Morgunblaðið - 01.05.1954, Blaðsíða 9

Laugardagur 1. maí 1954
MORGUNBLAÐID
I
1. maí, hátíðisdagur verkalýðsins:
Stöndum trúnn
þnn gegn
vörð um luunþegusumtökin og verjum
sundrungur- og einræðisöflunum
£ DAG er 1. maí hvíldar- og há-
tíðisdagur launþega og einskonar
áramót í verklýðshreyfingunni,
þar sem litið er yfir farinn veg
Og reynt að gera sér í hugarlund
hvað framundan muni vera.
Á þessum degi safnast saman
fólk úr mörgum og ólíkum at-
yinnugreinum og fer í skrúð-
göngu um götur borgarinnar. Það
ber fram margar og margvísleg-
ar óskir, en hæst ber þó venju-
lega óskin um örugga atvinnu og
tmannsæmandi lífskjör.
Fyrir verkamanninn og iaun-
þegann, sem ekkert hefur nema
BÍnar tvær hendur til að bjargast
á, veltur að sjálfsögðu öll hans
afkoma á þvi, að hann hafi eitt-
hvað að vinna og að hann geti
framfært fjölskyldu sinni á sóma
gamlegan hátt.Það hefir því verið
Og verður alltaf mál málanna á
hvern hátt sé hægt að tryggja
svo rekstrarafkomu undirstöðu
atvinnuveganna, að þeir séu ekki
einasta megnugir þess að tryggja
þeim stöðuga atvinnu sem við þá
vinna, heldur og að þeim sé gert
kleift að færa svo út kvíarnar, að
þeir í framtíðinni verði þess
megnugir að taka við og brauð-
fæða þann mikla fjölda vinnu-
fúsra handa, sem árlega hljóta
að bætast við á vinnumarkaðinn.
AUKIÐ ATVINNUÖRYGGI
Varla verður um það deilt, að
aðal undirstaðan undir atvinnu
Og fjárhagslíf þjóðarinnar, bæði
inn á við og út á við, er sjávar-
útvegurinn. Það veltur þvi fyrst
og fremst á afkomu hans, hvernig
öðrum avinnugreinum vegnar.
Það voru miklar og glæstar
vonir sem íslenzka þjóðin batt
við uppbyggingu fiskiskipaflot-
ans á nýsköpunarárunum, ekki
hvað síst við hin glæsilegu skip
— nýsköpunartogarana. Það
hefði þótt ótrúleg förspá þá, ef
einhverjir hefðu spáð því, að eft-
ir örfá ár yrði megnið af þessum
glæsilega flota rekið með tapi,
sem næmi tugum þúsunda á
mánuði hverjum, en aðrir 'ægju
í höfn vikum eða mánuðum sam-
an fyrir það eitt, að ekki fengj-
ust íslenzkir menn til að vinna
um borð í þeim. En þó enginn
hefði spáð þessu þá, þegar þessi
glæsilegu skip voru að koma til
landsins, þá verðum við samt að
horfast í augu við þá sorglegu
staðreynd að svona er ástandið
í þessum málum í dag, og að ekki
er annað fyrirsjáanlegt en að því
reki, að allur togaraflotinn verði
foundinn í höfn og liggi þar þang-
að til einhver rekstrargrundvöll-
ur er fundinn.
Orsakirnar til þessa ömurlega
ástands eru sjálfsagt margar og
vandfundnar leiðir til varanlegra
úrbóta. Þessar leiðir verða þó að
finnast, því á því veltur lífsaf-
koma þjóðarinnar í heild í nútíð
og framtíð, að takast megi að
tryggja sjávarútveginum, aðal
lífæð þjóðarinnar* tryggan og
varanlegan afkomugrundvöll
HAGNÝT FRÆÐSLA
Ein er sú hlið á þessu máli sem
©skiljanlegt er hvað valdhafarn-
ir láta dragast lengi að ráða bót
á. Það er að koma á fót skipu-
lagsbundnum námskeiðum fyrir
unga menn sem vilja læra þau
sörf sem að sjómennsku lúta. Það
er varið á ári hverju tugum
milljóna úr ríkis- og bæjarsjóð-
um til að kenna ungu fólki alls
konar, fánýta hluti, sem koma því
að litlu eða engu gagni þegar út
í lífsbaráttuna kemur. En mað-
ur verður ekki var við, að neinu
sem heitir, sé varið til að kenna
mönnum beina þátttöku i fram-
Jeiðslustörfunum, að xninnsta
Eftir Friðleif I. Friðriksson
kosti ekki hvað sjávarútveginum
viðkemur.
