Morgunblaðið - 16.10.1952, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 16. oRf. I9'52
MORGIJTSBLÁÐIÐ
Q 1
Uppruni @|
F:á fisodi 'ú\m uonra bsndasfoa
REYNT AÐ KOMA A SÆTTIIM
StyrjöldÍTmi Iauk skyndilega.
Fyrst í stað haggaðíst ekki traust
snahna á KMT og Ghiang kai-
shek. Menn vildu frið umfram
allt. Ameríkumenn beittu áhrif-
um sínum til að sætta liokkana.
í septembermánuði 1945 var
Mao Tse-Tung í Chungking og
samdi i heilan mánuð við Chiang
Kai-shek. Þjáðhátíðardag lýð-
veldisins (10. okt.) var árangur-
ínn opinberlega tilkynntur. Seld
ar voru myndir af Mao og Chiang
saman, drekkandi friðarskál.
Voru menn vongóðir um batn-
andi öld í Kína.
Bandaríkjamenn og margir aðr
Sr litu . svo á að kommúnistar
væru hægfara umbotamenn í
sveitum, nauðsynlegir og æski-
Segir. Það stóð á stefnuskrá
jbeirra. Hún var gallalaus að
dómi allra heilbrigt hugsandi
tnanna.
Aðeins tvö mikilvæg atriði,
sjálfsögð og réttlát: Lækkun ok-
turleigu og okurvaxta. Að öðru
leyti friour og samvinna.
TVÖ ANDSTÆÐ RÍKI
Hitt skildu menn. ekld, að í
Kína voru ekki lengur íveír flokk
ar, heldur raunverulega tvö ríki,
gjörólík, gjörandstæð og þau gátu
ekki runnið saman í eina heild
nema annað hvort þeírra glataði
helztu sérkennum sínum.
Það villti mönnum. sýn að það
var ekki nema ein rikissijórn,
sem var opinberlega viðurkennd
af öðrum löndum.
Slitnaði fljótt upp úr saiakoran
laginu og var aftur tekíð að berj-
ast.
Ný tilraun til sátta var gerð
10. jan. 1946 en hana gerði Chi-
ang Kai-Shek.
MARSHALL LÍKAÐÍ
STÓRILLA
Bandaríkin sendu G.C. Mars-
hall til Kína til þess að koma
sáttum á. Kunnugir menn í
Chungking töldu að hin fræga
CC-klíka í KMT hafi spillt fyrir
sarnkomulagi og haíi Marshall
líkað illa. En af sögu kommún-
ísta má sjá hvað vandamáiið var:
Hver átti að stjórna þehn svæð-
um, sem Japanar höfðu haft á
sínu valdi norðan til í Kína? Á
sumum þessara svssða höfðu
kommúnistar mikil áhrif. En með
því að KMT var hin eina viður-
kennda stjórn í landinu, þá var
það mjög eðlilegt að hún reyndi
að ná traustum tökuro á þeim
svæðum, sem Japanar höfðu
lagt undir sig og drottnað yfir
á. um saman.
Frá júlí-mánuði 1£>45 að telja
er flokksstyrjöldin í fullum
gangi. Gerði KMT þá tilraun til
að ná völdum á „lýðfrelsuðu
étoririsslnna 03 kosixn-
ársista gátu alsfrsi sameÍMst
ss-o Jóhann Hanctossoni

1
Kommúnistar lögðu mikla áherzlu á að auka og styrkja her sinn.
Þar var haldið við stálaga og herinn. réði yfir nýtízku vopnum, sem
þeir höfðu fengið frá Bandaríkjunum í styrjöldinni og önnur, sem
þeir tóku herfangi af Japönum í stríðlok.
svæðunum" sem kommúnistar
höíðu áður stjórnað. Þeim tókst
að ná öilum helztu borgunum á
sitt vald, en ekki nema litlu af
bvci tu**uin.
HATURSÁRÐUR GEGN
JANDARÍKJUNUM
Upp frá þessu taka kommúnist-
ar að hefja magnaðan haturs- j
áróður gegn Bandaríkjunum. —
Fljótt og greiðlega virtist nú
ganga að snúa hatri manna gegn
þessu landi i stað Japan. Fjoidi
manns tók þá að trúa því að,
Bandaríkin ætluðu að gera Kína |
að nýlendu, arðræna landið og
kúga það. UNRRA-hjálpin hefur
ef til vill valdið þessu. Hún var
svo mikil að auðvelt var að vekja
toitryggni manna í sambandi við
hana. Auk þess komst hún í Kína
í hendul- illra manna, sem ekki
fóru heiðarlega með almennings
ié.
Mao Tse-Tung virðist snemma
hafa verið sannfærður um fulln-
aðarsigur þótt iila liti út til að
byrja með.
