Morgunblaðið - 12.12.1953, Qupperneq 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. des. 1953
æiitr skúli
HÉR á landi eru nú á fjórða
liundrað skólar starfandi og
styrktir að meira eða minna leyti
af ríkissjóði og bæjar- og sveita-
félögum. Barnaskólarnir munu
líklega allir fullsetnir og sumir
meira en það. Um nokkra fram-
haldsskólana gegnir öðru máli.
Þar eru til auð sæti. Tveir ekki
starfræktir. Upprennandi kyn-
slóðinni virðist hálf drumbs um
að sækja þá. Orsakir eru ekki
alltaf auðsæjar, og þessi fjara á
nemendaflóðinu kemur mönnum
á óvart.
Einn þessara starfandi skóla í
landinu er harla sérstæður. Hann
er hvorki barna- né framhalds-
skóli eingöngu, heldur skóli allra
sem vilja nema, á hvaða aldurs-
skeiði, sem þeir eru. Skólinn
liófst á legg að langmestu leyti af
eigin rammleik, húsnæðislaus,
efnalaus með örfáa nemendur og
lítið annað en listakennara og
frábæran skólastjóra með óbil-
andi dugnaði, þrautseigju og
áhugaeldi, sem aldrei varð drep-
inn, hversu sem í móti blés og
tómlæti manna svarf að. Þrátt
fyrir ótal klípur og erfiðleika,
s&m margur hafði sligast undir,
óx skólinn og dafnaði jafnt og
þétt, lét fleiri og fleiri óþekktar
og vanræktar námsgreinar til sín
taka, er nú kominn á 15. ár og
orðinn svo stór, að hann er að
sprengja utan af sér klæðin. Nem
endur hans eru nú árlega um og
yfir 300. Þessi skóli er Handiða-
og myndlistaskólinn, sem nú er
landskunnur, og þó minna en
skyldi.
Fimmtán ára isívaxandi að-
sókn að skólanum er vottorð, sem
ekki verður gengið framhjá. Það
er auðsætt, að til hans er að
sækja eitthvað, sem ávinningur
þykir. Það er auðsætt, að Hand-
íðaskólinn hefir mætt þörf og
opnað hús sín fyrir því, að ýmis
hugðarefni gætu orðið að veru-
leika, þau er áður voru að mestu
eða öllu dæmd til að koðna niður
og enginn annar skóli í land-
inu gat verulega sinnt, vegna
annarra verkefna.
Nafn Handíða- og myndlista-
skólans veitir nokkra vitneskju
um það, hvað hann hefir að bjóða
og hvers konar sæti á kennslu-
málasviðinu hann hefir leitast
við að fylla. Samt skal nú reynt
að skýra þetta örlítið nánar. Á
því er þörf, því að ekki er að
minnsta kosti líklegt, að eldri
kynslóðir viti margt um starf
skólans, nema þau öldurmenni,
sem setið hafa þar á nemenda-
bekk.
Fyrir árið 1939 var enginn fast-
ur myndlistaskóli til í landinu.
Aðstaða ungmenna til náms í
mismunandi myndlistagreinum
var mjög erfið. Flestir, sem til
slíks hugsuðu, áttu ekki annars
úrkosta en fara utan og eyða þar
löngum tíma og erlendum gjald-
eyri til náms undirstöðuatriða,
sem átt hefði að læra hér heima.
En með stofnun Handiða- og
myndlistaskólans var hér bætt úr
brýnni þörf. Mindlistadeild skól-
ans hefir nú á 13. ár starfað sem
fastur dagskóli með,25—30 stunda
kennslu á viku, í 8 mánuði ár
hvert. Þar geta listhneigð ung-
menni numið þau undirstöðu-
atriði, sem duga þeim til inn-
göngu í ágætustu, erlenda lista-
háskóla.
