Morgunblaðið - 23.10.1953, Blaðsíða 7

Föstudagur 23. okt. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
Nóbelsverðlaunaskáldið W. Churchill segir:
„Ég laérði þó eitt — að
berjast til hinztu stundar“
HANN hefur hlotið Nóbelsverð-
laun sænsku Akademíunnar. —
Sumum finnst það fráleitt, öðrur.r
ágætt eins og alltaf er. Því
ber þó ekki að neita, að hann
hefur verið bæði afkastamikill og
sérstæður rifhöfundur og svo
jmikill mælskumaður, að Demos-
þenes einn er talinn hafa staðið
honum á sporði í þeim efnum.
»Mun það einnig hafa valdið
nokkru um, að hann hlaut hin
yirðulegu Nóbelsverðlaun sem
allir frægustu rithöfundar heims
hafa keppzt um að hljóta.
En ósennilegt er, að skólafé-
lögum hans eða kennurum hafi
komið til hugar, þegar hinn ungi
maður var „að gata“, eins og
©ft kom fyrir á skólaárunum, að
hann ætti nokkurn tíma eftir að
hljóta mestu bókmennaverðlaun
gem veitt eru.
'k—-k—'k
EINKIJM er það tvennt, sem ein-
kennir rithöfundinn Sir Winston
Churchill. — í fyrsta lagi það,
hversu sérlega vel lesinn hann
er í heimsbókmenntum, og þá
einkum enskum klassískum bók-
menntum með þá Gibbon og
Macaulay í broddi fylkingar.
Mun hann svo víðlesinn, að á
því sviði á hann varla sinn jafn-
ingja í heimalandi sínu og þótt
yíðar væri leitað. í öðru lagi
er minni hans afskaplegt, án
þess að of djúpt sé í árinni tek-
Ið. Er það m. a. í frásögur fært,
að eitt sinn þegar hinn heims-
kunni leikari Sir Laurence Oli-
Vier spurði Churchill, hvernig
leika ætti ákveðinn kafla úr einu
leikrita Shakespeares, svaraði
hann með því að fara með utan
hókar allan kaflann með viðeig-
andi skýringum sínum og heil-
ræðum. Þá má að lokum nefna
nákvæmni hans sem er einstæð.
Hann setur aldrei orð á pappír
Dema að vandlega athuguðu
máii.
AÐDÁANDI
VIKTORÍUTÍMABILSINS
An fyrr nefndra eiginleika er
ðsennilegt, að Churchill hefði
Órðið eins mikill rithöfundur,
stjórnmálamaður og málari sem
raun ber vitni. — En oftast nær
hefur það verið harðfylgi hans
og þrautseigja, sem úrslitum
réðu, ekki síður á bókmennta-
fin stjórnmálasviðinu. I
Yfirleitt hefur Churchill lesið
bæði ræður sínar og minningar
á segulband, og hefur hann ætíð
haft það til siðs að vera ekki
með neinar óþarfa bollalegging-
ar, heldur brjóta þegar til mergj
ar kjarna hvers máls; er stíll
hans mjög mótaður af þessum
yinnuaðferðum, hann er ekki
eins samanþjappaður og ella og
efninu ekki markaður eins
þröngur bás og oft vill verða.
Vitanlega hefir gamli maður-
Inn orðið fyrir áhrifum fjöl-
margra rithöfunda og mælsku-
manna allt frá æskuárunum, og
er erfitt að benda á neina á-
kveðna menn því viðvíkjandi;
hins vegar er ljóst, að hann hef-
Ur ætíð mótað sinn eigin stíl
sjálfur, hefur ekki þurft til þess
á hjálp annarra að halda.
