Morgunblaðið - 10.02.1953, Qupperneq 9

Þriðjudagur 10. febrúar 1953
MORGLNBLAÐIÐ
9
® (P o
Rússneska sencllráðið var öriátt á légjafir og
mútiir til Hosenbergs og annarra njósnara
JULIUS ROSENBERG fmddist í
Nctc York 1918 og w ttlírni upp
í strangri Gyðingmteú, Ha-n n var
þcffar í æsku sian£ séctcgn bók-
hneigöur og vouuoust jf&rvtdmrnir
til þess, að hann pcgwf. hraut, trú-
arinnar, gerðist Gpðiitffa$trw.istu,r og
skeleggur stríðsmaðmr Jehóvas.
En einn góðan veðuardbttf tiróu þær
vonir allar að enpu, þvi að smíð-
inn braut allar bvýr að baki sér,
yfirgaf f oreldraua og gmkk í vél-
fræðiskóla. Var haaít þti tiðeins
10 ára að aldrL Sk»mmtee. síðnr
pcrðiát hnnn fétdgi í btvndaríska-
ko nvmúnista flokknum. — Nukkrn m
ém.ni síðar hitti ktmti- uÁvervndi
' kotut stna, Ethel Greesglaus fíos-
ehheru. Hún er þrem/ur tírnnt- eldri
eiL htmn og vdxin. upp úr samti
' jnrðoegi. Him fór i bttmn- og
gngnfræðtiskóla ttg hiuk prófi )mð-
an 1(1 tíra gömttL fíóf hón þti oð
vinna f yrir sér með kunuðritn.n tm k
þess, sem. hún lagði stumd é siing-
og dansnúm. En þótt margt mselti
•með því, uð hún geeti komxzt ó.fram,
í heiminum, virtist Sástiö ekki
ieika við hmm; af þeim sökum
varð hégómagimd ke-mxnr eklci
svalað og leið þvi ekk£ ó. löngu,
úður en hún gekk í ktnmmánista-
flokk Banáaríkjtuina. Vax þaá drið
J93Í.
ÁTXU HÆGT UM VK
Kynning þeirra Eíbel og
Juliusar í kommúnÍFfiaflQfeknum
leiddi til giftingar þeírra 1939.
Þremur árum síðar gerffio&t þau
fkósveinar Stalins og feyrjuðu að
reka njósnir í þágu Sovétríkj-
anna. Áttu þau séríega fetægt um
vik, þar sem bróðir Ethel,
Bavid Greenglass, vsor sendur í
jjúní 1944 til kjarnorkustöðvar-
innar í Los Alamose þar sem
honum var fengið aKihj'rgðar-
mikið starf á hendur.
í nóvember 1944 bwSu Rosen -
berghjónin Ruth, konu Davids,
heim til sín, og fórtt þcss á leit
við hana, að hún bæði mann sinn
að afla upplýsinga um Srjarn-
orkustöðina, því að þara liygðust
senaa þær til RússXands. Ruth
Greenglass lofaði að konaa þess-
iim tilmælum á framfæri við
jmann sinn og efnöí frán það
skömmu síðar, þegar hún hitti
Bavid að máli í Nýjn Mexikó.
Ðavid játti tilmæíunum, enda
var honum lofað geysiháum fjár-
upphæðum fyrir þær vrpplysing-
ar, sem hann léti aff heiKÍt.
HÓF ÞEGAR N’JÓSNIR.NAR
Ekki leið á löngu, áSur en
Siann gaeti afhent Rosenberg
íyrstu upplýsingar sínar. Var
það í janúar næsta ár, er hann
ffékk leyfi til að fara beim til sín
stutta stund. Hitti hann þá
Rosenberg að máli «g afhenti
tionum nákvæmar skýrstur og
wppdrætti af nýrri sprengilir.su
sem notuð var v;ð firamleiðslu
Jkjarnasprengna og þvi mjög
snikilvæg. Á þessum fúndi þeirra
xnáganna var það emrsíg ákveð-
ið að Rosenberg fengi næstu upp-
. lýsingar i Nýju Mexík.ó. Þangað
æatluðu þau að fíytja Euth og
David og skyídi sendimaður
Rosenbergs sækja þacngað allar
g>ær upplýsingar, sem David
-gæti látið honum í té. — Hinn
íyrsta sunnudag í júní kom svo
Jþessi sendimaður heím til Green-
glasshjónanna. Kvaðst hann vera
jsendur frá Júlíusi og setti að
æækja nýja uppdrætti að kjarna-|
linsunni. Fékk harm þá i hendur
tog hvarf síðan á bravtt.
