Morgunblaðið - 03.02.1953, Qupperneq 7

IÞriðjudagur 3. febrúar 1953
WORGVTiBLAÐSÐ
^nr ai

nrmntmifiiiiiih (iiiifiiiimiiutiMMiniiiiimiiMmiimiUiiiiiiiimmiMmiiiiiiitiiiiffNHniiiiiimiiiiiiimdiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiniiiniimiiiiiiiininrtimiiiiimrrmimtimndHHUiiuiiluifiiiimmvtmnnnmKtmmmmmmunmiininvnilflvil
B.MMmimi«<’.IIMIIMMIIIIMím»ll(n»((M»»Mmmil*M(fl«MIIIIIIIIIIIIII
Skátareglan
að góðum
á
ven Díooin oci

luiMiiMMiiiiMuiMmrMiiiMiiiiiiiMiMrmfmirmiiMiMiimiiiiiiiiriimiiimiiiiiai

„AÐ gera skyldu sína við guð og
ættjöióina” — þannig hljóðar
fyrsti liðurinn í skátaheitinu. Það
er stórt og háleitt loforð og felur
í rauninni í sér algera mannlega
fullkomnun, því að eru ekki allar
skyldur okkar fyrst og fremst
gagnvart guði?
Það þarf þess vegna ekki lítið
til að vera „góður skáti" og fróð-
iegt væri að skyggnast ofurlítið
inn á starfssvið þessa merka fé-
lagsskapar.
SKÁTAHHEYFINGIN
Á ÍSLANDI 40 ÁRA S.L. ÁR
Við skulum í því skyni snúa
okkur til einnar heiðurskonu inn-
’ an skátahreyfingarinnar, sem
veit allt til hlítar um þessi mál.
Hún heitir Hrefna Tynes og hef-
ur urn langt slceið unnið að mál-
efnum skáta, íyrst sem skátafor-
íngi norður á Siglufirði um 10
ára bil, síðan úti í Noregi á styrj-
aldarárunum og frá árinu 1946
hefur hún verið foringi Kven-
skátafélags Reykjavíkur.
— Skátahreyfingin á fslandi
átti 40 ára aímæli s.l. ár, segir
frú Hrefna, —• þ.e. fyrsta skáta-
félagið var stofnað árið 1912,
fimrn árum eftir að hreyfingin
hófst í heiminum, en það var árið
1907, í Englandi eins og kunnugt
er. I þessu fyrsta islenzka skáta-
félagi voru þó aðeins drengir.
Fyrsta kvenskátafélagið, Kven-
skátafélag Reykjavíkur, var stofn
að 10 árum síðar, og var Jakobina
Magnúsdóttir, hjúkrunarkona,
hinn fvrsti foringi þess. Hefur
hún verið starfandi skáti alla tíð
síoan og er nú foringi „senior“-
deildar kvenskáta í Reykjavík.
GERA BÖKNIN AD GÓÐUM
OG NÝTUM BORGURUM
Úti á landi eru starfandi skáta-
félög í öllum kaupstöðum og íiest
um þorpum og nemur tala ís-
lenzkra skáta í dag, stúlkna og
og
Ræif við frú Kre
boigurum
Tynes,
Hjítríi og hindiirvitni
Hjéfrú í sambanái við maiargerð
og anneð getur off verið skaðieg.
Frú lírefna Tynes.
álía, frá 8—11 ára, skáta frá 11
ára aldri, svanna, um 20—30 ára
og senior-skáta, sem sumir hverj-
ir eru stofnendur félagsins og
vinna stöðugt mikið og óeigin-
gjarnt starí' í þágu þess, sein fjár-
liagslegur bakhjallur og' hjálpar-
hellur á ýmsan hátt.
