Morgunblaðið - 08.05.1954, Blaðsíða 2

1
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. mai 1954.
Oiifénaði fjölgar, ræktun eykst,
en fólkinu fækkar stöðugt
FréMabréf úr Hunaþingi
Hofi, Vatnsdal 19. apríl:
VEÐRÁTTA
VETURINN, sem nú er að enda,
•ci sá mildasti er menn muna,
írost' lítil og jörð klakaiítil.
Stormasamt hefur verið jafn-
framt meg hinni stöðugu suð-
.austan og sunnanátt. Hafa gengið
yfir óvenju oft mjög harðir storm
sveipir. Þó hafa eigi orðið telj-
■andi skaðar sökum þess, nema er
|>ak tók af fjárhúsum á Gilsstöð-
um, í ofviðri í febrúar. Jörð hef-
«rr oftast verið auð í lágsveitum,
-og hagar góðir fram til afrétta og
hálendis. Aldrei komið hörð norð
anhríð, og snjólaust í giljum og
lautum.
Sökum þess að bithagar hafa
“verig snjólausir að mestu í vetur,
>eru þeir óvenjulega lélegir til
iiagbeitar, enda var gras lélegra
"til beitar frá liðnu sumri. sökum
hinnar miklu sprettu er varð.
Heyin, taða jafnt sem úthey, hafa
xcynzt með lakasta móti til gjafa,
"bæði til holda og afurða. Kýr
hafa mjólkað í lakara lagi, nema
þar sem heyfóðrið er bætt upp
með votheyi og fóðurbæti.
Suma dagana í páskavikunni
var hiti 8—10°, enda var vor-
gi óðurinn þegar faripn að skjóta
upp kollinum. Góðar sáðsléttur
höfðu þegar brug&ið á sig græna
litnum og vetrkrblómið meg sína
Ijósrauðu biómhnappa víða milli
sleina um holt og mel. Það er
einn af hinum Ijúfu vorboðum, er
"við sveitafólkið fögnum, en oft
mætir það hörðu þegar veðráttan
snýr við blaðinu.
FÓÐURBIRGÐIR
Eftir hið ágætasta sumar og
hJiða vetur, er fóðurbirgðir þær
xnestu, er þekkzt hafa, þó að á
flestum bæjum sé lítil sauðfjár-
foeit eftir áramót.
Hróss hafa að mestu gengið
sjálfala, í góðum holdum.
Við nýafstaðna búfjár- og fóð-
ui birgðaskoðun voru 1600 hest-
burðir af heyi hjá Lárusi bónda*
í Grímstungu, sem einnig hefur
flest sauðfé og hross í Húnavatns-
sýslu. _ ____ .... _
Þótt mikið fóður geti eyðst
«nnþá, verða heyfyrningar al-
xnenn mjög miklar.
Kjarnfóður hefur lítið verið
keypt í vetur, nema handa mjólk-
cirkúm.
EÚFÉNAÐI HEFUR FJÖLGAÐ
StÖASTA ÁR
Hér í sveit eru 29 búendur,
íiuk þess sem ýmsir sem vinna að
búskapnum eiga margt af sauðfé.
í sveitinni eru 24 ábýlisjarðir þar
af eru 2 búendur á 5.
Við ásetningsskoðun í nóvem-
ber var heyforði um 30 þúsund
hestburðir.
Fénaður til ásetnings: Naut-
gi ipir 200, sauðfé 6 þúsund og
ht oss á 7 hundrað. Sauðiénu hafði
■fjölgað um nálega 1/6., en naut-
gtipir og hross svipað og árið
itður. __
ÁBURÐARKAUP FARA
HÍVAXANDI
Mikið af heyfóðrinu er fengið
af ræktuðu landi. Gömlu túnin
betur ræktuð en fvrr og nálega
öll unnin með heyvinnuvélum.
Góða raun gefur að nota tilbúinn
áburð á engjar og sléttar grundir.
Margir bændanna keyptu tilbú-
inn áburð fyrir 5—10 þúsund
krónur síðastliðið ár. Þetta ár
"verða áburðarkaup meiri. Með
sívaxandi nýrækt túnanna, þarf
stöðugt meiri kaup á tilbúnum
álturði. Heyskapur með orfi og
Ijá er óðum að hverfa, fyrir hesta
og vélslætti, og öðrum vélknún-
■um tækjum.
Allan búrekstur verður nú orð-
ið, að miða við það, að bændur
séu einyrkjar, sökum þess, að
einhleypa fólkið hverfur að,
mestu þegar haustar, líkt og far-
fuglarnir, sumt fer til náms, en
fjöldinn til fiskveiða, fiskvinnu'
eða annarrar vinnu, með öðrum
orðum, þangað sem tilboð eru
hærri um laun fyrir vinnuna en
búrékstur bænda þolir að borga.
