Morgunblaðið - 03.04.1954, Blaðsíða 7

Laugardagur 3. apríl 1954
MORGVNBLAÐIÐ
7
„Eigi veldur sá er v<
eftir Björgvin Frederiksen forseta
Landssambands iðnaðarmanna
PÁLL S. Pálsson farmkvæmda-
stjóri sendir mér kveðju í Morg-
unblaðinu 13. þ. m. Ekkert er í
grein þessari, sem afsannar hug
hans til iðnaðarmanna.
Páli finnst það ganga göldrum
næst, að maður, sem nýr við
Lindargötu og rekur vélsmiðju
skuli valinn til þess að sýsla við
iðnaðarmál, og að hann skuli
voga sér, að gera athugasemdir
við langskólagenginn Pál S.
Pálsson, lagasmiðinn mikla, sem
Stjórnar félagi, sem byrjar lög
sín á þessum orðum: 1. grein:
y,Heiti félagsins er Fél. ísl. iðn-
rekenda og er skammstafað F.í.í.
í lögum þessum telst til iðnaðar
allt, sem nefnt er iðja í lögum
númer 18, 31. maí 1927“. Gam-
an væri að fá umsögn lögfróðra
um svona iðju, að telja félagalög
rétthærri landslögum. Já, það er
sitt hvað að flækja mál og að
fást við iðnað. Ef Páll er farinn
að fást við kukl og galdramál
sbr. grein hans, þá vil ég benda
honum á orðin: Formæling illan
finnur stað.
Páll hefur ekki getað hrakið
neitt af því, sem ég skrifaði í
grein minni og mun ég fara laus-
lega yfir annálinn hans Páls,
annálinn, sem sannar svo vel að
það er rétt að Páll ætlaði iðn-
aðarsamtökunum enga aðild í
nefndinni nema á pappírnum í
frumvarpinu, sem aldírei kom
fram, eins og Páll kallar það.
I. Nefndin sem atvinnumála-
ráðherra Ólafur Thors skipaði
16. marz 1951 var falið, eins og
bréfið ber með sér, að starfa
fyrir íslenzkan iðjurekstur Lands
sambandi iðnaðarmanna því óvið
komandi og ástæðulaust að ræða
þann kafla frekar.
II. Frumvarp Gísla Jónssonar
um iðnaðarmálastjóra Og fram-
leiðsluráð. — Orðrétt ummæli
Páls: „Arið 1948—’50 Frumvarp-
ið flutt og dagar upp á þingum“.
Ég hefi þar engu við að bæta.
Alþingi stendur fyrir sínu, Páll!
III. Heimsóknir erl. sérfræð-
inga. — „Árið 1950 Mr. Cooly
athugaði frystihúsin o. s. frv.“.
Vissi Páll S. Pálsson ekki, að til
er á íslandi Fiskifélag Islands.
Stofnun, sem er að byggja upp
rannsóknarstofur og tæknimið-
stöð fyrir nýtingu alls sjávar-
fengs m. a). fyrir hraðfyrstan
fisk. Hollt er heima kvað. Varla
hefði þurft að fé sérfræðing frá
Ameríku til að benda Páli á, að
þessum málum mundu ábyggi-
lega vinna saman starfslið Fiski-
félagsins og verkfræðingar Söiu-
miðstöðvar Hraðfrystihúsanna.
Til fróðleiks ætti Páll S. Pálsson
að lesa tímaritið „Ægir“ nóv.—
des. 1953 Mun hann þá fá þær
upplýsingar, að óþarft se fyrir
hann að burðast með frosna fisk-
inn upp í iðnskóla. í Fiskifélag-
jnu gæti hann einnig iært ýmis-
legt, sem mætti verða til hlið-
sjónar við uppbyggingu tækni-
miðstöðvar iðnaðarins.
IV. Iðnaðarmálanefnd. — Þeg-
ar hér er komið málum fer að
skýrast tilgangur Páls S. Páls-
sonar. Nefndin er búin að smíða
sér nafn, Iðnaðarmálanefnd, en á
fjárlögum eru veittar kr. 100 þús.
og miðað við iðjuna. lðnaðar-
málanefnd tekur til starfa í sam-
bandi við skrifstofu Fél. ísl. iðn-
rekenda. Formaður nefndarinnar
er jafnframt framkvstj. Féi. ísl.
iðnrekenda. Þessi fyrirgreiðsla
var fyrir Fél. ísl. iðnrekenda.
Okkur í Landssambandinu því
óviðkomandi. 30 des. 1952 skilar
nefndin skýrslu til ráðherra.
