Morgunblaðið - 27.06.1954, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 27. júní 1954
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBann.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vlfnr.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áuglýsingar: Árni Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsl*:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði Innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Frambúðarlausn
h úsnæðisvandamálsins
IFLEST öllum löndum heims
hefur undanfarið verið mikill
og tilfinnanlegur húsnæðisskort-
ur. Eru orsakir hans fjölþættar.
í mörgum löndum voru borgir
stórskemmdar með loftárásum í
síðustu heimsstyrjöld. Ennfrem-
ur jókst aðstreymi til borga og
kaupstaða mjög að styrjöldinni
lokinni í mörgum löndum.
Hér á ísiandi eru orsakir hús-
næðisskortsins fyrst og fremst
tvær. í fyrsta lagi ör fjölgun fólks
ins við sjávarsíðuna og í öðru
lagi fátækt þjóðarinnar á liðnum
tíma. fslendingar byrjuðu fyrst
við upphaf 20. aldar að byggja
yfir sig húsakynni úr varanlegu
byggingarefni. Svo að segja fram
til þess tíma voru nær öll hús
byggð úr torfi og grjóti.
Fortíðin skilaði því kynslóðum
20. aldarinnar fátæklegum arfi
á þessu sviði.
I»rátt fyrir stórfelldar fram-
kvæmdir í byggingamáium er
ástandið í húsnæðismálum
þessarar þjóðar mjög slæmt
enn þann dag í dag. Bæði í
sveitum landsins, kaupstöðum
og sjávarþorpum býr fólk í
húsnæði, sem er hættulegt
heilsu þess.
'Mikið hefur verið rætt um að
herskálaíbúðirnar hér í Reykja-
vík væru versta og óhollasta hús-
næði, sem til væri hér á landi.
Sannarlega eru margar bragga-
íbúðirnar hörmulegar og ófull-
komnar. En óhætt er að fullyrða
að gamlir kofar og kjallaraíbúðir,
sem búið er í í sjávarþorpunum
víðsvegar um land séu þó sízt
heilsusamlegri vistarverur. Um
þær er aðeins minna rætt en
braggaíbúðirnar vegna þess að
þær eru ekki „undir smásjánni“
ef svo mætti að orði komast.
Sjálfstæðismenn hafa um mörg
undanfarin ár lagt mikla áherzlu
og kapp á umbætur í húsnæðis-
málum þjóðarinnar, Hvergi hefur
heldur verið unnið eins ötullega
að þeim og hér í Reykjavík, þar
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haft hreinan meirihluta. Þar hef-
ur bæjarfélagið haft forgöngu um
fjölþættar ráðstafanir til þess að
bæta úr húsnæðisvandræðunum.
Hinsvegar hefur fólksfjölgunin
hvergi verið eins ör og einmitt
hér. Þessvegna flutti fólkið inn
í braggana, enda þótt bæjaryfir-
völdin reyndu eftir megni að
hindra það í upphafi. En bæjar-
stjórn Reykjavíkur hefur nú gert
áætlun um útrýmingu alls bragga
húsnæðis á næstu árum. Mun
verða lagt allt kapp á að fram-
kvæma hana.
Sjálfstæðismenn höfðu for-
göngu um það í tíð fyrrverandi
ríkisstjórnar að rýmkvað var um
heimild til byggingar smáíbúða
og ennfremur um lánastarfsemi
í þágu smáíbúðabygginga. Þegar
núverandi ríkisstjórn var svo
mynduð var samið um það í mál-
efnasamningi hennar. að tryggt
skyldi aukið fjármagn til íbúða-
bygginga í kaupstöðum, kauptún-
um og sjávarþorpum og grund-
völlur lagður að því að leysa
húsnæðisvandamálin til fram-
búðar.
Ríkisstjórnin hefur nú þegar
gert nokkuð til þess aS standa
við þetta fyrirheit sitt. Fjár-
bagsráð hefur verið afnumið
l UR. DAGLEGA LÍFINU
og byggingafrelsi stóraukið í
landinu. Lánadeild smáíbúða
hefur verið heitið 20 millj. kr.
til útlána á þessu ári, Er það
meira fjármagn en nokkru
sinni fyrr hefur verið varið
í þessu skyni.
