Morgunblaðið - 14.02.1953, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 14. febr. 1953
/ 5
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045. t
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600. '
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, tnnanianda
í lausasölu 1 krónu eintakið
enn n
Tíminn kyngir
fullyrðingum sínum
TÍMINN hefur undanfarið hald-
ib þVí fram, að ýmis umbótamál,
sem Framsóknarmenn hefðu mik
inn áhuga fyrir, hafi reynzt ó-
mögulegt að framkvæma í sam-
-vinnu við Sjálfstæðisflokkinn í
núverandi ríkisstjórn. •
, Mbl. beindi þá þeirri fyrir-
spurn til Tímans, hvaða umbóta-
mál það væru, sem þannig hefðu
strandað. Var þess óskað, að
Tíminn teldi þau undandráttar-
láust upp. Ella yrði litið, á um-
n:æli hans, sem marklaust fleip-
ui. —•
*
Tíminn hefur nú orðið að
kyngja fullyrðingum sínum
um þessi efni. í gær reynir
hann að vísu að svara fyrir-
spum Mbl. En hann gefst al-
gerlega upp við að nefna eitt
einasta raunhæft umbótamál,
sem strandað hafi á andstöðu
Sjálfstæðismanna innan nú-
verandi rikisstjómar.
« í stað þess fer blaðið að fimb-
úlfamba um skiptingu innflutn-
ingsins milli einkaverzlunar og
samvinnufélaga. Segir Tíminn,
að réttlát skipting innflutnings-
ins hafi alltaf strandað á Sjálf-
stæðismönnum.
* Athugum nú kjarna þessa
máls. Hann er sá, að Frarnsókn-
’ armenn hafa alltaf barizt fyrir
því, að útrýma allri samkeppni
úr verzluninni. í samræmi við þá
stefnu sína hafa þeir helzt viij-
að útrýma allri einkaverzlun.
' Þeir hafa því unnið markvisst að
því, að nota höft og hömlur, til
* þess að gera hlut félagsverzlun-
arinnar í innflutningnum sem
stærstan. Þeir hafa jafnvel geng-
ið svo langt, að fandskapast við
starfsemi fleiri en einnar félags-
verzlunar á sama stað. Má í því
sambandi nefna hinar hrokafullu
ádeilur kaupfélagsstjórans í Vík
í Mýrdal á hið nýstofnaða verzl-
- unarfélag Vestur-Skaftfellinga. í
þeim skrifum sínum hélt Fram-
sóknarforkólfurinn því ákveðið
. ffam, að það væri ekki einungis
óþarfi, heldur og beinlínis skað-
lc-gt, að tvær verzlanir væru á
sama stað!!!
Afstaða Sjálfstæðismanna i
‘ verzfunarmálunum hefur vcr-
ið gjörólík. Þeir hafa talið fé-
* lagsverzlun og einkaverzlun
eiga jafnan rétt á sér. Skipt-
ing innflutningsins milli
* þeirra ætti fyrst og fremst að
byggjast á frjálsri samkeppni.
Fólkið ætti sjálft að ráðs. við
hverja það verzlaði.
> En þetta er það, sem Tíminn
- kallar andstöðu við „umbóta-
stefnu“ Framsóknarmanna í
verzlurrannálununi. Skefjaiaus
hlutdrægni, misbeiting opinbers
valds og hrein einokunarstefna er
þannig æðsta mark og mið Fram-
sóknarflokksins í verzlunarmál-
unum.
Þá minnist Tíminn á það í gær,
að Sjálfstæðismenn hafi hneppt
útflutningsverzlunina í einok-
unarfjötra.
Við hvaað rök skyldi þetta nú
styðjast? Hverjir eru það, sem
útflutningsverzlunina annast
fyrst og fremst?
Það eru samtök framleiðenda
- sjálfra. Það eru útvegsmenn um
land allt, sem stofnað hafa og
viðhaldið Sölusambandi ísl. fisk-
. framleiðenda, sem annast útflutn
ing og sölu saltfisksins. Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna er frjáls
samtök hraðfrystihúsaeigenda.
Framleiðendur sjávarafurða
hafa myndað með sér ekki
ósvipuð samtök og . bændur,
til sölu á afurðum sinum.
Staðhæfingar Tímans um einok>
un útflutningsverzlunarinnar eru
því staðlaus þvættingur.
