Morgunblaðið - 15.01.1953, Page 10

MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. jan. 1953
10
Sveinn á Egilssioðum sextagui
ÞEGAR ég var að alast upp, vait
það mikill siður, að líta á mikla
framkvæmdamenn, sem tókst að
koma vel iótunum undir atvinnu
rekstur sinn, sem móttarstólpa
þjóðfélagsins. Foreldrar, sem
vildu vekja börnum sínum metn-
að og löngun til að spjara sig í
lífsbaráttunni, bentu þeim á slíka
menn sem virðulegt fordæmi til
eftirbreytni, og samborgararnir
voru yfirleitt fúsir á að láta þeim
í té þá viðurkenningu, sem verð-
leikar þeirra og þjónusta við þjóð
félagið áttu skilið. — Á síðustu
áratugum hafa orðið nokkrai
breytingar í þessum efnum. Andi
hefir náð að dafna með þjóðinni,
sem hefir valdið því, að ýmsir
eiga nú i fórum sínum önnur
heiti yfir mikla athafnamenn, en
nráttarstóipa. Orð eins og fjár-
plógsmaður' og arðræningi hafa
skotið upp kollinum, og orðið hjá
rrvörgum furðu sigursæl í sam-
keppninni við gömlu heitin. Lýð-
skrumurum á atkvæðaveiðum
hefir tekizt víða að hlúa svo vel
að vanmetaugg og öfundsýki and
legra lítilmagna, að margur er
við mat sitt á þjóðíélagslegri þýð
ingu athafna- og efnamanna, bú-
inn jafnvel að steingleyma því,
að slíkir menn fara eins og aðrir
úr þessum heimi slippir og snauð
ir af þeim verðmætum, sem möl-
ur og ryð fær grandað, og skilja
eftir eignir sinar, til ómetanlegs
hagræðis fyrir þjóðfélagið, sem
þeir hafa starfað í.
Við, sem sitjum hér að mann-
fagnaði í kvöld, munum vera
ákveðin í því, að láta hinn gamla
góða anda vera svífandi hér yfir
vötnunum. Við erum komin hér
saman til þess að nota hentug
tímamót til að þakka einum
fremsta núlifandi athafnamanni
á Héraði fyrir áratuga starf hans
hér á meðal okkar. — Þau orð,
sem verða sögð hér í garð heið-
ursgesta okkar, munu verða bor-
in uppi af gömlu sjónarmiðunum
— sjónarmiðunum, sem ríktu
meðal íólksins, sem hóf endur-
reisnarstarfið í þessu landi fyrir
aldamótin.
Það er í rauninni fremur auð-
velt verk að halda ræðu fyrir
minni Sveins Jónssonar. Ræðu-
maðurinn þarf ekki annað en að
benda heim að Egiistöðum og
biðja menn um að virða vel fyrir
ser það, sern þar er að sjá. Þar
er>u verki færust um að segja frá.
Þeir, sem muna ettir E0nstöðum
ems og þeir voru um það Ieyti,
sem þau Sveinn og Fanney hóíu
þar búskap sinn, eiga í dag auð-
velt með að gera ser grein íyrir
hinu dáðríka starfi, sem þar hef-
ir verið ieyst af höndum síðan.
Þau hóíu þetta starf fyrir rúm-
um 30 árum. Síðan hefir hver
síórframkvæmdin rekið aðra. í
dag b.asir við á jörð Sveins eitt-
hvei t stærsta og myndarlegasta 1
bú á landinu, í eins manns eign,
með húsum og áhöldum svo sem j
frekast verður á kosið. Og við
hiiðina er nú rekið þar eitt af
fremstu gistihúsunum, sem er að
finna í islenzkri sveit.
Slíkar búskaparframkvæmdir,
scm á Egilsstöðum hafa marg-
háttað gildi fyrir þjóðfélagið.
Gildi þeirra miðast ekki ein-
göngu við þann þátt, sem þær
eiga í því að auka þjóðarauðinn,
heldur engu síður við þau áhrif,
sem þær hafa sem eggjun fyrir
samfélagið. — Failegar ræður og
ritgerðir um trúna á moldina og
framtíð íslenzks landbúnaðar er
ekki að lasta. En ég vil nota þetta
tækifæri til að benda á það, að
slerkustu rökin, sem lögð verða
fram fyrir möguleikum þessa at-
vinnuvegar, eru fólgin í þvi, að
menn sýni, að þeir þori að reisa
framtíð sína á honum. — Sveinn
á Egilsstöðum hefur lagt fram
þau rök óvenjulega vel og skil-
merkilega. Hinar miklu eignir,
sem dugnaður og ráðdeild hafa
fært þeim hjónum, hefir hann
jafnóðum lagt í það, að auka
framleiðslumátt og verðmæti
Ræða séra Péturs Magnússonar fluft í
samsæt! Héraðsbúa á aftnæli hans 8. jan.