Fyrir 1930 var illkleif eða eng-
in leið til þess fyrir íslenzkan
almenning að læra upphafsatriði
ýmissa verklegra greina, er hug-
ur hans stóð til. En með stofnun
Handíðaskólans opnaðist nýr og
fljótfarnari vegur til þessa. Um
mörg ár hafa fjölsótt námskeið
fyrir almenning verið í skólan-
um þar veitt tílsögn í ýmsum
starfsgreinum, s. s. bókbandi, út-
skurði, leðurvinnu, margskonar
handavinnu kvenna og ýmsu
öðru.
Uppeldisgildi þessara starfs-
greina fyrir unglínga og raunar
hvern sem er, er mjög mikið.
Verðmætin, sem almepningur
hefir með þessum hætti skapað
sér og bætt í búið, nema miklum
fjárhæðum. Og áhrifin, sem
þannig hafa borizt inn á hundruð
íslenzkra heimila eru mikil og
meiri en margur hyggur.
Fyrir 1939 var svo ástatt hér-
lendis, að íslenzkir kennarar, sem
vildu sérhæfa krafta sína til
kennslu í teikningu, allskonar
smíðum drengja og handíðum
kvenna, áttu þann kostinn einan
að fara utan og stunda sérnám
sitt þar. En með stofnun Hand-
íðaskólans varð gagnger breyt-
ing á þessu. Skólinn stofnaði
sérstaka kennaradeild í öllum
þessum greinum og öðrum skyld-
um, og hefir það orðið meira en
lítið hagræði fyrir kennarana og
ávinningur skólum um lar.d allt.
Auk þessa, sem nú var drepið
á, hefir skólinn lagt mikla rækt
við ao bæta aðstöðu manna til
náms og framleiðslu ýmiss konar
listiðnaðar í landinu. Af hálfu
ríkisins hefir lítið eða næstum
ekkert verið gert til framdráttar
þessum iðnaði. Er það mikið tjón,
því að fleira en eitt bendir á, að
einmitt á þessum vettvangi
mundi þjóðin afla sér góðs orð-
stírs, ef vel væri í pottinn bú-
ið. Það er mörg höndin listahög
á þessu landi, en vantar hvatning,
traust og tilsögn.
Handíðaskólinn hefir frá
fyrstu tíð sinni og fram á þennan
dag látið sig þetta mál miklu
skipta. Hann hefir efnt til magra
lengri og skemmri námskeiða í
ýmsurn greinum listiðnaðar og
hafa þau ekki öll né eingöngu
verið ætluð ófaglærðum mönn-
um. Skólinn hefir einnig haldið
uppi margs konar framhalds- og
sérkennslu fyrir sveina í iðn-
greinum þeirra. Má þar t. d.
nefna framhaldskennslu í teikn-
un húsgagna fyrir trésmiði, lita-
fræði fyrir málara, drifsmíði fyr-
ir gull- og silfursmiði, gylling
bóka og fleira fyrir bákbindara.
Hafa meistarar sótt sum þessara
námskeiða, auk nemenda og
sveina. Ennfremur hefir skólinn
um langt skeið haft síðdegis- og
kvöldnámskeið í þessum grein-
um: leðurvinnu, listvefnaði, list-
saum, leirmunagerðarlist Og
fleiru.
Það má segja, að þessi skóli
hafi eitthvað á boðstólum handa
öllum, einhverja námsgrein
handa sérhverjum, sem hann
hefir bæði gagn og gaman af að
fást við og nema, hvort sem
hann er ungur eða gamall.
j Rekstrarkostnaður Handíða- og
myndlistaskólans hlýtur að vera
mikill. Með hverri nýrri náms-
grein, sem verður heimilisföst í
skólanum, kemur nýr stofnkostn-
aður til sögunnar. Þó mun styrk-
ur frá ríki og borg hafa orðið
tiltölulega minni en búast hefði
1 mátt við. Þeir sem þekkja eitt-
hvað til þess, hvílíkt starf skól-
inn hefir unnið, geta ekki trúað
öðru en að Alþingi og bær bæti
bráðlega hér úr.