Skýrslan birtist í blaðinu „ís-
lenzkur iðnaður" tölubl. nr. 29—
30. Ég ráðlegg öllum, sem vilja
kynna sér málin, að lesa þessa
skýrslu því að hún ber þess ljósr
an vott, að Páll S. Pálsson og
félagar hafa alveg farið út af
sp'orinu við þessa 100 þús. kr.
fjárveitingu, sem þeir fengu til
þess að hefja tilraunaframkvæmd
aukin afköst fyrir verksmiðjur.
í stað þess, að gera eins og þeim
var falið, þá slá þeir upp svo
stóru brauði, að þeir hafa ekki
getað bakað það ennþá. Skýrslan
er inngangur að frumvarpinu
fræga. I ofmetnaði ætla þeir sér
yfirstjórn og alræði allra iðn-
aðarmála. Koma hér á eftir nokkr
ar setningar úr skýrslunni og
bera með sér hver afskipti þeir
ætluðu sér af iðnaðarmárum, en
eru að vinna fyrir fé veittu til
iðjunnar, verksmiðjanna. Enginn
þeirra er fulltrúi iðnaðarsamtak-
anna, hvorki syeina né meistara,
en stofnuninni er í skýrslunni
gefið nafnið Iðnaðarmáiaskrif-
stofa. Þetta stendur m. a.: „Yfir-
stjórn starfseminnar sé i hönd-
um fulltrúa frá samtökum fram-
leiðenda sjálfra og á nefndin þar
sérstaklega við þau samtök, er
stóðu að tilnefndingu þeirra
manna er nú skipa þessa svo-
nefndu Iðnaðarmálanefnd. Þar eð
þau munu ná til allra greina
verksmiðjuiðnaðarins", þ. e. a. s.
Sambandið, Sölumiðstöðin og
Fél. ísl. iðnrekenda. 30. des. 1952
telur nefndin þetta hina einu og
réttu aðila að Iðnaðarmálastofn-
un íslands. Ennþá örlar ekki á
fulltrúum iðnaðarins í nefndinni.
Ennfremur stendur í skýrsl-
unni:
,,í bréfinu til ráðherra hinn 26.
ágúst lagði nefndin til, eð fjár-
frmalag til væntanlegrar Iðnað-
armálastofnunar yrði bundið því
skilyrði, að iðnaðarsamtökin í
landinu væru búin að taka sam-
an höndum um málið í einu
velferðarfélagi fyrir iðnaðinn,
Iðnaðarfélagi íslands, hiiðstætt
við Fiski- og landbúnaðarfélag-
ið“. Hvenær var talað við iðn-
aðarsamtökin?
„Nánari íhugun leiðir í ijós, að
til þess þarf nokkuð lengri að-
draganda, markvissan undirbún-
ing. Þess vegna velur nefndin
þann okstinn fremur en láta
Iðnaðarmálastofnunina biða eftir
þessari félagsstofnun, að leggja
til, að láta starfsemina halda
áfram að þróast nokkurt skeið
enn undir sömu yfirstjórn og nú,
þ. e. a. s. með fulltrúum frá þeim
samtökum, er hafa verksmiðju-
iðnað í landinu á vegum sínum,
en þessir fulltrúar í nefndinni
eru skipaðir af ráðherra.
Lagt er til, að nefndmni sé
falið, að flýta fyrir og undirbúa
stofnun allsherjarsamtaka iðn-
aðarins um málið, enda virðist
hún hafa handhæga aðstöðu til
þess“.
Ekki þarf nú mikið að ræða
við iðnaðarsamtökin út af svona
smámunum. Þeir töldu sig hafa
handhæga aðstöðu til þess, að
handjárna iðnaðarsamtökin þess-
ir lierrar, en ætli að það væri
ekki nær að spara þeim þá fyr-
irhöfn. Ég er hræddur um, að
þeir gætu ofreynt sig á því. Hér
kemur ein málsgrein í viðbót.
