Morgunblaðið - 25.08.1954, Side 9

Miðvikudagur 25. ágúst 1954
MORGUNBLAÐIÐ
I
---------J:
Edinborgarhátíðinni geta
s inenn svalað listaþorsta sínum
í
Edinborg Iaugardag.
AMORGUN verður hafin al-
þjóðleg hljómlistar- og leik-
menntahátíð í Edinborg, 'og er sú
hin áttunda í röðinni. Um hana
hefur Ian Hunter, listtogi hátíð-
arinnar, komizt svo að orði: „Há-
tíðin í ár ber langt af öllum þeim
hátíðum, sem við höfum haldið
hingað til ,— einkum að því er
hljórnlist viðvíkur."
Þúsundir íslendinga hafa heim
sótf Edinborg, margir eiga sér
þar skamma viðdvöl á leið til
Hafnar og verja nokkrum stund-
um í Prinees Street, á meðan
Gullfoss staldrar við í Leith. En
nú ber borgin annan svip en
venjulega, hún er hvarvetna fán-
um skreytt, og á kvöldin er kast-
alinn lýstur kastljósum, svo að
hann'virðist gnæfa yfir borgina
á ósýnilegu bjargi.
Hér er * saman komið mikið
þjóðahaf, búningum ýmissa þjóða
ægir saman, þar er óvenjumikið
um Skotapils (því að Ferðaskrif-
gtofan skozka hefur hvatt menn
til að klæðast þeim um hátíðina),
og enn má sjá tröllsleg hálsbindi
á Bandaríkjamönnum, stúdenta-
húfur frá Skandinavíu, alpahúf-
ur frá meginlandinu ... alþjóð er
komin til Edinborgar að hlýða
og horfa á úrval af beztu list
heimsins.
Hérna getur maður svalað lista
þorsta sínum heldur ótæpilega,
hvort sem hugur hans girnis
óperur, leiklist, hljómlist, mál-
aralist eða annað, svo veitul er
Edinborgarhátíðin á ágætustu
listaverk í hverri grein.
HLJÓMLIST
í kvöld nýtur Danmörk þess heið
urs að leggja fram fyrsta skerf-
inn við upphaf hátíðarinnar, þeg-
ar Statsradiofonien Symfoni-
orkester frá Kaupmannahöfn
leikur í Usher Hall. Fyrsta verk-
ið verður eftir danska tónskáldið
Carl Nielsen, sem nú er farinn að
njóta verðskuldaðrar frægðar í
Bretlandi.
Danska hljómsveitin leikur
þrisvar sinnum. I kvöld stjórnar
henni Eric Tuxen. Á morgun
stjórnar Thomas Jensen fjórðu
symfóníu Carls Nielsen og
Concerto fyrir fiðlu og hljóm-
sveit 1 D-minor eftir Sibelius. Á
þriðjudaginn leikur hljómsveit-
in undir stjórn Eugenes Nor-
mandy (stjórnanda Philadelphíu
hlj ómsveitarinnar).
Upphaflega var svo ákveðið, að
Pólverjinn Paul Kletzki stjórn-
aði, en skrifstofuvöld í Lundún-
um sögðu, að Kletzki hefði notað
til fulls atvinnuleyfi sitt í Bret-
landi, og neituðu að leyfa honum
að stjórna hér. Þetta hefur valdið
miklum vonbrigðum, en engum
tjáir að deila við skriffinna.
Þegar leik Danmerkur í Usher
Hall er lokið, kemur Frakkland
fram á sjónarsviðið, og þá leikur
Orchestre Notional de la Radio-
diffusion Francaise þrjá hljóm-
leika, og stjórnar Charles Miinch
þeim öllum. Meðal helztu verka
á dagskránni eru verk eftir
Roussel („Bacchus og Ariadne",
Suite nr. 2), Saint-Saéns (Sym-
fónía nr. 3) og Ravel (m. a. Con-
certo fyrir píanó og hljómsveit,
með einleik Nicoles Henriot).
Það er eftirtektarvert við þessa
hátíð, að hér gefur ekki einungis
að heyra verk eftir tónskáld
margra þjóða, heldur eru þau
túlkuð af hljómsveitum, sem eru
frá sömu löndum og tónskáldin
sjálf.
