Morgunblaðið - 03.04.1954, Blaðsíða 1

16 síður
Stórhuga áætlun ríkisstjórnarinnar um
raforkuframkvæmdir strjálbýlisins
250 MILLJ. KR. VARIÐ TIL ÞESS A NÆSTIJ 10 ÁRUM
FnnnvarpiRu
fylgt úr Silaði
STSINGRÍMUR Steiiiþórsson
hafði orð fyrir ríkisstjórninni er
frumvarpið um raforkumálin
kom til umræðu. Gaf hann stutt-
ort en greinargott yfirlit um býli
landsins, hve mörg þeirra hefðu
raforku og hvernig 10 ára áætlun
ríkisstjórnarinnar væri hugsuð í
framkvæmd.
Ráðherrann sagði að nú væru
um 6000 býli á landinu. 920 þeirra
hafa þegar fengið raforku frá
samvirkjunum. 480 til viðbótar
hafa orku frá einkarafstöðvum
og frá mótorrafstöðvum (meira
en 110 volta spenna) hafa 300
býli raforku. Með öðrum orðum,
sagði ráðherrann, hafa 1700 býli
í dag raforku, sem segja má að
sé þeim sæmileg til frambúðar.
900 önnur býli hafa vindraf-
stöðvar og 600 þar til viðbótar
orku frá mótorstöðvum undir 110
volt. Þetta verður í flestum til-
fellum að teljast bráðabirgða-
lausn fyrir þessi býli. Gera má
þó ráð fyrir að í 100—200 til-
fellum megi þetta teljast fram-
búðarlausn. Af því leiðir þá að
telja má að 1800—1900 býli á
landinu hafi raforku til frambúð-
ar. Eftir eru þá 4000 býli, sem
enga eða alls ónóga raforku hafa.
KAUPTÚN OG ÞORP
Síðan gaf ráðherrann svipað
yfirlit um kauptún og þorp. Sagði
hann m. a.:
39 kauptún og þorp með 16200
í.búa hafa raforku frá dieselstöðv
um, sem er aðeins bráðabirgða-
lausn. í þessari tölu eru taldir
afskekktir staðir, eins og t. d.
Grímseý og Flatey á Sjálfanda,
sem aldrei eða seint munu fá
orku frá samorkuverum. Auk
þess eru 7 staðir er hafa svo ó-
íullrægjandi vatnsaflstöðvar, að
nauðsyn er úrbóta. Þar búa sam-
tals 5800 manns.
10 ÁHA ÁÆTLUNIN
Það er því nauðsyn að bæta
úr raforkuvandamálum 4000
sveitabýla og 40—50 kauptúna
og þoi'pa með samtals 22000 íbúa.
Fyrsta skrefið í þeirri átt er
áætlunin, sem ríkisstjórnin nú
leggur fram.
Raforkumálaskrifstofan hefur
gert lauslegar áætlanir um hvað
muni vinnast fyrir þær 250 millj.
kr. sem ráðgert er að ráðstafa í
þessu skyni á næstu 10 árum.
Þessi lauslega áætlun skrifstof-
unnar gerir ráð fyrir að 2000—-
2300 býli fái rafmagn á næstu 10
árum frá samorkuverum. Auk
þess muni um 450 býli fá raforku
frá smærri rafstöðvum. Alls muni
þá 4500 býli landsins hafa raf-
orku eftir 10 ár.
Síðan gat ráðherrann þess, að
að sjálfsögðu myndi sú þróun er
orðið hefur á undanförnum árum
hvað stofnun nýbýla snertir
Framh. á bls. 2.
Svars VeslurveEdanna
við orðsendingu Rússa
að vænta fyrir páska
Lundúnum, 2. apríl. — Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter-NTB
FORMÆLANDI brezka utanríkisráðuneytisins sagði í dag, að
svar Vesturveldanna við seinustu orðsendingu Rússa yrði
afhent í Moskvu fyrir páska. Fulltrúar Breta, Bandaríkjanna og
Frakk-a koma saman í París í næstu viku til að vinna að svarinu.
AÐEINS TIL VARNA
Griinther, yfirmaður Atlants-
hafsherjanna, svaraði í dag þeim
áburði, að Atlantshafsbandalagið
væri árásarsamtök. Sagði hers-
höfðinginn, að enginn stafkrókur
í áætlunum bandalagsins svo
mikið sem ýjaði í þá átt, að herj-
um þess yrði beitt til árása.
Hann sagði, að við.búnaður At-
lantshafsbandalagsins miðaðist
við að mæta árás.
Þá sagði hershöfðinginn: „Ef
til vill eru enn erfiðari tímar
framundan fyrir Atlantshafs-
bandalagið en þeir, sem liðnir
j eru. Varast skyldu menn þá
hættu, sem í því er íólgin, að
ætla styrjaldarógnina minni en
hún er. Frá hernaðarlégu sjónar-
miðið er engin ástæða til að ætla,
að við getum dregið úr viðbún-
aði okkar. Herafli ríkjabákns
kommúnista er í vexti“.
Nehru vill stöðva tilraunir
með vetnisprengiuna
NÝJU-DELHI, 2. apríl.
RÆÐU, sem Nehru hélt í þinginu í dag, lagði hann fast gegn
frekari tilraunum með vetnisprengjur. Forsætisráðherrann lét
svo um mælt, að mannkyninu og siðmenningunni stafaði ógn af
sprengjunni. Taldi hann, að birta ætti þegar allt, sem vísindamenn
gætu sagt um áhrif hennar.