„Vitað er, að í sumum grein-
um iðnaðar t. d. í hraðfrysti-
iðnaðinum og í öðrum útflutn-
ingsiðnaði, (en áðurnefndui verk-
fræðingur kynnti sér sérstaklega
innlenda neyzluvöruiðnaðinn),
hefur allmikið verið aðhafst til
aukinnar verknýtingar, en mikill
hluti iðnaðarins hefur algjörlega
farið á mis við þá verkfræði-
legu leiðsögn, sem fer nú eins
og alda um iðnaðarlöndii* undir
leiðarmerkinu „Pruductivity"
Productivitet: á íslenzku • Fram-
leiðsluafköst“. Og hér er meira:
„Vegna mikilvægis þessa þáttar
í störfum skrifstofunnar hefur
nefndin í huga að ráðinn sé verk-
fræðingur, sem iðnaðarmála-
stjóri. Sé hann sérstaklega valinn
menntunar og
starfsreynzlu á sviði vinnuskipu-
lagningar í verksmiðjum, að svo
miklu leyti, sem völ er íslenzks
manns með þeim kostum. Við
hlið sér hafi hann verkfræðing,
er þurfi ekki að sinna skrifstofu-
störfum eða neinu öðru en skipu-
lagningu í verksmiðjum og út-
reikningum í sambandi við það,
undir stöðugri handleiðsiu iðn-
aðarmálastjóra".
Og hér komum við að aðal-
atriðinu:
„Ætlast er til, að starfsemi
þessi verði í einu framhaldi af
tæknilegu leiðbeiningunni, er
nefndin gekkst fyrir á árinu 1952
og myndi hér á íslandi tækni-
miðstöð (Productivity Center) í
líkingu við það sem öll önnur
þátttökuríki Efnahagssamvinnu-
aðstoðarinnar hafa komið upp
hjá sér. Mun stofnunin sem slík
vinna að því að hagnýta sér þá
möguleika, er bjóðast kunna er-
lendis frá og hagstæðir þykja til
þess að efla framleiðsluafköst í
íslenzkum iðnaði“.
Skyldi nú nokkur maður vera
hissa á því, þótt iðnaðarsamtök-
in í íslandi heimti aðild, að slíkri
stofnun sem þessari til jains við
þá þjónustu, sem stofnunin mun
veit verksmiðjueigendum. Ég
held, að barátta okkar í þessu
máli sé réttlætismál, sem allir
geta tekið undir, að án aðildar
iðnaðarins væri þetta allt út í
bláinn.
Eftir þessar jpplýsingar ætti
málið að vera harla einfalt, því
að Páll S. Pálsson hefur- haft
undir höndum undanfarin ár
mjög ýtarlegar leiðbeiningar með
öllum upplýsingum um hvernig
byggja eigi upp „Produrtivity
Center“ að amerískri fyrirmynd
og gögnin beint frá aðalbæki-
stöðvunum. Nú, þannig leit nú
nefndin á málin 30. des. 1952.
Ef vakað hefir fyrir Páli og
nefndinni að koma á fót „Pro-
ductivity Center“ þá getur það
aldrei heitið Iðnaðarmálastofnun
heldur framleiðslumiðstöð eða
framleiðsluráð og þau eru sam-
seít með mjög víðtækri aðild.
Eigi hins vegar að koma á fót
Tæknimiðstöð iðnaðarins þá eiga
aðilarnir að vera bæði afvinnu-
rekendur og launþegar í iðju og
iðnaði.
Síðan komi sérstakt iðnaðar-
málaráðuneyti, undir yfirstjórn
Iðnaðarmálaráðherra.
í breytingartillögu við fjár-
lögin 1953 stendur í 16. gr. C 2
liðurinn orðist svo: Til eflingar
upplýsingastarfsemi og skýrslu-
söfnun fyrir iðju og iðnrekstur
í landinu skv. ákvörðun raðherra |
kr. 250 þús. Hinn 28. febr. 1953
verða algjör þáttaskil í málum
þessum. Er gengið var endan-
lega frá fjárlögum, voru veittar
200 þús. til þess að koma á fót
og reka iðnaðarmálastofnun.
Starfssvið Iðnaðarmálastofnunar-
innar var skilgreint svo. Með
bréfi dags. 28. febr s. 1. tilkynnti
iðnaðarmálaráðherra nefndinni
þessa ákvörðun Alþingis og var
starfssvið Iðnaðarmálastofnunar-
innar nánar tilgreint í brefi ráð-
herrans á þessa leið: „Að veita
iðnaðinum tæknilega aðstoð. Að
vera bækistöð fyrir gæðamat
iðnaðarvara. Að safna skýrslum
um alian ionrekstur í landinu og
að leggja grundvöll að slíkri
skýrslusöfnun árlega. Ennfrem-
ur er gert ráð fyrir, að nefndin
undirbúi tillögur um framtíðar-
skipulag iðnaðarsamtakanna í
landinu með tilliti til samvinnu
milli þeirra og hins opinbera um
heilbrigða þróun iðnaðarins".