Loks hefur ríkisstjórnin nú
skipað 5 manna nefnd til þess
j að gera tillögur um lausn hús-
1 næðisvandamála þéttbýlisins.
Verður það hlutverk hennar
að benda á leiðir til þess að
leysa húsnæðisvandamálið til
frambúðar.
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur, hver sé kjarni
þessa vandamáls. Það er fjár-
magnsskorturinn. Hér hefur öll
lánastarfsemi til húsbygginga ver
ið lömuð um langt skeið, einfald-
lega vegna þess að bankar og
aðrar lánastofnanir hafa ekki
haft fé til hennar. Veðdeildir
Landsbankans og Búnaðarbank-
ans hafa staðið uppi févana.
Mjög hætt er við því, að erfitt
verði að réka hér frambúðar
lánastarfsemi á hagkvæmum
grundvelli til íbúðabygginga
nema méð erlendum lántökum.
Hér er ekki í mörg hús að venda
um öflun fjármagns innanlands.
Á þetta var bent í skynsamlegri 1
grein, sem Geir Hallgrímsson, I
bæj arfulitrúi ritaði hér í blaðið
fyrir bæjarstjórnarkosningarnar !
í vetur. I
Hér er um mikið nauðsynja
mál að ræða. Sjálfstæðisflokk
urinn mun leggja allt kapp á
í að leysa það og standa þannig
við fyrirheit sín við þúsundir
landsmanna um aðkallandi
umbætur í húsnæðismálum j
! þeirra. Takmark hans er að
skapa hverri einustu fjöl-
skyldu möguleika til þess að
búa í eigin íbúð og í heilsu-
samlegu og góðu húsnæði. Að
þessu marki mun hann vinna
af fullri festu.
Barnaskapur
UM LANGT skeið hefur okkur
íslendingum þótt það hinn mesti
hvalreki ef víð höfum séð ein-
hliða lof um okkur í erlendum
blöðum og útlendingar hafa hælt
okkur í íslenzkum blöðum. Hins-
vegar er það algengast að við
bregðumst reiðir við, ef fram-
koma okkar eða athafnir eru
gagnrýndir eða hljóta misjafna
dóma á erlendum vettvangi.
Þetta er hinn mesti barnaskap-
ur. Þessi litla þjóð hefur ekki
síður en margar aðrar og stærii
þjóðir þörf fyrir velviljaða gagn-
rýni. Glöggt er gestsaugað og
útlendingar sjá oft ýmsa galla í
fari okkar, sem við sjálfir v»it-
um ekki athygli. Það er því ein-
mitt mjög gagnlegt, að heyra
dóma þeirra ef þeir eru byggðir
á rökum og vilvilja.
Við skulum þessvegna ekki
vera uppnæmir fyrir dómum út-
lendra manna um okkur og telja
gagnrýni þeirra vott um illvilja j
eða hneigð til þess að níða
okkur niður. Sanngjöm gagn-
rýni er okkur nauðsynleg og því
fremur, sem viðskipti okkar við
umheiminn aukast. Hún mun eiga
-k Höfuð Haydns
Hinn 5. júní s.l. var höfuð
Haydns tónskáldsins mikla, lagt
í hina sömu kistu og aðrar jarð-
neskar leifar hans eru í. 145 ár
eru liðin frá andláti hans, en lík-
ræningjar stálu höfði tónskálds-
ins, er lík hans stóð uppi.
Áður en höfuðkúpan var flutt
frá Wien blessaði æðsti máður
austurrísku kirkjunnar hana og
bar að henni vígt vatn. Síðan var
hún flutt í blómum skrýddum
vagni til þorpsins Eisenstadt, en
þar eru varðveittar aðrar jarð-
neskar leifar Haydns Einn fræg-
asti og elzti borgari Eisenstadt,
myndhöggvarinn Augustus Amb-
rosi, sem nú er blindur og heyrn-
arlaus, var valinn til að leggja
höfuðkúpuna í kistu Haydns.
Hendur hins hvíthærða öldungs
skulfu er hann hægt tók höfuð-
kúpuna úr glerkassa, sem hún
hafði verið flutt í frá Wien, bar
hana um kirkjuna svo allir gætu
séð höfuðkúpu tónskáldsins og
lagði hana í kistuna, sem geymd
er í marmarahvelfingu.
