Morgunblaðið - 17.03.1954, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvjkudagur 17. marz 1954
Skýrsla um báfasaníðar
Framh. aí bls. 1.
Ækipum, samtals 13.5 þúsund rúm
lestum. Af þessum fjölda eru inn-
lend skip 146, samtals 5.6 þúsund
rúmlestir en innflutt skip 127,
samtals 7.9 þús. rúmlestir. Sam-
kvæmt þessu eru innflutt skip
59% af rúmlestatölu.
Viðbótin var mest á árunum
1946 og 1947 eða samtals um 7
Jtúsund smálestir. En síðan hefur
rýrnun flotans verið meiri en við-
ftætur, svo að á árunum 1948—
1953 fer samanlögð rúmlestatala
fiskibátaflotans minnkandi, alls
um 1717 rúmlestir.
17 SKIPASMÍÐASTÖÐVAR
Skipasmíðastöðvar hér á landi,
sem færar eru um að smíða allt
Æið 60—70 rúmlesta báta eru tald-
ar vera alls 17 á landinu. Þar af
eru 2, sem nær eingöngu fást við
■viðgerðir, 7 eru á stöðum, þar sem
atvinnulíf er tiltölulega fjöl-
breytt, en 12 eru á stöðum, sem
aðallega byggist á útgerð og eiga
þar af leiðandi við árstíðabundið
atvinnuleysi að etja. 7 eru á stöð-
iim, sem almennt líða af atvinnu-
íkorti verulegan hluta ársins.
Vegna þess hve langt er um lið-
ið síðan sumar skipasmíðastöðv-
arnar hafa haft tækifæri til þess
að fást við nýsmíðar og mikill
skortur hefur verið á verkefnum,
munu margar þeirra þegar hafa
tapað nokkrum hluta af hinum
æfða mannskap, sem áður var til-
tækur. Mun það því há þeim
nokkuð fyrst um sinn. Að öðru
leyti munu aðstæðurnar ekki
hafa versnað.
SAMIÐ UM SMÍÐI 9 BÁTA
Svo sem vitað er hafa skipa-
smíðar nær alveg legið niðri um
4 ára skeið, en seint á síðasta ári,
var samið um smíði 9 báta og
er þeim nú óðum að ljúka, en
óvíst um íramhald á verkefnum.
í Reykjavík átti að smíða 3 báta,
iHafnarfirði 2 og einn bát á sitt
hverjum stað — Njarðvík, Kefla-
ví k, ísafirði og Akranesi.
Samningsverð á þessum ís-
lenzku skipum mun almennt
hljóða upp á um 20 þús. kr. rúm-
lestin með öllu tilheyrandi og var
J>á reiknað með því að söluskatt-
nr í tolli, tollar og bátagajldeyrir
að upphæð 1000 kr. á rúmlest og
tollar af aflvél fengjust endur-
greiddir. Vonín um þessar endur-
greiðslur mun þó að verulegu
leyti hafa brugðizt. Eru þær og
allsendis ófullnægjandi og má
aegja að bátasmiðir og útgerðar-
Hienn séu jafn illa settir og áður.
3STAUÐSYN AÐ LEYSA
"VANDKVÆÐIN
Það er knýjandi nauðsyn fyrir
skipasmíðastöðvarnar að fá
skjóta og góða lausn á þeim vand-
kvæðum, sem þessi atvinnugrein
hefur átt við að stríða. Ef engin
lausn fæst nú, er hætt við, að ný-
smíðar falli niður aftur og sama
öngþveitið í atvinnumálum þess-
Æua manna haldi áfram. Vafa-
.samt er, hvort sumar skipasmíða-
stöðvarnar treystast til þess að
halda rekstri sínum áfram, ef
«kki verður séð fram á neina
lausn. Margar þeirra eru þegar
húnar að hjara í nokkur ár í
jþeirri von að úr rætist.
ATVINNULEYSI SKIPASMIÐA
5—6 MÁNUÐI
Gerir Iðnaðarmálastofnunin
síðan tillögur, sem miða að lausn
þessa vandamáls.
Atvinnuháttum flestra báta-
emíðastöðva er þannig háttað, að
vinna er næg á milli vertíða, á
jneðan verið er að gera við og
undirbúa skipin á veiðar. Á með-
an á vertíð stendur, er aftur á
jnóti sáralítið að gera við við-
^erðir, því að þá eru öll skipin
"úti, og ef engin önnur verkefni
faila til, verður að segja upp
smiðunurn.
