Morgunblaðið - 04.08.1954, Qupperneq 7

Morgunblaðið - 04.08.1954, Qupperneq 7
f Miðvikudagur 4, ágúst 1954 MORGVNBLAÐIÐ % Merkilegs minflzt á vikigand hátt UlvarpsrsSa fermanns Verzlunarráðs 2. ágúst VERZLUNARMENN hafa um nokkurt skeið tileinkað sér 2. ágúst og gert hann að hátíðisdegi sínum, eins og kunnugt er. Reynd- ar er „Velziunarmannahelgin" eins og hún er kölluð orðin að tylli- dögum miklu fleiri en þeirra, sem heyra til verzlunarstétt. Baej- arbúar almennt nota einkum þessa helgi til að lyfta sér upp, en verzlunarstéttin hefur eignað sér 2. ágúst eða fyrstu helgi í ágúst Sem eins konar minningardag. MERKILEGT 100 ÁRA AFMÆLI Nú rennur 2. ágúst upp í 100. sinn síðan staðfest voru þau lög, sem gerðu íslenzka verzlun frjálsa, a. m. k. í orði kveðnu. Þess er ekki getið, að nein hátíða- höld hafi verið nokkurs staðar 15. apríl 1854, þegar lögin voru staðfest, eða 1. apríl 1855, þegar þau tóku gildi. Það var á þeim tíma ekki orðinn siður að halda slíka hátíðisdaga, og líka má vel vera, að almenningur hafi raun- verulega alls ekki gert sér ljóst, hvaða þýðingu hið fegna frelsi hefði, enda er það oft svo, að samtíminn staldrar ekki við þá atburði, sem seinni menn reka augu í og telja — með réttu — að hafi valdið tímamótum. Þjóð- in átti þá heldur enga forystu- menn hér innanlands, sem gætu hópað henni saman til hátíða- halda eins og nú gerist, og gert almenning að þátttakanda í at- burðum samtímans. MINNZT Á VIÐEIGANDI HÁTT NÆSTA ÁR Næsta ár verður þess minnzt á viðeigandi hátt, að 100 ár eru liðin frá því að verzlun var gef- in algerlega frjáls hér á landi. Er þegar hafinn nokkur undir- búningur hér að lútandi. Vænti ég, að þessa merkilega afmælis verði ekki aðeins minnzt hér í Reykjavík, heldur í sem allra flestum kauptúnum landsins. Með því vinnst ekki einungis það, að sögulegum merkisdegi verði sýndur viðeigandi sómi, heldur yrði slíkur hátíðisdagur til að benda öllum almenningi á þýð- ingu verzlunarfrelsisins, Fáir hafa jafn bitra reynslu af ein- okun á verzlun frá liðnum tíma og við íslendingar. Við höfum líka mjög nærtæka reynslu af höftum nútímans og þeirri óáran, sem slíkt fyrirkomulag leiðir yfir almenning. Allt þetta og margt þessu skylt væri unnt að benda á svo að allir tækju eftir, þegar minnzt verður 100 ára afmælis verzlunarfrelsisins á næsta vori. LÖNG SAGA VERZLUNARFRELSISINS Það er auðvitað augljóst, að þótt lög væru sett um verzlunar- frelsi, var langt í land, að það frelsi væri notað af íslendingum. Sú saga er löng, hvernig þetta verzlunarfrelsi varð að raunveru- leika. Verzlunarfrelsi er heldur ekki neitt sígilt ástand eða hug- tak, sem alltaf er haft í heiðri. í rauninni stendur barátta >im frelsi í verzlun og viðskiptum sí- felldlega, því að fyrir atburðanna rás hefur því oft verið stefnt í hættu og innihald þess orðið minna en efni standa til. RITSÍMINN FYRIR ÖLD Ef litið er í Árbækur Reykja- víkur eftir dr. Jón Helgason und- ir árinu 1854, kemur í ljós, að