Þegar gömlu togaramennirnir
verða að fara í land sakir aldurs
eða heilsubrests, koma venjulega
í staðinn menn sem lítið eða ekk-
ert kunna til þeirra verka, sem
þar þarf að vinna. Það þyngir
vinnuna á þeim, sem fyrir eru og
verður oft til þess, að þeir ganga
af skipunum og snúa sér að öðr-
um störfum og svipað mun eiga
sér stað á vélbátaflotanum þó ef
til vill beri minna á því.
í sambandi við þetta mál tel
ég rétt að minna á, að það er
ekkert aukaatriði hvernig farið
er með þann dýrmæta gjaldeyri,
sem fiskiskipaflotinn framleiðir.
Ég fæ til dæmis ekki skilið,
hvernig á því stendur, að á sama
tíma sem hundruð atvinnubíl-
stjóra eru meira eða minna at-
vinnulausir fyrir það eitt, að til
er í landinu meira af bifreiðum
en atvinnumarkaðurinn þarfnast,
að þá skuli leyfður innflutningur
á fólks- og vörubifreiðum í
hundraðatali, að þarflausu En
þetta hefur verið að gerast að
undanförnu, og heldur enn áfram.
Afleiðingarnar eru líka að
koma fram á fremur leiðan og
neikvæðan hátt. Fjöldi af ung-
um og hraustum mönnum, sem
mikil þörf er fyrir til framleiðslu-
starfanna kaupa sér bil, af því
að framboðið er nóg og greiðslu-
skilmálar við flestra hæfi. Þeir
hanga svo yfir bílnum þó lítið
sé að gera, sennilega af því að
þeim finnst starfið rólegt og gam-
an að aka bíl. En það er ekki
aðeins, að þarna sé miklu og
dýrmætu vinnuafli sóað til
einskis, það er líka sóað ótöld-
um milljónum króna árlega í
dýrmætum gjaldeyri til kaupa á
benzíni, hjólbörðum og varahlut-
um handa bifreiðum, sem lítil
eða engin þörf er fyrir.
Væri það nú ekki skynsam-
legra og jákvæðara frá þjóðhags-
legu sjónarmiði séð, að stöðva
alveg óþarfa innflutning á bifreið
um og þvi sem þeim fylgir, en
nota þann gjaldeyri sem við það
sparaðist til kaupa á vönduðu og
fullkomnu skólaskipi, sem hefði
það hlutverk að örfa og kenna
ungum mönnum öll þau störf,
sem að sjómennsku lúta?
Verkalýðshreyfingin hefur
vissulega ástæðu til að þakka
ríkisstjórninni og þá sérstaklega
núverandi forsætisráðherra, Ólafi
Thors, fyrir þann stóra áfanga,
sem þegar hef .ir náðst til vernd-
unar fiskimiðanna við strencíur
landsins. Árangurinn er þegar
farinn að sina sig á glæsilegan
hátt, en það er ekki nóg að eign-
ast víðáttumikil mið með gnægð
af fiski, það þarf líka að búa svo
i haginn, að þjóðin geti hagnýtc
sér þau til hins ítrasta.
Eins og nú er, ber ekki mikið
á atvinnuleysi hjá öðrum en vöru
bifreiðastjórum. Það er þó ekki
af því að fyrir sé í landinu næg
vinna við eðlileg framleiðslu-
störf, heldur stafar það af því,
að þúsundir manna vinna beint
og óbeint á vegum varnarliðsins.