★ 13213 handtök
Allt er fært í letur. Nú hefur
verið gefin út skrá yfir „gerðir
^JJrincjehjcm
og athafnir" Elisabetar drottning-
ar á hinu langa og nýafstaðna
ferðalagi hennar. Bókhaldið hljóð
ar svo:
Drottningin heilsaði 13,213
sinnum með handabandi. Hún af-
henti 536 heiðursmerki, lagði 15
hornsteina, hélt 157 ræður og
hlýddi á 276 ræður, og þjóðsöng-
urinn var leikinn 508 sinnum í
nærveru hennar. Loks tók hún á
móti 468 gjöfum.
★ Einasti hershöfðingi
heimsins, sem . .
Allir kannast við Templer,
hershöfðingja Breta í Malaya.
Hann barðist í Evrópu í síðustu
heimsstyrjöld, m. a. í Ítalíu.
Meðan hann var þar var gerð
loftárás á borgina, sem hann var
staddur í, og Templer særðist er
píanó féll ofan á hann, er
sprengja sprakk í nágrenninu. Og
síðan segir Templer — stundum
nokkuð stoltur: „Eg er einasti
hershöfðingi sem hefur illa særzt
af völdum píanós“.
Að þrotum kominn
Hinni frönsku kímni er oft við-
brugðið. Vincent Auriol, fyrrver-
andi Frakklandsforseti, sagði í
góðra vina hópi nokkru eftir að
hann lét af störfurn forseta á s.l.
vetri:
„Vinnan var mig lifandi að
drepa. Ég var vakinn á öllum
I tímum sólarhringsins af forsætis-
ráðherrum, sem voru að biðjast
1 lausnar fyrir sig og ráðuneyti
1 sitt“.
★ Af sérstökum ástæðum
Margrét Truman dóttir Tru-
mans forseta, seldi bíl sinn nú
nýlega í New Yo:k. Um sama
leyti barst bifreiðayfirvöldunum
bréf frá Truman forseta, þar sem
hann bað um að fá að eignast
bílnúmer það er dóttir hans hafði
haft. Ástæður har.s voru eftir-
farandi: „Númerið á bílnum er
7545. Það númer vil ég gjarnan
eiga, því það stendur fyrir 7. maí
1945 — daginn, sem Þýzkaland
gafst upp.
VeU andi óhrifar:
sinn þátt í að skapa með okkur (
heilbrigða sjálfsgagnrýni, sem
síðan hefir margt gott í för með
sér fyrir íslenzka þjóð. i
Malbik eða sveitasæla.
Hljómskálagarðurinn
hefur um langt skeið verið
augnayndi og uppáhald Reykvík-
inga, enda er hann einn fegursti
bletturinn í höfuðborginni. Borg-
arbúann langar alltaf út í nátt-
úruna, þar sem blómin gróa, á
grösugum völlum og fuglar og
fiðrildi fljúga óáreitt um loftið í
sól og sumri. Það er hans draum-
ur um sumarleyfi, kannske hans
leyndi draumur að eyða æviárum
sínum í skauti íslenzkrar sveitar
í stað þess að slíta skósólunum á
malbikuðum götum, sem liggja
baðaðar í ryki og margvíslegu
rusli.
Arfskuldin greidd.
VIÐ Islendingar erum einkar
garðafátæk þjóð, og eigum
ekki til á okkar landi þá frjósömu
og fögru skrúðgarða, sem með
erlendum gerast og eru þeim svo
mikill ánægjuauki. Þó hefur
þetta tekið sífelldum breytingum
í seinpi tíð og eftir nokkra ára-
tugi umlykur væntanlega gróður-
lundur hvert hús, sem þannig
stendur, að í kring um það eru
ræktunarmöguleikar. Okkur
skilst æ betur, að það er góðverk
við landið okkar að rækta það
og fegra á alla lund, gera það
frjór'ra og skjólsælla og með því
greiðum við moldinni arfskuld
okkar.
Og það kemur meira til. Öll
ræktun og gróður hefur mann-
bætandi áhrif á þann, sem hana
annast, hann leggur fram erfiði
og sveita sjálf sín og uppsker laun
vinnu sinnar í fögrum trjám, lit-
ríkum sólarblómum og grænni
grasadýrð.