Æ PPDRÁTTUR AF
K.ÍAR N A SPRENG JO
Fjórum mánuðum siðar kom
David aftur til New York og lét
Rosenberg nú í té allnákvæman
oppörátt af kjamaspxertgju. Var
Rosenberg mjög ánsegður með
Kommiinistar reyna að fftra forherta
föðurlandssvihara að dýrlinffiim
þóknun. e,n féð fékk hann viían-
lega allt frá rússneska sendiráð-
inu. Síðan sagði hann honum að
haldá aftúr til Los Alamos cip
reyna að næla sér í frekari upp-
lýsingar, en David var nú hætt-
ur að vinna í kjamorkúverinu
og neitaði þvi með öllu ,að fara.
Snemma á árinu 1946 settu þ ir
svo á gtofn vélavérkstæði, Julius,
og David. en allt gekk á aftur-
fótunum. Kom þar aö lokum, að
ósamkömulag varð milli þeirra
máganna, svo að David sagði
skilið við Julius.
ALLX KLMST UFP
Vorið 1949 játaði hinn þýzk-
ættaði brezki eðlisfræðingur,
Klaus Fuchs, sem unnið hafði í
Los Alamos, að hann hefði rekið
njósnir fvrir Rússa um alilangt
skeið. Var það fyrsta sporið í þá
átt að koma upp um hinn vlð-
tæka kjarnorkunjósnahring Rússa
í Bandaríkjunum. Við réttarhöld-
in yfir Fuchs komst eínnig upp
um njósnarann Harry Gold, en
hann var sá hinn sami, sem sótt
hafði upplýsingarnar fyrir Rosen
berg til Greenglasshjónanna í
Los Alamos. Játti Gold því, að
hann hefði rekið njósnir fjTrir
Rússa og hefði verið í nánu sam-
bandi við rússneska sendiráðið í
Bandaríkjunum. Einnig játaði
hann, að hann hefði unnið með
Fuchs auk þess, sem hann gaf
bandarísku leyniþjónustunni þá
vitneskju í té, að hann hefði
fengið mikilvæg kjarnorkuleynd
armál hjá David Greenglass. Var
Greenglass því handtekinn í júní
1950 og játaðí hanm á sig njósnir
í þágu Rússa. Tveimur mánuðum
síðar voru Rosenberghjónin kom-
in undir lás og slá. í janúarmán-
að Kandarikjastjórn rtandi
fyrir stórfeíidum Gyóingaof-
sókuum.
XEKA SJÁLFÍR SKEFJALAUS-
AR GYDINGAOF8ÓKN1R
Síðast nefnda atriðið brýtur
skemmtilega í bága við Stað-
reyndir, því að kvíðdómendur og
vitni í máli Rosenberghj ón ar.no.
i'oru' flest bandarískir Gyðihg-
ar. — En við skulum líta á aðra
ilið málsins. Kommúnisíum er
lifsnáuðsyn að villa heilbrigða
dómgreind manna, því þeir haida
nú sjá2fir uppi skefjalausum Gyð
J. Roscnberg, sem dæmdur hefur i-gaof-áknuir. í löndum súium,
verið ti! dauða í Bandaríkjunum eins og aiiur heimuriitn veit.
asamt ko.tu sinni, fyrir kjarn- En þar hafa þeir varla minnzt
orkunjósnir. — Hafa þau sótt um á mál Rosenbcrghjónanna hvað
náðun ti! Banclaríkjaforseta. þá-annað.
á þá leið, að þau hjónin væru
i bágu Rússa. Og viku síðar voru
þau dæmd ul dauða.
KOMMÚNISXAR ÞYRLA UPP
BLEKKING AMOL DVIDRI
Þannig er þá saga þessa máls
FRA JSADUM HLIDUM
Hér fara á eftir þær ástæður,
sem náounarmenn Rosenberg-
hjónanna hafa borið fram máli
sínu til stuðnings og svör hir.na,
sem álíta dauðadóm yfir þeim
hina einu réttu hegningu:
1) Um dóminn. — Ef Rosen-
í stórum dráttum, en það hefur, berghjónin verða sett í rafmagns
stólinn, segja þeir sem vilja náð-
un, verða þau fyrstu manneskj-
urnar, sem teknar hafa verið af
lífi í Bandaríkjunum á friðar-
tímum fyrir njósnir. Hinir k.iarn-
orkunjósnararnir íengu engir
yfir 30 ára íangelsi.
