Morgunblaðið - 16.10.1952, Blaðsíða 8

MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 16. okt. 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
lausasölu 1 krónu eintakið.
Þrælabúoir Stalins
mpdimaraf! bmmm
SAGT var í Þjóðviljanum í fyrra-
dag að álíka tilgangslaust sé
að reyna að sannfæra kommún-
ista um, að stefna þeirar væri til
ófarnaðar fyrir íslenzku þjöðiná,
eins og að steypa sandi í botn-
lausar tunnur.
í þessu efni geta Þjóðvilja-
menn haft nokkuð til síns máis.
En hér á landi hafa menn ekki
aðrar aðferðir til að leiða mönn-
um fyrir sjónir, að þeir hafi lent
á glapstigu, nema hið frjálsa orð
og rökræður.
Hér eru engar þvingunarráð-
stafanir leyfðar til að hefta skoð-
anafrelsi manna, enda hafa Is-
lendingar alltaf verið andvígir
slíkum aðferðum og talið þær ó-
samboðnar siðuðu fólki.
íslenzk stjórnarvöld varpa
mönnum ekki í fangeisi eða
hneppa þá ekki í fangabúðir
þótt þeir séu ríkisstjórninni and-
vígir í skoðunum, jafnvel þó hin
ráðandi stjórn njóti stuðnings
meiri hluta þjóðarinnar, en sé
ekki minni hl*ta stjórn er brot-
izt heíur til valda, með ofbeidi
og heimtar síðan að hver einasti
þjóðfélagsþegn láti ekki upp aðr-
ar skoðanir en þær, er falla vald-
höfunum i geð.
í augum frjálsra og frjálshuga
manna eru þrælabúðirnár og
þrælahaldið svartasti bletturinn
á stjórnarfari Stalins.
Ævinlega þegar á þær er
minnzt, hefur Þjóðviljinn, sem
hlýðið flokksmálgagn Moskvu-
stjórnarinnar, hrópað upp yfir
sig, og sagt að allar fregnir af
þræiahaldi þar austur frá, séu
missagnir einar, rógur og lygi.
Nú hefur Samband frjálsra
verkalýðsfélaga í heiminum falið
sérstakri rannsóknarnefnd að
leiða sannleikann í ljós um þrælk
ur.ina í Sovétríkjunum. Niður-
stöður nefndarinnar hafa verið
gefnar út í sérstakri bók, er kom-
ið hefur út á- mörgum tungumál-
um. Er þessi bók nú nýlega kom-
in. út á íslenzku. Hefur Þjóðvilj-
inn ekki sagt um hana mörg orð.
Nefnt hana „amerískt áróðurs-
rit ‘, en ekki trevst sér til að
hapga þar einu orði.
Á fundi Fjárhags- og félags-
málaráðs Sameinuðu þjóðanna
er haldinn var í marz í fyrra, þar
sem samþykkt var að fá nefnd
til að rannsaka þrælahaldið,
voru fuiltrúar 15 þátttökuþjóð-
anna því samþykkir að stofna til
slíkrar rannsóknar. En fulltrúar ^
þriggja komrnúnisku ríkjanna
voru því andvígir, Sovétríkj-
anna, Póllands og Tékkóslóvakíu.
Mótmæli þessara þriggja eru þýð
íngarlaus, þar sem ríkisstjórnir
þeirra eru einmitt rið.nar við hin
siðiausa glæp þrælahaldsins.
í Sambandi frjálsra verkalýðs-
féiaga eru yfirleitt flest öll verka
Iýðsfélög vestrænna þjóða. Verka
lýðsfélög Norðurlandaþjóðanna
allra, Bretlands, Bandaríkjanna,
allra féiaga Frakklands, sem eru
í andstöðu við kommúnísta, fé-
lögin á Ítalíu, nema nokkur sam-
bönd kaþólskra og kommúnist-
anra.
A!ls er<j í þessum félagsskap
60 milljónir verkamanna, er
standa sem eiun maður að þess-
ari nefuc’i, sem heíur tekið þræla-
haidi'ð í Sovctríkjunum til 'raeð-
ferðar og gefið út glagga skýrslu
urn það mál.