Jakob Kristinsson.
Miimingaigjöf til
Eitt af 6 ölturum, föstualtarið, á kirkjusýningu Unnar Ólafsdóttur.

Frú Unnur Olafsdóttir
opnar kirkjulega listsýn-
inguíÞjóðmin
SJ
BYGGINGARNEFND Dvalar-
heimilis aidraðra sjómanna hef-
ir borizt kr. 11.000,00 að gjöf til
minningar um Ágúst heitinra
Guðmundsson rafstöðvarstjóra S
Reykjavík, sem andaðist 27. des.
í fyrra. Gjöfinni fylgdi eftirfar-
andi bréf frá ekkju Ágústs heit-
ins frú Sigríði Pálsdóttur:
„Ég hefi í dag afhent for-
manni sjómannadagsráðs minn-
ingarsjóð um manninn minn sál.,
Ágúst Guðmundsson yfirvél-
stjóra og óskað þess, að sjóðnum
verði varið til Dvalarheimilia
aldraðra sjómanna, og að eitt
herbergi í stofnuninni verði
kennt við nafn hans.
Jafnframt leyfi ég mér að færa
öllum samstarfsmönnum og vin-
um Ágústs heitins, sem lagt hafa
fram mest af fénu, mínar alúðar-
fyllstu þakkir.
Sigríður Pálsdóttir."
Til viðbótar fylgibréfinu varð-
andi gjöfina, skal það tekið fram,
að börn hins látna hafa áskilið
sér rétt til að útbúa hið væntan-
lega herbergi í Dvalarheimilinu,
er ber nafn Ágústs heit. Guð-
mundssonar rafstöðvarstjóra,
ýmsum munum, þegar þar að
kemur. Þá óska gefendur þess, að
herbergið verði við hliðina á hcr-
bergi til minningar um Hafliða
heit. Jónsson, er var 1. vélstjóri
á m.s. Goðafossi, en þeir voru
kunningjar miklir og áttu báðir
lengi sæti í stjórn Vélstjóraíél.
íslands.
í DAG kl. 1 e. h. opnar frú Unnur Ólafsdóttir kirkjulega listsýningu
í fyrirlestrarsal Þjóðminjasafnsins. Verður sýningin opin fram til
jóla og ef til vill lengur, ef ástæður leyfa. Á sýningu þessari eru
ýmsir fagrir listmunir, sem frú Unnur hefir unnið ásamt nem-
endum sínum. Frúin hefir þegar þrisvar sinnum áður efnt til slíkra
sýninga, sem vakið hafa mikla athygli, enda er hér um sérstæða
og merkilega listgrein að ræða.
á Hótel Borg
AÐ GEFNU tilefni vill Stúdenta-
ráð taka það fram, að stúdentum
var ekki gefinn kostur á Hótel
Borg undir fullveldisfagnað 1.
des. s. 1. jafnvel þó stjórn Stúd-
entaráðs byðist til að sjá um að
þar yrði ekki haft vín um hönd.
f.h. Stúdentaráðs Háskóla íslands
Jón Hnefill Aðalsteinsson,
ritari.
McCarthy
Framh. af bls. 1.
um að þigg ja fémútur í kosn-
ingabaráttunni, sem frægt er orð-
ið, lýstu 100 þúsund manns yfir
trú sinni á honum á nokkrum
klukkustundum.
ISLENZKUR HOR TIL
LISTIÐNAÐAR
Á sýningunni eru 6 ölturu með
altarisklæðum, gerðum á vinnu-
stofu frú Unnar og fjórar útsaum
aðar altaristöflur, tvær með upp-
hleyptum gull- og silfursaum, og
ein þeirra er saumuð í íslenzkan
hör, Bessastaðahör, en eins og
kunnugt er efndi Sveinn heitinn
Björnsson, hinn fy*sti forseti ís-
lands til hörræktar á forsetasetr-
inu og hefir frú Unnur einnig
gert altarisklæði, ofið úr Bessa-
staðahör, sem forsetahjónin gáfu
á sínum tíma til Bessastaða-
kirkju. Ofangreind altaristafla
er einkaeign frú Georgíu Björn-
son. Frú Unnur hefir einnig haf-
ið knipplingagerð úr Bessastaða-
hör og er sú vinna hennar til
sýnis þarna á sýningunni.
