Morgunblaðið - 21.02.1954, Page 11

Sunnudagur 21. febrúar 1954
MORGVNBLAÐIÐ
11
Tillaga Péturs Ottesen
um Grænlundsmál
*
Ur greioargerð tiiiögunsiar
IBLAÐINU í gær var að nokkru
getið tillögu til þingsálykt-
unar um Grænlandsmál, sem
Pétur Ottesen- alþingismaður flyt
ur. Var tillagan þá birt og út-
dráttur úr greinargerð er henni
fylgdi. Greinargerð sú er rakin
var þá, var samhljóða greinar-
gerð er fylgdi sömu tillögu Pét-
urs er hann flutti á síðasta þingi.
Vegna þess að ýmislegt hefur
gerzt í þessu máli síðan, lætur
Pétur Ottesen nú fylgja tillögu
sinni viðbótargreinargerð, þar
sem segir m. a.:
Eftir að Alþingi lauk, oirlist
opinberlega á prenti álit nefad-
ar þeirrar, sem skipuð var árið
1948 til rannsóknar á því, hvo t
íslendingar ættu réttarkröfur til
Grænlands. Eins og þeim er
kunnugt, sem kynnt hafa sér
álitsgerð þessa og niðurstöður
þær, sem rannsókn þessa máls
leiddi til, þá urðu þær neikvæð-
ar að því er snertir rétt og mál-
stað íslendinga.
í eftirmála, sem álitsgerðinni
fylgir, er frá því skýrt, sem var
raunar öllum vitanlegt, að menn
þeir, sem skipaðir voru til að
rannsaka og láta í Ijós álit sitt
á réttarstöðu Grænlands, hafi all-
ir verið hlaðnir margvíslegum
störfum og þeim því óhægt um
setu á löngum fundum. Það hafi
því orðið að ráði, er nefndarmenn
höfðu kynnt sér efnið nokkuð, að
fela einum nefndarmanna að
semja um það álitsgerð, eins og
það kom honum fyrir sjónir, en
hinir legðu svo sinn dóm á það
síðar. Er frá því skýrt að hann
hafi unnið að þessu verkefni
heima, er hann hafði stundir frá
störfum. Og loks segir svo, að
með þessum vinnubrögðum
vannst það, að nefndarmenn
hurfu ekki frá öðrum störfum
vegna þessa verks.
Þetta eru mjög athyglisverðar
upplýsingar, segir Pétur Ottesen,
ekki sízt þar sem um var að
ræða jafn þýðingarmikið stór-
mál og það, sem hér var á baugi.
Þegar þess er gætt, hve rann-
sóknarefni það, sem hér um ræð-
ir, er víðtækt og umfangsmikið,
er augljóst mál, að starfsskilyrði
þau, sem nefnd þessi hefur átt
við að búa, hafa verið gersam-
3ega óviðhlítandi. Vakti ég at-
hygli á þessu á Alþingi 1950.
Lagði ég þar til, að létt yrði af
nefndarmönnum embættisstörf-
um þeirra meðan á rannsókn-
inni stæði, svo þeim gæfist í
fyllsta mæli tóm til þess að
kryfja mál þetta til mergjar.
Brýndi ég fyrir þingheimi, að
ábyrgð væri í því að ætla þeim
að vinna verk þetta á hlaupum
sem algert ígripa- og aukastarf.
Aðvörunum mínum var ekki
sinnt. Og endirinn varð sá, að
nefndin skilaði frá sér áliti sínu
og tillögum með þeim afsökunum,
sem í eftirmála þeim fellst, er
ég nú hefi lýst.
Pétur kveður þessa rannsókn
stinga mjög í stúf við það
hvernig t. d. Norðmenn tóku á
málunum er þeir undirbjuggu
réttarstöðu sína er þeir reistu á
úrslitaákvörðun um fjögurra
mílna landhelgi við strendur
Noregs. Megum vér íslendingar
minnast þess með þakklæti
hversu Norðmenn höfðu vandað
til undirbúnings þess máls, svo
mjög sem úrslit þess skutu styrk-
iim stoðum undir þá ákvörðun
okkar að færa út landhelgina við
strendur lands vors.