. I upphaíi þessarar bókar er gerð
grein fyrir starfsaðferðum rann-
sclinarr.cfndarinnar. Og segir:
Má'sskjölin gegn yður, Jós-
ef Staíin, eru fyrst og fremst
opinber lög og tilskipanir frá
yðar eigin stjórn og ríkisstafn-
unum, því að þrælkunin er að
fuilu og öílu lögfest. En lögin
og tilskipanirnar frá So.vét-
stjórninni, sem þér ráðið yfir,
eru út af fyrir sig hræðileg
ákæra.
í lagafyrirmælum er gefin
glögg skýring á öllum greinum
vinnubúða. Mörg af þessum laga-
fyrirmælum hafa verið birt opin-
berlega erlendis og ríkisstjórn
Sovétríkjanna hefur aldrei and-
mælt þeim. Eru þessi lög grimmi-
legasta og siðlausasta lagasafn,
sem heimurinn hefur komizt í
kynni við á vorum dögum.
Lögleitt er að saklausir
menn skuli gerðir að þrælum,
án þess að vera ákærðir fyrir
nokkurn glæp.
Hitler gerðist aldrei svo
djarfur að birta lög, sem gerðu
fjöldamorð hans og nauðung-
arvinnu löglega. En þér eruð
önnur manntegund, tilfinn-
ingasnauðari, harðvítugri. —
Þér hafið upplýst opinberlega
í öllum smáatriðum lögform-
| legum grundvelli fyrir hinum
hræðilega og samvizkulausa
þrælkunarskipulagi yðar.
Þar eð flokkur manna á íslandi
hefur aðhyllzt þá stjórnmála-
stefnu, er hagnýtir sér þrælahald
og nauðungarvinnu og þessi
flokkur telur að slíkt stjórnarfar
sé það, sem koma skal í heimin-
um, bæði hér á ísiandi og annars
staðar og þar eð rannsóknarnefnd
er starfað hefur í þjónustu Al-
þjóðasambands frjálsra verka-
manna hefur leitt í ljós, hvað hér
er um að vera, og gögnin í mál-
inu eru fyrst og fremst opinberar
skýrslur frá stjórn Sovétríkj-
anna, getur ekki hjá því farið að
íslenzkur almenningur láti sig
varða þetta mál og kynni sér
þessa bók. |
Flokksbundnir kommúnistar
leiða bókina hjá sér að sjá’fsögðu.
Af hlýðni við Móskvuvaldið mega
þeir ekki einu sinni hnýsast í
það hver er sannleikurinn u.m
þessa skipulögðu frelsissvipting ,
þjóðanna. |
Þessir menn eiga í bhndri i
hlýðni við Moskvuvaldið ?ð vera !
eins og Þjóðviljir.n fyrirskipar
þeim: „Botnlausar tunnur“.
FYRIR skömmu kom ég að máli
við ungfrú Hrefnu Ingimarsdótt-
ur, íþróttakennari. Hún kennir
leikfimi í kvöldflokkum ÍR og á I
daginn fer hún á hjólinu sínu á
milli barnaleikvallanna í bænum
og lítur þar eftir starfi og leikj-
um barnanna. Það hlýtur að
vera býsna umfangsmikið og
erilssamt starf.
27 BARNALEIKVELLIR
— Hvað eru margir barnaleik-
vellir í bænum? syr ég Hreínu.
— Þeir eru 27 alls, dreyfðir um
allan bæinn, frá Austur- til Vest-
urbæjar.
— Og í hverju er svo yðar starf
helzt fólgið?
| — Ég ferðast á milli leikvall-
anna og, þegar gott er veður,
kenni ég börnunum leiki, reyni
1 að tala um fvrir þeim, ef eitthvað
ber út af, jafna ágreining, sem
upp kann að koma o. s. frv.
| Einnig á ég að sjá um, að gert sé
við það, sem afiaga fer á völlun-
um: leiktæki, girðingar og því
um líkt.
I
YFIRLEITT PRÚD OG GÓÐ
1 — Eru ekki börnin annars yfir-
leitt prúð og góð?