— Þetta er nú að verða mesta
vandamál sveitanna. Bændafólk-
ið er að verða ánauðugt við fram-
leiðsluna, því hver dagur, helgur
sem virkur krefst þess að störf
hans séu fullleyst af hendi, og þar
duga engin undanbrögð. Hirðing
búfjár, mjaltir á kúm og flutn-
ingur á mjólk að mjólkurbílnum
eru störf sem eigi verður skotið
á frest. Sveitakonurnar verða
flestar að vinna einar að mat-
reiðslu, hirðingu heimilisins og
þörfum barna. Af þessu leiðir að
fólkið verður útslitið fyrir aldur
fram, og verður nauðugt sem
viljugt, að hætta búskap, og bjarg
ast af með aðra léttari vinnu ef
kostur er, þegar aldur færist yfir
það.
FÁBREYTT SKEMMTANALÍF
Yfir vetrarmánuðina er tæp-
lega hægt að halda uppi nauð-
synlegum almennum samkomum
og skemmtunum sökum fólks-
fæðar og annríkis. Þar sem sam-
göngur eru beztar í sveitum, er
þess þó helzt kostur, með aðstoð
bíla og jeppa. Þeir fáu ungu
menn sem eru í sveitinni geta
varla stigið dansspor yfir vetur-
inn því „dömurnar“ fóru flestar
tíl Reykjavíkur þegar haustaði. í
stað dansleikja og annara skemmt
ana á vetrum, eru nú orðið þau
árstíðaskipti að samkvæmislífið
er með mestum blóma yfir sum-
armánuðina, á meðan bændadæt-
ur og kaupakonur dvelja í sveit-
inni.
Fyrir atbeina Ungmennafélaga-
sambands Austur Húnavatnssýslu
og ötula forgöugu formanns þess,
Guðmundar Jónassonar bónda í
Asi, hefur undanfarin ár verið
komið á ýmiskonar dagskrárlið-
um til skemmtunar eina viku síð-
arihluta vetrar með samkomum
á Blönduósi. Hefur „vikan“ feng-
ið nafnið „IIúnavika“. Er þetta
mjög vinsælt og vel sótt, svo sem
vænta má.
Að þessu sinni var „Húnavik-
an“ háð á Blönduósi dagana frá
17,—20. marz.
Helztu skemmtiatriðin hófust
daglega kl. lVz með ýmsum dag-
skrárliðum til kl. 11 er gömlu og
nýju dansarnir hófust í tveimur
sölum við mikla aðsókn.
Gísli Kristjánsson ritstjóri
flutti fyrirlestra með skugga-
myndum.
Eðvarð Sigurgeirsson sýndi
kvikmyndir, einkum íslenzkar, er
hann hafði tekið. Margar prýðis-
fallegar. Karlakórar Miðfirðinga,
Bólstáðarhlíðarhrepps og „Hún-
ar“ á Blönduósi sungu.
Leikfélag Blijnduóss sýndi sjón
leikinn „Skugga Sveinn“ undir
leikstjórn Tómasar R. Jónssonar,
fulltrúa. Var leiknum mjög vel
tekið, og leikhúsgestir einhuga
um það, að leikfélagið og leik-
stjóri hefðu náð ágætum árangri
í meðferð leiksins. Með sýning-
um þessum kom í ljós, að margir
leikenda sýndu ágæta hæfileika
á leiksviði, þegar litið er til þess,
að ýmsir þeirra eru byrjendur í
listinni. Hins vegar voru sumir
leikenda að góðu kunnir áður og
leikstjórinn viðurkenndur bæði
sem ágætis leikari og leiðbein-
andi. Leiktjöld málaði Sigurður
Snorrason bóndi í Stóru Gröf,
Skagafirði, voru þau gerð af
smekkvísi og skilningi á efni leiks
ins.
„Húnavakan“ varð að þessu
sinni mjög vel sótt, enda veður
og færi hið bezta. Á. B. J.
Dómur í máli er reis út
af greiðslu brimátións
O t' .
LAUGARDAGINN 24. apríl
kvað borgardómarinn í
Reykjavík upp dóm í málinu
Magnús Vigfússon gegn borgar-
stjóranum í Reykjavík f. h. bæj-
arsjóðs.
Tildrög málsins voru þau að
hinn 17. nóv. 1946 brann nokk-
ur hluti húss stefnanda nr. 11
við Bókhlöðustíg. Húsið var
tryggt hjá Almennum trygging-
um h.f. samkvæmt samningi þess
félags við Reykjavjkurbæ.