Svo mörg voru þau orð. •— En
ennþá er ekki haft samráð við
iðnaðarsamtökin. Er al'ir sann-
gjarnir menn sjá hvernig hér er
unnið. Greinin á fjárlögum mun
vera það eina sem Alþingi ís-
lendinga hefur samþykkt í sam-
bandi við stofnunina. Ég held að
flestir aðrir en Páll S. Pálsson
verði sammála um það, að um-
mæli mín um að öll þessi vinnu-
brögð og tilhnciging íil þess
að brjóta niður lagaleg-
an og sjálfsagðan rétt iðnaðár-
samtakanna til afskipta af um-
ræddri stofnun sé á rökum reist
og ekki til þess fallið af öðrum
en óvinum iðnaðarmanna að gera
afstöðu okkar til málsins hlægi-
lega og tortryggilega. En annáll-
inn hans Páls S, Pálssonar ber
það greinilega með sér að allsstað
ar eru fingraförin hans og trú-
legt þykir mér, að Páll S. Páls-
son hafi ekki verið fyrrverandi
iðnaðarmáiaráðherra holiur ráð-
gjafi gagnvart iðnaðarsamtökun-
um. Núverandi iðnaðarmálaráð-
herra tók málið til athugunar
eftir afstöðu Iðnþingsins í haust
og mun málið allt endurskoðað.
Páll S. Pálsson var skipaður for-
maður og átti þar með að vera
oddamaður. Samningalipurð sína
sýndi hann með Símaflækju
sinni, sem hann útbýtti á fyrsta
nefndarfundi hinnar nýskipuðu
nefndar í tímariti sínu „íslenzk-
ur iðnaður". Legg ég svo annál-
inn hans Páls til hliðar og þakka
honum fyrir, að sanna með hon-
um, að iðnaðarsamíökín hafa
enga aðild átt að stofnuninni fyrr
en 20. febrúar 1954, að ráðherr-
ann skipar nefnd með fuiltrúum
iðnaðarsamtakanna til þess að
semja lög fyrir hana eftir hinn
inargumtalaða iðnaðarmanna-
fund.
Þótt Páll S. Páisson reyni að
gera mig að andstæðingi Sam-
bands ísl. samvinnufélaga og
Sölumiðstöðvar Hraðfrystihús-
anna í grein sinni þá mun það
ekki takast, þótt ég sé stöðugt
þeirrar skoðunar, að Fisltifélagið
muni veita Sölumiðstöð Hrað-
frystihúsanna mikið betri og
sjálfsagðari þjónustu en tækni-
stofnun fyrir iðnað. Um S.Í.S.
er það að segja, að ég álít ekki
SÍS vera í stofnuninni vegna kjöt
og fiskfrystihúsa sinna, en hins-
vegar vegna þess mikla iðnað-
ar og verksmiðjureksturs, sem
samvinnufélögin eiga.
Væri fróðleg, ef Páll vildi birta,
ef til eru fundarsamþykktir frá
S.Í.S og Sölumiðstöð Hraðfrysti-
húsanna, þar sem óskað hefur
verið eftir aðild í stofnunina?
Þá segir Páll: „Nefndii.ni var
I frá upphafi ætlað að vinna fyrir
verksmiðjuiðnaðinn einan og
framkvæmdavald og Alþingi hafa
aldrei breytt þeirri ákvörðun“. —
Farðu nú varlega Páll! — Þú
veist mæta vel, að Alþingi hefur
ekkert samþykkt þegar stofnun-
in var opnuð nema 200 þús. kr.
á fjárlögum 1953 til eflingar upp-
lýsingastarfsemi fyrir iðju og
iðnrekstur í landinu skv. ákvörð-
un ráðherra. Mun þetta ‘ fyrsta
skipti á íslandi, að opinber stofn-
un tekur til starfa án nokkurra
laga um starfssvið eða aora til-
högun. Þar kemur að frumvarp-
inu — þótt nefndin hafi í haust
eftir að farið var að innrétta
húsnæði fyrir stofnunina, sett inn
í frumvarpið ónothæfa, nöfnin
Landssamband iðnaðarmanna og
Alþýðusamband íslands, þá full-
yrði ég að Landssamband iðnað-
armanna á ekki í því frumvarpi
einn einasta stafkrók og sá ekki
þetta frumvarp fyrr en á iðn-
þingi í haust er Iðnaðarmála-
stofnunin var á málaskrá. En af
því minnst er á frumvarpið, þá
gef ég lesendum ofurlitla hug-
• 66
rir
mynd um, hvert einræðisbákn.