— Jú, yíirleitt eru þau ágæt,
SasiröaE wlö En.giiáiarseSótíur
iJFms|Ó8iarkorLvj barrcaSeikvaSla
Leikvellirnir eru athvarf barnanna. Þangað sækja þau í hópum,
þar sem þau una glöð við leiki.
fram í leikaðíerðunum. Sum Hins vegar eru önnur, sem ekki
þeirra eru full af auðugu og skap geta fest sig við neinn leik til
andi ímyndunarafli og geta unað lengdar og eru alltaf óánægð og
sér tímum saman við sama leik- leið á öllu.
inn, byggt heilar hallir úr sandi
aða viðarkubbum.
Þér sögðuð, að leikvellirnir
Framhald a bls. 12
Velvakandi skrifar:
ÚB DAGLEGA LÍFINU
ÞAÐ hefur vakið mikla eftirtekt
að þegar síldarvertíð við No. ður-
land var liðin hjá í haust, héldu
ríu sí’dveiðibátar 100—130 rúm-
lesta áfram veiðum á hafi úti.
Hafa 130 sjómeim fengið þar at-
vinnu en 12000 tuonur hafa þeir
veitt í 4—5 veiðiferðum. Salta
þeir sildina er þeir veiða í reknet,
í skipunum.
Hér er um algerða nýung að
ræða í síidveiðum íslendinga,
merkilega tilraun er menn veita
sérstaka athygli, vegna þess m. a.
að margir fiskifræðingar talja,
að á r.æstu árum verði sildveið-
arnar að miklu leyti að fara fram
á úthsíir.u þegar nánar er vitað
um árlcgar göngur síldaririnar á
milli Noregs og ísiands.
Hinir íslerzku sjómenn er
stundað hafa þrssar veiðar, hafa
nú sannreynt, að í ár, hefur síid-
in verið kyrrsíæð skammt norð-
an við Færeyjar.
þó að auðvitað megi alltaf búast
við ;,misjöfnum sauði í mörgu
fé“. Einn óþekktarangi getur
hleypt öllum hópnum í uppnám,
en slíkt kemur tiltölulega sjaldan
fyrir.
— Til hvaða ráða grípið þér
helzt til að halda óeirðarseggj-
unum niðri?
— Ég reyni auðvitað fyrst með
góðu að fá þá til að bæta ráð sitt.
Ef það hrífur ekki, fer ég heim
til foreidranha og kvarta yfir
framferði barnsins, sem í hlut á.
Móttökurnar, sem ég fæ í þess-
um umkvörtunarferðum eru ærið
misjafnar. Sumir foreldrar vilja
engu misjöfnu trúa um börn sín
og bregðast æfir við, ef að þeim
er fundið. Sem betur fer, eru þó
hinir fleiri, sem taka kvörtunum
mínum af skilningi og sýna ’vilja
og viðleitni til bóta.
OPNIR ALLT ÁRIÐ
— Hvað um starfstíma leik-
valianna, er aðgangur að þeim
háður nokkru vissu aldursmarki?
— Þeir eru opnir allan ársins
hring, á sumrin frá kl. 9 á morgn-
ana til kl. 8 á kvöldin, en á vet-
urna frá kl. 10 á morgnana til kl.
7 á kvöldin. Ekkert er spurt um
aldur barnanna, sem koma á vell-
ina. Þau eru allt frá 2—3 ára til
15—16 ára gömul.
— Er mikil fjölbreytni í leik-
tækjunum hjá ykkur?
— Já, töluverð. Sandkassarnir,
held ég, að séu vinsælastir, -að
minnsta kosti á meðal ymcstu
barnanna. En auk þeirra höfum
við svo rólur, ruggubáta. renni-
brautir, klifurgrindur o. fl.
SKEMMTILEGT STARF
— Er • ekki skemmtilegt að
fylgjast með leikjum barnanna?
— Jú, það er oft skemmtilegt
að veita því athygli, hvernig skap
gc. ðir þeirra og áhugamál koma
Júnó og Pápuglinn.