Annað furðulegt skeði, heldur
Pétur áfram í greinargerð sinni.
í stað þess að nefndin sem utan-
ríkisráðherra skipaði til að rann-
saka þetta mál, gerði ályktanir
af rannsókn þeirra frumheimilda,
er hér þurfti að kanna, þá held-
ur nefndin, eða sá nefndarmanna,
sem hér kemur helzt við sögu
þann hátt á að beina höfuðrök-
semdafærslunni fyrir réttleysi
íslendinga að því að véfengja,
gera tortryggilegar og leitast við
að rífa niður ályktanir dr Jóns
Dúasonar um rétt íslendinga til
Grænlands í hinu mikla riti
hans um þetta efni. Er það rit
hans, eins og kunnugt er árang-
ur af áratuga rannsóknum hans
á réttarstöðu Grænlands. Sú að-
ferð sem hér hefur að þessu leyti
verið valin í álitinu er í sann-
leika sagt mjög einkennileg og
sérstæð og að formi til, að ætla
má, á allt annan veg en ætlazt
hefur verið til af þeim, er áttu
að því frumkvæði, að þessari
rannsókn var hrundið af stað.
Þótt ég hafi hér að íraman
einkum gagnrýnt þá málsmeð-
ferð, sem hér hefur verið við-
höfð, ber engan veginn svo að
skilja, að ég telji, að rétti ís-
lands sé hnekkt með tilraunum
nefndarinnar til að afsanna
kenningar dr. Jóns Dúasonar um
réttarstöðu Grænlands og öðru
því í álitinu, sem hnígur á sömu
sveif. Því fer mjög fjarri. Það,
sem í þessu efni er haldið fram
í hinu stórbrotna fræðiriti dr.
Jóns Dúasonar, er að mínum
dómi í gildi eftir sem áður. Enn
Ijósara og ótvíræðara verður
þetta við lestur rits þess, sem
dr. Jón Dúason hefur samið og
gefið út undir heitinu: „Á ísland
ekkert réttartilkall til Græn-
lands? Nokkur svör við Græn-
landsnefndaráliti Gizurar Berg-
steinssonar“. Er svarrit þetta hið
merkasta. Tæplega verður hja
því komizt, að manni finnist af
svörum dr. Jóns Dúasonar, að
sumar ályktanir nefndarinnar um
haldleysi réttar vors megi beint
og óbeint rekja til þess, hversu
illa og óforsvaranlega var að
nefndinni búið, meðan hún hafði
málið með höndum. í svari dr.
Jóns Dúasonar er vissulega svo
á málum haldið, að aðstaða ís-
lendinga er nú jafnsterk og áður,
ef ekki sterkari, til þess að skjóta
málinu til úrskurðar alþjóðadóm-
stóls, svo rækilega er þar geng-
ið milli bols og höfuðs á rétt-
leysiskenningum nefndarinnar.
Með skírskotun til alls þessa
árétti ég nú enn einu sinni til-
raun mína til þess, að Alþingi
geri um það ályktun, að málið
verði lagt fyrir alþjóðadómstól-
inn í Haag, ef Danir verða ekki
við réttarkröfum vorum tii Græn
lands. Og loks vil ég enn ítreka
það, að ekki má til þess koma,
að farið verði af hálfu þess opin-
bera að gera neina samninga við
dönsk stjórnarvöld varðandi
Grænland, meðan óútkljáð er um
réttarstöðu landsins. Hefur fyrr-
verandi utanríkisráðherra, Bjarni
Benediktsson, og tekið óhikað í
sama streng.
Steff hugsar sér til hreyff-
ings í Kéflavíkurmálinu
Þetta er töfrabragðamaðurinn
og dávaldurinn Frisenette, sem
undanfarið hefur sýnt viS mikla
hrifningu áhorfenda hvers konar
töfrabrögS og dáleitt áhorfendur.
