Morgunblaðið - 16.12.1952, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 16. des. 1952
MORCUNBLAÐIÐ
ifi!
O i ■ j
«rt,íi"l Q
ÞEGAR SAS-flugvélm Áríld Vik- '
ing var komin úr ríerStirleiðar- 1
flugi sínu um Thule-fiugvöll á
Grænlanai rifja&ist upp fyrir
mönnum hvernig fór fyrir þeim
cr fyrstir reyndu að komast í
loftinu yfir Pólhafið'.
Hinn sænski kœdkannuður
Andrée og félagar haas freistuðu
þess að láta loftbelg sinn, Örn-
inn berast fyrir víndí norður yfir
heimskaut. Þetta gerSist árið
1897, sem kunnugt er. Síðan eru
liðin 55 ár. Ekkert spurðíst um
afdrif þeirra félaga fyrr ea árið
1930, að norskir hvatveiðimenn
fundu af hendingu lík. Atuárée og
félaga hans á svonefadri Hvít-
eyju í austanverðum eyjaklasa
Svalbarðs. Eyja þessí er óbyggð
og bárust þvi engar fregnir af
hinum týndu heimskaataförum.
þegar þeir voru þar á letS faaust-
ið 1897.
FREGNIRNAR GEYMBGST
í CBYGGÐUM i 33 ÁR
Lík þeirra, tjöld og annart út-
búnað fennti í kaf. Ett á því hlý-
viðristímabili, sem. faófst í Norð-
urhöfum á þriðja tttg 20. aldar-
ínnar, tók svo inikið af faarðfenni
á Hvítey, að l£k þeiíTa félaga
voru komin úr fönn sJimarið 1930.
Leifar af dagbókum þeirra
voru það læsilegar, að hægt var
að rekja feril þeirra frá því að
loftbelgurinn Örmwa féll niður
á heimsskautaísinn vegna ísing-!
ar og þeir urðu með mik ium erf-
iðismunum að Ieita luiws. |
Tvennir eru tímarnir frá því
þá og nú, þegar þaáf er orðinn
daglegur viðburður að loítför,1
búin alls konar atfaugunatækjum j
fljúga norður yfir heíraskaut, en
farþegarnir kornast feiðar sinnar
fyrirhafnarlaust án þess sS þurfa
að nokkru verulegu leyti að
breyta út af daglegura venjum,
sem þeir hafa í hiýjum húsa-
kynnum heima hjá sér.
TILGÁTAN UM BANAME5NIÐ
Á HVÍEY
Svo einkennilega viMi til að
um sama leyti og þetfa fyrsta far-
þegaflug yíir heirnsKautasvæðið
átti sér stað, faafa. vísinda-
menn loks komizt að fastii niður-
stöðu um það, hvað varð þessum
ofurhugum að bana* fyrir rúm-
lega hálfri öld.
Þegar lík þeirra fundust á Hvít
ey, höfðu mena enga faugmynd
um að ísbirnix þeir, sem hafast
við þar norðux frá exu að jafn-
aði smitaðir af ormawiki, er get-
ur reynzt banvæn mönrrum.
Menn héldu því fram að loft-
fararnir þríx er bám beinin á
Hvítey, hefðu dáið úr kolsýríngs-
eitrun í tjaldi sínu. En sexmilegt
væri að þeir hefðu þá verið að-
framkomnir af ofþieytu og kali,
er hefði gert þá veikarí fyrir er
kolsýnngseitrunin kom. i ofaná-
lag. |
NÝ TILGÁTA I
Fyrir nokkrum árum hug-
kvæmdist dönskum visinda-
manni, próf. Hans ítoth, að annað
hefði orðið banamein þeirra. Þeir
faefðu neytt ísbjarziarkjöts og
smitast af ,,tríkín-ormum“. Vís-
indamaðurinn, sem kom fyrst
með tilgátuna um tríkín-ormana,
er dáinn fyrir nokkrum árum.
En sænskur læknir, E.A. Tryde
sð nafni, fékk áhuga á þessari
tilgátu og hefur unr.óS að rann-
sóknum á þessu efni undanfarin
ór. Hefur hann rítaS bók um
Andrée og hin eftirminnílegu
endalok hans og raMS frásögn af
ferðum hans, þar sem har.n m.a. j
skýrir frá aðaleftiLnu i dagtókum |
þeirra félaga.
