Morgunblaðið - 14.02.1953, Blaðsíða 9

Laugardagur í4.. febr. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
LÍn tækni vi5
neuðsyn
'Nota ber vetuvíœn. tíL aS midir-
búa íbúðarbygginffonr sv.marsins
EFTIR AÐ bygglng ibúðarhúsa
baf'ði verið háð leyftina Fjárhags-
ráðs um nokkurra ára sfceið, var
l>að því iíkast flóðölösr, eir teystist
sir læðingi, þegar FJárfeagsráð á
árinu 1951 gaf frjálsa byggmgu
svokallaðra smáíbúða.
Settar voru takmarkanir um
stærð þeirra. Skyídi; flatarmál
5>eirra ekki vera yfír 80 ferm. og
xúmmál ekk'i. yfir 2S0 rumm., og
nokkur fleiri ákvaeði voru sett.. J
Síðar hefur yerið rýmkað um
lakmarkanir þ'essar.
Á því sérstáka svæði, sem
'R e yk j a v í k u i' bær hefstr úthlutað
rimdir s’ík hús, jnjmui vera um1
-400 hús í smíðum, eis aðeins fá j
reru tekin í notkun. Mtrn öilum 1
lóðum á svæði þessu nts feafa ver- j
io úthlutað, en samtals um 1400 !
samsóknir hafa borízt um lóðir j
xmdir smáíbúðarhús hér i Reykja !
vík. Sýnir það glöggt, hve gífur-
Teg þörf er fyrir byggirsgu ibúðar-
húsa.
Með því að lokíð iiefesr veríð
fúthlutun lóða í smáhásahverfinu
'í Sogamýri og þar er á góðri leið
,®ð rísa stórt íbúðarhverfi, má
telja, að þáttaskíl hafi orðið í
|>essum málum,
Bíða nú hinir naðsgís vænían-
iegu smáíbúðabyggjendiffi' með
•óþreyju eftir ákvörðun yfírvald-
■anna varðandi næsta þátt, njestu
kstórátök í íbúðarhúsabyggíegai--
xnálum Reykjavíknr.
Æskilegt væri, að drátfamnn
ýyrði ekki of langur, því aS nota
ber veturinn til að unðirhúa
íbúðarhúsabyggingar samarsins.
’Talið er, að ein aðalástæðan fyr-
ir þeim byggingarhraða, sem
Bandaríkjamenn hafa náð, sé sú,
að allur undirbúningur þar sé
xnjög góður.
Eigi skal hér gerð tilrann tíl að
geta neitt til um, fevaða fyrir-
ætianir séu hér i þesswm málum.
En eigi skal heldur dregið i efa,
:að skipulagsmenn bæjarins muni
•einnig taka aðrar leíðir til athug-
'nnar en þá, sem farin var með
sbyggingu smáhúsahverfisíns, því
Æð ekki verður hjá þvi komizt að j
-Selja það einhæft og einhliða að
xeist séu því nær eíngöngti ein-
'býlishús mestmegnís af ófegiærð-
-aim mönnum.
Vissulega ber að hrósa atorku
þeirri og elju, sem þessir smá-
ímsabyggj endur hafa sýnt. Blaða
menn og ljósmyndarar hafa lýst
l>ví, hvernig öll fjölskyMan hef-
uir unnið í tómstundum sánmn að
(byggingu íbúðarhúss, og maður
verður hrærður —, aðallega þó
íinnst mér vegna þess, hve örð-
■ugar framkvæmdirnar era af fjár
íhagslegum, en þó aðallega foygg-
’ xngartæknilegum ástæðuírrB.
A.-sama tíma og verið er að
,-strita hér með úreltíHss foygging- I
araðferðum, berast hinag fréttir
aitan úr heimi, um óteljandi nýj-
■«nar, sem sannreynt erv að séu til
Tbóta og geri byggingar ódýrari.