Her er hann aS breyta vatni í vín,
sem verSur í meðförum hans mis-
munandi litt, en áhrifamikiS er
þaS eins og ósvikið brennivín. l)á-
valdurinn sér um það. — Hann
hefur og: breytt blávatni fyrir unga
stúlku í uppáhalds ilmvatn henn-
ar, henni til mikillar gleði, en
skamnivinnar þó.
menn
i sjosnn
SANDGERÐI, 20. febr. — í gær
dag féllu tveir menn út af bryggj
unni hér, er þeir voru við upp-
skipun á fiski. Brim var mikið
og sogdráttur við bryggjuna. Báð
ir mennirnir náðust fljótlega og
varð þeim ekki meint af volkinu.
I gær var almennt róið héðan
og var aflinn frá fjórum upp í
níu smálestir. Aflahæstur var
Víðir með níu og hálfa smálest.
■— Axel
BEZT AÐ AVGLÝSA
í MORGVmLAÐim
Tvær hæmsr
unpSu úí í janúar
BÓNDI á Vesturlandi kom að
máli við blaðið í gær og skýrði
því frá, að snemma í janúarmán-
uði hafi tvær hænur, sem hann
á, ungað út alls 20 ungum. Dafna
þeir prýðilega.
Kvað hann þetta aldrei hafa
komið fyrir áður í búskapartíð
sinni í yfir 20 ár, og ekki heldur
vitað til þess hjá öðrum.
Framh. af bls. 7.
unda smáþjóðanna er svo ægilegt
og óyfirstíganlegt, að í viðræðum
mínum við hollenzka rithöfunda
kom ég oft fram með róttæka en
harðneskjulega tillögu. — Væri
það ekki ráð fyrir ungan og efni-
legan rithöfund að skrifa bækur
sínar beint á ensku eða frönsku?
Við vitum öll að útlendingar hafa
komizt upp á það að skrifa ágæta
og fagra ensku, nægir að minna
t. d. á Joseph Conrad.
ÁHÆTTA OG FÓRN
En áhættan og fórnin í slíkri
ákvörðun er mjög mikil. Áhættan
er sú að rithöfundurinn verður
að eyða 10 frjósömustu rithöf-
undarárum sínum í að ná tökum
á þessu tungumáli og ef til vill
kemst hann að raun um það eftir
áratuginn, að hann hefur unnið
fyrir gýg. Hann hefur ekki með-
fædda málahæfileika. — Það er
fjarri því að nokkur maður geti
verið viss um að honum takist
hamskipti tungumálsins, enda
þótt hann reyni allt sem hann
getur með fullri einbeitni.
★
En þó er fórnin e. t. v. þyngst
á metaskálunum. Hugsið ykkur
öll þau dásamlegu fögru blæ-
brigði hugsunar, sem orðið „móð-
urmál“ táknar. Það er tungumálið
og hugsanatúlkunin, sem hann
hefur lært frá blautu barnsbeini.
Öll hugsun hans, skilningur og
tilfinningar hafa orðið til gegn-
um orð og hugtök þessa tungu-
máls. Ef hann varpar því frá sér,
táknar það að hann höggur af sér
endurminningar bernsku og
æsku og skilur eftir að baki
menningu ættþjóðar sinnar. —
Hann brennir allar brýr að baki
sér.
(Observer — Öll réttindi áskilin)
JÓN LEIFS, formaður og fram-
kvæmdastjóri STEFs, er ný-
kominn til landsins úr dvöl er-
lendis, þar sem hann ræddi við
nokkur STEF-sambönd um
greiðsluskyldu Bandaríkjahers
j fyrir opinbera flutninga vernd-
! aðrar tónlistar. Félög þesi hafa
■ samvinnu varðandi kröfur víða
um lönd gegn her Bandaríkjanna.
Jón Leifs skýrði blaðamönnum
frá því í gær, að hann hefði rætt
mjög rækilega við franska STEF
og alþjóðasamtök hinna 30 Stefja-
sambanda, sem hefur aðsetur í
París.
Verður „Keflavíkurmál“ STEFS
ræll í Rómaborg?