*>* Þetta atvinnuleysistímabil er
' Siamanlagt 5—6 mánuði af árinu
pg lengst er það yfir hásumari,
einmitt þann tíma ársins, sem
æskilegast væri að fást við ný-
byggingar. Af þessu er auðséð, að
alisendis ómögulegt er fyrir báta-
smiði að framfleyta sér á viðgerð-
arvinnu einni saman og nauð-
synlegt er að hafa önnur verk-
efni, sem hægt er að grípa til
milli þess, sem viðgerðarvinna
liggur niðri.
Eðlilegasta verkefnið væri ný-
bygging skipa. Flestar skipasmíða
stöðvar mundu geta brúað þetta
bil og veitt smiðunum næga
vinnu allt árið, ef byggð væru
eitt til tvö skip á ári. Jafnframt
því að ieysa atvinnuspursmál
bátasmiðanna, mundu nýbygging
ar stuðla að því að ungir menn
legðu þessa iðn fyrir sig, en sára-
fáir lærlingar hafa lagt leið sína
inn í þessa iðngrein að undan-
förnu. Er augljóst, hve óæskilegt
þetta ástand er, þegar athugað
er, að cjávarútvegurinn getur
ekki komizt af án bátasmiða.
SAMANBLRÐUR Á VERÐI
Því næst er í greinargerð þess-
ari tekið fyrir það vandamál,
hvort íslenzkar bátasmíðar eru
samkeppnisfærar við innflutta
fiskibáta. Er þar gerður saman-
burður á tveimur 52 tonna fiski-
bátum, annar þeirra íslenzkur, en
hinn danskur. Hér gefst ekki rúm
til að rekja samanburð þennan í
srnáatriðum, en niðurstöðutölur
eru íslenzka bátnum í óhag.
Verð ísl. bátsins kr. 1.076,000,00
Verð danska bátsins 956 195,00
Meginorsök þessa verðmismun-
ar er mismunurinn á verði vinnu-
afls hér og í Danmörku. Er því
hér um að ræða dýrtíðarfyrir-
brigði, sem óhugsandi er að báta-
smiðurinn geti bætt af eigin
rammleik, sérstaklega þegar at-
hugað er að allur ágóði hans er á
lágmarki.
452 ÞÚS. i^t. GJALDEYRIS-
SPARNAÐUR
Þá er bent á hinn mikla gjald-
eyrissparnað af bátasmíðum hér-
lendis. Beinn gjaldeyriskostnað-
ur við 52 tonna bát, sem smíð-
aður er innanlands er kr. 400
þúsund. Gjaldeyriskostnaður við
jafn stóran danskan bát er kr.
852 þúsund.. Hreinn gjaldeyris-
sparnaður með því að byggja
bátinn innanlands er því 452 þús.
krónur. Er þess getið í þessu
sambandi að nú hafi verið veitt
innflutningsleyfi fyrir 21 bát.
Reiknast Iðnaðarmálastofnuninni
svo til að ónauðsynleg gjaldeyris-
evðsla við kaup þessara báta
muni nema hvorki meira né
minna en 5,2 milljónum króna.
Á sama tíma og þessi innflutn-
ingsleyfi eru gefin eru íslenzkar
bátasmíðastöðvar nær alveg að-
gerðarlausaor, að því er varðar
nýsmíði. Auk þess eru með þessu
móti keypt til landsins skip, sem
eru smíðuð í lægri flokkum og
þurfa þar af leiðandi mikilla
endurbóta við svo að þau séu lög-
leg til siglinga hér við land og
vafalaust verða þau dýrari í
rekstri, þegar fram í sækir, en
.skip, sem smíðuð eru uppruna-
lega samkvæmt íslenzkum regl-
um.
GREIÐSLUR í VINNULAUN
I skýrslunni er getið hve þýð-
ingarmiklar greiðslur fyrir vinnu
laun o. fl. eru fyrir þá staði, þar
sem skipasmíðastöðvar eru. Við
smíði á 52 rúmlesta bát myndu
þessar greiðslur nema samtals
652 þús. kr. Er auðséð hve mikla
þýðingu þetta hefði fyrir atvinnu-
og efnahag margra bæja út um
land.
INNFLUTTIR BÁTAR
TOLLFRJÁLSIR
Að lokum segir í skýrslunni:
Innfluttir bátar hafa fram til
þessa tíma notið stórkostlegrar
verndar af hendi íslenzkra stjórn
arvalda og innlendum bátasmið-
um því reynzt gersamlega um
megn að keppa við þá hvað verð
snertir. Hafa innfluttir bátar not-
ið þeirra einstöku frxðinda að
vera fluttir inn alveg tollfrjálst,
en íslenzkir bátasmiðir hafa hins-
vegar orðið að greiða fullan toll
af öllu efni, auk bátagjaldeyris
af því eíni, sem undir hann i
heyrir.