Gísli Gíslason Irá Skúnisstöðum
Minningarorð
Sveinn Jónsson
\
jarðar sinnar. Ræður hans um
trú á íslenzka mold eru annað og
meira en tóm falleg orð. Hann
hefir lagt allar eigur sínar að
veði fyrir því, að hann meinar
það, sem hann er að segja.
Okkur mönnunum er svo farið,
að við eigum erfiðara með að
gera okkur rétta grein fyrir gildi
verðmæta á meðan við njótum
þeirra, heldur en eftir að við höf
um misst þau. Það reynist því
stundum vel, þegar við erum að
reyna að meta einhverja samtíð-
armenn, að hugsa sér þá horfna
og einhverja aðra komna í stað-
inn. Látum okkur gera slíka til-
raun nú í kvöld. Hugsum okk'ir
að Sveinn og Fanney hefðu
aldrei komið í Egilsstaði, en að i
staðinn hefðu búið þar hjón, sem
hefðu verið bara í meðallagi í
alla staði. Hversu ólíkt myndi
þá vera um að litast á Egilsstöð-
um þvi sem nú er? Hversu til-
finnanlegur og hemjandi skortur
myndi þá ekki vera þar á alls
konar fyrirgreiðslu við gest og
gangandi, sem nú er þar fyrir
nendi og lega staðarins krefur?
— Menn hafa stundum sagt, að
bújörð Sveins gefi eigendum sín-
um mikla möguleika til gróða,
vegna legu sinnar. Rétt er það.
En siík aðstaða gerir á hinn bóg-
inn miklar kröfur til þeirra, sem
hafa hana. Tvíþættur atvinnu-
rekstur eins og sá, sem þau
Sveinn og Fanney hafa rekið,
krefst, ef vel á að vera, ekki bara
framúrskarandi dugnaðar og for- j
sjár húsbændanna, heldur og j
líka ýmsra aðlaðandi eiginleika
þar á meðal fyrirmennsku í fasi
og háttum. Þau Sveinn og Fann-
ey eiga þessa eiginleika, og þeír
hafa átt sinn ríka þátt í því, að
gera garð þeirra frægan.
Svo sem lætur að líkum, hefir
Sveini Jónssyni verið falin á
hendur ýmis forustustörf á sviði
búnaðarframkvæmda og félags-
mála. Hann er búinn að vera odd
viti i 30 ár og fulltrúi á Búnað-
arþingi í 25 ár. í stjórn Búnaðar-
sambands Austurlands hefir
hann setið rúman áratug, en í
Búnaðarráði í 2 ár. Auk þess hef-
ir hann haft á hendi margskonar
nefndarstörf, sem ég mun ekki
reyna að telja upp hér. Sveinn
hefir því, svo sem gefur að skilja
átt mikilvægan þátt í mörgum
af helztu félags’egum fram-
kvæmdum, sem átt hafa sér stað
hér um slóðir síðustu áratugina.
— Eg mun ekki fara út j það. að
skýra hér frá störfum hans á hin-
um ýmsu starfssviðum, sem ég
hefi nefut. Þetta tækifæri leyfir
ekki svo langa ræðu, og hér eru
iuk þjss inni menn, sem vegna
nánari þekkingar, kunna þar bet-
ur frá að segja.
Sveinn Jónsson hefir látið
stjórnmál talsvert mikið til sín
taka, og ef á að segja þá sögu
eins og hún hefir gengið, þá hefir
hann ekki verið þar við eina fjöl-
ina felldur. Hann var um langt
skeið Framsóknarmaður og svo
háttsettur þar, að hann átti orðið
sæti í miðstjórn flokksins. Hann
strauk eins.Qg fléiri góðir menn,
þegar Tryggvi Þórhallsson stofn-
aði Bændaflokkifm og studdi
Iveinn þann floklí á'meðan hann
var við líði. Eftir að Bændaflokk-
urinn leið undir lok, hefir Sveinn
svó sem kunnugt er, fylgt Sjálf-
stæðisílokknum að máium, verið
rokkrum sinnum í frafnboði fyr-
ir hann og veitt forgöngu starf-
semi flokksins á Héraði.
