameistari kvað
skólann verða ofurlítið minni
menntaskóla við brottför Vern-
harðs. Jóhann Hlíðar og Stéfán
Karlsson er báðir höfðu m. a.
kennt dönsku hættu einnig og við
starfi þeirra taka Sigurður Páls-
son, Jón Árni Jónsson og Jóhann
Lárus Jóhannesson bóndi. Kvað
skólameistari það gleðja sig að
fá skagfirzkan bónda í kennaralið
skólans, enda væri hann skólan-
um ekki alls ókunnur. Sæti Gísla
Jónssonar er kennt hafði ís-
lenzku í stað Halldórs Halldórs-
sonar magisters tekur nú Árni
Kristjánsson kandidat í norræn-
um fræðum. Dr. Kristinn Guð-
mundsson, sem var kennari skól-
ans um margra ára skeið og
kenndi nú síðast bókfærslu hætt-
ir og kennslu og kvað skóla-
xneistari að honum mikinn sjón-
arsvifti á kennarastofunni sem og
öllum þeim kennurum er þaðan
hyrfu.
í FYRSTA SINNI FLEIRI í
HEIMAVISTUM EN BÆNUM
í skólanum eru nú alls 260
nemendur, eða jafnmargt og var
í fyrrahaust. Þar af eru tæplega
þessu mikið gaman og mun fáum
líða úr minni þetta loftflug af
örmum félaga sinna.
HVERS EIGA T. D.
EYFÍRÐINGAR AÐ GJALDA?
Auðséð er það óréttiæti sem
ýmsum er gert með neitun þess-
ari. Á meðan menntaskólinn hef-
ur húsrúm fyrir þá sem þar vilja
nema, eru engin rök fyrir þessu
banni. Gert er ráð fyrir því að
miðskólanemendur frá héraðs-
skólum og gagnfræðaskólum setj-
ist í menntaskólana að loknu
miðskólaprófi. Undir þetta mið-
skólapróf hafa þó ekki allir jafna
möguleika til þess að læra. Sum
héruð hafa enga héraðsskóla, t.d.
Eyjafjörður. Þótt rúm sé fyrir
Eyfirðinga í heimavistum M. A.,
þeirra nærtækasta skóla, er þeim
bannað að vera þar vegna óhagg-
anlegs lagabókstafs. Með þessu
er í engu hallað á Gagnfræða-
skólann hér í bænum, en við
hann eru sem kunnugt er engar
heimavistir.
IIVERS VEGNA ÆSKJUM
VIÐ MIÐSKÓLADEILDAR?
Þessari spurningu svaraði skóla
meistari í þremur liðum.
í fyrsta lagi. Eftir því sem
unglingarnir setjast fyrr í skól-
ann treystast bönd þeirra skól-
anum betur og varanlegar. Hinn
sífelldi flutningur nemenda milli
140 í heimavistum, rúml. 80 í skóla stuðiar að losi og kemur
i.____ í ' ___í: _ .
nýju vistunum og rúmlega 50 í
skólavistunum. Sú breyting verð-
ur nú á kennarastofum, að svo-
nefnd ,,beitarhús“ verða lögð nið-
ur, en þau hafa verið við líði um
13 ára skeið, en ný skólastofa
hefur verið gerð á suðurvistum
og fer kennsia því öll fram undir
þaki skólahússins.
Taldi skólameistari að þessu
mikla bót, þótt margir ættu góð-
ar minningar frá ,,beitarhúsun-
um“ og hinu frjálsa iífi þar. Er
við síðar hittum skólameistarann
að máli ræddum við nokkru nán-
ar um heimavistina nýju. Kvað
hann hana þumlungast áfram og
hefðu á þessu ári bætzt við rúm
fyrir 28 nemendur, enda hefði
hú verið hægt að taka við öllum
er um heimavist sóttu.
í þessa nýju byggingu væru
nú komnar um 2,3 millj. króna,
en upphaflega var byggingar-
kostnaður áætlaður 3,5 millj. kr.
Taidi skólameistari þetta góða út-
komu miðað við að allt væri nú
hæíkað um þriðjung síðan fram-
kvæmdir þessar hófust. Hann gat
þess að háttsettir menn hefðu
látið þau orð falla, er þeir ^oð-
uðu bygginguna að nempndur
roti á ungiingana, sem sízt má
við í rótleysi þjóðanna nú í dag.
Uppeldismálaþing haldið á Norð
urlöndum s.l. vor færði og rök
að því að ungum og gömlum léti
bezt að vera saman og afsannar
það hin einu rök er þeir hafa
fram að færa sem eru á móti
miðskóladéildum við menntaskól-
ana, þ. e. að yngri og eldri nem-
endur eigi ekki samleið.
í öðru iagi er það heppilegt að
menntaskólarnir hafi íhlutun um
undirbúning til landsprófs og
framhaldsnáms, þar sem’þeim er
ætjað að taka við nemendunum.