KOMMÚNISTAR YFIRGÁFU
BORGIS EN RÉDU SVEITUM
Hann lét heri sína.yfirgefa all-
ar stórborgir og halda út i sveita-
héruðin. Þá var mikil áherzla
togö á aga og prúða framkomu
rauöu heimannanna gagnvart
öl'um lýð, enda var aginn og" sið-
ferðið yfirleitt á háu stigi. Þá
brýndi IViai fyrir heríoringjun.
sínum sérstaka aðferð: Að ráðas'
aðeins á eina og eina ,,herdeild“
í einu og gjöreyða henni, en
skipta sér ekki af öðru á meðan.
ivieö þessu móti, að gjörevða
herdeildunum, en reka þær ekki
á flótta, tókst Rauða hernum að
ná í nóg af vopnum. Þegar fang-
ar voru teknir, voru þeir, sem
hæfir reyndust, settir til-mennta
í rauðum fræðum og síðar teknir
inn í Rauða herinn.
Þetta gerðist að mestu í sveit-
um. Stórborgirnar og helztu sam-
gönguleiðirnar voru á valdi
stjórnarinnar. Erlendum mönn-
um virtist þá ekki mikill kraftur
í Rauða hernum. Jafnvel Yenan,
höfuðborg kommúnista, féll í
hendur KMT vorið 1947.
Allt, sern máli skipti, virtist
vera á valdi stjórnarinnar. En er-
lendir fréttamenn kunnu ekki að
meta gildi sveitanna. Ef einhver
spáði kcmmúnistum sigri, þá var
hann tali.nn rauðliði eða flón..
KOMMt NISTAR TIEFJA
VÆGDARLAUSA BARÁTTU
Bersýnilegt var r.ú að allar
samkomulagstilraunis hlutu að
íara út um þúfur. Og hinn 10.
okt. 1947 lagði Rauði herinn opin-
berlega fram nýja, róttæka bylí-
inga-stefnuskrá og hvatti allan
landslýð til að berjast fyrir
henni. Kjarni hennar var þes&i:
Æð stevpa Chiang Kai-Shek úr
/aldastáii, stofna nýtt Kínaveidi,
ifnema eignarrétt stárauðagra
manna, skipta jarðnæði meðal
bænda (til eignar).
T ’»>an fíokk'-lrs skvldi imn.ið að
einingu, en út á við skyldu allir
kommunistar gera skarpan grein-
Framhald á bls 10
EFLING, félag ungra bænda-
efna, hélt haustíund sinn síðast-
liðinn sunnudag á heimili for-
manns féalgsins Hákons Örist-
inssonar á Skarði í Landsveit.
Skuli Hrútfjörð var gesíur Efl1
ingar þennan dag og sat fund-
inn fundarmönnum til mikiLar
ánægju. Skúli fluííi allýtarlegt
erindi í fundarlok og skýiði þær
skoðanir á íslenzkum búnaðar-
íáttum, sem haim heíur mynaað
sér þennan stutta tima sem hann
hefur dvalizt hér. Kómuðu fund-
armenn mjög hversu Skú’íi hef-
ar sett sig vel ínn í bú.naðarmál
okkar Ísíendmga og gert sér
Rögga grein fvrir þvi hverjar
leiðir væru æskilegasíar í þeim
.nálum.
Fundarmenn gerðu að venju
/msar samþykktlr, sem þeim
pykir æskilegt sð koma á fram-
:æri á einn eða annan hétt og
oirtast hér tvær sem þykja eiga
orýnt erindi í dagblcðin.
1. Þeir sem annast dreyfingu og
sölu á mjólk og mjólkurvör-
um þurfa að leggja allt kapp
á að auka fjölbreytni vöru-
tegunda og gæði og svo um
fram allt að augiýsa ágæti
mjólkur og mjólkurafurða
fyrir neytendum. Þetta heíur
verið vanrækt svo undrun
gegnir og má ekki sitja við
1 svo búið.
2. íslenzkir bændur verða í
framtíðinni að fá jöfnum
höndum innflutt kynbótadýr
af ýmsum stofnum og kynjum
til afurðaaukningar til handa
hinum erfiða ísienzéa land-
búnaði. Það er ekki nóg að
efla ræktun og byggingar, en
standa svo í stað með afurða-
möguleika hvað bústofninn
snertir. Allar nágrannaþjóðir
okkar og aðrar menningar-
þjóðir gera sitt ýtrasta til
kynbótastarfsemi og flytia
inn í þeim tilgangi margar
tegundir búfjár. Óheppnin
hefur einu sinni á okkar öid
hent hér á íslandi en það má
ekki láta hugfallast við það.