Eins og fyrr er getið hefur
Churchill lesið feyknin öll af alls
kyns bpkum á hinni löngu ævi
sinni, en á síðustu árum hefur
hann þó lítið gert að því og
næstum það eina, sem hann hefur
lesið upp á síðkastið eru ýmiss
konar skjöl og þ. 1. sem snerta
embætti hans og dagleg störf.
k—k—-'ÍT
ÞAÐ er fyrst og fremst fram-
kvæmdahugur Churchills,
hræðsluleysið við ábyrgðina af
gerðum sínum og löngunin til
að ávaxta þann arf, sem honum
hlotnaðist ungum, er gert hafa
honum fært að verða það sem
hann er orðinn. Þrátt fyrir rit-
mennskuna, þrátt fyrir Nóbels-
IJr bókinni „Dóttir Eómar46
Sendiherra Svía í Lundúnum skýrir gamla manninum frá því,
að hann hafi hlotið Nóbelsverðlaunin fyrir þetta ár.
verðlaunin er Churchill ekki það j
sem margir mundu kalla „litter- |
er“ maður, þó að honum hafi!
tekizt með mikilli atorku og eðl-
islægum dugnaði að verða rit-
höfundur og mælskumaður. —
Hann er maður framkvæmdanna
fyrst og fremst og vegna lífs
síns og starfs er honum kleift
að horfa hetjuaugum á alla til-
veruna. Auk þess er hann róman-
tískur að upplagi: — Föðurlandið
og enski fáninn eru í hans aug-
um hið mikilvægasta undir himn-
inum, hin glæsilega fortíð Eng-
lands gefur honum einnig fyrir-
heit um mikla framtíð. En ekki
er vist, að draumur hans þar
að lútandi rætist, því að nútíðin
horfir fram á leið til hins ó-
kornna, en síður til baka — til
Viktoríutímabilsins.
★ LÍTIÐ FYRIR LEIKLIST
Chruchill fer sjaldan í leikhús,
hefur tiltölulega lítinn áhuga á
leiklist. Aftur á móti finnst hon-
um barnslega gaman að horfa á
góðar og þá helzt rómantískar
kvikmyndir byggðar á „good
stoi'y“ eins og gamli maðurinn
kemst að orði. Hefur þess m. a.
verið getið til gamans, að hann
hafi séð kvikmyndina um ást-
mey Nelsons, lady Hamilton, að
miunsta kosti 17 sinnum.
V - —■ ■ ■ — I
í ÆSKU sinni ias Churchill m.
a. hið mikla rit Darwins um
uppruna tegundanna og hefur
sagt frá því, að um tíma hafi
hann vel mátt teljast alger guð-
leysingi, en bætir því við, að hon
um hafi verið það skammgóður
vermir; og er hann var í lífs-
háska á hermannsárum sínum
bæði í Indlandi og Afríku,
bað hann ásjár undir verndar-
væng hins mikla guðdóms og
hefur hann gert það æ síðan.
★ BLAÐAMAÐUR UM
LANGAN ALDUR
Um 1895 hóf Churchill ritstörf
sín með því að gerast blaðamað-
ur, ferðast um heiminn og skrifa
greinar. Vöktu þær nógu mikia
athygli til þess, að hann fékk
starf sem stríðsfréttaritari bæði
S-Indiandi og Suður-Afriku og
tók vegur hans þá að aukast til
muna. Má jafnvel segja, að hann
hafi lifað á ritstörfum alla tíð
síðan, að undan skildum þeim
árum, sem hann hefur átt sæti
í brezkum stjórnum. — Eftir
aldamótin fór hann t. d. í fyrir-
lestrarferðir um Engiand og
Bandaríkin, bjó fyrirlestra sína
síðan til prentunar og var bók-
um hans yfirleitt vel tekið á
þeim árum.
Varla er hægt að segja, að
Churchill hafi byrjað bókmennta
störf sín fyrir alvöru fyrr en
1898, er hann var fréttaritari
Daily Telegraph í Indlándi. Reit
hann þá bók frá Indlandi, The
Malakand Field Force, og fékk
hún góðar viðtökur, urðu um
hana miklar umræður, og er
ungi blaðamaðurinn kom heim
aftur til Bretlands fékk hann
bréf frá prinsinum af Wales og
ræddi heilan dag við Salisbury
forsætisráðherra um bókina. -—
Gat ungum rithöfundi á þeim
tíma hlotnazt meiri heiður?
★ SAVROLA — FANGINN
AF ZENDA
Síðar skrifaði hann pólitisku
skáldsöguna Savrola, og hefur
hann sjálfur ráðið öllum frá að
lesa hana. Líkist hún Fanganum
af Zenda allverulega og þykir
heldur ómerkileg. Fjailar hún um
Framh á bls. 12
EIN skáldsaga Alberto Mora-
vias „La Romana“ hefur kom-
ið út í íslenzkri þýðingu undir
nafninu Dóttir Rómar. Þefta
er heit og ástríðuþrungin
„sjálfs“ævisaga ungrar stúlku.