Ekki er þó hægt að reikna með,
að þar sé um framtíðarvinnu að
ræða. Og hvað tekur þá við þeim
fjölda sem þar vinnur nú, þegar-
varnarliðsvinnunni 1 ýkur? Væri
ekki athugandi fyrir verkalýðs-
samtökin og ríkisvajdið að taka
höndum saman um aðifipna lausn
á þeim vanda í tæka tíð.
LÆKKKUN DÝRTÍÐARINNAR
Á undanförnum árum hefur
verðbólgan verið eitt erfiðasta
vandamálið, sem verkalýðssam-
tökin og atvinnureksturinn hafa
átt við að striða. Þegar kaup-
gjald og vöruverð hækkar á
víxl, hlýtur slík þróun að leiða
til ófarnaðar fyrir alla.Kommún-
istar, sem því miður hafa alltaf
mikil ítök í verkalýðshreyfing-
unni hafa af kappi róið undir
þessari öfugþróun í þeirri von
að öngþveitið myndi fyrr eða
síðar fleyta þeim upp í valda-
stólana.
Við Sjálfstæðismenn höfum
hins vegar alltaf barist fyrir því,
að kapphlaupið milli kaupgjalds
og verðlags yrði stöðvað og
stefnt yrði að því að færa dýr-
tiðina niður og auka kaupmátt
launanna með lækkuðu vöru-
verði.
Eftir desemberverkfallið mikla
1952 var í fyrsta sinn farið inn
á þessa braut Sú reynsla sem
síðan er fengin sannar okkur að
þessi stefna er rétt, hlutfallið
milli kaupgjalds og verðlags hef-
ur haldist nær óbreytt og vinnu-
friður hefur ríkt í landinu. Þó
er til ein tegund manna, sem unir
þessari þróun illa, það eru komm-
únistar. Þeir sjá fram á, að haldi
þjóðin áfram í friðsamlegri upp-
byggingu, þá muni þeir tærast
upp. Þeir sitja því við sama hey-
garðshornið og áður og bíða nú
eftir tækifæri til að koma á stað
nýjum kaupdeilum. Gleggsta
dæmið var bæxlagangur „Þjóð-
viljans" þegar kaffið hækkaði á
heimsmarkaðinum og hlaut að
koma að einhverju leyti við okk-
ur eins og alla aðra. Á sama tíma
reynir svo „Þjóðviljinn“ að gera
lítið úr og afflytja á allan hátt
þá miklu skattalækkun til handa
launþegum, sem samþykkt var nú
á Alþingi fyrir forgöngu Sjálf-
stæðisflokksins. Það er þó eitt
af þeim málum, sem verkalýðs-
samtökin hafa barist fyrir árum
saman, þó ekki næði það fram að
ganga fyrr en nú.
UPPSÖGN KJARASAMNINGA
Alþýðusambandið hefur að
undanförnu leitað eftir því við
verkalýðsfélögin hvort þau ósk-
uðu eftir að segja upp núgild-
andi kaupsamningum og munu
félögin yfirleitt hafa svarað
þeirri spurningu neitandi. — Þó
munu nokkur félög, sem komm-
únistar stjórna, hafa ákveðið að
segja upp samningum til þess að
hafa þá lausa með stuttum fyrir-
vara, eins og þeir orða það.
Kommúnistum hefur ekki tek-
izt, þrátt fyrir mikinn áróður, að
vekja almenna stemningu innan
verkalýðsfélaganna fyrir nýrri
kaupgjaldsbaráttu. Þess vegna
hyggjast þeir nú að hrinda af
stað nýrri verkfallsöldu við
fyrsta tækifæri sem þeim gefst
til þess. Ef slik ógæfa hendir, að
þeim takist það, eru miklar líkur
til, að kapphlaupið milli kaup-
lags og verðlags hefjist á ný og
dýrtíðarskrúfan haldi áfram upp
á við, með þeim geigvænlegu af-
leiðingum, sem það hlyti að hafa
í för með sér fyrir allan atvinnu-
rekstur i landinu.