Á Ijósálfastiginu er aðaláherzl-
an lögð á, að „skáti er hjálpsam-
ur“, ætíð reiðubúinn til að rétta
hjálparhönd, þar sem þes.s gerist
þörf og eftir því, sem í hans
valdi stendur. Þegar ljósáffurinn
verður að skáta keppir hann fyrst
og fremst að því að vera „ailtaf
viðbúinn“, þ.e.a.s. að vera sem
víðast heima, þannig að hann
kunni að bregðast rétt og skyn-
samlega við hinum ýmsu vanda-
málum í daglegu lífi og viti hvað
Sokkaþvottur að Úlfljótsvatni.
drengja, um þremur þúsundum.
— Hvað getið þér sagt mér um
starfsemi K.S.F.R.?
— Það var upphaflega stofnað
innan vébanda K.F.U.K. hér í
Reykjavík, á kristilegum grund-!
velli. Hefur félagið jafnan gert
sér far um að starfa í þeim anda
og fyrst og fremst lagt áherzlu á
þá hlið starfsins, sem varðar upp- ^
eldi barna og ur.glinga.
Skáta hugsjónin vill beita á-
hrifum sínum til að gera börnin
að góðum og nýtum borgurum,
temja þeim allar góðar dyggðir
og hvetja þau til drengilegrar
breytni hvar og hvernig sem
á sténdur.
SKÁTl ER HJÁLPSAMUR
Kvenskátafélag Reykjavíkur
skiþtist eftir a'dri, i sveitir Ijós-
á að gera undir vissum kringum-
stæðum.
IIJALP I VIDLOGUM
Mikil áherzla er lögð á
hjá'lp í viðlögum og er ætlazt til,
að skátar scu allvel að sér á því
sviði.
Sá ég eitt sinn sem oftar dæmi
þess, hve slík kunnátta er nauð-
synleg og sjálfsögð hverri mann-
eskju: stúlka varð fyrir slysi,
hlaut djúpan skurð á læri, sem
blæddi mikið. Enginn iæknir var
við hendina og allir sem við-
staddir vöru stóðu uppi ráða-
lausir hvað gera skyldi til að
stöðva blóðrásina, þangað til syst
ir stúlkunnar, 13 ára skútastúlka,
kom til og tróð sárið eins og við
þurfti.
SKATASKOLtNN
Á ÚLFÍ JÖTSVATNI
— Hvar og hvernig fer fram
þéssi uppí æðsla skátanna?
— Skáfafélögin stofnuðu árið
1942 til sérstaks skátaskóla á Ulf-
Ijótsvatni. Hann er í rauninni
tveir áðskildir skóiar, annar fyrir
drcngi og liinn fyrir stúlkur. Á
hvérju sumri fara þar fram 8—10
vikna námskeið. Stúlkurnar læra
þar almenn skátafræði og heim-
ilisstörf þannig, að þær eiga að
vera, að námskeiðinu loknu, fær-
ar um að sjá um heimili í forföll-
um móður sinnar. Mjög mikil að-
sðkn er að námskeiðum þessum,
svo að miklu færri en vilja kom-
ast þar að á hverju ári. Að jafn-
aði eru um 40 stúlkur á nám-
skeiðinu í Senn, á mismunandi
aldri, svo að erfitt er að sam-
ræma kennsluna scm skýldi við
allra hæfi.
ÓFULLNÆGJANDI
HÚSNÆDI
Að vetrinum fer öll fræðslu-
og félagsstarfsemi fram i Skátcf-
heimilinu við Snorrabraut, sem
skátafélögin sameiginlega fengu
frá bænum eftir stvrjöldina til
að hafa þar bækistöð sína. Hús-
næði þetta er annars langt frá því
að vera fullnægjandi, og keppum
við að því að fá fundarherbergi
í hinum ýmsu hverfum bæjarins,
þ.e. aíltóf Iangt er fyrir mikinn
fjölda barnanna að sækja fundi
í Skátaheimilinu.