Höfundurinn sýnir snilli sína
einkum í frábærum skapgerð-
ar- og tilfinningalýsingum. —
Hér fer á eftir stuttur kafli
úr byrjun bókarinnar, sem
fjallar um framtíðardrauma
ungrar stúlku.
Sumarkvöld eitt, er ég var á
gangi með móður minni, sá ég
inn um glugga hamingjusamt
fjölskyldulíf í einu þessara litlu
einbýlishúsa. Það svaraði alveg
til hugmynda minna um friðsamt
og gæfuríkt líf og hafði djúp á-
hrif á mig. Ég sá inn í stofu, sem
var lítil en hreinleg. Þar var
rósótt veggíóður, fallegur skápur
og dúltað borð. Yfir því hékk
ljósakróna. Umhverfis borðið
sátu fimm eða sex manneskjur
og voru þar á meðal þrjú börn
á aldrinum átta til tólf ára. Á
miðju borði stóð tarína og var
húsmóðirin að ausa súpu á diska
fólksins. Það virðist kannske
undarlegt, að af öllu þessu, sem
fyrir augun bar þarna, var það
ljósakrónan yfir borðinu, sem
hafði dýpst áhrif á mig, eða öllu
heldur bjarmi sá, sem hún varp-
aði yfir þessa fjölskyldumynd.
Þegar ég hugsaði um þessa sjón
síðar, sagði ég við sjálfa mig, að
það skyldi verða takmark mitt í
lífinu að eignast svipað heimili
og fjölskyldu og lifa í þeirri ást
og eindrægni, sem bjarminn af
slíku ljósi varpaði yfir heimilið.
Margir eru ef til vill þeirrar
skoðunar, að ég hafi ekki sett
markið sérlega hátt, en menn
verða að líta á kjör mín og upp-
runa. Hjá mér sem var fædd í
hrörlegu sambýlishúsi, vakti
þetta litla hús sömu tilfinningar,
og stærri og fegurri hús hlutu að
vekja í hugum þessa fólks, sem
ég öfundaði nú af litlu húsunum.
Hver og einn sér sína eigin para-
dís í fordæmingarstað annarra.
Móðir mín gerði sér háar hug-
myndir um framtíð mína, og þær
gerðu að engu — eins og cg
komst brátt að raun um — alla
möguleika á því að stefna að þvx
marki, sem ég hafði sett mér £
lífinu. Hún áleit, að ég gæti skap-
að mér mikla hamingju með feg-
urð minni, ef ég gætti þess að1
gifta mig ekki eins og aðrar
Framh. á bls. 11.
FljúgaPidi diskar
frá Vemis
EIN furðulegasta bókin sem út
hefur komið í hinum enskumæl-
andi heimi í haust heitir „Flying
Saucers Have Landed“ — Fljúg-
ancii diskar hafa lent.
Það skal tekið fram þegar í
upphafi að höfundar þessarar
bókar Desmond Leslie og George-
Adamski hafa vottorð upp á það
að þeir séu á engan hátt mefl
lausa skrúfu.
Ilalski rithöiandarinn
Alberlo Moravia
ÍTALSKI rithöfundurinn Al-
berto Moravia siglir um þessar
mundir hraðvaxandi byr til auk-
inna vinsælda og frægðar um
veröld víða. Sögur hans hafa allt
frá lokum stríðsins verið met-
sölubækur á Ítalíu og nú eru
kynni ýmissa annarra þjóða af
honum tekin að aukast við sí-
fjölgandi þýðingar á ritum hans.
Á islenzku kom út í fyrra bókin
Dóttir Rómar og fjöldi annarra
bóka hafa nú verið gefnar út í
nágrannalöndum okkar, bæði á
Norðurlöndum, Þýzkalandi og
Bretlandi.
í Danmörku hafa bækur Mora-
vias komið út hjá Nyt Nordisk
Forlag, nú síðast kom út bókin
,,Agostino“. Nýlega birtist í
Bretlandi „The Time of Indiff-
erence“.
