Morgunblaðið - 19.02.1955, Blaðsíða 2

MORGUISBLAÐIÐ
Laugardagur 19. febrúar 1955'
2*
ur stU
ríkisvalds og
v/ð iðnskóla verbi
Framsöguræða Gunnars Thoroddsens
á þingi í gær.
ÞAÐ ER vissulega kominn tími til að setja heildarlöggjöf um
iðnskólana og þar á meðal að lögfesta fjárhagslegan stuðning
ríkisvalds og sveitarfélaga við þessar nauðsynlegu menntastofn-
apir. Því að iðnaðurinn er og verður ein af meginstoðum þjóðfé-
lágsins. Með honum geta íslendingar bætt efnahag sinn og lífskjör
og haldið uppi menningarlífi.
Þannig fórust Gunnari Thoroddsen orð, er hann flutti fram-
söguræðu fyrir iðnaðarnefnd Neðri deildar Alþingis varðandi frum-
varp um Iðnskóla.
?errans
VANDAÐUR UNDIRBÚNINGUR j
Gunnar lýsti aðdraganda þessa j
Jfumvarps, sem er alllangur og
úndirbúningur á ýmsan hátt j
vandaður. En milliþinganefnd um |
skólamál, sem starfaði á árunum
1945—47 samdi frumvarp til laga
um iðnskóla og var það flutt á
1948 af menntamálanefnd Neðri
deildar og aftur á þingi 1949 af
lögfesta ákvæði um verkeíni iðn-
skólanna, um inntökuskilyrði, um
stofnun skólanna, hvaða aðilar
geti haft forgöngu um slíkt, um
skólanefndir, greiðslu stofnkostn
aðar og reksturskostnaðar um
framhalds-iðnskóla o. fl.
Einna þýðingarmest er að sjálf
sögðu ákvæðið um stofnkostnað,
en þar er svo fyrir mælt að ríkis-
sjóður skuli greiða helming
stofnkostnaðar en bæjar-, sýslu-
og sveitarsjóðir hinn helming-
inn.
IIANDÍÐASKÓUINN
Iðnaðarmálanefnd óskipt gerir
nokkrar breytingatillögur við
frumvarpið. Auk þess gerir
meirihluti hennar m. a. þá breyt-
ingartillögu að listiðnaðardeild
handíða- og myndlistarskólans í
Rvík, njóti rekstursstyrks frá
ríkissjóði.
Skúli Guðmundsson, einn iðn-
aðarnefndarmanna stóð upp og
kvaðst vera mótfallinn því að
Handíða- og myndlistarskólinn
fengi lögfestan slíkan styrk. Ekki
j gaf hann aðra ástæðu fyrir því
| en þá að þeir sem Ijúka námi við
listiðnaðardeildina hafa engin
I réttindi iðnaðarmanna.
STJÓRN Landssambands ísl. út-
vegsmanna gerði eftirfarandi
samþykkt á fundi sínum s.l.
fimmtudag:
L.Í.U. lítur mjög alvarlegum
augum á ummæli brezka sendi-
herrans í yfirlýsingu, sem hann
birti í dagblöðunum og ríkisút-
varpinu 10. þ.m., þess efnis, að
brezkum og íslenzkum sjómönn-
um muni virðast svo, „að skipum
og skipshöfnum sé hættara við
óveðrum í opnu hafi vegna þess,
að reglurnar frá 1952 geri bæði
íslenzkum og erlendum skipum
erfiðara að leita landvars, þegar
stormar nálgast“.
Reglunum um rétt útlendra og
innlendra botnvörpuskipa til að
leita landvars undan veðri var
ekkert breytt árið 1952, þegar
flóar og firðir voru friðaðir fyrir
botnvörpu- og dragnótaveiðum og
landhelgin færð út um eina sjó-
mílu til verndar fiskistofninum.
Að áliti íslenzkra togaraskip-
stjóra hafa þær reglur, sem gilda
u.m rétt skipa til að leita land-
, vars undan veðri, aldrei orðið til
neinnar hindrunar því, að hægt
væri að gera það, þegar þess var
þörf.
Framangreind ummæli sendi-
herrans verða því, án þess að til
þess væri ætlast, til þess að ýta
undir þann róg, sem íslendingar
eru bornir í brezkum blöðum, í
sambandi við hin hörmulegu sjó-
slvs, sem urðu, er togararnir
„LORELLA" og „RODERICO“
fórust.
L.Í.Ú. harmar, að sambúð og
eðlilegum viðskiptum íslendinga
og Breta skuli hafa verið spillt
árum saman, af aðilum, sem hafa
það að markmiði, að bola íslend-
ingum burt af brezka fiskimark-
aðinum og hafa gripið til ofbeldis
og svívirðilegs rógs, til þess að
koma fram þessu áformi sínu, án
þess að brezk stjórnarvöld hafi
hafist handa til þess að hindra
þessar aðgerðir.