VERÐUPPBÆTUR
NAUÐSYNLEGAR
Það eru síðan lokatillögur
rðnaðarmálastofnunarinnar,
að eina Ieiðin til þess að lyfta
bátasmíðunum úr þeim vand-
ræðum, sem hún hefur átt
viðað búa sé að ríkisvaldið
verðbæti framleiðslu hennar,
svo að hún verði samkeppn-
isfær við erlenda báta.
Veigamestu tillögur henn-
ar til úrbóta eru:
1) Endurgreiðsla allra tolla
og bátagjaldeyrisálaga,
sem talið er vera kr. 1.362
á rúmlest, og
2) Verðuppbót vegna inn-
lendrar dýrtíðar kr. 2.400
á rúmlest.
Ef smíðaðar væru árlega
hér á landi 1000 smálestir af
fiskibátum, mundi það skapa
í beinar kaupgreiðslur, sem
næmu 7—8 milljónum króna
og aukinn brúttóágóði skipa-
smiða milli 3 og 4 milljónir
króna. Til þess að gera þetta
mögulegt, þyrfti ríkissjóður
að greiða verðbætur, sem
næmu 2,4 milljónum króna.
Auknir skattar í ríkissjóð í til
efni af hinum auknu tekjum
innanlands myndu langleiðis
jafna upp verðuppbæturnar.
SAUÐARKROKI, 16. marz: —
Einmuna veður hefur verið hér
undanfarna daga. Bátar hafa
verið á sjó. en afli er heldur treg-
ur. Skepnuhöld hafa verið óvenju
góð hjá bændum og lítið eyðst af
heyjum. Þó hafa nokkrir bændur
haft féð á gjöf frá áramótum.
Hagar eru víðast hvar góðir.
Snjór er allur horfinn, eftir snjóa
kastið og vegir í sveitinni allir
akfærir. í gær var farið yfir
Öxnadalsheiði á jeppa og gekk
ferðin ágætlega. — Guðjón.
Olíufélög lengi
aS semia
mt
LONDON, 16. marz. — Ekki er
útlit fyrir að viðræður brezkra,
bandarískra og hollenzkra olíu-
íélaga við Persastjórn um lausn
olíumálsins geti hafizt fyrr en
21. marz. Stafar þetta af því að
ekki hefur enn náðst samkomu-
lag milli olíufélaganna, sem eru
8 talsins um málið. —Reuter.
- Geislavirkni
Framh. af bls. 1.
verjanna eldrauð, eins og af sól-
bruna og þegar þeir loks stigu
á land nú fyrir tveimur dögum
var askan enn í fötum þeirra,
ómögulegt að þvo hana af og húð
mannanna var kolsvört á lit.
VORU GEFNAR VIÐVARANIR?
En þennan morgun fram-
kvjemdu Bandaríkjamenn vetn-
issprengjutilraunir á Bikini-ey.
Japanska stjórnin hefur nú farið
þess á leit við Bandaríkjamenn
að þeir greiði skaðabætur og hafa
þeir beint þeirri fyrirspurn til
þeirra, hvort engar aðvaranir
hafi verið gefnar nærliggjandi
skipum um að sprengingin yrði
framkvæmd. , __
Þessa mynd tók Gunnar Rúnar fyrir skömmu í Skipasmíðast. Dröfn.
íveir bátar smíðaðir í
stoðinni Ðröfn í Hafnarfirð
Hafnarfirði 13. marz.
lf |M þessar mundir er verið að smíða tvo vélbáta í skipasmíða-
stöðinni Dröfn. Verða þeir hvor um sig um 54 tonn. Eigendur
þeirra er íshús Hafnarfjarðar og Guðmundur Jónsson, Rafnkells-
stöðum í Garði. — Yfirsmiður er Sigurjón Einarsson.
Hjá Dröfn hafa verið smíðaðir
6 vélbátar. Sá síðasti, Örn Arnar-
son, var smiðaður þar 1947. —
Skipasmíðastöðin var stofnuð 25.
nóv. 1941, og hefir Sigurjón Ein-
arsson yfirsmiður verið hjá fyrir-
tækinu síðan. — Skýrði hann
fréttamanni blaðsins svo frá í
gær, í stuttu samtali, að nauðsyn-
legt væri fyrir skipasmíðastöðv-
ar hériendis að hafa ávailt nóg
að starfa við skipasmíðar. Sann-
leikurinn væri sá, að atvinna
fyrir skipasmiði væri ekki nema
hálft árið, ef ekki væri um áð
ræða bátasmíðar. Nóg væri að
starfa hjá þeim fyrir síldveiðarn-
ar á sumrin og svo aftur fyrir
vertíðina, en á öðrum tíma árs
væri sama og ekkert að gera, og
verður bá að grípa til þess að
fækka mönnum. — Við svo búið
má ekki standa öllu ler.r ur, því
að ungir menn fást ekk! til að
læra iðnina upp á það að vinna
] aðeins hálft árið. Eins og fvrr er
; sagt, verður ekki ráðin fcót á
j þessu með öðru en því, fA ávallt
t séu næg verkefni fyrir hc.idi við
; nýsmíðar.
