Morgunblaðið - 02.12.1954, Qupperneq 7

Fimmtudagur 2. des. 1954
MORCUISBLAÐIÐ
23
RabbaB v/ð norskan trúboða um land, þjób og krlsnibobssf
C'/YSQ^
ith
Eþíópía
EÞÍÓPÍA, þekktari í Evrópu
undir nafninu Abessinía, er
eitt þeirra landa í Afríku, sem
voru lítið þekkt fram að síðustu
aldamótum, og evangeliskt
kristniboð hófst þar ekki í stór-
um 'stíl fyrr en á þriðja tug þess-
arar aldar. Engar áreiðanlegar
heimildir eru til um upphaf
kristniboðs í Eþíópíu, en þar er
ein elzta og einangraðasta kirkju-
deild kristinnar kirkju, koptiska
kirkjan, er rauf öll sín tengsl við
rómversk kaþólsku kirkjuna um
450 e. Kr. vegna ágreinings um |
trúfræðileg efni.
í Eþíópíu hefir haldizt júlíanskt
tímatal. Lengd ársins er ekki ná- j
kvæmlega sú sama og í gregorí- |
anska tímatalinu, og eru Eþíópíu- |
búar því átta árum á eftir okkar
timatali.
Um einn þriðji hluti lands-
manna tilheyrir koptisku kirkj-
unni og eru það einkum Amhar-
ar, álíka margir eru Múhameðs-
trúar menn, en hinir eru heið-
ingjar, segir Birkeland.
KEISARINN STYÐUR
TRÚBOÐSSTARFSEMI
— Hafið þið átt miklum örðug-
leikum að mæta í starfi ykkar?
— Öll evangelisk trúboðsstarf-
semi nýtur fulls frjálsræðis og 1
stuðnings keisarans, enda mun
honum vera ljóst, hversu mikil-
vægur þáttur í framförum lands-
ins kristniboðið er, og er þar allt
jafn aðkallandi prédikun, lækn-
ingar og kennsla. Segja má, að
fólkið sé mjög vinsamlegt og
É framfaraleii
^MUND BIRKELAND, norskur trúboði, er siaddur hér á landi. Kom hann hingað 7. okt. og
hyggst dveljast hér til nóvemberloka. Birkeland valdi stað íslenzku trúboðsstöðinni, er ný-
lega var síofnsett í Bakaule í Suður-Ej»;óp:u, gerði samninga við ríkisstjórn Eþíópíu og bjó í
haginn fyrir íslenzku trúboðana, þau hjónm Felix Ólafsson, trésm'ðameistara Guðmundssonar,
og Kristínu Guðleifsdóttur. — Var Birkeland því boðið hingað á vegum Sambands íslenzkra
kristniboðsfélaga í kynnisför. Birkeland heíur dvalið í Eþíópiu við trúboðssíörf samfleytt síðan
1948 þangað til í marz s.l. vor. Býst hann vlð að halda þangað aftur næsta vor eftir nokkurra
mánaða dvöl í Noregi.
GOMLU OG NVJU
ÆGIR SAMAN
Addis Abeba ber vott einkermi ■
legs samblands gamla og nýja
tfmans. í>ar eru hverfi í miðjum
bænum með iwsulegum bygg-
ingum i vestrænnm stíl, er gnæfa
yfir lágkúruieg hreysi úthverf-
anna. Þar ævir lika saman ný-
tízku kadíljá’lkium, gamaldags
hestvögnum og fótgangandi betl-
urum.
— Em miklír möguleikar á
nýtingu landsins?
— Eþíópia er meðal frjósöm-
ustu og auðugustu landa í
heimi, en auðæfi bess eru ekki
: enn nýtt sem skvldi. — Flestir
kynflokkanna eru lítt hneigðir
til vinnu, og sagt er um eþíópska
bændur, að þeir vinni sex daga
á ári. Jarðirnar eru almennt i 1 Júda-ljÁ>ni8 og verndari kristmnar
eigu ríkra Amhara en almenn- trúar, keisari Eþíópíu, eina Afnku-
ingur greiðir skattana. íbúarnir landsins, er auk Egyptalands hefur
gera litlar kröfur til lífsins og varfiveitt sögu sína órofna langt
Omund Birkeland:
„Starf
okkar er að kristna alla />ó,
er j>ess óska . . . .“
ólíkt öllu því, er við höfum áður
kynnzt og samanstendur af 266
stöfum. Málfræðin er mjög erfið,
en öll hljóð eru fremur auðveld.