I þriðja lagi fá sérmenntaðir
kennarar, sem nauðsynlegir eru
menntaskólunum ekki nægilegt
viðfangsefni, nema deildirnar séu
því sem næst jafnmargar kennur-
unum. Séu þær færri cr hætt við
því að notast verði að einhverju
leyti við kennara, sem ekki eru
sérmenntaðir í kennslugreinum
sínum og er tjón af slíkri upp-
íyllingarkennslu auðsætt. — Auk
þessa mun aimenningur fylgjandi
miðskóladeildum við mennta-
skólana, ef hægt e^ að korpa því
yið. Skóláineistari kvað niður-
skurð þennan á skólanum lýsa
gleðja sig að foreldrar stæðu í
sem nánustu sambandi við skól-
ann og þakkaði hann þeim sér-
staklega komuna. Hann kvað
foreldra yfirleitt myndu mega
vera rólega um börn sín, ef sem
minnstar sögur færu af skólan-
um og um hann ríkti heillavæn-
leg þögn. Hann vitnaði í þá kenn-
ingu að þá væri líðan þjóðanna
bezt er minnstar sögur færu af
þeim. Þó væri stundum nauðsyn
jað rjúfa þögnina, því miður. —
Hvatti hann nemendur til þess
að gefa ekki tilefni til þess að
rjúfa þyrfti hina heillavænlegu
þögn.
„Ef ykkur þykir vænt um for-
eldra ykkar, þá verið góð börn“.
Ennfremur kvað hann það
skyldu þeirra við ríkið, sem legði
á ári hverju á aðra milljón króna
til skólans að vinna vel þjóðfé-
laginu til heilla.
Er við síðar sátum í hinni stóru
og vistiegu skrifstofu skólameist-
ara söknuðum við kvalbeinsins
fræga. Ótrúiegt þótti okkur að
allir væru hættir að „fara á bein-
ið“. Vonandi leggja nemendur
hvatningu skólameistara sér á
minni, svo að hvorki þurfi að
„taka þá á beinið“ eða rjúfa
þögnina.
TVÖ HEILRÆÐI
í lok ræðu sinnar lagði skóla-
meistari nemendunum tvö heil-
ræði. — Umfram allt vinnið vel
og hafið vald á sjálfum ykkur.
Verið herrar ykkar en ekki þræl-
ar. Verjið tímanum vel, því að
hann er sú dýrmætasta eig-n sem
þið eigið.
Vélarnar eru til þess gerðar að
létta byrgðar fólks og auðvelda
þeim starfið. En einn flokkur
manna er það sem ekki getur
notið vélanna við starf sitt, en
það eru þeir sem ganga til
mennta. Þar má því engan tíma
missa. Munkarnir sögðu: „Bið þú
og vinn. Iðjuleysi er fjandi sál-
arinnar“. Ekki vil ég þó með
þessu fordæma hollar skcmmtan-
ir, því fátt er fegurra en lífsglöð
skemmtun heiibrigðs æskufóiks,
sem gleðst án hjálpar ósannra
meðala. Hið sanna hamingjulíf er
trúmennska í starfj. Einhver
NÆSTKGMANDI fimmíudagskvöld efrir ungur og efnilegur ís*
Icnzkur söngvari, Guðmundur Baldvinsson, til söngskemmtunar
i Gamla bíói. Guðmundur hefur dvalizt á ítalíu undanfarin ár
við söngnám bæði í Rómaborg og síðustu tvö árin við hir.n þskkta
tónlistarháskóia í NapóJi, Sant Pietro a Majella og hlotið frábæri
sn vitrusburð kcnnara sinna þar. Mynd þessi var tekin cr Guð»
muntíur söng á kirkjuhátíð, sem lialdin cr ár hvert í Sant Andrea
della Valle kirkjunni í Rómaborg á vegum erlendra sendimanna
þar og útvarpað cr um allan heim frá útvarpsstöðinni í Páfagarði.
Hafa margir heimsfrægir söngvarar sungið á þessum árlegu hátið<
um, þeirra á meðal sjáifur Gigli Guðmundur er á förum til áfram*
haldaíidi ráms í Napóli. —
r
Ofrægir andslæðingana, en heldur
hiífishlldi yfir flokksbræðrum sínum.
■ 'f
Herra ritstjóri!
EG VERD að segja, að frændi
minn, Halldór frá Kirkjubóli,
bregzt illilega vonum þeim, sem
ég og aðrir báru til hans í gamla
daga.
Bindindisáhugi hans sýnist nú
eingöngu beinast að andstæð-
ingunum, en alls ekki að hans
:eigin samherjum. Hann fæst ekki
einu sinni til að tala um hinar
miklu veizlur Sambandsins cða
hóf Framsóknarflokksins að
Hótel Borg, hvað þá að hann
ympri á, að vínveitingar þessara
aðilja séu athugaverðar.