Ekkert er verkamanninum og
launþeganum hvar í stétt sem
hann stendur, jafn dýrmætt og
atvinnuöryggið, þess vegna má
engum haldast það uppi að
stofna því í hættu, nema annað
sé óhjákvæmilegt.
Að sjálfsögðu ber launþega-
samtökunum að vera á verði gegn
því að gengig sé á rétt þeirra, eða
lífskjörin skert að nauðsynja-
lausu. En þeim ber líka að vera
vel á verði gegn því að kommún-
istum takizt að koma aftan að
samtökunum og hrinda þeim út
í foræði verðbólgunnar, því það
myndi skaða alla, en þó verka-
lýðinn mest.
Það er tvennt, sem ég tel að
verkalýðssamtökin þurfi að
leggja meiri áherzlu á. í fyrsta
lagi, að haldið verði áfram á
þeirri braut, sem mörkuð var
með desembersamningunum 1952.
Það er að halda verðbólgunni í
skefjum og stefna jafnframt að
því eftir fremsta megni að auka
kaupmátt launanna með lækkuðu
vöruverði og lækkun skatta o. fl.
frá hendi þess opinbera. í öðru
lagi að vinna eftir mætti gegn
undirróðursstarfsemi kommún-
ista í verkalýðssamtökunum og
forðast að fela þeim trúnaðar-
störf.
EÐLI KOMMÚNISMANS
Það má engin blekkja sjálfan
sig né aðra með því að komm-
únisminn sé í eðli sínu eitthvað
annað hér á íslandi en í öðrum
löndum heims. Öllum er þeim
stjórnað frá sömu miðstöð og öll-
um er þeim ætlað sama hlutverk-
ið hverrar þjóðar sem þeir eru.
Alls staðar beita þeir sömu að-
ferðinni, að hreiðra um sig innan
verkalýðssamtakanna og beita
þeim síðan eftir mætti gegn frið-
samlegri uppbyggingu innan
þjóðfélaganna. Þeir ala á úlfúð
og sundrungu og þegar þeim hef-
ur tekizt í krafti glundroðans eða
með utanaðkomandi vopnavaldi
að ná tökum á þjóð sinni, þá hefst
alls staðar sama sorgarsagan.
Lýðræði og persónufrelsi er af-
numið og við tekur skefjalaust
einræði fámennrar valdakhku.
Allir, sem ekki beygja sig í auð-
mýkt eru ýmist líflátnir, fang-
elsaðir eða settir í æfilangan
þrældóm. Réttur verkalýðsins til
að semja um kaup sitt og kjör er
raunverulega afnuminn. Þar eru
það valdhafarnir, sem ákveða
hverju sinni hvað hver og einn
skuli fá sér til lífsviðurværis, og
ef fólkið vogar sér að mögla á
það á hættu að afleiðingarnar
verði hræðilegar.
OFBELDISVERKIN TALA
SÍNU MÁLI
Flestum mun í fersku minni
atburðirnir í Austur-Berlín hinn
17. júní s.l., þegar þúsundir
þýzkra verkamanna fóru út á göt
urnar í voldugri kröfugöngu og
kröfðust þess að fá kjör sín bætt
og lýðræðislegar kosningar.
Stjórn kommúnista svaraði
með því að senda rússneskar
skriðdrekasveitir gegn vopnlausu
fólkinu og létu margir verka-
menn lífið en fjöldi særðist.
Það er erfitt fyrir kristið fólk,
sem temur sér mannúð og sið-
gæði að átta sig á jafn siðlausum
aðferðum og miskunnarleysi. En
þar sem kommúnisminn ríkir er
enga miskunn að fá. Þar lifir
fólkið í stöðugum ótta, enginn
getur verið óhultur um líf sitt
eða limi fyrir sporhundum njósn-
ara og lögreglu. Sjálfir valdhaf-
arnir sitja á svikráðum hvorir
vig aðra og þeir sem sitja á
æðstu valdastólum í dag, geta á
morgun verið hengdir eða skotn-
ir af félögum sínum, sem ótýndir
glæpamenn. Þessu til sönnunar
mætti nefna ótal dæmi en ég læt
nægja að minna á endalok Beria,
sem um áratugi var einn af valda
mestu mönnum Rússlands og af
kommúnistum talinn liklegasti
eftirmaður Stalins, svo eitthvað
sé nefnt.