Þekkingin og lærdómur okk-
ar færustu manna og búnað-
arráðunauta krefst þess að á
þá sé hægt að treysta og ís-
lenzkir bændur skora á þá að
rísa úr álögum svartsýninnar
og einangrunarstefnunnar og
gerast framtakssamir og bjart
sýnir. Skaffa bændum kýr,
sem mjólka. betri og meiri
mjólk, sauðíéð með skrokk-
þunga og betri ull, nautgripi
. sem gefa af sér mikið og gott
kjöt.
Fundurinn stóð, a.Han sunnu-
daginn fram á kvöld og neyttu
fúndarmenn sérstakrar gest-
risni Kristins Guðnasonar og
fjölskyldu hans á Skarði.
HætlI5
borgarasirífis-
aMerðiifn
LUNDÚNUM — í íyrrakvöld
hélt Attlee forsætisráðherra
ræðu og beindi hann þeim til-
mælum til Beníta, að hætta
,,borgarastríðsaðferðum“ sínum
og beita sér gegn óvinum.
Með þessuin orðum minnist
flokksmaðurinn í fyrsta skipti
eftir flokksþing Veikamanna-
flokksins, á klofninguna inn-
an flokksins. Hann bætti því
við, að óþolandi væri að innan
flokksins væri til annar flokk-
ur sem ætti sinn leiðtoga, héldi'
s'na eigin fundi og æíti sín
bisíð.
Er Attlee var spurður um hvort
hann myndi draga sig til baka
frá flokksforystunni, sagði.hann:
,.Ég er reiðubúðinn að stjórna
flokknum svo lengi sem flokks-
menn óska þess“.

mkm írá íígrs
Snemraa ú árinu 1949 stóð hin örlagaríka orrusta við Hsúchow. Borgin er talin hliðið að Yangtse-
dalnuni. Þjóðernissinnar töjmðu orrUstunni og bi u hið mesta afhreð. Þar með var leiðin opin fyr-
ír hersveitir kommúnista Inn í hjarta Kína. Mynd n sýnir hermenn þjóðernissinna í skotgröf utan
borgarinnar, er atlagan stóð sem hæst.
í DAG á Hjörtur Sæmundssón' dóttur, og dætra þsirra Halltíórtl
í Hrísey^ sjötugsafmæli. Hann er og Ragnhildar. Þar stóð heimili
Norður-ísfirðingur að ætt,‘ fædd- hans siðan mikinn hluta ævi
ur að Galtarhrygg í Mjóafirði 16. hans. Árið 1918 giftist hann Láru
okt. árið 1882. Foreldrar hans Stefánsdóttur frá Selárdal í Arn-
voru María Jónsdóttir, bónda að arfirði. Dó hún árið 1929 og varð
þeim ekki barna auðið. Dvaldi
hann enn mörg ár í Ögri. Nokkur
ár átti hann einnig heima hjá
Gísla bróður sínum að Garð-
stöðum í Ögursveit. Fyrir sex eða
sjö árum fluttist hann svo norð-
ur í IJrísey með Sæmundi Bjarna
syni skólastjóra, sem er systur-
sonur hans. Hjá honum og Guðr-
únu konu hans heíur hann svö
átt heimili síðan.
Hjörtur Sæmundsson er traust-
ur maður og grantívar, hæglátur
og prúður í framkomu. Hann er
vel greindur og byggir skoðanir
sínar jafnan á rólegrí. yfirvegun.
Ég man eftir Hirti i ögri frá
berznku minni. Hann er einn af
því fólki á hinu stóra og mynd-
arlega Ögurheimili, écm maður
gleymir ekki. Þá vár kirkjuferð
upp í Ögur, heilí æviritýri. Hjört-
ur var alltaf góður við krakka.
Það var eitthvað hlýtt og gott
við alla framkomu hans. þess
vegna naut hann vinsælda meðal
allra, sem kyntust honum. Ég
óska þessum heiðursmanni og
gamla sveitunga innilega til haro-
ingju með sjötugsafmælið. Og
ekld þætti mér ólíklegt, að hugur
hans reiki um þessar niundir
heim á fornar slóðir, heim í Djúþ
og Ögurvík, þar sem hann lifði
manndómsár ævi sinnar, oft við
gleði í vinahóp, en stundum við
[ sorg og mótlæii. S. Bj.
Galtarhrygg og Sæmundur Gísla-
on, Sæmundssonar prests i
Garpsdal.
Hjörtur byrjaði sjósokn 14 ára
lamall. Var hann s ðan formað-
ur í rúm 50 ár, fyrst á árabátum
:n síðan á vélbátum. Siðustu ár
Jómennsku sinnar var hann for-
naður á litlum véibát, cr hann
átti sjálfur.
Hjörtur var talinn mjög dug-
andi sjómaður, aflasæll og fylg-
inn sér. Meðan hann enn var
ungur flutti hann búferlum út
í Ögur til ekkju Jakobs bónda
Rósinkarsssonar, Þuríðar Ólafs-