Skátafræðslan hvílir aðallega
á herðum flokksforingjanna, sem
valdir eru með sérstöku tilliti til
kunnáttu þeirra og forystuhæfni
og bera þeir áð nokkru leyti upp
eldislega ábyrgð á flokki þeim,
sem þeim er trúað fyrir.
VAXANDI ÁIIUGI
— Og eru ekki stúlkurnar yð-
ar brennandi af áhuga í skáta-
starfinu?
— Ahuginn hefur farið vax-
andi nú upp á síðkastið. Hins
vegar var eins og' að dofnaði ein-
kennilega yfir því um 'nokkurra
ára skeið, um og eftir landsmótið
1948. Mér fannst ég verða vör við
breyttan anda á meðal barnanna
og svo er reyndar enn. Þau kvarta
yfir, að þegar gagnfræðanámið
byrji hafi þau engan tima af-
gangs til að sinna félagslífi og
starfi skátanna. Ég held, að hér
sé einnig um að ræða misskilning
'p.f hálfu foreldra. Skátastarfsem-
in á fvrst og fremst að vera börn-
unum holl tómstundastarfsemi og
fu'Mt tillit er tekið til þess, að
þan þurfi að helga skólanáminu
hægilegan tíma.
HOLLUR OG GÓÐUR
FÉLAGSSKAPUR
12—13 ára gamlar telpur þurfa
frcmur en á nokkrum öðrum
aldri á hollum og góðum félags-
skap að halda og það er einmitt
þesskonar félagsskapur, sem
skátastarfið leitast við að sjá
þeim fvrir.
— Hefur K.S.F.R. einhverjar
merkar fyrirætlanir á prjónun-
um?
— Við þurfum fyrst og fremst
að keppa að bættu ástandi í hús-
næðismálum okkar sem starfsem
Framh. á bls. 12
FÓLK er almennt auðtrúa á alls-
konar hjátrú og hindurvitni, sem
slegið er frám, og hefur alltaf
verið. Þessa gætir þó ekki eins
mikið og fvrr á öldum, en lcyf-
arnar eru ennþá víða við lýði,
ekki hvað sizt í allskonar húsráð-
■ um. Nú dettur engum í hug að
trúa því að bezta ráðið við lungna
bólgu sé að þurrka margfætlu,
sem hefur drukknað í hunangi,
steyta hana, blanda duftið í geit-
armjólk og drekka það, með vax-
andi tungli. En ef húsmóður 20.
aidarinnar er sagt, að eggin
springi aldrei, ef hún setur
brennda eldspýtu í vatnið, sem
þau eru soðin í, þá reynir hún
1 þao strax við næsta tækiíæri.
1 ÞAÐ ER EKICI RÉTT . . .
I Það er t. d. ekki rétt að salt-
lögur sé mátulegua sterkur, ef
,egg flýtur á honum. Vatnið er
rúmlega 70% af innihaldi eggs-
ins og það gufar upp, í gegn um
skurnina, eftir því sem eggið
eldist. Nýtt egg flýtur því á legi,
sem eldra egg sekkur í.
Það er heldur ekki rétt að
ramma bragðið, sem kemur af
kaffi þegar það sýður, hverfi, ef
köldu vatni er renn í gegn um
stútinn á könnunni. (Það fylgir
reglunni, að vatnið verður að
fara í gegn um stútinn).
Rángt er það líka, að menn fái
vörtur á hendurnar ef þeir þvo
sér upp úr vatni, sem egg hafa
verið soðin í.
Sömuleiðis er það rangt að
„mayonnaise" aðskilji sig ef ekkí
er alltaf hrært í sömu átt.
Það er líka rangt að ekki sé
hægt að stífþeyta eggjahvítur, et
nokkur ögn af eggjarauðu er
saman við.
HJÁTRÚIN GETUR
VERID SKAÐLEG
Gömul hjátrú er það líka a?
kjöt verði ekki þurrt, ef það er
„spekkað". Safinn rennur ein-
mitt úr kjötinu í gegn um göt-
in, sem stungin eru í það og kjöt-
ið verður þurrara fyrir bragðiff.