Beztur minnisvarða.
VIÐ leggjum áherzlu á að gróð-
ursetja skóg á skjólsælum
stöðum og smám saman skilst
þjóðinni hve mikilvægt það starf
er fyrir óbornar kynslóðir og ó-
eigingjarnara starf getur varla.
Auðvelt er að sjá í anda ísland
sem í fornöld, skógi klætt frá
fjallstindum til sjávarstranda,
hlýtt og vingjarnlegt undir hin-
um laufgaða hjúp.
Slíka mynd ber framtíðin vænt
anlega í skauti sér og betri minn-
isvarði verður aldrei reistur af
núlifandi kynslóð, hvort sem það
er í minning um frelsistökuna
1944 eða aðra þjóðarstund.
Erlendar stórborgir eiga flest-
ar sína stóru og víðfeðmu
skemmtigarða í miðjum borgar-
ysnum, þar sem menn og konur
geta' setzt niður undir stoltum
hlyni, og varpað mæðinni. Slíkir
garðar eru friðlönd, þar þekkist
engin áreitni, verzlun eða at-
vinnurekstur. Þangað fer borg-
arinn einn til móts við náttúruna.
Sanngirniskrafa.
HLJÓMSKÁL AGARÐURINN
er lunga Reykjavíkur ef svo
má segja, þar koma ungir sem
gamlir og njóta sólar og útiveru
að loknu dagsverki, eða á hvíld-
ardeginum. Garðurinn á að vera
griðland fyrir slíkt fólk og auð-
vitað alla þá ungu elskendur, sem
um stíga hans ganga á síðkvöld-
um.
Þessvegna er það eitt meiri-
háttar hneyksli, að leyfður skuli
atvinnurekstur í þessu griðlandi
bæjarbúa, sem gerir stóran hluta
garðsins að troðnu flagi og veld-
ur ónæði og ágangi í garðinum.
Hljómskálagarðurinn er ræktað-
ur fyrir fé bæjarbúa og því er
undarlegt, að einu fyrirtæki skuli
veitt þar fjáröflunaraðstaða og
nýting á eignum borgaranna. Hér
er átt við Tjarnargolfið. sem er
gott og skemmtilegt í sjálfu sér,
en óhæfa að hafa á þessum stað.
Við gætum átt von á því, að fleiri
fyrirtæki bætist brátt í hópinn,
ísbúðir ,pylsusölur og hver veit
hvað, úr því farið var að leyfa
þar atvinnurekstur.
Sanngirniskrafa er: Burt með
Tjarnargolfið. Það á ágætlega
heima í Tivoli, en alls ekki í
Hljómskálagarðinum.
★ „Hreinsun“
Enginn harmar það meira en ég,
að hreinsun innan okkar ágætu
rússnesku leynilögreglu er nauð-
synleg.
★ Beztu bækurnar
Somerset Maugham rithöfund-
ur á geysistórt bókasafn. Nýlega
birti blað eitt lista hans yfir 10
beztu bækur heimsbókmennt-
anna — að hans dómi. í von um
að þjóðernissinnaðir íslendingar
hlaupi ekki upp til handa og fóta,
birtum við erlend nöfn bókanna.
Listi Maughams er svona:
1. Henry Fielding: „Tom Jones“
2. Jane Austen: „Pride and
Prejudice“
3. Stendhal: „Le Rouge et Le
Noir“
4. Emily Bronte: „Wuthering
Heights"
5. Balsac: „Le Pére Gariot“
6. Charles Dickens: „David
Copperfield"
7. Flaubert: „Madame Bovary“
8. Dostajevski: „Karamazov“
(bræðurnir)
9. Herman Melville: „Moby
Dick“
10. Tolstoy: „War and Piece“.
r 1»
...I
★ Hinn sofandi risi
Bidault fyrrum utanríkisráð-
herra Frakklands gat ekki sofið
eina nóttina. Tók hann þá að lesa
endurminningar Napoleons frá
St. Helena — og staðnæmdist við
þessar línur:
I „Kína er sofandi risi. Þegar
I hann vaknar, mun heimurinn
skjálfa."
Einhver myndi segja að
Napoleon hefði séð fram 1 tím-
' ann. J