einmitt það ár hefur gerzt ann- ar atburður, sem er einkennilega táknrænn í þessu sambandi, þó að þar sé vafalaust um tóma til- viljun að ræða. Þetta sama ár fyrir 100 árum og tilskipunin um verzlunarfrelsið var gefin út sótti ameriskur maður um einka- leyfi til ritsímalagningar milli Kaúpmannahafnar og Vestur- heims með viðkomu á íslandi. Leyfið var veitt, en ekkert varð úr framkvæmdum. Nú varð það einmitt lagning ritsíma til íslands röskri hálfri öld síðar, sem rak endahnútinn á að verzlun íslendinga komst að fullu og öllu á þeirra eigin hendur. Fram að þeim tíma hafði stórsala ekki náð að þrífast á xs- lenzkum höndum að verulegu marki, en eftir að ritsíminn var lagður, sköpuðust ný skilyrði, og var það nú skammt undan, að einnig þessi þáttur viðskiptanna yrði alinnlendur. KRÖFURNAR TIL VERZLUNARSTÉTTARINNAR Kröfurnar til íslenzkrar verzl- unarstéttar verða meiri og meiri eftir því sem tíminn líður. Þarfir þjóðarinnar verða sífellt fjöl- breyttari. Viðskiptalöndum í'jölg- ar þannig, að íslenzk viðskipti teygja sig nú víðar og víðar um hnöttinn. Þó að þessi stétt hafi mikið unnið á einni öld, er það þó ekkert annað en grundvöllur að enn meira starfi. Verzlun og viðskipti er eitt- hvað það lífrænasta, sem til er. Af því leiðir aftur, að þau eru sífellt breytingum háð og kal'a á nýja krafta til að mæta nýjum viðfangsefnum. Ég við óska þess, að íslenzk verzlunarstétt reynist þess megn- ug að byggja traustlega ofan á þann grundvöll, sem lagður hef- ur verið öllu landsfólki til vel- farnaðar. FullfrúsF foprasjó- r manna á fimdi í dag SVO sem kunnugt er, hafa tog- j arasjómenn sagt upp samningum. við útgerðarmenn, en jafnframt samþykktu stjórnir sjómannafé- laganna að heimila félagsmönn- um sínum að láta skrá sig áfram. á skipin með sömu kjörum og: áður þar til öðru vísi yrði ákveð- ið. Nú koma fulltrúar sjómanna- félaga þeirra, sem aðild eiga aff togarasamningunum saman á. fund í Reykjavík í dag til þess að kveða nánara á um nýja samn- inga og leggja sameiginlega fram. óskir ufn breytinga'r á kaup- og:. kjarasamningum togarasjómanna. Sæmilegur afli hjá Akranesbéium begar gefurásjó AKRANESI, 3. ágúst. — Lítið var um gæftir hjá trillubátunum í vikunni sem leið, vegna storms. Þó réru tveir trillubátar tvo daga í röð með línu og fengu þeir eitt tonn hvorn daginn. En í dag réru héðan 15 trillubátar, allir með línu nema tveir. Afli þeirra var frá 400—1200 kg., sem var ýsa, smálúða og vænn þorskur. Hingað er væntanlegt kolaskip á morgun með kolafarm til Har- aldar Böðvarssonar & Co. — O. Talið er að um það bil 12 þús. manns hafi sótt hina vel heppnuðu skemmtun, sem haldin var í gær í Tívoli í tilefni frídags verzlunar- manna. Vorn skemmtiatriði hin fjölbreyttustu og að lokum dans- að á palli til kl. 2 eítir miðnætti. Mikla athygli vakti flugíldasýn- ingin á miðnætti meðal gesta skemmtistaðarins og bæjarbúa. Er óhætt að fullyrða að hún sé sú glæsilegasta sem hér hefur sézt. Gátu menn virt fyrir sér í