Ef hætta er á því að kjötið sá
of þurrt, er betra að binda ,spekk.
ið‘ utan um það.
Hjátrúin við matargerðina get-
ur líka stundum verið beinlínis
skaðleg: Húsmóðir kaupir t. d.
steik til sunnudagsins, og vegna
þess að hún hefur látið sannfær-
ast af hindurvitnum, steikir húrs.
hana lítið eitt á laugardagskvöld-
ið, vegna þess að þá á hún að*
geymast betur. En hvað segir
frægur danskur gerlafræðingur„
Svend O. Koch, að nafni: „Þæi
fáu bakteríur, sem eru í yzta kjöfr
laginu, drepast, en þær sem eru.
inni í stykkinu, dafna við hitann,
sem fram kemur við steikinguna
og geta framleitt eitur, og það
eyðileggst ekki við steikinguna
na;sta dag. Árangur: Magaverkir
og eitrun, eða eitthvað þaðan aP
verra“.
UTAN ELDIIÚSSINS
En hjátrúin á ekki aðeina
Framh. á ols. 12
Tvær íilenikar konur fá verð-
jóSabord
Tclf konur írá sex lcrduni fáky þáft í ksppninnr
TVÆR íslenzkar konur, Soffía Stefánsdóttir og Bergljót Rafnar^
en þaer eru giftar Páli Gíslasjmi og Bjarna Rafnar, sem báðir es-ur
læknakandídatar á sjúkrahúsum í Danmörku um þessar mundirr
gátu landi sínu frægðar í desember s. 1. — Tóku þær þátt í sam-
keppni ásamt 10 öðrum konum frá 6 löndum, Danmörku, Noregi,
Svíþjóð, Englandi, Bandaríkjunum og íslandi, um það, hver gætjt
útbúið fallegasta jólaborðið. íslenzka borðið fékk II. verðlaun.
I TONDER I DANMORKU
í desember voru Páll og Bjarni
á sjúkrahúsinu í Tönder í Dan-
mörku, og konurnar að sjálf-
sögðu með þeim. Dag nokkurn
kom frú ein að máli við þær, og
fór þess á leit við ungu íslenzku
konurnar að þær útbyggju fyrir
hana íslenzkt jólaborð — cg
Soffía og Bergljót tóku það að
sér. Til að byrja með vissu þær
ekki um, að þetta var samkeppni,
en kvenfólkið í Tönder gekkst
fyrir góðgerðarbazar og átti sam-
keppnin að fara fram þar.
hætta við, en þá var búið
tilkynna þátttöku þeirra í dág-
blöðum bæjarins og of seini vas*
að snúa við.
LAUFABRAUÐIÐ ÁTTI gg
SINN ÞÁTT í
SIGKINUM
Tíndu þær nú til allt borð-
skraut, sem þær áttu, og bökuðu
jafnframt laufabrauð, sUðu hangi.
kjöt og létu búa til handa sér
skyr. ,
Borðið var skreytt með íslenzk
Er þær komust að því, að þetta , um fánaborðijm, speglum, jóíja-
var samkeppni, ætluðu þær að
CísSfji
da<
Mey var manni gefin
áður en hún var átta nátta,
átti barnið ársgömul
og dó áður en hún fæddist.
Ráðning á bls. 12
greinum og öðru því skrauti, sem.
þær áttu. Síðan létu þær mat-
inn á borðið, og fóru síðan heim.
til sin.
Um kvöldið, kl. 10, er bazar-
inn var úti, áttu þær að koma
til þess að sækja borðbúnaðinn,
óg það sem á borðum hafði ver-
ið. Þá var búið að kjósa og telja
atkvæðin og viti menn — ís-
lónzka borðið hafði þá fengið II.
verðlaun, sem var skínandi falleg
ur hördúkur. — Hrós sé þeim
og' heiður fyrir frammistöðuna.