Moravia lýsir tilfinningalífi
sögupersónanna af óvenjulegri
snilld. Flestar sögur hans fjalla
um héitar ástríður, eins og þær
tíðkast jafnvel sjóðheitastar
meðal ítalskrar alþýðu.
Bókin „Agostino" segir frá 13
ára dreng, sem er að komast í
kynni við ástina i fyrsta sinn.
Eins og eðlilegt er, hefur þetta
geigvænleg áhrif á sálarlif drengs
ins. Sú kona, sem er honum ná-
iægust er móðir hans. Drengur-
inn hættir að líta á hana sem
móður sína ög sér að hún er
kona. Allt útlit er fyrir að hinir
hörmulegustu atburðir gerist,
þegar lausn vandans finnst með
mjög dramatískum hætti í sögu-
lok.
Ástríðurnar blossa enn heitari
í „The Time of Indifference". —
Alberto Moravia.
Ungur- maður, Leo, kemst inn á
miðaldra ekkju, sem á gott hús
og er vel efnum búin. — Hann
flekar bæði ekkjuna og dóttur
hennar, ætlun hans er sú ein að
eignast húsið og setjast þar að
með hjákonu sinni. Þá er það
sonur ekkjunnar, sem ætlar að
taka til sinna ráða. Hann tekur
byssu og ætlar að skjóta Leo.
Þar má segja að sé hámark bók-
arinnar. En byssan er því miður
óhlaðin.
Skapgerðarlýsingar Moravias
eru snilldar vel gerðar og svo
virðist sem hvert orð sé vand-
lega vegið og yfirvegað áður en
það er fært í letur.
Ljósmyntl af Venusarfarinu!
En í bókinni staðhæfa þeir að
lifandi verur frá reikistjörnunni
Marz hafi lent hér á jörð. George
! Adamski lýsir því í bókinni, þeg-
ar hann hitti Venusarbúa 20.
nóvember 1952. Lýsing hans svo
og öll bókin er skrifuð í fullri
einlægni, Ijósmyndir af fljúgandi.
diskum fylgja með o. s. fr.v.
Adamski hitti Venusar-búann
skömmu eftir að hann hafði séð
fljúgandi disk fara með geysi-
hraða um loftið og setjast á jörð-
ina.
Hann kom auga á mann, sem
stóð framan í gilskorning einum.
„Hann gaf mér bendingu um að
koina nær.“
Þegar Adamski nálgaðist ó-
kunna manninn, sá hann að hann
var síðhærður og í pokabuxum.
— Þá varð mér það ljóst að þetta
væri maður frá öðrum heimi.
Nú hófst langt samtal, sem fór
fram ýmist með merkjum og
bendingum, en mest þó með eins
konar hugsanaflutningi. Adamski
komst að því að gesturinn kæmi
frá'reikistjörnunni Venus. Hann
sagði m. a. þær fréttir að Venus-
búar fylgdust af skelfingu með
atómsprengjutilraunum jarðar-
búa og að nokkrir Venus-búar
lifðu nú dulbúnir á jörðinni. —
Adamski fann að hann var þarna
í návist veru, sem var ærði að
þroska og viti.
Að lokum gekk Adamski með
gestinum að geimfarinu, sem
sveif í lausu lofti um fet yfir
j jarðaryfirborði. Honum var ljóst
j að þetta litla geimfar hafði bæki-
\ stöð á miklu stærra móðurskipi.
j Síðan lýsir hann geimfarinu ná-
! kvæmlega. En þegar hann ætl-
aði að snerta það til að stíga inn
í það fékk hann sterkt rafmagns-
högg.
Margar fleiri rannsóknir Ad-
amskis og Leslies eru birtar í
bókinni. Þar eru letursýnishorn
úr bókum Venusarbúa. Virðist
letrið háifgert hrafnaspark, erw
höfundur telur að þegar það
tækist að lesa úr táknunum væri
það engu litilvægari uppfinning
en þegar tókst að lesa egypzka
. letrið á Rósetta-steininum.
I Þeir geta trúað þessari vitleysu
sem vilja, en óneitanlega er ekki
óskemmtilegt að lesa gegnum
hugarflug þessara furðulegu rit-
höfunda, sem með þessu hafa rit-
1 að furðulegustu bók ársins.