fullan stundarfjórðung hinar furðuleg- ustu ljósakrónur, sólir og stjörnulog í öllum regnbogans litum, er svifu í ýmsar áttir yfir garðinum. Mátti jafnvel sjá eldingar og heyra þrumur um langan veg, þrátt fyrir blíðskapar vtður! — Myndina hér að ofan tók Sigurhans Vignir af sólunum þrem. Úrslitoskilyrði Rússa hoín vnhið furðu Daiu Kau.pmannahöfn, 3. ágúst. — ^ÐSTOÐAR-VERZLUNARRÁÐHERRA Heyskapur hefur genglð vel Einkaskeyti frá NTB. Rússa, Borysov, birtir harða árásargrein á dönsku stjórnina í rússneska blaðinu Izvestia, vegna þess að Danir neita að ganga að skilyrði Rússa um smíði oliaflutningaskipa. H. C. Hansen, utanríkisráðherra, tal- aði um þetta mál í ræðu er hann hélt í Rönne. Hann kvaðst hárma það að Rússar hefðu sett slíkt pólitískt skilyrði fyrir viðskiptum. Margir Danir hefðu treyst því, að Rússar vildu heiðarlega við- skiptasamninga, en nú hefðu illspár rætzt um að þeir ætluðu að nota sér máiið til pólitískra illdeilna. FÖGUR TILBOÐ MEÐ RÚSÍNU í PYLSUENDA Borysov, aðstoðar-verzlunar- málaráðherra Rússa, dregur upp fagra mynd af viðskiptasamning þeim, sem Rússar hefðu boðið Dönum upp á. Þeir hefðu viljað auka smjörkaup um 50%, fjór- falda kjötkaup, tvöfalda síldar- kaup og hefja mikil kaup á osti í Danmörku. Rússar hefðu viljað kaupa kæliskip og svo að lokum bætt við beiðni um olíuflutninga- skip. En þá hefðu Danir neitað. ÚRSLITAKRAFA RÚSSA VEKUR FURÐU í ræðu sinni í Rönne sagði H. C. Hansen m. a.: — Það hefur vakið furðu dönsku stjórnarinnar, að Rússar skyldu setja fram úrslitakröfu áflaga gerð gegn Mendés France í franska þinginu um smíði olíuflutningaskipa. Hefur það gefið gagnrýnEndum Rússa byr í báða vængi. ILLSPÁF, RÆTTUST Þeir s?m gagnrýndu við- skipíasamningana við Rússa, sögðu að það væri ófram- kvæmanlegt að koma á al- mennum viðskiptum við þá til Iengri tíma, vegna þess að fyrr eða síðar myndu Rússar setja fram pólitískt skilyrði og þar með mola samningana. Ég á erfitt með að trúa að Rússar haldi fast við þsssa kröfu. Danmörk mun efna þær alþjóðlegu skuldbinding- ar, s;m hún hefur tekið á sig, einnig þá skuldbindingu að selja ekki hernaðarlega nauð- synlegar vörur til Rússlands. Rússar hafa og lofað því að krefjast ekki vara, sem telj- ast hernaðarlega mikilvægar. SKRIÐUKLAUSTRI, 27. júlí: — Júlímánuður hefur verið hér L kaldara lagi, en þurrviðrasamur. Að vísu hefur oft gert smáskúrír, en aldrei mikla rigningu. Hefir til þessa í júlí rignt hér tæpa 1& mm. Heyskapur hefur því geng- ið vel. Hey hafa þó sjaldan feng- izt breyzkþurr, en heyskapartíð verður að teljast hafa verið hag- stæð. Grasvöxtur er góður, þó ekki eins og s.l. sumar. Túnaslætti er yfirleitt lokið, eða því sem næst, en síðari sláttur túna ekki byrj- aður að ráði. Engjaheyskapur er að byrja, og spretta að verða sæmileg, nema þar; sem of þurrt er orðið. Jarðávextir eru nú mun síðar á ferðinni en -s.l. sumar. Ráðgert er, að slátrað verðl talsverðu af hreindýrum í sumar, en ekki enn ákveðið hvenær