LEIKHÚSGESTUR skrifar á
þessa leið:
„Mér finnst Þjóðleikhúsið hafa
farið vel af stað á þessu hausti,
með sýningu leikritsins Júnó og
Páfuglinn. Er þess þá fyrst að
geta, að sjálft leikritið er mjög
vel uppbyggt og skemmtilegt. Það
er einnig efnismikið og raunsætt
frá upphafi til enda. Söguþráður-
inn er í rauninni þríþættur. Ber
þá fyrst að nefna sögu þeirra
1 Júnó og Páfuglsins, Boyle-hjón-
anna, sem greinilega bera uppi
! leikinn, í öðru lagi hina dapur-
' legu sögu Maríu, dóttur þeirra og,
síðast en ekki sízt, er saga Jonna,
sonarins, átakanleg og áhriía-
mikil. Þessir þættir eru haglega
samanslungnir og þótt efnið sé
vfssulega harmsögulegs eðlis, gæt
ir þar víða ósvikinnar irskrar
kímni, að vísu nokkuð grófrar
stundum, en sem varla nokkurn
tímann missir marks. Tengsl at-
burðanna við hina þrotlausu
frelsisbaráttu fra gefur leikritinu
sem heild enn aukið gildi.
Mér finnst Júnó og Páfuglínn
meðal skemmtilegustu leikrita, er
ég hefi séð á íslenzku leiksviði.
Þáttur leikenda.
EN þetta var nú um efni og upp-
byggingu sjálfs leikritsins. Að
mínu viti, gerðu leikendur hlut-
verkum sínum einnig góð skil og
sumir, eins og t. d. Valur Gísla-
son, frábærlega góð. Ég efast
ekki um, að finna megi eitthvað,
sem hægt sé að gagnrýna í leik
einstakra leikenda. En yfirleitt
skildu þeir hlutverk sín rétt og
tókst að skapa þau heildaráhrif,
sem efni leikritsins gaf tilefni til.
Ég vil ekki láta hjá líða, að
freista þess, að koma þessari skoð
un minni á framfæri. Það væri
nefnilega mikill skaði skeður, ef
misjafnlega sanngjarnir Jeikdóm-
ar yrðu til þess, að draga úr að-
sókn á þessu leikriti, sem er bæði
skemmtilegt og vel leikið.
Ömurlegur dómur.
EG vil svo að lokum minnast á
það, að ég teldi það ömurleg-
an dóm um bókmenr.tasmekk ís-
lenzkra leikhúsgesta, ef þeir
létu leikrit, sem farið hefur sigur
för um leikhús flestra menning-
árþjóða í tveimur heimsálfum
fara fyrir ofan garð og neðan hjá
sér.
Hvar væri þá komið heilbrigðri
.dómgreind og mati fólksins á
,,sögueynni“ á fögrum listum?
Þakka þér svo fyrir birtinguna,
Velvakandi minn.
Leikhúsgestur“.
Ótrúleg saga.
ÞAÐ er ótrúleg saga, sem einn
bréfritari minn segir mér.
Hún er á þessa leið:
,,Ég gekk niður að höfn nýlega
og staldraði þar við, sem verið
var að hlaða gamalt skip með
brotajárni. Þar gat að líta alls
konar járnrusl. En innan um það
sá ég ekki betur en að værii
nokkrar fagurlega málaðar sláttu
vélar. Þá var mér öllum lokið.
Var svo komið, að þessara búvéla
væri ekki lengur þörf á íslandi!!
Nú vil ég spyrja: Er hægt að fá
útflutningsleyfi fyrir hverskonar
vörum úr málmi, ef bær aðeins
eru kallaðar „hrotajárn“?“
Ég get ekki gefið þessum bróf-
ritara neinar upplýsingar um
þetta aðrar en þær, að það er
fráleitt, að nokkur opinber aðili
hafi veitt útflutningsleyfi fyrir
nothæfum búvélum sem brota-
járni. Æskilegt væri, að sönnun-
argögn væru lögð á borðið fyrir
því, að þarna hafi verið um þau
vertfæ>’i sð ræða, sem bréfritar-
inn þóttist sjá.