Hvað stendur þá eftir af full-
yrðingum Tímans um „umbóta-
málin“, sem strandað hafi á and-
stöðu Sjálfstæðismanna i núver-
andi ríkisstjórn? Ekkert, bók-
staflega ekkert. Blaðið hefur orð-
ið að kyngja fullyrðingum sín-
um gjörsamlega.
Hitt er svo hlægilegt, þegar
Tíminn kemur nú og segir ís-
lendingum, að upphaflega haíi
verið ráðizt í virkjun Sogsins
fyrir frumkvæði Framsóknar-
manna, en í andstöðu við
Sjálfstæðisflokkinn! Sannleik
urinn er sá, að árið 1931 rauf
ríkisstjórn Frámsóknarflokks-
ins Alþingi, m. a. vegna þess,
að samkomuíag hafði tekizt
milli Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins á Alþíngi, um
ríkisábyrgð fyrir lánum til
handa Sogsvirkjuninni. Fram-
sóknarmönnum fannst svo
mikið við liggja að hindra
þessa fyrstu virkjun Sogsins,
að þeir rufu Alþingi og efndu
til nýrra kosninga. Svo kem-
ur Tíminn nú, 22 árum scinna
og ætlast til þess að íslend-
! ingar hafi gleymt þessu!!
Hann ætlast líka til þess, að
Reýkvíkingar trúi því, að Fram-
sóknarmenn hafi haft forystu
um byggingu hitaveitunnar og
Sundhallarinnar. Én Reykvíking-
ar vita bctur en Tíminn. Þeir
vita það, að Sjálfstæðismenn
hafa haft forystu um þessar glæsi
legu framkvæmdir. Þeir muna
þ'að einnig, að Tíminn og Fram-
sóknarflokkurinn hafa barizt
harðskeyttri baráttu gegn flest-
um umbótamálum höfuðborgar-
innar.
Affayglisverð
sfaðreynd
FRÁ því hefur verið skýrt, að
sala áfengis hér í Reykjavík í
janúarmánuði þessa árs hafi orð-
ið töluvert meiri en í þessum
sama mánuði s. 1. ár. Þetta ger-
ist þrátt fyrir það, að frá síð-
ustu ' áramótum hafa allar vín-
veítingar á opinberum stöðum
verið bánnaðar, í janúar árið 1952
voru hinsvegar vínveitingaleyfi
veitt á 71 samkomu, sem haldin
var í bænum. Ennfremur hafði
svo Hótel Borg almennt vín-
veitingaleyfi.
Það er af þessu auðsætt, að
bann við opinberum vínveiting-
um á veitingahúsum, er ekki lík-
legt til þess að draga raunveru-
lega úr neyzlu áfengis. En það
hefur hinsvegar mikil áhrif á all-
an svip samkomuhalds í bænum.
Vínneyzla þar er bönnuð. En
gestirnir koma með áfengið með
sér eftir allskonar leiðum.
Þetta fyrirkomulag er svo frá-
leitt og setur slíkan skrælingja-
brag á - samkomuhúsalifið, að
enginn heilvita maður getur tal-
ið það til frambúðar.
‘Á héraðabönnin tekur varla
að minnast, svo vitlaus eru
þau, enda er nú svo komið að
jafnvel góðtemplarár snúast
gegn heim, a. m. k. hér í
Reykjavík!!
NÝLEGA las ég í Morgunhlað-
iinu grein, sem birtist þar 28. jan.
þ. á., eftir hr. Þorstein Þorsteins-
son, sem hann nefnir: Leiðrétting
um stúdentahúfur. Þorst. Þor-
steinsson lætur greininni fylgja
stúdentamynd frá árinu 1910, og
er hann að leiðrétta þá umsögn
Kolka læknis, að fyrsta íslenzka
stúdentahúfan hafi verið gerð
1913. Þegar ég las þessa grein,
kom mér til hugar, að birta mynd
af stúdentahúfu íslenzkri, sgm
jværi um 20 árum eldri en hinar
báðar, eða frá árinu 1891, Mynd
þessi var tekin 30. júní 1891 á
þrepunum, sem liggja upþ að að-
aldyrum Menntaskólans, gegnt
Lækjargötu.