veiðin byrjar. _______________—J. P. Hafnfinkir rekncija- bálar afla sæmilega HAFNARFIRÐI — Ágúst kom af karfaveiðum af Grænlandsmið- um í fyrradag með 292 tonn. — Hann var aðeins þrjá daga að veiðum. Ágúst er nú eini togar- inn, sem stundar veiðar héðan, en núna í vikunni mun Júní einnig fara á karfaveiðar. Fjórir bátar, Fram, Hafdís, Kópur og Villi, hafa verið á rek- netjaveiðum að undanförnu og aaflað sæmileiga. í fyrradag fékk Hafdís 330 tunnur en í gær voru bátarnir með um 40—50 tunnur. Síldin er nokkuð misjöfn að stærð. Hún er öll fryst. Vélbát- urinn Fiskakleítur, sem verið hefir í Danmörku í rúma tvo mánuði, en þar Var sett ný vél í hann, kom hingað í fyrrinótL Paris, 3v ágúst. — Einkaskeyti frá Reuter. Ú ER hafið mikið áhlaup í franska þinginu gegn Mednés-France forsætisráðherra. Eru það meira en 100 þingmenn, sem hafa borið fram vantraust á forsætisráðherrann vegna aðgerða hans í Túnismálinu. w ÓÁNÆGJA VEGNA TÚNIS-MÁLANNA Flestir þessir andstæðingar Mendés-France eru í hægri flokkunum. Gaullistar, þing- menn smáflokka og bændaflokks ins. Þá mun kristilegi flokkurinn fylgja þeim að máium. Fregnir herma að nokkurrar óánægju gæti jafnvel innan róttæka fiokksins, sem Mendés-France tilheyrir. Foringi áhlaupsmann- anna er Pinay, fyrrum forsætis- ráðherra. HVÍ VAR ÁKVÆÐIÐ FALIÐ? í dag hóf Bidault, fyrrum utan ríkisráðherra, einnig árás á Mendés-France. Leggur hann fyrirspurn fyrir forsætisráðherr- ann, hvers vegna þingið hafi verið duiið þess að í indókín- versku vopnahléssamningunum er ákvæði um að bæði Norður- og Suður-Vietnam skuli vera hlutlaus og megi ekki taka þátt í neinum hernaðarbandalögum. Þetta ákvæði telur Bidault að skipti nokkru máli og kveðst undrast það að Mendés-France skyldi fela það fyrir þingheimi. Við umræðurnar fengu þing- menn aðeins stytta útgáfu af samningnum, þar sem ekki var minnzt á þetta atriði. Frúrnar frrjár og Fús; komin lil Reykjavíkur Ælla að lessgja af stað enn á ný innan skamms FRÚRNAR Þrjár og Fúsi“, komu til Reykjavíkur í gærkveldi, eftir að hafa ferðast um Norður- og Austurland. Var þeim tekið með kostum og kynjum og var allstaðar húsfyllir þar sem. þau sýndu þennan bráðskemmtilega gamanþátt. Voru þess dærúi að allir aðgöngumiðar að skemmtununum seldust upp á 1C mínútum. Frúrnar þrjár eru eins og að hafa verið á Vestfjörðum. kunnugt er leikkonurnar frú Fyrsta sýningin var á Borgarnesi, Emijía Jónasdóttir, frú Áróra M á Blöndttðsi, Ölafsfirði, Siglu- Haildórsdóttir og frú Nína SVeins fil'ði, Akureyri, Laugum • í dóttir. Fúsi er Sigfús HalldórsSon | Réýkjadal, Reyðarfirði, Norðfirði, tónskáld. STRANGT FERDALAG .Leikflokkurinn lagði upp héð- an úr Reykjavík, í norður- og austurförina, þann 17. júlí, eftir Eskifirði. — Þá sýndu þau einnig í bakaleið á Húsavík, Ak- ureyri, Sauðárkróki, Ásbyrgi ■ í Miðfirði og að lokum á Lauga- landi í Borgarfirði. Alls voru 3i sýningar á 25 dögum. Framh. á bls. 12

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.