Á eftir Frakklandi tekur Þýzka
lar.d við. Næstu viku leikur
symfóníu-hljómsveit frá Nord-
westdeutscher Rundfunk þrisvar
sinnum. Eins og að Iikum íætur,
þá leggja þeir höfuðáherzlu á
Beethoven (fimmta symfónían)
sl. eftiriifsmanni
Keflavíkurf
EFTIR MAGNÚS MAGNÚSSON
En fékk aftur fulla uppreisn sinna
IFYRRADAG kom það atvik fyrir á Keflavikurflugvelli að ís-
lenzkum manni var vikið frá starfi af amerískum yfirmanni.
Maður þessi var eftirlitsmaður íslenzku strætisve.gnstjóranna hiá
félaginu og kom til orðahnippinga milli hans og ameríska vfir-
mannsins út af matmálstíma eins strætisvagnsstjórans íslenzka.
Kastalinn virðist gnæfa yfir borgina á ósýnilegu bjargi
Brahms (önnur symfónían) og ’
Hindemith (Concerto fyrir horn 1
og hljómsveit, með einleik hins !
óviðjafnanlega Dennis Brain).
Stjórnandi á öllum þessum hljóm
leikum verður Hans Schmidt-
Isserstedt.
Síðar í næstu viku kemur Sir
John Barbirolli með Hallé Orch-
estra sitt og hefur tvenna hljóm-
leika, þar sem m. a. verða leikn-
ar níunda symfónía Mahlers og
fjórða symfónía enska tónskálds-
ins Wordsworth, sem nú verður
leikin í fyrsta sinn opinberlega.
Þriðju og síðustu viku hátíðar-
innar verður Philharmonia
Orchestra í Usher Hall undir
stjórn þeirra Herberts von Karaj-
an og Guidos Cantelli. Þetta er
að öllu leyti alþjóðlega hljóm-
sveit, og þótt engin afburða stór-
verk verði á þeirri dagskrá, get-
um við búizt við að heyra þar
gömul eftirlætisverk, leikin og
túlkuð af frábærri snilld.
En hljómlistarunnendur, sem
vilja eitthvað sérstakt, munu
ekki telja eftir sér sporin upp í
Frímúrarahöllina, þar sem hljóm-
leikar eru haldnir á hverjum
morgni. Þeir, sem fremur kjósa
kammermúsik en symfónísk stór-
verk, geta fengið að hlýða þar á
hina ágætustu hljómlist.
Amadeus Quartet, sem lék verk
eftir Beethoven í fyrra, verður
hér enn á ferð, og að þessu sinni
með gestleikara, Svo að þeir
munu leika kvintetta og sextetta.
Mesta hrifningu mun sennilega
vekja síðasti kvintett Brahms,
kvintett nr. 2 í G og sextett hans
(Nr. 1 í B flat).
Hljómsveitir á kammerhljóm-
leikum verða Jacques Orchestra,
sem hfefur fjölbreytta og yfi-
taksmikla dagskrá, og Collegium
Musicum frá Zúrich.
Síðustu vikuna verður einsöng-
ur, sungin lög við ljóðum Goethes
Þar syngja afburða söngvarar,
svo sem Elisabeth Schwarzkopf,
Irmgard Seefried, Wolfgang
Schneiderhan og Hans Hotter, en
undirleik annast snillingurinn
Gerald Moore.
Eins nafns verður mjög saknað,
því að nú er Kathleen Ferrier
horfin, en hana töldu sumir
fremstu kontraltó-söngkonu allra
tíma. Dauða hennar verður minzt
með sérstökum flutningi á
Requium Verdis í Usher Hall
næstu viku, og koma þá fram
þ^u Schwarzkopf, Hotter, Rich-
ard Lewis, Constance Shacklock
og Sheffield Philharmonic
Chorus
ÓPERUR
Lang-eftirtektarverðasta verk-
ið er eftir Igor Stravinsky: „Ævin
týri hermanns", nokkurs konar
ópera með engum söngvurum.
Það er heillandi verk, byggt á
rússnesku ævintýri um hermann,
sem selur djöflinum sál sína.
Leikendur eru: þulur, tveir leik-
arar, dansmaður og sjö hljóð-
færaleikarar, sem sitja allir á
leiksviðinu. Þeir, sem áhuga hafa
á þróun óperunnar, munu eflaust
fylgjast vel með því, sem gerist í
King’s theatre næstu viku, þar
sem „Ævintýrið“ verður leikið.
Þá verða þrjár dagskrár með
Glyndebourne Opera Company.