Húfa þessi var með hvítum
kolli og umgerð, með dökkblárri
rönd neðst. Merkið framan á húf-
unni var silfurstjarna (Pólstjarn-
an) á rauðum og bláum grunni.
Var merkið tákn þess, að land
vort væri: „Á heimsenda . . . . í
yzta norðurhafsauga bláu“ ....
þar sem þjóð hafi um alda raðir
' fóstrast „við elds og ísa mein“.
1 Ég man ekki, hvenær húfa þessi
| varð til, en ég hygg að það hafi
; verið um 1888, því að ég minn-
ist þess, að þegar ég haustið
1885 kom til Reykjavíkur, sá ég
nokkra menn þar með svartar
húfur, sem mér var sagt að væru
stúdentahúfur af danskri gerð, og
! ennfremur sá ég einn, sem gekk
með norska stúdentahúfu, sem
I mér þótti mjög einkennileg. Sú
húfa var svört á Iit, með mjög
stórum kolli, og hékk frá kollin-
um taug, sem endaði- í svörtum
skúfi, sem dinglaðí þar.
| Við vorum 16, sem tókum stúd-
entspróf þetta vor (1891) og not-
uðum allir hvítu íslenzku stúd-
entahúfuna, en eins og myndin
ber með sér er einn félagahna
i með hatt. Þetta mun eflaust
morgum, sem sér myndina, þykja
j einkennilegt. Ástæðan var sú, að
I piltur þessi varð fyrir smá slysi,
þegar við vorum að semja vís-
! indálegu ritgerðina. Hann bað
um útgönguleyfi, og fékk það,
éri þó með því að skila ritgerð-
I inni, sem hann gerði. Hann skil-
aði auðú blaði, en var ekki búinn
að fá nýtt ritgerðarefni þegar við
hinir fengum stúdents-skírteinin
30. júní. En.af því að talið var
víst, að hann fengi nýtt verk-
efni að leysa og við töldum enn-
2. röð: Magnús Einarsson, Guð-
mundur Sveinbjörnsson, Vigfús
Þórðarson, Sigurður Pétursson.
3. röð (efst): Pétur Hjálmsson,
Jens Waage, Björn Blöndal.
Sveinn Guðmundsson, Magnús
Þorsteinsson.
Hér lýkur þá þessum uþþlýs-
ingum minum um íslenzku stúd-
entahúfuna, sem við notuðum
1391. Vænti ég þess, að enn séít
þeir einhverjir, sem vilji taka til
máls í þessu húfu-máli.
Jcs A. Gíslason.
Veivakandi skiiíar:
ÚB DAGLEGA LtFINU
Skemmtileg'
málverkasýning.
HAFIÐ þið séð málverkasýn-
ínguna hans Emils T'norodd-
sens í Listvinasalnum? Ef ekki,
þá ræð ég ykkur eindregið til að
líta þangað inn við tækifæri, og
ég er sannfærður um, að þið mun
uð hafa af því mikla ánægju.
fremur víst, að hann mundi ná |
prófi, þá báðum við hann að j
vera með okkur á myndinni. — |
Þetta er ástæðan fyrir því, að.
hann er með annað höfuðfat á J
myndinni en við hinir. Allt fór
einnig vel fyrir þessum góða fé-
laga okkar, eins og vænta mátti.
Af þessum 16 félögum, seni eru
á myndinni er ég, sem þetta rit-
ar, einn á lífi. Sá fyrsti sem dó'
var Valdemar Jacobsen. Hann.
dó á fyrsta námsárinu í Kaup-
mannahöfn. Sá síðasti, Guð-
mundur Sveinbjömsson, dó 8.
apríl 1950.
Ég læt hér með fylgja nöfn
þessara félaga, sem eru á mýnd-
inni, taldir frá vinstri.
1. röð (neðst): Valdemar Jac-
obsen, Björn Bjarnarson, Jes A.
Gíslason, Karl Nikulásssori, Júl-
íus Þórðarson, Friðrik Hall-
grímsson, Helgi Péfursson.
Bersf áfram í Bretlandi
SOUTHAMPTON 13. febr. —
Suður-afríkanska verkalýðsfor-
ingjanum Willi Sachs var fyrir
nokkru bönnuð öll afskipti af
Stjórnmálum í heimalandi sínu,
vegna þess að hann hafði barizt
harkalega gegn kynþáttaskipt-
ingu stjórnarinnar. Sachs þessi
kom í dag með skipi til Sout-
hampton, Suður-Englandi. —
Kvaðst hann kominn til Énglands
til þess að geta haldið áfrám
stjórnmálabaráttu gegn „einræð-
is“-stjórn Malans. — Reuter.