j Vigfús Sigurðsson frarnkv.stj.
j skýrði frá því, að við skipasmíða-
stöðina ynnu um 50 menn þegar
mest væri. Sagði hann, að Dröfra
j ræki og trésmíðaverkstæði, og
; væri þar smíðað allt til húsbygg-
inga. Væri Dröfn vel búin að alls
konar tækjum og vélum, sem til
starfrækslunnar þyrfti. — Geta
má þess, að fyrrnefndir bátar
eiga að verða tilbúnir 1. júlí næst
komandi. — G. E.
lorræna félagið veitir 10 ésl. n
endum ókeypis skóiavist
SEM kunnugt er hafa 7—12 íslenzkir nemendur, í nokkur und-
anfarin ár, fengið ókeypis skólavist í lýðháskólum og hús-
mæðraskólum á Norðurlöndum, á vegum Norræna féiagsins. Flest-
ir hafa nemendur þessir verið í Svíþjóð, oftast 7 á ári. Námstím-
inn er í flestum skólum um 6 mánuðir frá októberbyrjun fram í
byrjun aprílmánaðar. Að námstíma loknum hafa margir nemend-
anna dvalizt nokkra mánuði á eftir í löndunum við ýmis störf eða
ferðast um og dvalizt hjá skólasystkinum sínum. Námsdvalir þess-
ar hafa orðið nemendunum til mjög mikillar ánægju og gagns,
enda hafa umsóknir um námsdvalir þessar, verið að jafnaði langt
umfram það, sem hægt hefur verið að sinna.
Sveítir HarSar og
Gunngeirs efstar
EFTIR 9: umferð meistaraflokks-
keppni Bridgefélagsins eru sveitir
Harðar Þórðarsonar og Gunngeirs
Péturssonar orðnar efstar og jafn
ar, en þær eiga eftir að spila sam-
an.
í 9. umferðinni vann sveit
Gunngeirs sveit Hilmars Ólafsson
ar. Sveit Harðar vann sveit Her-
manns Jónssonar, sveit Einars
Baldvins vann sveit Ásbjarnar
Jónssonar, sveit Einars Guðjohn-
sens vann sveit Róberts Sigmunds
sonar, sveit Ragnar Jóhannesson-
ar vann sveit Ólafs Þofsteinsson-
ar og sveit Stefáns Guðjohnsens
vann sveit Ólafs Einarssonar.
Staðan er nú þannig, að sveitir
Harðar og Gunngeirs hafa 14 stig
hvor, sveit Hilmars 13, sveit Ein-
ars Baldvins 11, svcitir Ásbjarn-
ar, Róberts og Stefáns 10 stig
hver og sveit Ragnars 9 stig.
Nú eru aðeins tvær umferðir
eftir.
^ Námsstyrkirnir eru nú ákveðn-
ir fyrir næsta vetur fyrir 8 nem-
endur í Svíþjóð, 2 í Noregi, 1 í
Finnlandi og 1 í Danmörku, eða
12 samtals.
Þeir íslenzku nemendur, sem
sækja vilja um þessa skólavist,
skulu senda umsóknir sínar fyr-
ir 1. maí n. k. til Norræna félags-
ins í Reykjavík, Ásvallagötu 58.
Umsóknum skulu fylgja með-
mæli frá skólastjóra, kennara eða
atvinnuveitanda, afrit af fæð-
ingarvottorði og prófskírteini,
Umsækjendur skulu vera orðnir
18 ára eða verða það á árinu og
hafa lokið námi í héraðs- og
gagnfræðaskóla.
Lantmannaskolan í Osby á
Skáni hefur einnig boðizt til þess:
að taka 6 nemendur frá íslandi
á 5 mánaða sumarnámskeið sitt,
sem hefst þann 24. apríl n. k,
og fá nemendurnir þar ókeypis
kennslu, mat og húsnæði. Um-
sóknir um þessa námsvist þurfa
að berast Norræna félaginu fyrir
1. apríl.
Þá hafa 6 íslenzkar stúlkur
fengið í gegnum Norræna félag-
ið, skólavist á hússtjórnarskól-
anum St. Restrup í Danmörku
fyrir hálft gjald í fjóra mánuð|
frá 3. maí til 3. ágúst í sumar, \