Sérstaka athygli á sýningunni
vekur snilldarfalleg altaristafla
og samsvarandi altarisklæði úr
svörtu Gefjunarefni með stórri
mynd af hinu fræga Pelikan-
,,motive“ saumuðu að mestu leyti
með íslenzkum hörþræði og auk
þess lítilsháttar með gullvír og
er það hið eina, sem ekki er ís-
lenzkt í þessum grip.
Frú Unnur k veðst hafa
gert þe.tta áklæði sérstaklega
sem föstu-áklæði, tilheyrandi
Föstudeginum langa. Annar altar
isrefill, gerður af tveimur nem-
endum frú Unnar þeim systrun-
um Iðunni og Ásdísi Jakobsdætr-
um, úr bláum handofnum hör og
saumaður með gullþræði, með
vínviðarlaufagerð, vekur og sér-
staka athygli.
Þá eru á sýningunni þrír hökl-
ar, tveir úr íslenzku Gefjunar-
efni ísaumaðir með gull- og hör-
þræði og einn úr silki með upp-
hleyptum gullsaurhi og innsett-
um steinum. Er hinn síðastnefndi
gjöf til Siglufjarðarkirkju frá
börnum og barnabörnum Guð-
mundar Hafliðasonar á Siglu-
firði.
ÝMSIR FLEIRI MUNIR
Fleiri munir eru á sýningunni.
Má þar nefna ítalskan biskups-
stól, sem mun vera um 300 ára
gamall, gullsaumaða kórkápu og
auk þess tvo muni, sem frú Unn-
ur gerði er hún var aðeins 12 og
14 árá gömul, haglega útsaumað
veggteppi og ofnhlíf. Þá mætti
nefna mjög fallega gerða skatt-
éraða samfellu, saumaða með sól-
eyjarmunstri í grænum og gul-
um lit.
Framh. á bls. 12
Um geymslu
jólalrjáa
VILJI menn láta jólatré hnlda
barri sínu sem lcngst má fylgja
eftirfarandi ráðum.
Strax og trén eru tekin ! oim
skal stofninn settur í vatrsker,
fötu eða stamp, og skal látið
standa í vatni allan tímann til
jóla.
Ef tíð er frostlaus eða írost-
lítil skulu trén geymd úti á mjög
skýldum stað. Næðingar fara
illa með barrið. Komi frosth irk-
ur skulu þau tekin inn og höfð
á köldum stað. Meðan bau
standa inni ætti að ýra 'pau
tvisvar eða þrisvar á dag, þ nnig
að barrið haldist sem allrr rak-
ast.
Strax og dregur úr frosti . kulu
Framh. á bls, 12
Þó hugmyndin um jólasveininn, sem kom með Gullfossi í gær-
morgun, væri út af fyrir sig ágæt, þá varð það nú svo,
að korna hans oili miklum fjölda barna hinum sárustu vonbrigðum.
Þau höfðu séð fyrir sér gustinikinn jólasvein, eins og skeyti hans
bar með sér, sem myndi gleðja þau litla stund og síðan gefa þcim
lítilsháttar sælgæti um leið og hann myndi ganga meðal þeirra
á hafnarbakkanum. Þessar vonir brugðust allar. Aðcins fá börn
komust í færi við jólasvcininn, sem hafði skamma viðdvöl á hafn-
arbakkanuin. — Hér sést jólasveinninn á hafnarbakkanum ásam|
nokkrum börnum.