En það er eins og slikt eigi örð-
úgt uppdráttar hjá okkur. F.kki
ber þó svo að skilja, sð ehki ber-
íst hingað ýmsar taeknilegar nýj-
unar á sviði byggmgariðnað'arins,
tt. d. á sviði málningartækni, hit-
sunartækni, einangrvmartækni og
Ijósatækni, þar á meðal Flouro-
' 'cent-ljós, sem notuð ertr í tima
cog ótíma.
En aðal byggingaraðferðin or
<enn sú sama, að saníða margbrotið
. rsteypumót úr tré, sem eftir að
steypt hefur verið i það, er rifið
'til grunna — ögn fyrir ögn.
Reyndar má segja, að það sé að
nokkru leyti nýjung, að hós hafi
■verið hlaðin úr byggingarsíeini í
svo stórum stíl, sem orðið hefur
ví smáhúsahverfinu, m. aS hve
-srriklu leyti beri að telja það
tæknilegar franoíarir, laet ég
•résagt.
Hugleidiuginr um bfgginfunnál
Eftir Aðalslein itcchter arklterit
NOKKRAR NYJXTNGAR
í BYGGIN GARXÆKN1
Flekamót.
Fyrst skal getið þeirrar bvgg-
ingaraðferðar, sem líkust er okk-
ar. Það er að stejrpa húsið á
venjulegan hátt, en nota til þess
fullkomnari steypumót.
Eru þetta venjulega flekamót,
sem háð eru stærðarkerfi —
standarðiseruð. Eru hér í notkun
steypuflekar, aðallega af sænskri
gerð, en tilkoma þeirra hefur
eiginlega ekki mikla tæknilega
breytingu í för með sér, þar sem
srníða verður eftir sem áður
grind mótsins og sníða til flekana
eftir gerð hússins.
Til þess að flekamót komi að
verulegum notum, verða máttar-
viðir þess, sem annað, að vera
háð sama stærðarkerfi og flek-
arnir. Einnig verður að tala tillit
til sama stærðarkerfis í uppdrátt
um hússins. Allar samsetningar
þurfa að vera þannig að hægt sé
að setja upp mótið og taka frá,
án þess að skemmdir verði á því.
Eru þessi mót gerð úr timbri,
stáli, aluminium o. fl. Æskilegt
er að mótið sé það slétt, nð íá
megi það góðan steypuflöt að
hægt sé að komast hjá múrhúð-
un utan húss. í Bandaríkjunum
eru mikið notuð steypumót með
fleka úr svokölluðum Peywood-
plötum með plast-húð, sem snýr
að steypunni. Gerir plasthúðin
flekana mun sterkari og einnig
siéítari en ella mundi. Eru Joft
herbergja, sem steypt eru með
þessum mótum yfirleitt ekki múr
húðuð.
Reynt hefur verið íslenzkt fleka-
mót og gefizt vel. Er það með
stærðarhlutföllum, sem byggð
eru á 50 cm. Þurfa þá öll her-
bergi að hafa vegglengdir, sem
deilanlegar eru með 50 cm. En
grind mótsins er þannig gerð, að
langbönd á veggjum eru ávallt
tvq saman og þeim þannig fyrir
komið, að hægt er að draga sund-
ur eða saman og þannig Iengja
eða stytta veggi um svo eða svo
margar flekastærðir í(50 em).
BYGGINGAR STEYPTAR I
PÖRTL’M. SEM LYFT ER OG
KOMIÐ FYRIR MED
STÓRUM KRÖNUM
í þessum lið vil ég minnast á
tvær byggingaraðferðir, og eru
báðar mjög athyglisverðar fyrir
okkur.