Maður einn, sem ég hitti um dag-
inn lét um mælt eitthvað á þá
leið, að hann væri orðinn svo
hvekktur á öllu þessu „abstrakt"
verki, sem hefði verið til sýnis
hér upp á síðkastið, að hann hætti
senn að voga sér inn á nýjar mál-
verkasýningar. Þessum manni og
öðrum, sem erfitt þykir að átta
sig á hinum nýju leiðum í mynd-
listinni, vildi ég benda á, að hann
á ekkert á „hættu“ þó að hann
leggi leið sína inn á ofangreinda
sýningu Emils Thoroddsens. Þar
eru myndir, sem allir „skilja", —
að svo miklu leyti, sem hægt er
að nota það orð í sinni almennu
merkingu um list yfirleitt, —
myndir, sem allir „þekkja“.
Fjölbreytileg —
þægileg áhrif.
EITT hið athyglisverðasta við
sýninguna er það, hve fjöl-
breytt hún er. Þarna eru 116
rr.yndir af öllu mögulegu: lands-
lagsmyndir, uppstillingar, úr lífi
fólksins í sveit og við sjó, skess-
ur og bergþursar úr þjóðsögum
og ævintýrum. Emil heitinn Thor-
oddsen var okkur, á meðan hann
liíði, fyrst og fremst kunnur "yr-
ir tónlistarstarfsemi sína. Hann
lagði málaralistina tiltölulega
snemma á hilluna. T. d. eru allar.
myndir hans í Listvinasalnum,
með örfáum undantekningum,
málaðar á meðan hann var enn
innan við tvítugt, allt frá þrettán
ára aldri. Emil hefir verið óvenju
]ega og skemmtilega fjölhæfur
maður og það er ánægjulegt að
fá hér tækifæri til að kynnast
þessari hlið listagáfu hans, sem
of mörgum hefir verið ókunnugt.
um fif þessa. Það er langt síðan
að ég hefi séð myndlistarsýningu,
sem hefir orkað þægilegar á mig.
Áhrifin, sem myndirnar höfðu á
mig voru eitthvað svipuð og þeg-
ar ég heyri þíða stúlkurödd
syngja lagið hans indæla við ljó(5
Jóns afa hans: „Litfríð og Ijós'-
hærð og létt undir brún“. Þessar
ljóðlínur eru í rauninni ágæt iýs-
ing á sýningunni sem heild.
m
Til þýzkunemenda.
EINS og lesendur Daglega lífs-
i ins mun reka minni til birtí
ég hér á dögunum bréf frá náms-
manni, sem spurðist fyrir um,
hvort í ráði mundi að gefa út
islenzk-þýzka orðabók í náinni
framtíð. Samkvæmt þeim upp-
lýsingum, sem ég gat aflað mér
í málinu, var þeirri fyrirspurr*
svarað neitandi. Síðan hefi ég
komizt að því, að þetta er ekki
með öllu rétt. Guðbrandur Jóns-
son prófessor, hóf fyrir allöngrt
samningu stórrar og vandaðrar
íslenzk-þýzkrar orðabókar og
var kominn aftur í M — eða um
það bil hálfnaður með verkið, ent
sökum annríkis hefir honum ekkí
unnizt tími til að fullkomna þáð-
Óvíst er enn um útgáfu þessarair
orðabókar, en þarna er þó alftt
dagana stórt spor í áttina.
'I
Á villigötum!
KÆRU lesendur!
Kom það ykkur ekkert skrífi-
lega fyrir sjónir, myndarkrílið,
sem birtist hér í dálknum okkar
í gær? Það átti nefnilega alla
ekki heima hjá brauðstílum og
kökuhlemmum!!! Hér að neðaí*
sjáið þið hinsvegar myndina, sera
réttinn átti.
Ég biðst velvirðingar á mistoS-
junum og vona, að hið góða ogr
þjóðlega málefni, sem var annars
vegar bíði engan halla þekra
vegna.
í stuttu máli sagt:
ÉR finnst að það séu algií*
sannindi, að „það er mart®-
legt að skjáílast“!!