var hér hugsað. — 5. grein;
Skylt skal Atvinnudeild Háskól-
ans og öðrum tæknilegum stofn-
unum, sem starfræktar eru fyrir
fé úr ríkissjóði, að veita Iðnað-
arstofnun íslands alla nauðsyn-
lega að stoð við rannsóknir ogl
tilraunir eftir því, sem þær hafa
ástæðu til og að gagni má verða
fyrir iðnaðarmábn. Skylt er öll-
um þeim fyrirtækjum og stofn-
unum, sem hafa með höndum
vinnslu eða sölu ísl. afurða, a9
láta Iðnaðarstofnuninni í té allar
upplýsingar er henni geta a5f
gagni komið við störf hennar ©ff
þær geta veitt. Sama gildir og
um þær opinberar stofnanir, sem
skýrslum safna og þá einstak-
linga, sem skyldur hafa uia
skýrslugerðir til slíkrar stofiv-
ana.
Iðnaðarstofnuiiin iætur búa til
skýrsluform til útfyllingar fyriir
þá aðila, sem hún óskar upplýs-
inga frá“.
Þessi grein skýrir sig sjálf. —
Skylt er öllum þeim fyrirtækj-
um og stofnunum, sem hafa mcck
höndum vinnslu eða solu ís-
lenzkra afurða o. s. frv. Lái mér
hver sem vill, að vilja ekki taka.
þátt í því ævintýri, að byggja
spilaborg þar sem bæði Fiski-
félag íslands og Búnaðariélagiíí
áttu að vera hjáleigur, þar sem.
talað er um öll fyrirtæki og
stofnanir, sem hafa með höndunv
vinnslu eða sölu íslenzkra afurða.
Hvað um Framleiðsluráð land-
búnaðarins?
Höldum okkur við jörðina„
Páll! Flýtum ekki smíðinni ®r
mikið. Vöndum hana þess bctur.
Hún á að standa vel og lengi^
stofnunin sú. Þannig hugsa iðn—
aðarmenn. — Byrjum á undir-
stöðunni, undirstaðan hlýtur a0F
vera réttlát aðild iðnaðarinsu
Síðan mun þróunin verða mark-
viss, svipað og hjá Fiskifélaginu
og Búnaðarfélaginu, en skiptum.
okkur ekki af verksviði þeirra
stofnana. Páll er gramur yfir
því, að ég skyldi lesa fjárlög
Alþingis 1953 og rangfærir meira
að segja orðalag fjarlaga, en þar
stendur eins og áður er getiði
250 þús. kr. til iðju og iðnrekst-
urs í landinu, en ekki iðjurekst-
urs í landinu. En hvort Lands-
samband iðnaðarmanna fékk 50
þús. kr. af þessum eða öðrum.
peningum fjárveitingarvaldsins,
það er auðvitað aukaatriði.
Vegna ummæla minna út af
skipunarbréfi ráðherra á Iðn-
þingi í haust, þá held ég og hef
alltaf álitið Björn Ólafsson þann.
mann, að hann væri fullíær um.
að svara mér, ef honum mislíkar
og býst við, að hann kæri siff
lítið um þjónslund Páls í grein-
inni hans.
Hinn ágæti fundur iðnaðar-
manna virðist fara mjög í taug-
arnar á Páli. Telur hann upp 9
torfærur á vegi ísnum, síðan ég
tók við stjórn í Landssambandi
iðnaðarmanna. Er helst að skilja
á Páli, að síðan hafi hann verið-
á stöðugu grindahlaupi, en grind'
urnar hefur hann sjálfur allar
reist sér. Páll er gleyminn, þegar
hann vill við hafa, því að hvergi
kemur fram að 21. des. 1953 ósk-
aði iðnaðarmálaráðherra eftir til-
nefndingu a tveim mönuum frá
Landssambandi iðnaðarmanna og
tveim frá Félagi ísl. iðnrekenda
til að leita samkomulags um
stofnunina. Landssamband iðriað-
armanna tilnefndi tvo menn en.
Félag ísl. iðnrekenda sá sér það
ekki fært, það sýnir bezt áhuga
þeirra fyrir samkomulagi og vel-
ferð stofnunarinnar, ef þeir eiga
þar ekki einir að ráða.
Ég minntist ítarlega á Iðn-
skólann nýja í grein minm, en vil
aðeins bæta því við hér, að i
greinargerð þeirra þremenning-
anna, sem dagseti er 1. okt. 1953,
þar stendur: Nefndin hefur út-
Frh. á bls. U-
ir um tæknilega fyrirgreiðslu og með tilliti til