FERBASAGAN OG
S J ÚKÐÓMSLÝSING
í dagbókunum er skýrt fxá
hvernig þeir komust meS ógur-
legum erfiðismunuia íií Hvíteyj-
Þsir æflyðu í iofibelg yfir norðisrheimskanlið
V erðjöfnun á olíu og
bensíni er réltlœtismál
t
Ór ræðu Sígnrðar kgmlmm
; SIGURÐUR Ágústsson flutti ágæta ræðu við umræður á fundi neðri
1 deildar Alþingis í gær ura verðjöfnun á olía og benzíni. Benti hann
á það ranglæti, sem stafaði af því fyrir landsmenn utan höfuðborg-
arinnar og fárra annarra staða, að þeir þyrfíu að kaupa þá lífs-
nuðsynlegu vörutegund mun dýrara verði en aðrir. Iíamlaði það
mjög blómlegri útgerð og atvinnulífi ót um landsbyggðina og bæri
að draga úr þessu misræmi. Hér fara á eftir nokkrir kaflar úr ræðtt
Sigurðar.
LÆGRA VERÐ FISKSINS
ar á framleiðslustöðum úti úm
Það sem ég sérstaklega vil land. Þá má og benda á, að olíu-
benda á, sem ekki einungis rétt-
lætir, heldur beinlínis sýnir
nauðsyn þess, að þessi háttur
verði á hafður, sem sé, að verð-
jafna vörutegundir þær, sem um
ræðir í frv., er, að á undaníörn-
féiögin hafa framkvæmt verð-
jofnun á öllum tegundum olíu
þannig, að hún er seld á sama
verði á þeim stöðum öllum, sem
olíufluthingaskipin annast flutn-
ing á ’úti urn land, þegar höfnum
úm árum hefur sú þróun orðið í við Faxafióa og Vestmannaeyj-
Loiiuaiio „oriunn" á ísmim. lViyndin er tekin af Strindberg, og
er ein þeirra, er mönnum íókst að' íramkalla, eftir að filman hafði
Iegið 33 ár á Hvíteyju.
ar. Þeir náðu þar landi 1. okt. > En allt er þetta, eftir því, sem
1897. Næstu daga notuðu þeir til hinn sænski iæknir segir í bók
sambandi við sölu á fiskafurð
um, að sama verðlag er ákveðið
á öllum stöðum á landinu, sem
hafa skilyrði til að annast mót-
töku þeirra og verkun, hvort
| heldur er um að ræða til fryst-
ingar, söltunar eða herzlu. Áður
fyrr var verðlagið áyallt tolu-
um er sleppt.
Á öllum öðrum stöðum á
landinu er oiian seld á sama
verði. M.ö.o. án nokkurra óska
frá Aiþingi hafa olíufélögin sjálf
komið þessari verðjöfnun á. Það
er því harla einkennilegt, eins
og hv. 1. þm. Árn. tók réttilega
vert lægra úti á landi á inn- fram áðan, og það er hart, a5
þess að koma farangri sínum fyr- sinni, einkenni á þeim, seni verða keyptum fiski, sem byggðist á þegsi sörpu olíufélög vilja nú, að
ir a eynm. En 7. október lýkur ^ fyrfr smitun tríkín-orma.
,’rásögninni í dagbókunum. j Orrnar þessir eru örsmá snýkju
Með’ því að gera sér grein fyrir, dýr, sem berast með blóðinu um
'ivsð varð þessum hraustu full- allan likamann, er menn neita f0^3®1 0it ,storum cyran, fram"
hugum að bana ,er hægt að skýra kjöts ai dýrum, er hafa þennan Íflðs en a pelm stoðum her við
margt fyrir sér, sem dagbækurn- sjúkdóm. Tríkín-ormarnir verpa Faxaíloa> t>ar sem hafnarskilyrð-
ar greina frá. j eggjum sínum í blóðið. Úr þeim ln og 3,miskonar aðbunaður við
___________ framleiðsluna var lengra a veg
því, að hafnarskilvrði og annað, því er virðist vera í þeirra álits-
snertandi fiskframleiðsluna, var j gerð, fyrirbvggja frekari vérð-
ýmsum erfiðleikum háð og or-’jöfnun.
Er hinif norsku hvalveiðimenn ‘ k°ma örsmáar lirfur, er geta farið
fundu líkin af Andrée og félög- um allan líkamann með blóðinu,
um hans og farangur þeirra á komast út í vöðvana og setjast
Hvíteyju, hirtu þeir allt, sem þar að. Þeir fara m.a. í hjarta-
hönd á festi og eru allir munir vöðvana og koma á stað bólgu,
þessir geymdir í safrsi í Svíþjóð. er orsakar hjartalömún þegar frá
Fötin, sem þeir fundust í, voru líður.
hreinsuð gaumgæfilega. En ein-
mitt þær aðgerðir, sem miðuðu ENÐAI.OEIN
! Hinn 7. okt. 1897, er þeir fé-
lagar gátu ékki lengur skrifað í
Enika knaliipyrnan
VEÐURFAR olli engum truflun-
um á framkvæmd leikjanna, sem
kominn og þar af leiðandi arð-
bærari framleiðsla hjá þeim (fram áttu að íara á laugardag,
ei. hafði allveruleg áhrif á gang
flestra leik.ianna. ídistur var yfir
suðurhluta Englönds, en frost í
norðurhéruðunum, og var það
talið hafa átt sirm þátt í hve
n.örg mörk voru skoruð í deilda-
keppninni, eoa 161 í 46 leikjum.