Þeir, sem eru á móti náðun,
segja hins vegar: Rosenberg-
hjónin léíii Rússum í té leynd
armál um vopn, sem getur
haft gereyðingu í för með sér
og gefið óvinum líanclaríki-
anna upp leyndarmái, sem
stuðlað getur að bvi, að þei/
geti ógnað bandarísku þjóð-
imti og ölíum heiminum. AuIS-
þess voru hau einu kjarnorku-
njésnararnir, sem neituða &&
játa sekt s’na.
2) Um aðstæðurnar. — Rosen-
berghjónin ráku njósnir sínar,
þegar Bandaríkjamenn voru 4
bandalagi við Rússa, segja þeir,
's?m vilja náðun. Upplýsingar
bær, sem þau létu Rússum í tó,
fékk Sovétstjórnin einnig aniiafsi
stabar fra.
Þeir, sem eru á móti náðun,
sfgja hlns vegar. að hau haí|
einnig reynt að reka njósnir i
þág'a Kússa eftir að styrjöidn
fnni !auk og myndu halda þv|
áfram enn. í dag, ef hau gætu,
Ennfreofar voru bær upplýs-
fegax, sem þau i'engu Rússum
í hentíur geysfmikilvægar og
stEðiuðu að hví, að Rússaa?
gaetu framíeitt k jaruorkíí-
sprengju. lienda beir ciunig
á, aö kjarnorkunjósnirnar séit
miun svivirðilegri en elía, þaip
sem Rússar voru um betl,,-*
Jeyti bandaKiienn. Bandaríkj-
aitna.
3) Um afleiðingar þess, acj
dauðadómÍRum verði futlnægt.
Þeir, sem vilja náðun — og erit
ekki kommúnistar — segja, aJ
kommúnistar geri Rosenberg-
hjónin &ð dýrlingum, ef þait
verði sett í raímagnsstólinn.
Eu þeir, sem eru á mótí náð-
urn, segja hins vegar, að öll
miskunn <náðun> hafi það
emtimgis í för með sér, a<i>'
áróður og lygar kommúnista
geti í íranitíðinni komið i veg
fyrir að réttlætið nái fravn að
gamga. Þannig geti blekking-
ar kommúnista orðið me«J
timanum bið eina og sanna
réiílæti. Auk hess benda þeir
á, að náðun geti skapað slæmt
fordæmi, bví að hún mundi
frckar stuðia að áframhald-
amdi njósnum kommúnista }
Eandaríkjunum en koma t
veg fyrir þær.
(Eftir New York Times).
fframmistöðu Davids og greiddi
íhonum geysiháa dollaraupphæð í
Fuchs, kjarnorkunjósnari Rússa
uði 1951 voru þau ákærð "vrir
að hafa látið Rússum í té kjarn-
orku! ?yndarmól Bandaríkjanna.
DÆMD TIL DAUDA
Hinn 6. marz 1951 fóru fram
réttarhöldin yfir þeim. Green-
glass og Gold voru leiddir fram
sem vitni og sögðu sögu sina
mjög nákvæmlega, en Rosenberg
hjónir. neituðu öllum ásökunum
og hlutdeild i kjarnorkunjósnum
Rússa. Kváðust þau þar hvergi
hafa kornið nærri og væru því
algerlega saklaus. Neituðu þau
að svara öllum spurningum um
samband sitt við kommúnista-
flokk Bandaríkjanna og kváðu
það einkamál sitt. — Hinn 28.
marz var niðurstaða kviðdóms-
ins heyrin kunn og hljóðaði hún
bæði sek um kjarnorkunjósrtir
H. Gold, kjarnorkunjósnari Rússa
rruöT verið blásið ucp af komm-
únistum um.hsim allan og hafa
peir reynt á allan hátt að noía
það í áróðri sínum. Mun ástæð-
an til þess, að þeir reyna að gera
sér einhvern mat úr máli þessara
njósnarai, einkum sú, að þeir
voru dæmdír til dauða, en Goldj
ékk 30 ára fangelsi, David
Greenglass 15 ára fangelsi, Fuchs
14 ára fangesli og Ruth Grenn-
glass var algerlega sýknuð.