Það er því ekkert kýhlegt, þó
að nokkur styrr hafi tíðum stað-
ð hér um Svein Jónssoní'Á þessu
blómatímabili handjárnanna, er
það ekki ævinlega vel péð, að
menn skipti um flokk. Þeir, sem
leyfa sér þann munað, mega gera
ráó fyrir því, að baka sér um
hríð beiska andúð gamallg sam-
herja. — Ég get hér eklti um hið
pólitíska lauslæti Sveins í því
skyni að ámæla honum. Síður en
svo. — Ein af skaðlegustu mein-
lokunum, sem margir eru nú
haldnir af er sú, að það sé skömm
að því að skipta um skoðun. —
Höfuðeinkenni andlegrar fram-
sóknar er einmitt fólgið í því, að
maður skiptir um skoðun — tek-
ur í dag aðra afstöðu til máls en
maður tók í gær, vegna þess, að
maður veit nú betur en maður
vissi þá.
Hér inni sitja nú margir af
traustum samherjum Sveins Jóns
sonar. Sennilega eru hinir þó
engu færri, sem teljast til and-
stæðinga hans í félagsmálum.
Hvorirtveggja eru þó komnir
hingað til að heiðra Svein Jóns-
son og votta honum þakkir. Þetta
á líka svo að vera. Á þeim stund-
um, þegar við tökum einskonar
yfirlit yfir farna áfanga, lærum
við iðulega að gera okkur grein
fyrir gildi þeirra manna fyrir okk
ur, sem hafa við ýmis tækifæri,
með andstöðu sinni, knúð okkur
til að tefla fram sálarkröftunum.
Á augnablikum átakanna, hættir
okkur iðulega við að láta anda
helzt til köldu í garð skelleggra
andstæðinga í málum. En síðar,
þegar betur rofar til, lærum við
að skilja, að drengileg andstaða
og átökin, sem hún leiðir til, hefir
ef til vill reynst okkur hvað
drýgst til andlegs vaxtar. —
Sveinn Jónsson er einbeittur og
dugmikill samherji, en skeleggur
og karlmannlegur andstæðingur.
— I kvöld er eitt af okkar ljósu
augnabhkum, og við erum því
hingað komin, ekki' bara til að
þakka forustu hars og samstöðu
við okkur að málum, heldur og
Rka til að þakka andstöðu hans
og það gagn, sem hann hefir
stu^dum unnið okkur með henni.
En við erum, Sveinn Jónsson,
fvrst og fremst komin hingað í
kvöld. til að bakka stundir, sem
við höfum átt á hinu gestrisna
o? stórmyndarlega heimili vkkar
hjóna. — I.ífi okkar flestra, á
hessari synduru og skuryasælu
iörð, er birí miður svo háttað, að
margir dagar þess bara d^attast
áfram, undirorpnir hversdags-
leika, sem umlykur okkur eins og
hráslagaþoka. Stundum ber bað
við að við þolum ekki þennan
seinaeang, og tökum okkur upp
til að leita einhvevs, steðar, þar
sem við vitum að dagurinn muni
tpka til fótanna og vera muni
"æ"ur hressandi andvari til að
bvr'a bu^t þokunni. — Heimili
"kka’- ^efir orðmörvum af okk
ur slíkur staður. Mjörv okkar
mnnu minnast stunda við hinn
hlýja arin ykkar, sem hafa flog-
>ð áfram — stunda, við skemmti-
’egar og vekjandi samræður, sem
hafa átt sinn þátt í að lækna
Framh. á bl3. 12
í DAG fer fram útför Gísla
Gíslasonar skósmiðs frá Skúms-
stöðum í Eyrarbakka, er andað-
ist hér í bæ hinn 7. þ. m. á 84.
aldursári.
Gísli var fæddur á Skúmsstöð-
um 15. ágúst 1869, en þar bjuggu
foreldrar hans, Gísli Einarsson
bóndi í Hólum í Stokkseyrar-
hreppi, Jónssonar hreppstjóra á
Bangstöðum, Einarssonar, ' og
Guðný Jónsdóttir í Eyvakoti,
Þorsteinssonar; sæmdarhjón og
vel látin. Áttu þau hjón 4 börn,
sem upp komust, Gísla, sem nú
er nýlátinn, og þrjár dætur: Jón-
ínu Margréti, fyrstu konu Páls
Grímssonar í Nesi, Sólveigu
Daníelssen, er stundaði lengi
verzlunarstörf á Eyrarbakka og
síðan í Reykjavík, og Þórunni,
konu Gísla bókbindara Guð-
mundssonar í Reykjavík. Voru
þau systkin öll fróðleiksfólk,
glaðvær í félagshóp og söngmenn
góðir, en framkoma þeirra kur-
teisleg og fyrirmannleg, og svo
hefði sérstaklega verið um móð- j
ur þeirra, Guðnýju á Skúmsstöð- i
um. Var hún viðurkennd fyrir |
hreinlæti og snyrtimennsku og
virtist ævinlega hafa allt til alls,,
og þó vissu menn, að efnin voru 1
af skornum skammti, enda bjó
iðn sína, ýmist sem aðalstarf eða
missti mann sinn. Systir Guðnýj-
ar var Elín, móðir Árna prófasts
Björnssonar í Görðum á Álfta-
nesi.