í marzmánuði kemur miðstjórn
Stef jasambandanna saman í Róma
borg, og verður mál þetta þá lagt
fyrir alþjóðaþing höfundarrétt-
hafa, ef nauðsyn krefur. Kvað Jón
allt virðast benda til þess, þar sem
tveggja ára viðleitni til þes að fá
bandaríska herinn á Keflavíkur-
flugvelli til þes að greiða Stef-
gjöld hafi ekki borið árangur, að
- Slefnubreytmg
Framh. aí bls. 7.
nálgast óbundið mál meira en
bundið. Slíkt álítur hann geta
stórskaðað ljólistina — Hins
vegar bendir hann jafnframt
réttilega á, að hið svo nefnda
frjálsa form margra „skynsemis-
skáldanna" sé ekki „frjálst"
nema að takmörkuðu leyti, því
að ljóð þeirra lúti lögmálum viss
forms (eða forleysu). — Pegasus
er enn stjórnað á fluginu, — en
lausar er haldið um tauminn en
áður.
★—★
EKKI verður hér frekar lýst skoð
unum þessa bandaríska ljóð-
skálds á nútíma skáldskap, en
þess einungis getið að lokum, að
hann álítur stefnubreytingu í að-
sigi. Máli sínu til sönnunar bend-
ir hann á skáldskap tveggja
ungra höfuðskálda, velska skálds
ins Dylans Thomas (sem er ný-
látinn) og Englendingsins Christ
ophers Frys.
— M.
málshöfðanir gegn ábyrgum aðil-
um væru óhjákvæmilegar.
Jón Leifs skýrði einnig frá því,
að samkvæmt alþjóðalögum og
samkvæmt Bernarsamþykktinni
yrði hver stofnun eða einstakling-
ur, sem framkvæmdi ólöglegan.
tónlistarflutning, að sæta ábyrgð
fyrir dómstólum, bæði til greiðslu
skaðabóta bg refsingar. En refs-
ing í sumum tilfellum gæti jafn-
vel orðið að fangelsi.
Sjálfur kvaðst Jón óska þess, s'S
Keflavíkurmálið leystist á frið-
samlegan hátt án frekari aðgerða.
a
æoi-
fél
agsms í gær
AÐALFUNDUR Hins ísl. nátt-
úrufræðifélags var haldinn í gær
í 1. kennslustofu háskólans.
Sigurður Pétursson gerlafræð-
ingur, formaður félagsins, gaf
yfirlit um félagsstarfið á síðasta
starfsári. Þá gengu í félagið 50
manns, svo félagar eru nú orðnir
fleiri en nokkuru sinni fyrr í 60
ára sögu þess, eða 353.
Haldnir voru að vanda fræðslu-
fundir um náttúrufræðileg efhi,
oftast við ágæta aðsókn. Farjn
var fræðsluferð út á Reykjancs,
og í Heiðmörk var unnið að gióð-
ursetningu.
I stjórn voru kosnir: Siguiður
Pétursson, Sturla Friðrikson,
Gunnar Árnason, Guðmundur
Kjartanson og Ingólfur Davíðs-
BERLÍN 29. febr. — Beiiínar-
blaðið „Telegraf“ skýrir fiá
því að klofningur og miklar
deilur hafi nýlega komið upp
innan kommúnistaflokksins í
Austur-Þýzkalandi. Orsök
þeirra er talin vera hin síífa
framkoma Molotovs á Rerlín-
arráðstefnunni. Vitað er aff
flokksráð í tveimur borgum
Altenburg og Riesa hafa al-
geiiega verið leyst upp og
breytingar gerðar á flokks-
ráðum í 80 umdæmum. — dpa.
■
■
Norhurlandafarar |
■
með m.s. Heklu í júní 1953.
Góðir ferðafélagar. — Fyrirhugað er að halda skemmti- I
■
fund í Oddfellowhúsinu, uppi, þrðjiudaginn 23. febr. 1954, ;
klukkan 8,30 síðdegis. £
■
■
■
Hopmyndin, sem tekm var á siðustu skemmtun, verður ;
■
afhent þá. — Vinsamlegast tilkynnið þátttöku sem fyrst £
í síma 6353 eða 80918. — Mætum öll. •
■
SKEMMTINEFNDIN £
Amerískir
borðlampar
Þeir vönduðustu er hér hafa fengist
KOSTA AÐEINS KR. 839.00
1
C1HI4A? í
LAUGAVEG 168