Skorar L.Í.Ú. á íslenzk stjórn-
arvöld að gera brezku ríkisstjórn-
inni Ijóst, hve afdrifaríkar afleið-
ingar áframhaldandi afskipta-
leysi af hennar hálfu, gagnvart
framferði brezkra togaraeigenda,
muni hafa á viðskipti og sambúð
íslendinga og Breta í framtíðinni.
iðnaðarnefnd Neðri deildar. Síð-
«n hefur málið verið til meðferð-
ar hjá forráðamönnum iðnskól-
anna og iðnaðarsamtakanna.
Og nú hefur Ingólfur Jónsson,
iðnaðarmálaráðherra, látið und-
irbúá málið fyrir þetta þing, en
frumvarpið var m. a. rætt á iðn-
þingi 1954 og samþykkt þar í
meginatriðum eins og það liggur
liér fyrir.
ÞRIDJUNGUR LANDSMANNA
ÍIEFUR FRAMFÆRI
ÁF IÐNADI
Gunnar Thoroddsen sagði að
um það bil þriðjungur allra lands
manna lifði nú af iðnaði og í
Reykjavík væru um 40 menn af
hverjum 100, sem hefðu lífsfram-
færi á einn eða annan hátt af
iðnaði. Má af þessu sjá.að undir-
búningsmenntun fyrir þau þýð-
ingarmiklu störf þarf að vera
vönduð.
RÚMLEGA 1000 IÐNNEMAR
Síðan skýrði hann frá starf-
semi iðnskóla hér á landi Þeir
hafa verið stofnaðir á ýmsum
stöðum og munu nú vera starf-
andi á landinu öllu um 15 iðn-
skólar. Langstærstur þeirra er
iðnskólinn í Reykjavík og næst
honum iðnskólinn á Akureyri.
^lðnskólarnir og nemendafjöldi
þeirra var sem hér segir s.l. vet-
ur (’53—’54):
Reykjavík 721 nem.
•; 'Hafnarfjörður 41 —
Akranes 23 —
. Borgarnes 11 —
Stykkishólmur 8 —
Þingeyri zísafjörður 3 — 15 —
Sauðárkrókur 19 —
Siglufjörður 22 —
Ólafsfjörður 15 —
• Akureyri 54 —
Neskaupstaður 16 —
Vestmannaeyjar 24 —
Selfoss 52 —
Keflavik 28 —
IÐNAÐARMENN HAFA
SJÁLFIR STOFNAÐ
SKÓLANA
Allp- þessir skólar hafa komizt
á fót fyrir tilstilli iðnaðarmanna
og félagsskapar þeirra. Að sjálf-
sögðu5 hefur ríkissjóður og bæj-
ar- og sveitarsjóður á hverjum
stað veitt nokkurn fjárhagslegan
stuðníng, en þó er vissulega tími
til kominn að setja lög almennt
um iðnskóla og m. a. að lögfesta
þar atbeina og fjárhagslegan
stuðníng ríkisvaldsins og sveitar-
félaga við þessar nauðsynlegu
me|intastofnanir,
RfKISSJÓÐUR GREIÐI
HELMING STOFNKOSTNAÐAR
ÚVTeginéfnl'frúrnvafþsirts' 'er áð
TÓNLEIKAR SINFÓNlUHUÓM
SVEITARINNAR N.K. ÞRIDJlíOii
Osilelkari á fiéiifi P@rwaldur
jrímsson, eins'öncfvari
NÆSTKOMANDI þriðjudag efnir Sinfóníuhljómsveitin til tón-
leika í Þjóðleikhúsinu. Mun Þorvaldur Steingrímsson leika
• þar einleik á fiðlu og ítalski óperusöngvarinn Primo Montanari
syngja aríur úr óperum. Stjórnandi hljómsveitarinnar verður
Róbert A. Ottósson.
m ÞVOTTAVEL ÆTLU
HÚSMÆÐRUIVI í SVEITUM
IGÆR áttu fréttamenn fund með Konráði Þorsteinssyni frá
Sauðárkróki, en hann hefur nýlega hafið framleiðslu á nýrri
gerð þvottatækja í verksmiðju sinni á Sauðárkróki, er nefnist
„Létti.“
KOLAPOTTUR GERÐUR
AÐ ÞVOTTAVÉL
Er tæki þetta ætlað til þess
að létta erfiði þvottadaganna fvr-
ir þær húsmæður, sem ekki eiga
kost á rafmagni. Er tækið mjög
einfalt að gerð, búið til úr eir-
rörum, krómhúðað. Er það skrúf-
að á venjulegan kolakynntan
þvottapott, sem þá í einu vet-
fangi er orðinn að handknúðri
þvottavél. Er þannig hægt að þvo
og sjóða þvottinn í einu án mik-
ils ez-fiðis og verulegrar fyrir-
hafnar.
,, §.