Gísli nam skósmíði á unga aldri
hjá Lárusi Lúðvíkssyni í Reykja-
vík og fékk sveinsbréf í þeirri
iðn. Stundaði hann jafnan þá
iðn sína, ýmist sem aðalstarf eða
jafnframt annarri vinnu. Þegar
Gísli var tvítugur, missti hann
föður sinn, og varð hann þá fyr-
irvinna móður sinnar og systra
og fórst það vel úr höndum, þótt
ungur væri. — Gerðist hann
þroskamaður, rammur að afli og
svo góður ræðari, að vel máttu
gæta sín á móti honúm tveir
meðalmenn, þá er hann stóð
upp á sitt bezta.
Hinn 10. okt. 1896 kvæntist
Gísli Valgerði Grímsdóttur sýslu-
nefndarmanns í Óseyrarnesi,
Gíslasonar, glæsilegri ágætis-
konu, sem lifir mann sinn og
reyndist honum örugg stoð og
styrkur í 56 ára löngu hjóna-
bandi þeirra. Þau bjuggu fyrst á
Skúmsstöðum hjá móður hans í
4 ár, en fluttust aldamótaárið að
Eystra-íragerði í Stokkseyrar-
hverfi. Þar bjuggu þau í fjórð-
ung aldar, unz þau fluttust til
Reykjavíkur árið 1925. Festu þau
seinna kaup á góðri íbúð í fyrstu
verkamannabústöðunum að
Bræðraborgarstíg 55 og áttu þar
heimili síðan.
Þau Gísli og Valgerður eign-
uðust fjögur börn, sem eru öll
á lífi og eiga heima í Reykja-
vík. Þau eru: Elín, sem verið hef-
ir heima hjá foreldrum sínum,
Sigurjón, Guðný, kona Sigurðar
Bjarnasonar múrara og Óskar
bílstjóri, kvæntur Ingileifu Guð-
mundsdóttur. Hjá þeim hjónum
var Gísli síðustu vikurnar, sem
hann lifði, og andaðist þar. Naut
hann þar hinnar beztu aðhlynn-
ingar ástvina sinna og venzla-
fólks.
Góðir hugir fylgja Gísla frá
Skúmsstöðum. Þreyttur lang-
ferðamaður hefir nú náð í hinzta
áfangastað, — stað hvíldar og
öryggis.
Guðni Jónsson.
IBUÐ
Rúmgóð stofa, minna her-
bergi og smá-eldhús, til leigu
á kr. 750,00 á mánuði. Fyr-
irframgreiðsla 1—2 ár. —
Hentugt fyrir tvær einhleyp
ar konur eða barnlaus hjón.
Tilboð merkt; „Miðbær —
727“, sendist afgr. Mbl. fyr-
ir hádegi, laugardag.'
yestmannoeyjaiöar
Áricesimga 1952
Kvikmynd, sem tekin var í ferðinni verður sýnd á föstu-
dagskvöld í Tjarnarcafé kl. 8,30. — Magnús Ólafsson
skáld les Sjómannakvæði og að lokum verður dansað.
Þátttakendur í ferðinni fjölmennið. Heimilt er að taka
með sér gesti.
Verzlunariélagi
Verzlun í fullum gangi á góðum stað, óskar eftir verzl-
unarfélaga, karli eða konu, með þekkingu á rekstri kjöt-
verzlunar. Viðkomandi þarf að geta lagt fram nokkra
fjárhæð. — Tilboð með nákvæmum upplýsingum um
aldur og fyrri störf, sendist afgr. Mbl. fyrir hádegi á
laugardag, merkt: „Framtíð — 731“.
Stúlka með siúdenlsmenntun
eða hliðstæða, óskast á opinbera skrifstofu
Góð laun, ásamt húsnæði.
Umsóknir, með mynd, merktar: K. E. F. — sendist
afgreiðslu Morgunblaðsins fyrir 20. þ. m.