Séfstaklega var mikið um mörk
ýmsu fyrirtækjum og einstakl
ingum, sem önnuðust kaup og
verkun fisksips á þessum faöfn-
um.
dagbækur sínar, hafa þessi ör-
smævissnýkjudýr verið búin að
vinna bug á lífsþrótti þessarra
manna, er ætluðu sér með þeim
ófullkomnu tækjum, sem þá
voru fyrir hendi, að komast loft-
leiðis norður yfir heimskaut.
Hending réði því að
sænski læknir gat fengið sönnun
fyiúr, að hann hefði á réttu að
standa um dauðamein þeirra fé-
faga. En nokkru eftir að þeir
ENGIN ROK
Það er ekki hægt að koma1
fram með nokkur rök fyrir því,
að verðjöfnun á olíu og benzíni i 2. deild, þar sem 4 leikir unn-
eigi ekki að vera lögfest, nema ust mcð 5—0.
á þeim einu forsendum, að t.d. Aí úrslitum í I. deild komu
útgerð eigi ekki að stunda frá iögrar Stóke City, Bolton Wand-
cðrum stöðum .eða höfnum en erers og Cárdiff City sérstaklega
við Faxaflóa. Hvaða hv. þm. vill á _ óvart. Cardíff haföi fram að
haida þeirri fjarstæðu fram, að leiknum gegn Sunderland náð
„ það sé sanngjarnt eða réttlátt, lélegasta áran'gri á heimavelli af
að hver sá togari, sem gerður er !iðum deildar> en lék s;nn
út frá öðrum stöðum á landinu bezta leik í haust, en Sunderland
en höfnum við Faxaflóa, eigi að lék allur a rnóti sinn lelegasta.
greiða eitt hundrað króna hærra Stoke gerbrey«i U8Í sinu fynr
leikinn gegn Blackpoöl, skipti
i4— u gjald fyrir hverja smálest af 1
ler.tu a ísnum hafoi Andree gert J , u
r r.iui eom r.Qnn hronnír r \/ i7\ I c_
hót á pckann pjötlu af ogórfuð
im isbjarnarfeldi. Með því að
onrsaka pjötluna í smásjá fann ' °
Tryde 12 tríkín-orma í smá-
sjánni.
olíu, sem hann brennir? Við ís- L!m ílutti svo að ekki vorU
eftir nema 1 obreytt staða, v.uth.
lendir.gar eru komnir töiuvert
í verðjöfnunarmálunum
en menn gera sér almennt grein
fyrir.
Vil ég levfa mér að ncfna
nokkur dæmi.
West Bromw. var að vera án 2
sinna beztu leikmanna gegn
Bolton, sem síðan 27. sept. hefur
öðeins tapað 1 leik og komizt úr
lR.sæti í 9.Enda munaði liðið um
leikmenn, sem eru á takmörkum
t þess, að leika með enska lands-
VERÖJÖFNUN EIMSKIP j Rðinu. Bolton skoraði eftir stund-
Allar kornvörur og aðrar arfjórðung,. en þrátt fyrir lang-
þungavörur, sem Eimskipafélag varandi leit WBA aldrei út fyrir
NEW YORK. — Bandaríska ísiar.ds annast flutning á, er skil- að geta jafnað.
ýmsu leyti þær rannsóknir, sem Bib’iufélagið í Washington af- að fyrir sama flutningsgjald á! Leikjunum í Liverpool og
Tryde hefur gert eða gera látið her.ti nvlega fulltrúum úr sendi- allar hafnir úti um land, og það Sheffield svipaði til um margt.
til þess að komast að fullri vit- > nefnd Rússa á þingi SÞ eitt ein- þ-átt fyrir það, þótt búið sé áður Manch. Utd. heldur áfram að
neskju um hvað þeim félögum j tak af rússnekri biblíu, sem þeir að landsetja vörurnar i Reykja- venja unga lcikmenn, og setti inn.
hafi orðið að aldurtila.
að því að varðveita gripi þessa,
til minningar um landkönnuðina,
hafa orðið til þess að torvelda að
5entia Imn mi
eg ekkl vssfir aí
í dagbók Andrée kemur það
fram hvað eftir annað, að þeir
félagar u:ðu varir við torkenni-
legan sjúkdóm sinn. Fáum dögum
eítir að loftbelgurinn Örninn
féll niður á ísinn, skutu þeir
fyrsta ísbjörn sinn, og gæddu sér
á bjarnaiketinu. Upp frá því
fengu þeir kvef og þjáðust af sí-
felldu kvefi á leiðinni til lands.