Sú fyrri er að mínum dómi góð,
þar sem um er að ræða mörg hús,
sem eru eins eða svipuð. Bygging-
araðferðin er þannig, að hinir
ýmsu byggingarhlutar eru steypt
ir í láréttu móti á jörðinni. Vegna
þess að steypt er í láréttu móti er
mótaviður og mótasmiði mun
mihni,", þar' sem aðeins er mót
fyrir anr.an flot veggjarins og
hægt er að nota mótið aftur án
þess aS rifa það í sundur. Einnig
eru rniklir möguleikar fyrir því
að' gánga vel frá allurrt steypu-
flöíúrh: Er þsssum steyptu bygg-
^ingartriutúm- síðan lyft og þeim
komið fyrir í bvggingunni með
krana. Samsetning er gerð með
járnum og múr.
Geta kná þess, að um þessar
muttdir: er vérið að Ijúka við að
[ bvggja ráðhúsahveríi í Kaup-
mannahöfn .méð þessari bvgging-
araðferí qg hefur gefizt það vel,
að húsaleíga í þeim er ákveðin
21 kr. á fermetra, en húsaleiga
almérint í þessum húsum er 30
kr. á fermetra. >
Siðarri byggingaraðfefðin í þess
um fiokki er aðallega frábrugðin
þeirri, sem að framan er getið
í því, ao -mikfll hluti hússins er
framleidduf ■ í steinsteypuverk-
smiðju, sem standarð-byggingar-
hlutir. Eftjr að hafa verið fluttir
á byggingarstaðinn, er steypu-
hlutum þes’sum siðan lyft og kom
Aðaísteinii Richter.
hefur gefið framleiðslúnni nafn,
en mótinu er komio fyrir á.borði,
sem hristir steýpuna á sérstakan;
h'átt. Fær stej'pari mi a. af þéirri |
ástæðu mikirin styrkleik. Kost-
ur við Schokbeton er að vegg-
plötur og áðrir býggingarhlutir
eru gerðif'itój.ög þunnir, 5 cm, eru
veggir eru „léttir veggir“, vikuU
o. fl. Eldhúsinnréttingar og skáp--
ar séu háðir sama stærðarkerfi qg
byggingin i heild. .
'ÍPTÆK STANDARÐISERING
ÍBÚDARHÚSABYGGINGA
ER BUÁÐNAUBSYNLEG ,
Höfum við ekki ’ nóg af þe|%_
háttar? hlýtur einhver að spyrja.
3r það ekki standarðisering, þeg-
ar byggð eru aÚt áð hpndrað hús
eftir hverjum, uppdrætti, og era
wkki mörg íbúðarhúsahverfi okk-
ar b«rnig, að húsin eru leiðin-
’ega nauíSöÁk hvert öðru? Það er
ekki þessi XegUT>ý húsaustandarðis
eringar, sem ég ð víð, heldur
xtandarðiséríng margg konar
byggingarhluta og steypurrtótáj
xem gerir möguleika fyrir . serri.
mestri fjölbreytni, án þess að
1 ?kérða hinn .cjárhágslega áviná-
'ng. '
Að byggja fleiri en eitt hús cft-
ir góðum uppdrætti tel ég fylli-
lega réttlætanlegt, e.f það er
byggt á góðri skipulagningu. En
hinn fjárhagslegi ávinningur er
oft ótrúlega lítill með úreltri
byggingartækni, þar sem ineðal
annars öll steygumót eru rifirj
sundur og naglhreinsuð við
hverja steypu, við hvert hús. .
Byggingarstandarðisering e:r
stórt og þýðingármikið atriði :“yr-
ir íslenzka byggingartækni al-
mennt og kemur til að láta meira
og meira til sín taka, hvort sem
við viljum eða ekki. Áríðandi tel
ég því, að gerðar verði í tíma
rannsóknir á því, hvers konar
stærðarkerfi be:r að nota og sam-
ræma það síðan smátt .og smátt
ýmsum greinum byggjngariðnað-
arins.
Rausnarfeg gjöf til
írfei
Sche.kliefoii. VeriS er að koma fyrir veggpiöíu í byggingunni.
ið fyrir í byggingunni með krana.
Sá ég fyrir nokkrum árum í
London verksmiðjubyggingu í
smíðufn méð þéssari byggingar-
aðferð, og þótti rnér það mjög
athyglisvert.