IIREYFT EINS OG
IIANDDÆLA
Þvegið er á þann hátt með
,“Léttf‘, að“ þegar suðair er kom-
in upp í pottinum er tekið að
hreyfa „léttann" á svipaðan hátt
og um handdælu væri að ræða,
en á honum er skaft, sem gengur
upp úr pottinum. Er með þessu
móti hægt að þvo og sjóða þvott-
inn án þess að snerta á honum
með höndum. Þá var einnig mjög
fljótlegt að taka „léttann“ af pott
inum ef nota á hann til annars
en hann er lauslega festur með
skrúfum til beggja enda.
TVÆR GERÐIR
Konráð framleiðir tvær stærð-
ir ,,léttanna“ á verkstæði sínu.
Er verð þeirra kr. 500.00. Mun
tæki þetta ekki koma í verzlanir
til að byrja með, en hægt að.
panta það hjá framíerfranda,---j
Tónleikarnir hefjast á „Spán-
ai'sinfóníu” Lalos (Symphonie
Espagnole) fyrir einleiksfiðlu og
fer Þorvaldur Steingrímsson með
einleikshlutverkið. Er það í fyrsta
sinn, að Þorvalduf kemur fram
sem einleikari með Sinfóníu-
hljómsveitinni.
Þorvaldur er mjög kunnur hér
á landi fyrir fiðluleik sinn, bæði
í útvarpi og á fjölmörgum hljóm-
leikum, sem hann hefur komið
fram á. Hann hefur verið 1. fiðla
í Sinfóníuhljómsveitinni frá
stofnun hennar.
NAM í LONDON
Árið 1937 lauk Þorvaldur prófi
í Tónlistarskólanum í Reykjavík,
en þar lærði hann hjá Hans
Stephanic. Stundaði hann síðan
fiðluleik um nokkur ár hér í
Reykjavík, en árið 1946 fór hann
til Englands og nam fiðluleik hjá
David Martin, en það er kunnur
fiðluleikari í Englandi og kenn-
ari við Royal Academy í London.
Dvaldi Þorvaldur þar u. þ. b. í
eitt ár, en hvarf þá að nýju til
íslands. Hefur hann síðan, sem
fyrr segir, spilað á fjölmörgum
tónleikum og iðulega komið fram
í útvarpi. Hann hefur verið form.
Fél. ísl. hljóðfæraleikara s. 1.
2 ár.
Höfundur Spánarsinfóníunnar,
Lalo, er Frakki af spönskum ætt-
um, og er sinfónían erfið en mjög
skemrntileg og víðkunn. Sinfóní-
unni verður útvarpað beint frá
Þjóðleikhúsinu en annað á tón-
leikunum verður tekið upp á
hljómband og útvarpað síðar.
MONTANARI KENNIR
SÖNG IIÉR
Einsöngvarinn með hljómsveit-
inni verður Primo Montanari
óperusöngvari, en hann hefur
dvalið hér á landi síðan í haust
og kennt söng á vegum Tónlistar-
skólans. Hafa þar stundað nám
hjá honum 25—30 manns, þar á
meðal Magnús Jónsson, Jón Sig-
urbjörasson,- Guðrún-Á. Símonar,
Árni Jónsson og fjöldi ar.nara
víðsvegar að af landinu.
HEFUR SUNGIÐ VÍÐA
UM HEIM
Montanari fór ungur frá Ítalíu
til Bandaríkjanna og var þar í
7 ár. Hóf hann þar nám í söng,
en fór síðan til ítalíu aftur sam-
kvæmt ráðleggingum Carúso.
Montanari hefur sungið í óperum
víða í Evrópu, Ástralíu, Nýj z Sjá-
landi og víðar og haldið hljóm-
leika um alla Evrópu. Hanr mun
fara héðan til Ítalíu í maí-júní.
Óráðið er enn hvort hann kem-
ur aftur á hausti komanda.
Montanari mun syngja ar'ur úr
óperunum „Werther“ og „Carm-
en“„ Síðasta viðfangsefnið á
efnisskránni verður hið snjalla
Scherzo „Lærisveinn galdrameist
arans“ eftir Paul Dukas.
KIELLAND VÆNTANLEGUR
28. FEBRÚAR
Stjórnandi Sinfóníuhljómsveit-
arinnar verður Róbert A. Ottós-
son en hann mun ekki stjórna
henni oftar að sinni, þar eð Kiel-
land er væntanlegur til íslands
28. febr. og mun hann þá taka
við stjórn Sinfóníuhlómsveitar-
innar.
Hljómleikarnir verða ekki
endurteknir.
AKUREYRI 18. febr. — Ungfrú
Guðrún Kristinsdóttir hélt píanó
tónleika á vegnm Tónlistarfélags
Akureyrar í Nýja bíói s.l. fimmtif
dag. Voru þetta fyrstu hljóm-
leikar félagsins á þessu ári.
Viðfangsefni voru eftir Bach,
Mozart, Beethoven, Bela Bartok,
Debussy og Chopin. Ungfrúin
fékk sérstaklega góðar undir-
tektir og bárust margir blóm-
vendir. Var hún margkölluð
fram, og varð hún að leika auka-
lag. —H. Vald. -......... ......‘