Keisarinn Hailie Selassie hefir
sýni áhuga fyrir að kynnast og fyjg^ mjög fast eftir almennri
síðan taka kristna trú.
Með koptisku kirkjunni hafa
varðveitzt fornir og sérkennilegir
helgisiðir og koma þar jafnvel
fram fornhebresk og grísk áhrif.
Koptiska kirkjan er stórauðug og
til skamms tíma rikti presta-
ánauð í landinu, svo að dæmi
þess fundust, að 500 prestar þjón-
uðu við eina kirkju. Samkvæmt
nýrri löggjöf mega ekki fleiri en
100 prestar þjóna við eina kirkju.
100—200 MÁLLÝZKUR
TALAÐAR í LANDINU
Aðalörðugleikar trúboðanna
munu í því fólgnir, hve margir
kynflokkar, er allir tala mismun-
andi mállýzkur, byggja Eþíópíu.
Manntalsskýrslur eru ekki til í
Eþíópíu, en landsmenn eru áhtn-
ir um 10 til 12 milljónir, en land-
ið er níu sinnum stærra en ís-
land. Tala kynflokkanna er held-
ur ekki fullvís, en nokkrir tugir
mála eru töluð og þar að auki
100—200 mállýzkur.
— Hver er uppruni Amhara?
— Mjög hefir verið um það
deilt, en þeir munu upprunalega
vera af semítískum kynstofni, en
aðrir kynflokkar af hametískum
uppruna, og er mikill munur á
tungu þeirra og siðum. Amharar
íara með öll völd í landinu og
byggja frjósamasta hluta lands-
ins, norðurbyggðir hásléttunnar.
Keisarinn er af þessum kyn-
flokki, og hafa Amharar á hendi
öll stjórnarstörf í landinu. Yfir-
leitt eru þeir hávaxnir og föngu-
legir, hörundsdökkir, virðulegir
og þóttafullir. Fjöldi Negra heíir
flutzt til landsins frá Súdatn.
— Talið þér mörg af málum
landsmanna?
— Ég tala aðeins amharisku.
Það er hið lögskipaða mál og
notað í öllum skóliun landsins,
og takmarkið er að kenna öllum
kynflokkunum amharisku. Trú-
boðunum er bannað að nota ann-
að mál en amharisku meðal kyn-
flokkanna. Það verður að prenta,
prédika og kenna á því málí, og
verður þess vegna að byrja trú-
boðið með því að kenna kyn-
flokkunum amharisku.
266 STAFIR í AMHARISKU
Stafróf amhariskunnar er mjög
kennslu og notkun amhariskunn
ar einnig innan koptisku kirkj-
unnar og er prédikað á því máli
í öllum kirkjum, er hann sækir.
Er þetta raunverulega mikið til
bóta, þar sem klerkar koptisku
kirkjunnar notuðu áður dautt
mál (geez), er þeir einir skilja.
Kennsle á amharisku í skólum
eru ánægðir svo ler.gi sem þeir
hafa til hnifs og skeiðar. Þeir eru
værukærir, enda er landið svo
gjöfult, að þeir burfa lítið að
erfiða til að uppskera daglegt
brauð.
aftur í aldir.
— Já. Við ræktunarstörf nota
þeir trépióga dregna af uxum
eða í sumum tilfellum aðeins tré-
staura, klædda járni á endanum,
er beitt er í moldina. Aðeins ná-
lægt höfuðborginni eru ræktun-
araðferðir þeirra meir í nýtízku
stíl.