Hið hollenzká Schokbeton, sem
S.I.S. mun- ætla að hefja fram-
leiðslu á, ert mjög skylt því, sem
að framan greinir. Eru þetta
byggingarhlutir, svo sem vegg-
plötur ö. fl., sem framleiddir eru
í verksmiðju I láréttu móti. Sú
aðferð, sem höfð er við steypuna,
Hér á myndinni sést grind hius íslenzka steypumóts.
þeir þvj tiltölulega iéttir í flutn-
ingum.
Til eru þegar verksmiðjur í
landinu, sem framleiða ýmislegt
úr steinsteypu, Því væri :njög
j eðlilegt, að. slíkar vérkstniðjur
framleiddu< að minrista kosti til
| að byrja með ýmsa. byggingar-
hluta, svo sem stiga í heilu lagi
eða pörtum, útitröppur o. fl., o. fl.
Endurbæta mætti að mínum dómi
núverandi byggingaraðferð okk-
ar með siíkri framleiðslu.
HUS MUD BERANDI
I VERVEGGJUM
A tliygl'si'erður byggingarhátt-
ur fyrir sambyggð fjölbýlis-
Ki'.c.
Byggingaraðferð þessi er eins
og sldlja má á fyrirsögninni, stein
steypuhús með mjög fábrotnum
kjarria. Á ég þar við þann hluta
byggiiigarinnar, sem steyptur er
með venjulegum aðferðum á
staðnurn. Þó' er sérlega æskilegt
í þessu sambanöi ao nota steypu-
mót, sem háð eru stærðarkerfi
eins og tið framan er lýst Steypu-
kjarni hússins er aðallega þver-
veggir og loftplötur. Eru því
steypumót sérlega einíöld og fljót
byggð. Hiiðar hússins eru búnar
til í verksmiðju úr lcttu bvgging-
arefni í: standarðhlutum. Einnig
eru stigar steyptir í verksmiðju
og komo þaðan fullgcrðir. Skil-
stúdenlum til hag-
fræðlnáms í Kiel
DR. von LUPIN, er var formað-
ur fyrstu viðskiptanefndar fyíir
hönd Vestur-Þýzklands um við-
skiptasamninga mijli Islands ög
Þýzkalands, er kom hingað til
lands s. 1. sumar, hefur haft för-
göngu um rausnarlega gjöf til
handa íslenzkum stúdentum til
l hagfræðináms í Kiel. Fyrir at-
j beina hans hefur W. H. Schlieker,
framkvæmdastjóri útfluttíings-
’ fyrirtækisins Otto R. Krause-í
Dússeldorf, afhent ’ hagfræði-
; deild háskólans í Kiel DM (þýzk
.mörk) 10.000,00, er verja skal til
styrktar íslenzkum stúdentum til
hagfræðináms við háskólann í
Kiel. Hefur rektor Háskóla ís-
lands, dr. Alexander Jóhannes-
son, ásamt Birgi Kjaran, hag-
fræðingi, og dr. Jóni E. Vestdal,
verið falíð að taka á móti um-
sóknum um styrk þenna og gera
tillögur -um veitingu styrksins til
j hagfræðideildar háskólans í
Kiel.
| Styrkurinn verður veittur ein-
um íslenzkum stúdent frá 1. maí!
n. k. til tveggja missera náms,
og nemur hann DM 200,00 • till
DM 280,00 á mánuði, eftir fjöl-
skylduástæðum styrkþega, eri
styrkþeginn . verður laus við
greiðslu skólagjalda. Þeir, sem
lokið hafa prófi í hagfræði er-
| lenaiS' eða í viðskiptafræðum við
j Háskóla íslands, munu sitja íyr-
ir um styrkveitingu.
Umsóknum um styrk þenna' sé
skilað til Háskóla íslands fyrir
15. marz n, k., og fylgi umsókn-
unum nákvæmar upplýsingar um
námsferil.