Hann þykist ekkert vita um
vinsendingar Áfengisverzlunar-
anna, ef Tíminn byrjaði að birtai
slíkar skýrslur um Framsóknar-
félögin. *
Það er eðlilegt, að þess sé
vænzt, að Tímamenn birti fyrst
skýrslur um eigin hagi í þessum
efnum. Það eru þeir, sem hófu
þessar umræður, og þeim stend-
ur næst að gera hreint fyrir sin-
um dyrum. >i
í þess stað, er Halldór meö
sífellt nöldur í garð Heimdallar.
Kunnugur maður sagði mér ,að
það væri vegna þess, að Halldór
hefðí nýlega orðið að þola refsi-
dóm fyrir ómakleg ummæli uru
það góða íélag.
Ekki skal ég mæla því bót,
innar til barna og unglinga víðs | að æskulýðsfélögin hafi vínveit-
vegar um landið. Er helzt svo að ( ingar um hönd, en miklu meira
skilja; að hann telji, að ef um. kveður að þessu á samkomum
sök sé að ræða í þessu efni, þá Framsókrtarúnglinga her í bæ eri
sé hún hjá dómsmálaráðherran-
um!!!
Þarna kemur enn hið sama
fram. Umvöndunaráhuginn nær
einungis til andstæðinganna, en
alls ekki til samherja hans í
Framsóknarf lokknum.
Auðvitað veit Halldór Krist-
jánsson vel, að Áfengisverzlunin
heyrir alls ekki undir dómsmála-
ráðherrann. Það er fjarmálaráð-
sagði að þreyta unninna verka herrar.n, Eysteinn Jónsson, sem
sliti mönnur.um ekki mest, held-; þar höfúr ýfirstjórnina, og mið
ur það sem okkur bæri að gera, stjórnarmaður Eramsóknarflokks
en við létum ógert.
ins, Guðbrandur Magnússon, sem
Svikin við okkur sjálf slíta eo forstjórinn. Á þesstlm aðilum
annara.
Ástæðan til þess, að Halldór
faest ekki til að birta þessar
skýrslur, er sú, að samtök ungra
Framsóknarmanna eru á þessu
árþ miklu syndugri að þessu leyti,
en nokkur önnur æskulýðsfélög.
Þetta cr almenn skoðun hér í bæ,
og Halldór getur ekki hnekkt
henni með öðru en að birta
skýrslurnar. Skora ég nú enn á
hann að gera það.
í 7
okkur rnesl. Mikið er rætt um
frelsi og fá orð hafa verið meir
hvílir ábyrgðin á þessu hneyksli. I MERANÓ, Norður-Ítalíu.
Þetta :mud Halldór Kristjáns-
notuð og misnotuð en það. „O, son viðurk.3nna> ef DÓiltískt of
frelsi, hve margir giæpir eru
framdir í þínu nafni,“ sagði
frönsk kona á dögum byltingar-
innar, er hún gekk undir fallöx-
ina. Misnotið ekki frelsið til þess
að láta að óskum veikleikans.
Aumt er að vera sjálfs sín þræll,
sem ekki getur neitað sér um
neitt. Sigrizt á sjálfum ykkur,
því „sá er meiri sem sigrast á
sjálfum sér, en sá, er sigrar
borgir.“
ÓHÓFLEGT KAFFIHÚSALÍF
Frakkar, sem voru hér nýlega
á fej-ð undruðust hye margt ungt
fólk' sækti kaffihús' hér á landi.
Frh. á bls. 12.
stæki bæri ekki bindindisáhug-
ann langsamlega ofurliði. ,Ef
hann væri sannur áhugamaður
um bindindi og fagra siði, mundi
hann gera strangastar kröíur til
sinna manna og krefjast, að þeir
gengú á undan öðrum með góðu
Hingað er kominn til sumarleyf-
isdvalar þýzkur kaupsýslumað-
ur, sem ekki hefur komið dúr á
auga í samfleytt sjö ár eða frá
því hann særðist á höfðí í loft-
árás á Miinchen í heimsstyrjöld-
inni.
— Ég er með fullri meðvitund
hverja einustu mínútu allan sól-
„ ,___. _ , . * , .... _• arhringinn, sagði hann og ég er
fordæmi. En það er nu eitthvaS aldrei syfjaður. Á næturna iigg
anía0,ý .. - - , „ ég ‘ rúmi minu hugsa eða
Þratt lynr askoran Morgun- stari ut j myrkrig
blaðsins fæst Halldór alls ekki
til að birta, hversú mörg vin-
veitiiigaleyíi Framsóknarmenn
hafi fcngið hér í bæ á þessu ári.
En Morgunblaðið bauðst til að
útvega og birta skýrslur nm sams
konar leyfi til Sjálfstæðisfélag-
myrkrið.
—■ Reuter-NTB
Fegursta perlan á sorphaugnum ,
LUNDÚNUM — Demant einn all
dýrmætur fannst fyrir nokkru á
öskuhaug í Lundúnum! Lýst er4
eftir réttúm eiganda.