Það er gegn útþenslu þessarar
siðleysisstefnu kommúnismans,
að hinar frjálsu þjóðir heima
sem byggja menningu sína á
mannhelgi, persónufrelsi og lýð-
ræðislegum stjórnarháttum, hafa
nú tekið höndum saman til varn-
ar.
SAMTÖK LÝÐRÆÐIS-
ÞJÓÐANNA
Við Islendingar eru ekki megn-
ugir þess að verja land okkar
einir gegn árásarhættunni, þesa
vegna höfum við af frjálsum vilja
kosið að skipa okkur í varnar-
samtök lýðræðisþjóðanna. Þessu
fylgja að sjálfsögðu ýmsar kvað-
ir og óþægindi, þar á meðal að
þurfa að hafa erlent varnarlið í
landinu á friðartímum. En hjá
því verður þó engan veginn kom-
izt á meðan ástandið í heimsmál-
unum er jafn uggvænlegt og það
er nú.
Að sjálfsögðu hamast kommún-
istar af öllum mætti gegn því að
landið sé varið. Þeirra hlutverk
er það sama hér og í öðrum lýð-
ræðislöndum að grafa undan
öryggisráðstöfunum og viðnáms-
þrótti þjóðarinnar, svo að hún
verði kommúnistum auðteknari
bráð þegar þeirra stund er komin.
Islenzk alþýða harmar það
ástand, sem í dag ríkir í alþjóða-
málum. Hún harmar að friðelsk-
andi þjóðir skuli þurfa að eyða
miklu af orku sinni og dýrmætu
vinnuafli til framleiðslu á alls-
konar vígvélum til landvarna, i
stað friðsamlegrar uppbyggingar
til aukinnar velmegunar fyrir
þjóðirnar.
íslenzk alþýða harmar, að
milljónir verkamanna í ríkjum
kommúnista býr við þrældóm, fá-
tækt og andlega kúgun. Hún for-
dæmir einræði og ofbeldi í hvaða
búningi sem það er klætt. íslenzk
aþýða þráir þá stund, að frelsi
og friður fái að ríkja í öllum
löndum heims og að verkalýður
allra landa megi eyða orku sinni
í að bæta lífskjör sín og þjóða
sinna.
AUKNAR FRAMFARIR
Við Islendingar erum fámenn
og fátæk þjóð og búum á ýmsan
hátt við erfið skilyrði af náttúr-
unnar hendi. Þó hefur okkur tek-
izt á nokkrum áratugum að
byggja upp þjóðfélag, sem að
menntun og tækni skipar sér nú
í röð með fremstu menningar-
þjóðum heims. Og þjóðinni hef-
ur tekizt þrátt fyrir margt sem
ábótavant er að skapa sér lífs-
kjör, sém að fróðra manna dómi
eru með því bezta, sem þekkist
hjá öðrum menningarþjóðum.
Til að þessi þróun geti haldið
áfram o_g það er ósk og von allra
sannra íslendinga. Þarf þjóðin að
standa einhuga saman í lífsbar-
áttunni. Hún má ekki láta
kommúnistum takast að etja
stétt gegn stétt, því það skaðar
þjóðina alla og getur eyðilagt
uppbyggingarstarfið, en það
kæmi þyngst niður á verkalýðs-
stéttunum sjálfum,
Sem betur fer. hefur megin
hluti þjóðarinnar séð þetta og
skilið nauðsyn þess að veita
kommúnistum í launþegasamtök-
unum öflugt viðnám. Lýðræðis-
flokkarnir hafa í sameiningu
staðið að stjórn Alþýðusambands
ins á undanförnum árum. Þetta
samstarf reyna kommúnistar nú
að rjúfa ©g beita til þess alls-
konar brögðum. Meðal annars því
að meina þeim mikla f jölda í laun
þegasamtökunum, sem fylgir
Sjálfstæðisflokknum að málum,
Framh, á bls. 12