S. Þ. SKERIST í LEIKINN
Nehru lagði til, að þegav í stað
skyldi efnt til leynilegra við-
ræðna á vettvangi S. Þ. um að
stöðva tilraunir með vetni-
sprengjuna umsvifalaust.
SAMNINGAR BANDA-
RÍKJANNA OG RÚSSA
Stjórnmálamenn í Lundúnum
líta svo á, að þessi tillaga Neh-
rus endurspegli þann kvíða, sem
lagzt hafi á menn um heim all-
stöðva tilraunir með vetni-
sprengjutilrauna yrði ekki kom-
ið í kring nema með samningi
Bandaríkjanna og Rússlards um
það efni.
Upprebtarmenn
vinna á við
Dien Bien Phu
PARÍS, 2. apríl. — Franska
herstjórnin segir, að varnar-
herinn í Dien Bien Phu, eigi
við afskaplega örðugleika að
striða. Þó er ekki ástæða fyrir
þetta 12 þúsund manan varn-
arlið að örvænta.
Framh. á bls. 12.
Framlög á fjárlögtim og
lánsfé frá ísl. bönktsm
Tiliöpr Jóns Þorlákssonar og Jéns
á Reynistað að komas! í framkvæmd.
1G Æ R var lagt fram á Alþingi frumvarp til laga um
viðauka við raforkulögin frá 1946. Felst í því áætlun
ríkisstjórnarinnar um framkvæmd þeirra fyrirheita, sem
hún gaf í málefnasamningi sínum, um aðgerðir í raforku-
málum þjóðarinnar. Samkvæmt frumvarpinu skal 250 millj.
kr. a. m. k. verða varið til raforkuframkvæmda í þágu
stjálbýlisins á næstu 10 árum.
Hér er um að ræða stórkostlegustu áætlun, sem gerð hef-
ur verið um framkvæmd þeirra tillagna, sem þeir Jón heit-
inn Þorláksson og Jón Sigurðsson á Reynistað undirbjuggu
og lögðu fram á Alþingi fyrir 25 árum um raforku til al-
menningsnota á Isíandi. Mun því nú fagnað af alþjóð, ekki
sízt af þeim, sem lengst hafa orðið að bíða eftir úrlausn í
raforkumálum sínum, að þessar stórhuga tillögur nálgast
framkvæmd.
FJÁRMAGNTRYGGT
Steingrímur Steinþórsson, landbúnaðarráðherra,
lýsti því yfir í framsöguræðu fyrir frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar í Neðri deild Alþingis í gær, að stjórnin
hefði þegar tryggt fjármagn til þéss að ráðast í fram-
kvæmd fyrrgreindrar áætlunar. Munu 110 millj. kr.
verða lagðar fram á fjárlögum næstu 10 ára í þessu
skyni en samkomulag hefur tekizt við íslenzka hanka
um að þeir leggi fram á sama tíma 140 millj kr.
Ræðu landbúnaðarráðherra er getið á öðrum stað
______hér í blaðinu, en hér fer á eftir aðalefni frinnvarpsins:
EFNI FRUMVARPSINS
í 1. grein frv. segir svo:
Á árunum 1954—1963 skal verja 250 milljón krónum að minnsta
kosti til:
1. að koma upp raforkuverum rafmagnsveitna ríkisins utan
orkuveitusvæðis Sogs- og Laxárvirkjananna;
2. að gera aðalorkuveitur og dreifiveitur rafmagnsveitna ríkis-
ins og héraðsrafmagnsveitna ríkisins fyrir kaupstaði, kaup-
tún og sveitir víðs vegar um landið;
3. að veita bændum lán til að koma upp smárafstöðvum, vatns-
afls- og mótorstöðvum;
4. til virkjunarrannsókna og undirbúnings rafveitna og
5. að lækka raforkuverð, þar sem það er hæst.
Aðrar greinar frumvarpsins eru svohljóðandi:
2. gr.
Raforkumálastjóri og raforkuráð gera á árinu 1954 áætlun, sem
ráðherra staðfestir, um raforkuframkvæmdir á árunum 1954—
1963, samkvæmt þessum lögum. Skal áætlunin við það miðuð, að
varið verði til framkvæmdanna — auk framlags úr hlutaðeigandi
héruðum — eftirtöldum upphæðum a. m. k.:
Árin 1954—56 .................. 35 millj. kr. árlega.
— 1957—59 .................... 25 — — —
— 1960—61 ................... 20 — — —
— 1962—63 .................... 15 — — —
milljónum króna ár hvert;
c. með notkun vaxtatekna raf-
orkusjóðs;
d. með notkun afborgana af út-
lánum raforkusjóðs af eigin
fé sjóðsins, og
e. með lántökum handa raf-
orkusjóði eða Rafmagnsveit-
um ríkisins.
4. gr.
Lánveitingum raforkusjóðs ti!
til héraðsrafmagnsveitna rík-' einkarafstöðva í sveitum skal
isins samkvæmt b-lið 26. gr. hagað þannig, að tala þeirra býla,
raforkulaganna, eigi undir 61 Framh. á b.s. 2.
FJÁRÖFLUN TIL
FRAMKVÆMDA
3. gr.
Til þeirra framkvæmda, er
um ræðir í 1. og 2. gr., skal f jár
aflað á þann hátt er hér segir:
a. með fjárframlögum úr ríkis-
sjóði til raforkusjóðs sam-
kvæmt c-lið 33. gr. raforku-
laganna, eigi undir 5 millj.
króna á ári hverju;
b. með framlögum úr ríkissjóði