Var það fyrir sig einkennilegt,
vegna þess að kvef er sjaldgæfur
sjúkdómur norður í íshöfunum.
Smitefnið er þar að jafnaði ekki
fyrir hendi.
Nokkrum dögum seinna fá þeir
bólgu í augun, er Andrée telur
að stafi af snjóbirtu, siðan hita-
sótt, sem stóð yfir í nokkra daga.
En eftir þao" urðu þeir yarir við
einkennilega þreytu og stirð-
leilca í öllum líkamanum. Þeir
fengu smáblöðrur hér og hvar
um líkamann og seinast urðu þeir
svo alteknir af þreytu, að þeir
gátu sig naumast hreyft.
vo~u beð^ir að færa Stalín, er vík. Eimskip tekur á sig ailan 3 nýliða gegn Liverpool, og fékk
v,„:„ < :i iv'oskvu aftur, og aukakostnað við upp- og fram- ára ungiing það hlutverk, að
lofuðu þeir því. skipua á þessum vörum í Reykja eins be^ía útherjans í Eng-
•o~u U> • ú.ssneskir fulltrúar á vík og flutning á þeim út um landi, v.uth. Liverpool, Lindell,
þingi SÞ viðstaddir, beear bibli- !and. Það var því óþarft hjá hin- sem skoraði snemma i fyrri half-
um virðulegu olíufélögum að le>k, en þann hluta leiksins attx
ræða í umsögn sinni á þskj. 413 LlvWP°°l. Eftir hle skipti alyeg
, „ , . , , , . , , - » um, Manch. Uth. atti siðan half-
tak af þossari nyju russnesku um hættuna a þvi, að ef verð- ,eikinn Qg ^ 8i sér sigur. _
bib'íu, sem nýlega hefur verið jofnun yrði framkvæ.md a oliu Sheff Wedn 'alt) fyrri háifieik-
^>dd a verum bandaTska BiWíu- °3 benzim, væri ekki oliklegt, að Jnn gggn WolveSi sem þó varð á
qv w afhont. Akvcð’ð var einn-
io að símda Vishinskí annað ein-
Y'Ufsins,
af. —
i • J 1 11. V— c 11 L/i V UO, pVlll K- U V U1 V/ C*
enda veitir vist ekki krofur kæmu upp um að se.ja undan ti) a8 skora á 5. mín. og
%tii? filik'j flaggi
jöfnunarverð á fleiri þungavör
ur og nefndu i þvi sambandi
matvöru.
gfcrði h.úth. Smith það. Um miðj-
an hálfleikinn jafnaði kollegi
hans h.iá Sh. Wedn. eftir mistök
varnar ,.ÚIfanna“ og fyrir hlé
sendi miðírh. Dooley knöttinn
með föstum skalla í netið. í síð-
ari hálfleik datt Sheff. alveg út
úr leiknum, fyrirliði enska áhuga
mannaliðsins, Slater, og miðfrh.
fe.AMA UM
^TOKKFÓLMI. — Sæ"skur LANDBÚNAÐARAFURBIR
blaðamaður hefur verið leiddur Oiíufélögunum er ekki ljóst,
fvrir rétt hér í borg vegna þess sð Eimskipafélagið er búið að
rð hmn hefur nýlega petið út annast þessa sjálfsögðu fyrir- _________ _____.
bókarkorn rneð nafninu: Ný æv- greiðslu í rúm 30 ár, og þeir Swinbourne skoraði sigurmark
íntMi Snerlock Holmes. — Þsð prýðilegu menn, sem þvi fyrir- I „Úlfanna", þegar 3 mín. VOru efti
eru erfingjar Conan Doyles, hins tæki stjórna, hafa á öilum tim- ir Þessi Slater hefur annars haft
’ræea hcfundar Sherlocks Holm- um talið þesáa fyrirgreiðslu sjálf furðulegt „samband" við íslenzka
es leynilögreglusagnanna, sem sagða. íslenzkar landbúnaðar- knattspyrnu, fyrir 2 árum lék
hafa krafizt þess, að blaðamaður- vörur eru seldar á sama vei ði hann með Blackpool í úrslitaleik
inn verði leiddur fyrir rétt. hér í Reykjavík og þæi eru se<d-} Framh. á bls. 12