Aðalatvinnuvegirnir eru land-
LANDBUNABAR- OG
IDNSKÓLl í BÍGERÐ
Einn þátturinn í starfsemi
okkar er að revna að bæta úr
þessu ástandi. Norska lútherska j búnaður og kvikfjárrækt. Frum-
kristniboðssambandið hefir und- stæðustu kynflokkarnir stunda
anfarið unnið að stofnsetningu 1 hjarðmennsku og veiðar Rækta
er þó nokkrum vandkvæðum I landbúnaðar- og iðnskóla og landsmenn einkum dúrra og
bundin þar sem mikill skortur ! verður hafizt handa undir eins og (teff (brauðkornstegundir), og
er á bókum á því máli, en nú er leyfi °S önnur nauðsynleg gögn ; auk þess hveiti, mais, baunateg-
unnið mikið að því að bæta úr 1 írá stjórninnl hafa fengizt. | undir, grænmeti, baðmull, og
þeim skorti, en afleiðingin er sú, ' Stjórnin hefir þegar boðið okkur sykurreyr. í þeim héruðum, er
að á fimmta ári í barnaskólum laodrými undir stofnanir þessar. vatnsskortur háir ekki, fást um
verður að byrja að kenna á j — Eru ræktunaraðferðir íbu- fjórar uppskerur á ári. Mögu-
ensku og enska er notuð við .anna mjög frumstæðar? I leikar á ávaxtaræktun eru stór-
kennslu í öllum framhaldsskól-
um. Biblían hefir nú verið gefin
út í tveim útgáfum á amharisku
og er þriðja útgáfan í undirbún-
ingi.
FRUMSTÆÐ HYBYLI
— Býr fólk almennt mjög fá-
tæklega?
— Eþíópar eru mjög frum-
stæðir. Híbýli þeirra eru hring-
laga kofar með strýtumynduðum
stráþökum. Kofar þessir renna
oft alveg saman við landslagið
og eru sums staðar huldir af
þéttum evkalyptusskógi. Gólfið
er moldargólf, veggirnir tréstaur-
ar, og er þéttað á milli þeirra með
kúamykju. Mykjublöndu er helt
yfir gólfið og það hert þannig —
mörgum vesturlandabúum of-
býður slíkt, en þetta er m.a. var-
úðarráðstöfun gegn sandflóm, er
koma upp í gegnum gólfið og
eru hættulegar, þar sem þær
smjúga inn undir húðina á iljum
hinna innfæddu, en þeir ganga
alltaf berfættir, enda er þar mik-
ið um fótasár.
í kofum sínum kvnda Eþíópíu-
búar eld á hlóðum á miðju gólfi.
Rúmstæði eru engin eða óhefluð
og nota þeir kálfskinn til að sofa
við og trédrumba til að sitja á.
Leirpottar eru notaðir til að
sjóða matinn í, og fæðan er yfir-
leitt mjög fábrotin.
Þessi lýsing á þó einkum við
meðal þeirra kynflokka, sem við
norsku trúboðarnir störfum með.
Amharar búa við mun betri húsa-
kost. i
Eþíópía er umkringd af franska, brezka og ítalska Sómalílandi að
norðaustan og austanverðu, Kenýu að sunnan og Súdan að vestan-
verðu. Samgöngur við nágrannalöndin eru torveldar vegna brenn-
heitra eyðimarka og hárra fjalla, sem mörg eru helmingi hærri en
hæstu fjöll Islands. Að norður hluta landsins, Erítreu, liggur Rauða
bafið, og þar er einn helzti hafnarbær landsins, Massava. Hafnar
bærinn Djíbúti liggur fyrir botni Adenflóans og hefur oft verið
kallaður anddyri Eþíópíu, en þaðan er skemmstur og greiðfær
astur vegur til Addis Abeba. Frönsk nýlendustjórn hefur aðsetur
sitt þar og fer meginhluti inn- og útflutnings Eþíópíu gegnum
bendur hennar. Borgin sér Eþiópíu líka fyrir salti, er þar er auð-
unnið úr sjó, en Eþíópía er saltlaust land. Uppi a hásléttunni sést
Æsana-vatnið um 80 km langt og víða 60 km breitt. Þar á upptök
sína Bláa-Nil, er sameinast Hvítu-Nil hjá Khartúm, og fara fram
mikil viðskipti á fljótinu auk þess, sem hún frjóvgar láglendi
Súdans og Egyptalands.