Þær hafa valdið nokkurri. ó-
ánægju. í fyrra voru sex verk
á dagskrám Ríkisóperunnar í
Hamborg, og nú þykir mönnum
helzti lítið að hafa aðeins þrjár.
í ár verða fluttar „Cosi fan
tutte“ (sem raunar hefur verið á
Edinborgar-hátíðum áður) eftir
Mozart, „Ariadne auf Naxos“
eftir Strauss. (Þetta verk hefur
verið flutt hér áður, en í annari
gerð), og loks „Le Comte Ory“
eftir Rossini, og er það eina ný-
mælið, sem Glyndebourne hefur
fram að færa hér.
I5ALLETT
Ballettinn í ár er helgaður
minningu Serges Diaghilev, sem
var frumkvöðull að rússneskum
balletti í Vestur-Evrópu. í lista-
skólanum í Edinborg verður
sýning á myndum, sviðteikning-
um, bókum, bréfum og búning-
um til minningar um Diaghilev,
sem lézt fyrir 25 árum.
Á sama tíma mun Sadler’s
Wells Ballet Company hafa minn
ingarkvöld um Diaghilev. Helztu
verkin verða „Le Tricorne“ eftir
Falla, „L’Oiseau de Feu“ eftir
Stravinsky og „Lan Boutique
Fantasque" eftir Rossini. Þar
kemur fram mikill fjöldi dansara,
en í aðalhluverkum verða Mar-
got Fonteyn og Micliael Somes.
LEIKLIST
Á morgun verður „Macbeth“
Shakespeares leikinn á opnu
leiksviði, sem margir telja á-
þekkt þeim leiksviðum, sem
Shakespeare átti sjálfur að venj-
ast. Hlutverk lafði Macbeth verð-
ur leikið af Ann Todd, sem þekkt
er úr kvikmyndum, en hefur
aldrei leikið í leikriti eftir
Shakespeare fyrr en nú. Það er
Old Vic, sem sýnir þennan
Shakespeare-leik og annan sem
sé „Jónsmessunætur draum“, og
verður músík Mendelsohns leik-
in með balletti. Leikstjóri er
Michael Benthall, og þarf þá ekki
að efast um, að leiksýningin
verði hin mikilfenglegasta. —
Meðal leikenda verða þau Moira
Shearer sem Titania og Robert
Iíelpmann sem Oberon, hvort-
tveggja frægir dansendur. Skop-
leikarinn Stanley Holloway verð
ur í hlutverki Bottoms.
Þótt undarlegt megi virðast,
þá læt ég mér koma til hugar,
að þessi leiksýning verði nær
Shakespeare en flestar nútíma-
sýningar á verkum hans.
Þriðju viku hátíðarinnar mun-
um við sjá Comédie Francaise,
Framh. á bls. 12
LEYFÐI VAGNSTJORA
AÐ FARA í MAT
Nánari atvik voru þau, að
strætisvagnsstjórinn kom til ís-
lenzka vaktmannsins, og spurði
um leyfi hvort hann mætti fara
í mat milli 2—3 þennan dag, en
matmálstími vagnstjóranna mun
ekki vera á neinum ákveðnum
tíma. Maður þessi hafði verið við
akstur frá því kl. 6 um morgun-
inn. í þessum svifum bar að
amerískan yfirmann og spurði
vaktmaðurinn hann hvort vagn-
stjórinn mætti fara í mat, og játti
hann því.
VEIK EFTIRLITSMANNINUM
FRÁ STARFI
Eftir að vagnstjórinn var far-
inn, kom til orðahnippinga milli
eftirlitsmannsins og ameríska
yfirmannsins út af matmálstíma
vagnstjóranna, sem endaði með
því að hann veik íslenzka eftir-
litsmanninum frá starfi.
GERÐU VERKFALL
Er strætisvagnastjórarnir
höfðu fréttir af þessu, gerðu þeir
allir verkfail, sem stóð á milli
kl. 3 til 7 um kvöldið, en þá
Framh. á bls. 12
Evrópumeisftaramótið
helst í Bern í dag
Nélega 1000 þáltfiakendur í mófinu
Bern 24. ágúst. — Frá Reuter-NTB.