TRYGGINGIN BÆTTI
TJÓNIÐ EKKI A» FULLl
Brunatjónið var metið á kr.
28.600. Tryggingafélagið neitaði
þó að greiða nema kr. 16.018.39.
Byggði það neitun sína á því að
samkvæmt mati, sem fram fór
á húsinu í heild um leið og tjón-
ið var metið hafi sannvirði húss-
ins verið kr. 95.700 fyrir brun-
ann. Húsið var hinsvegar ein-
ungis tryggt fyrir kr. 53.600.
Taldi tryggingarfélagið að hluti
af húsinu væri í eigin áhættu
húseiganda og bauðst til þess að
greiða hlútfallslega jafn mikið
af brunatjóninu eins og trygg-
ingarupphæð hússins væri af
sannvirði þess.
Ekki vildi húseigandi una því
og stefndi tryggingarfélaginu til
þess að greiða allt tjónið.
Gekk dómur í því máli í und-
irrétti 30. marz 1948. Var trygg-
ingarfélagið einungis dæmt til að
greiða þann hluta af tjóninu sem
það hafði boðið fram eða kr.
16.018.39 og var sú niðurstaða
staðfest af Hæstarétti 23 apríl
1951.
hann f. h. bæjarsjóðs yrði dæmd-
ur til þess að greiða sér þær kr.
12.581,61 sem á vantaði til þess
að brunatjónið yrði að fullu bæt.t.
Borgarstjóri helt því hinsvegar
fram að ákvæðum nefndra laga
hefði verið fylgt í öllum atrið-
um að því er skyldu bæjarsjóðs
snertir og krafðist algerrar sýkn-
unar.
Með dómi borgardómarans frá
24. april var bæjarsjóður sýkn-
aður af kröfu stefnanda.
— Yiðskipti
Framh. af bls. 1
þó vissu að Vesturlönd hafa
ákveðið að selja þeim ekki, þar
sem þessar vörur eru taldar hern
aðarnauðsynjar.
GREIÐSLUFYRIRKOMU-
LAG STIRT
Það var þó ekki varúðarreglan
um styrjaldarnauðsynjar, sem
mestu örðugieikunum olli. Versti
þröskuldur í vegi var hið óvenju-
dega greiðslukerfi Rússa og ann-
arra járntjaldslanda. Þeir greiða
vörur ekki í peningum, heldur
leyfa þeir það eitt að viðskipta-
innstæðan sé mynduð, sem við-
skiptaþjóðirnar kaupa svo aftur
vörur fyrir í sama landi. Sér-
staka athygli vakti það t.d. að
Búlgaríumenn neituðu að taka
gilda rúblu-innstæðu í Rússlandi.
Vestur-Evrópulöndin mörg eiga
nú þegar svo mikið inni hjá
Rússum, að þau telja sér ekki
fært að auka á það.
Hyadlistaskéltnn
MYNDLISTARSKÓLINN i Rvík,
Laugavegi 166, er um þessan
mundir að Ijúka vetrarstarfsérri
sinni í öllum deildum og aldurs-
flokkum.
Kennt var í sömu greinum og
undanfarin ár, þ. e. a. s. í teikni-
deild, kennarar Kjartan Guðjóns-
son og Hjörleifur Sigurðsson,
höggmyndadeild, kennari As-
mundur Sveinsson, og málgra-
deild, kennari Hörður Ágústsson,
og hefur hann einnig kennt mod-
elteikningu. í sérstökum barna-
deildum hefur verið kennt:
Teikning, meðferð ýmiss konar
lita, bastvinqa, leirmótun og
margs konar pappírsvinna. Barna
deildir voru sjö og starfaði hver
deild tvo daga í viku, alls 2 klst.
hvorn dag. Kennari barnanna er
frk. Valgerður H. Ávnadóttir.
Aðsókn að skólanum var betri
en undanfarin ár, og innrituðust
rúmlega 100 manna í fullorðir.s
deildir, en 170 börn voru við nám
í barnadeildum.
í vetur hefur verið lögð áherzla
á að veita nemendum, jafnframt
kennslunni, almenna fræðslu um
myndlist, sem farið hefur fram i
fyrirlestrum, umræðufundun.,
kvikmyndasýningum og fjöl-
mörgum hópferðum nemenda á
sýningar einstaklinga og í lista-
safnið.
Sú nýbreytni hefur verið tekin
upp að starfrækja sérstakt vor-
námskeið fyrir börn og eru um
40 börn við nám í þeirri deild.
Um þessa helgi (þ. e. a. s. laug-
ardag 8. og sunnud. 9.) hefur
skólinn sýningu í húsakynnum
sínum að Laugavegi 166, á verk-
um nemenda í fullorðins deild-
um. Þar eru sýndar höggmyndii,
teikningar og málverk. — Sýn-
ingin er aðeins opin í tvo daga
kl. 2—22 e. h. Frír aðgangur.