Telldir, en lítt nýttir eins og nú
er.
MÍMÓSUR OG DÖÐLU-
PÁLMAR
j Gróður er mjög fjölskrúðugur
einkum á sunnanverðri háslétt-
unni, er þar um auðugan garð
mímósa, döðlupálma, banana-
trjáa og annars slíks að gresja,
sem við norðan til á_ hvelinu sjá-
um aðeins í hillingum eða gróður
húsum, en slíkt er þó ekki ó-
venjulegt í Afríku. Nokkuð ein-
stakt er það þó, að þar í landi
vaxa villt þrjár tegundir af kaffL
Gróðursælast er rtórt svæði í
Suður-Eþíópíu, en þar er engin
mannabyggð, og viliidýrin reika
þar alráð.
Heita má, að í Eþíópíu séu
sýnishorn af landslagi, gróðrí,
dýralífi, þjóðflökkum, tungum og
trúarbrögðum allrar Afríku. —
Fílahjarðir brjótast gegnum skóg-
ana, gíraffarnir teygja höfuðin
upp úr mímósuviðnum, zebra-
dýr, antilópur og gazellur þjóta
léttfætt um gresjurnar og
pardusdýrin og Ijónin laumast
kringum tjöld ferðalanganna, er
myrkrið er skollið á. Allan bú-
fénað verður að geyma í girðing-
um á nóttunni til að forða hon-
um frá að verða villidýrunum að
bráð.
AT HETMS ÞJÓÐFLOKKA-
SÝNING
Hvergi verður fjölbreytni kyn-
flokkanna eins áberandi og á
markaðstorgunum, er einna helzt
iíkjast alheims þjóðflokkasýn-
ingu. Fást þar margir haglega
gerðir hlutir er bera vott háttum
og siðum Eþíópíu-búa, svo sem
sandalar úr kálfsskinni, hljóð-
pipur úr bambusviði, fjaðurlaga
málmprjónar er konurnar nota tií
að þurrka svitann af andlitinu og
geyma þess á milli í hárinu, háls-
hringir úr gíraffahári, er með-
limir koptisku kirkjunnar bera
sem verndargripi, bænabönd
skreytt perlum og skinnpokum,
er geyma áritanir koptiskra
klerka.
«— Eru konur miklu lægra sett-
ar en karlmennirnir í Eþiópíu?
— Já. Þær vinna erfiðisvinn-
una, höggva í eldinn og bera
vatnið, starf karlmannanna eru
veiðar. Miklu meiri gleði ríkir í
kotinu þegar sveinbarn fæðist en
ef um meybarn er að ræða. Þeg-
ar trúboðarnir koma til að kenna
meðal kynflokkanna, vilja kon-
urnar oft á tíðum ekki koma í
fyrstu og kveðast vera of heimsk
ar til að skilja slíkt. Kennið þið
karlmönnunum, er svar þeirra.
Konurnar eru yfirleitt klæddar
skinnklæðum er endast von úr
viti, en karlmennirnir klæðast
baðmullarskikkjum, sem eru
bæði þægilegri og fallegri. Kon-
ur bera smjör á skinnklæði sín og
einnig í hár sitt.
LÉLEG MENNTUN —
EN STENDUR TIL BÓTA
— Menntun fólksins er á mjög
lágu stigi, er ekki svo?
— Jú, hún er mjtjg léleg, skárri
þó kringum höfuðborgina og
þorpin og mun betri meðal Am-
hara en annarra kynflokka. Góð-
um skólum hefir nú verið komið
á stofn í höfuðborgum fylkjanna,
sem eru tólf, og verður því mikil
framför í menntun fólksins með
næstu kynslóð. Skólabyggingarn-
ar eru í nýtízku stíl, byggðar af
evrópskum verkfræðingum, og
aðstæður við kennslu eru þar
tiltölulega góðar.
— Er Hailie Selassie vinsæll
með þjóð sinni?
— Já. Hann hefir reynzt mjög
röggsamur við að vinna að fram-
förum á öllum sviðum. Hann -.er
einvaldur, en hefir raunverulgga
Framh. á bls. 24.