ÞAÐ er skoðun flestra ef ekki allra þeirra þúsunda, sem til Bern
eru komnir í sambandi við Evrópumeistaramótið í frjálsiþrótt-
um, sem þar hefst á miðvikudag, að Rússar fari með flesta gull-
peningana iieim bæði í keppnisgreinum karla og kvenna. Alls
senda Rússar 100 keppendur til leikanna og er það margfalt stærri
keppendaflokkur en nokkur önnur þjóð sendir iil leikanna.
í Evrópumeistaramótinu nú eru annars fkiri þátttakendur
en nokkru sinni fyrr. Keppendur eru nálega 1000 talsins —^
676 karlar og 279 konur. Keppendur þessir tru frá 28 þjóðum.
TVISYN KEPPNI
Búizt er við harðri keppni í
nálega öllum greinum. En mest-
ur er þó spenningurinn í sam-
bandi við 5000 m hlaupið. Zato-
pek fær sem keppinauta Eng-
lendingana Chataway og Green,
Rússann Kutz, Frakkann Mimo-
un og Kovacs frá Ungverjalandi.
Hörð verður keppnin ekki síð-
ur í 800 m, en þar eru Gunnar
Nilsen Danmcrku og Moens
Belgíu taldir líklegastir til sig-
urs. í 1500 m Kemur varla nokk-
ur til að ógna Bannister frá Eng-
landi, einkum þar sem Olympíu-
meistarinn Barthels frá Luxem-
borg er ekki með.
ÓHAGSTÆTT VEÐUR
• Veðurs vegna er ekki lík-
legt að mörg met verði
slegin, því í Bern hefur rignt á
hverjum degi i heila viku og
hlaupabrautirnar því rennvotar
og lausar í sér. Á morgun, mið-
vikudag, verða úrslit kunn f
þremur greinurr,, maraþonhlaupi,
10 km hlaupi og spjótkasti
kvenna. — Sigurstranglegastur í
maraþonhlaupi er Finninn
Veikko Karvonen. Zatopek varð
að velja á milli maraþonhlaups-
ins og 10 km og valdi síðar
nefndu greinma.
Drengjamet Hauks
Clausen í 400 m hætft
EINS OG kunnugt er eru frjáls-
íþróttamenn Ármanns í boði
Frjálsíþr.samoands Finnlands í
keppnisför í Finnlandi um þessar
mundir. Hafa borizt fréttir af
keppni þeirra í þremur borgum.
H. 15. ágúst kepptu þeir í Vökán-
kyröv.
200 m hlaup: — 1. Hörður
Haraldsson 22.8, 2. Hilmar Þor-
björnsson 23.0.
400 m hlaup: — 1. Guðmundur
Lárusson 49.3. (En tognaði í
hlaupinu, tóku sig upp gömul
meiðsli. Hefur hann ekki keppt
síðan). 2. Þórir Þorsteinsson 52.2.
Hástökk: — 2. verðl. Gísli Guð-
mundsson 1.75.
Þrístökk: — 1. verðl. Vilhj.
Einarsson 14.03 og kúluvarp vann
hann einnig.
800 m hlaup: — 3. verðl. Þórir
Þorsteinsson.
Hinn 16. ágúst kepptu þeir í
Vasa.
200 m hlaup: — 1. Hilmar Þor-
björnsson 22.3, 2. Hörður Har-
aldsson 22.4. Bezti Finm var
23.6 sek. Veður var óhagstætt,
mótvindur og rigning.
Hástökk: — 3. verðl. Gísli Guð-
mundsson 1.75.
1000.m boðhlaup: — 1. Sveit
Ármanns setti nýtt vallarmet
2.00.6. Gamla metið var 2.05.1
Þórir Þorsteinsson vann 400
m á 51.0. Sigurður Friðfinnsson
vann langst. á 6.60 m. Finni sá,
sem varð annar, hefur stokkið
7.10, en stökk nú 6.53.
Hinn 20. kepptu þeir í Björne-
borg.
200 m: — 1. Hörður Harnlds-
son 22.1, 2. Hilmar Þorbjömsson
22.3.
400 m. — 1. Þórir Þorsteinsson
49.6 (sem er nýtt unglingamet
og afbragðstíini). Gamla metið,
50,4 sek., átti Haukur Clausín.
Langstökk: Sigurður 1. v rðl.,
6.90.
Fréttir hafa ekki borizt ennþá
af fleiri keppnum, en flokkurinn
er væntanlegur heim n.k. fimmtu
dag með flugvél Loftleiða frá
Gautaborg. ^