Leit nú húseigandi svo á að
bæjarstjórn Reykjavíkur bæri
ábyrgð á fjárhagslegu tjóni sínu
þar eð hún hefði samið öðru
vísi við tryggingarfélagið en lög-
in um brunatryggingar húsa í
Reykjavík nr. 1 frá 1924 og við-
bótarlögin nr. 87 frá 1943 gerðu
ráð fyrir, en samkv. þeim ættu
hús í Rvík alltaf að vera í fullri
tryggingu. Stefndi hann því borg-
arstjóranum í Reykjavík hinn 16.
júní 1951 og krafðist þess að
Sðmvinnuskólinn verður flufl-
ur að Bifröst í Borgarfirði
SAMVINNUSKÓLANUM var slitið í 35. sinn með athöfn í húsa-
kynnum skólans í Sambandshúsinu s.l. laugardag. Skólastjór-
inn Jónas Jónsson, sleit skólanum með ræðu og afhenti nemendum.
prófskírteini sín, en þeir voru 41 talsins í aðaldeild skólans, en auk
þess 8 í framhaldsdeild.
Síðasta sundmót vetrar-
ins á mánudagskvöld
Á mánudagskvöld og þriðju-|
dagskvöld fer fram sundmót
ÍR í sundhöllinni. Auk allra
beztu sundmanna, sem ísland
á í dag kcppa á mótinu tveir
heztu sundmenn Norðmanna,
skriðsunds- og ílugsundsmað-
urinn Lars Krogh, sem vart
hefur steypt sér svo í laug s. 1.
ár, að ekki bætti hann eitt-
hvert norskt met, og bringu-
sundsmaðurinn Svein Sögaard
Helga Haraldsdóttir, K.R.
Jon Helgason, L.A.
sem er bezti bringusundsmað-
ur er Noregur hefur átt. Á
hann 3 af norsku bringusunds-
metunum.
íslenzka sundfólkið hefur held-
ur ekki látið metin afskiptalaus
að undanförnu. Má minna á að
á síðasta sundmóti er hér fór fram
fyrir mánuði síðan voru sett 7
ný íslenzk met. Meðal þeirra sem
metunum ruddu voru baksunds-
stjörnur okkar Helga Haralds-
dóttir KR, sem nú er að komast
á Norðurlandamælikvarða í 100
m baksundi. Þá setti hinn korn-
ungi en bráðefnilegi Akurnesing-
ur Jón Helgason, glæsilegt met
í baksundi karla. — Þau meðal
margra annarra keppa á sund-
móti ÍR eftir helgina —. og metin
eru áreiðanlega í yfirvofandi
hættu.
GÁFU BRJÓSTMYND
AF SKÓLASTJÓRANUM
í tilefni af afmæli skólan.q
færðu nemendur skólanum a&
gjöf brjóstmynd af Jónasi Jóns-
syni, til minningar um starf hans
fyrir skólann, en hann stofnaði
hann og hefur veitt honum for-
stöðu í 35 ár. Örlygur Hálfdán-
arson afhenti brjóstmyndina fyr-
ir hönd nemenda, en Vilhjálmur
Þór forstj. SÍS, veitli henni mót-
töku og þakkaði gjöfina í ræðu.
Vilhjálmur Þór skýrði frá því
í ræðu sinni að stjórn Sambands-
ins hefði ákveðið að flytja Sam-
vinnuskólann að Bifröst í Borg-
arf. þar sem nú er verið að reisa
viðbótarbyggingu með svefnskál-
um og kennslustofum. Gert er
ráð fyrir að skólinn verði a. m. k.
eitt skólaár enn í Reykjavík, áð-
ur en hann verður fluttur.
Mikil varúð
á Gibraltar
GIBRALTAR, 7. maí — Elísabefl
drottning og Filippus Edenborg-
arhertogi sigldu í dag frá Möltu
á skipi sínu Britannia áleiðis till
Gibraltar.
Lögreglan á Gibraltar viðhef-
ur miklar varúðarráðstafanir og
nýtur samstarfs spönsku lögregl-
unnar. Fjöldi spanskra verka-
manna býr Spáanmegin landa-
mæranna og fara á hverjum degi
til vinnu sinnar. Hafa þeir taf-
izt mjög í dag vegna þess að
lögreglan leitar á hverjum manni
og rannsakar plögg þeirra vand-
lega. Lögregluhundar hafa ver-
ið fluttir í tonnatali til Gibraltar
og er varðlið við alla strand-
lengju skagans. —Reuer.