Kommúnistar halda því fram,
að Rosenberghjónin séu saklaus
rg krefjast þess, að þau verði
leyst úr haldi, Segja þeir einnig
að Bandaríkjastjórn ofsæki þau
'egna þess, að þau séu Gyðing-
ir og Greenglass og Gold hafi
gefið rangar upplýsingar um
njósnast'"-* þeirra til að bjarga
sjálfum sér!
Hins vegar hefur e'ckert kom-
ið fram, sem betiði á nokkurn
hátt til hess, að fullyrðingar
kommúnista séu annað cn
venjulegur kommúnistaáróð-
ur, settar fram í því skyni eirtu
að villa mönnum sýn og draga
athygR þeirra frá þeim hörm-
ungaratburðum, sem nú eru að
gerast í kommúnistalöncSun-
um í Austur-Evrópu. Einnig
hafa kommúnistar notað þetta
mát til bess að koma af stað
móímæiafuníliim kommúnisía
o<r ,.nvts'»mra sakleysingja“ í
ymsum íöndum og reyna að
anua rJmenningsálitmu gegn
bandarísku stjórainni, Að lok-
um er öllu áróðursryki þeirra
viðvíkjandi þessu máli eiimig
þyrlað upp í þeira tilgangi að
koma hví inn í vitand manna,
iæffar brunavarnír í sveifum
Bréf IðRdbúnðéamefíiddr K,d. Aþingis.
LANDBÚNASARNEFND Nd.
Alþingis sendi forstjóra Bruna-
bótafélags íslands skömmu fvrir
jól erindi það er hér birtist. Var
því vel tekið af forstjóra félags-
ins. Þykir rétt að gefa almenningi
kost á að fylgjast með þessu
nauðsynjamáli frá upphafi.
Bréfið fer hér á eftir:
Landbúnaðarnefnd Nd. Al-
þingis er kunnugt um að Bruna-
bótafélag íslands hefir unnið að
því um langt skeið að koma
brur.avörnum í kaupstöðum og
kauptúnum í betra lag en áður
var, með hagkvæmum lánura og
annarri fyrirgreiðslu í þessu
skyni.
Aftur á móti er nefndinni ekki
kunnugt um að Brunabótafélag
íslands hafi gert nokkuð sem telj-
andi sé til að stuðla að bruna-
vörnum í sveitum, þrátt fyrir
marga og mikla bruna á ári
hverju, sem kosta félagið og tjón-
þola stórfé. Verður að telja lík-
le'd, að nokkrum þessara elds-
voða hefði vei’ið aístýrt, ef hentug
slökkvitæki hefðu verið við hend
ina.
Landbúnaðarnefnd Nd. Al-
þingis lítur svo á aþ þetta megi
ekki lengur svo til gapga og að
Brunabótaíélag íslands verði áð
hefjást nú þegar ’nanda'um for-
göngu þessa máls.
Komið gat til áÚta, að land-
búnaðarnefnd flytti þingsályktun
um þetta eíni á Alþingi, en að
yfirveguðu ráði taldi nefndin ó-
brotnast að rita Brunabótafélagi
íslands beint um málið.
Samkvæmt því skorar nefndirt
á Brunabótafélag íslands
1. Að félagið láti fara fram
ítarlega athugun á, hvernig
brunavörnum í sveituin verði
best fýrir komið með viðráðan-
legum kostnaði, og hvaða tæki
henti best í þessu skyni.
2. Að félagið hlutist til um a<S
þau slökkvitaeki, er félagið mæl-
ir með, verði á boðstólum i hverju
héraði, ásamt öðru, er með þarf
og þar til heyrir.
3. Að félagið gefi út glöggan
leiðarvisi um notkun slökkvi-
tækjanna og annað, er sárstak-
lega ber að hafa í huga, er elds-
voða ber að höndum.
4. Að félagið veiti afslátt á ið-
gjöldum þeim heimilum, er hafa
slökkvitæki og annan útbúnað, er
Brunabótafélag íslands mælir
með.
VirðingarJyllst,
Fyrir hönd landbúnaðarnefndar
Nd. Alþingis.
Ásgeir Bjarnason,
Jon Sígurðsson.
Ræða íðnaðarmál.
París, 7. febr. — Josef Iloffmanr),"
utanríkisraoherra. Saars, er vænt
anlegur til Parísar 1:1 viðræðna,
við frönsku stjórnina um iðnað-;i
armál Saarshéraðs. Munu viðs
ræðurnar hefjast n.k. mánudag.
9