Morgunblaðið - 19.02.1955, Blaðsíða 7

Laugardagur 19. febrúar 1955
MORGLiSBLAÐlÐ
&
D jilas og
nýjan
SKÖMMU áður en Tító lagði af
stað heimleiðis frá Austur-
Asíu eftir 12 vikna heimsókn þar,
fékk hann óvænt skeyti frá skrif-
stofu sinni, sem upplýsti, að þeir
Milovan Djilas og Vladimir Ded-
ijer hefðu í sameiningu farið þess
á leit við forseta Júgóslavíu, að
þeir fengju heimild til að mynda
nýjan sósíaliskan flokk í Júgó-
slavíu. Djilas og Dedijer höfðu
ekki látið sér segjast af aðvörun-
inni, er beint var til þeirra með
nýafstöðnum réttarhöldum.
Réttarhöldunum gegn Milovan
Djilas og Vladimir Dedijer
í Belgrad í Júgóslóavíu er
lokið — þeim lauk jafn
skyndilega og hávaðalaust og því
uppistandi, er Djilas olli innan
kommúnistaflokksins fyrir ári
síðan. Eftirvænting sú, er gegn-
sýrt hefir hugi fólksins í Júgó-
slavíu síðan um miðjan desember
vegna togstreitunnar milli þess-
ara tveggja kommúnistaleiðtoga,
Dedijers og Djilas annarsvegar,
og núverandi leiðtoga kommún-
istaflokksins hinsvegar, hjaðnaði
þriðjudagsmorguninn 25. jan.,
þegar báðir hinir ákærðu yfir-
gáfu dómssalinn sem frjálsir
menn og gengu heimleiðis í hægð
um sínum — og frostnæðan blés
um götur Belgrad.
★ MILDIR DÓMAR
Báðir sökudólgarnir fengu
mjög milda dóma, svo að það hef-
ir jafnvel hvarflað að mönnum,
að dómarnir kynnu að boða
stefnubreyting innan júgóslavn-
esku stjórnarinnar, er eitthvað
yrði í líkingu við þær umbætur,
er Djilas og Dedijer vildu koma
á. En ekki er hægt að neita því,
að með dómunum hefir júgó-
slavneska stjórnin veitt söku-
dólgunum ráðningu fyrir að láta
opinberlega í ljós gagnrýni á
stefnu stjórnarinnar, og jafn-
framt beint alvarlegri aðvörun
til annarra opinberra starfs-
manna um að varast að gera slíkt
hið sama.
Réttarhöldin yfir Djilas og
Dedijer hófust mánudaginn 24.
jan. og stóðu í 16 Idst. Voru þeir
sekir fundnir um „fjandsamiega
áróðursstarfsemi gegn ríkinu.“
Dedijer var dæmdur til sex mán-
aða fangelsisvistar, en Djilas var
dæmdur til að afplána hálfs ann-
ars árs fangelsisdóm. Dómarnir
eru mjög mildir, ef miðað er við,
að hér er um að ræða kommún-
iskt land — og við þetta bættist,
að dómarnir voru skilorðsbundn-
ir, þ. e. hinir dæmdu yrðu ekki að
afplána þá nema við endurtekið
brot.
★ ER ENDURSKIPULAGNING
í BÍGERÐ
Stjórnmálafréttaritarar í Bel-
grad, sem margir hverjir eru
orðnir gamlir í hettunni, eru þeirr
ar skoðunar, að raunverulega sé
það markmið kommúnistaflokks-
ins í Júgóslavíu — og jafnframt
Títós — að endurskipuleggja
smám saman júgóslavneska
kommúnistaflokkinn, svo að
stjórnarfyrirkomulag verði eitt-
hvað í áttina við þann sósíaliska
lýðræðisflokk, sem Dedijer og
Djilas vildu, að settur yrði á
laggirnar.
Sú yfirsjón er Djilas og Dedijer
hafa fyrst og fremst gert sig seka
um er að hafa látið skoðanir sín-
ar í ljós opinberlega of snemma
— að áliti flokksins — það sem
verra er að hafa látið þær í ljós
í viðtali við erlenda fréttaritara.
Enda sagði málgagn júgó
slavneska kommúnistaflokksins
„Borba“, að Djilas og Dedijer
hefðu ekki verið dregnir fyrir
lög og dóm vegna persónulegra
skoðana þeirra, heldur vegna þess
að þeir hefðu látið þær í ljósi við
erlenda blaðamenn, og með því
v/7 ja
sósíaliskan flokk
Boða mildir dómar yfir Djslas og Dedsjer
hægfara stefnubreyfingu i Júgóslavíu
siranninr er-
Senfira Farffigla liingað
Á myndinni sjást talið frá vinstri: Milovan Djilas, Vladimir Dedijer
og Eduard Kardelj.
hefðu þeir skert hagsmuni Júgó-
slavíu út á við.
★ ERLENDUM FRÉTTA-
RITIJRUM VÍSAÐ Á DVR
Erlendir fréttaritarar í Bel-
grad fengu ekki að vera viðstadd-
ir réttarhöldin. Mikill mannfjöldi
safnaðis.t saman við dyr dóms-
hússins, og nokkrir stúdentar
hrópuðu ókvæðisorð til Djilas og
Dedijer, er þeir komu þangað í
fylgd lögreglunnar. Sumir hróp-
uðu: „Föðurlandssvikarar, þrjót-
ar!“ Dedijer lét sem hann heyrði
ekki ópin, en Djilas sneri sér við
í dyrunum og sagði: „Kush!“ Á
júgóslavnesku er crðið r.otað til
að sveia hundum.
Jafnvel júgóslavneskir biaða-
menn, er höfðu fengið aðgarsg,
yfirgáfu réttarsaiinn, þegar
ákæruskjalið hafði verið lesið
upp. Þeir sögðu, að réttarhöldin
ættu að fara fram fyrir lokuðum
dyrum samkvæmt tilmælum sak-
sóknara ríkisins, Atanaekovie, er
sagði, að samband við önnur lönd
kæmi til umræðu í yfirheyrsl-
unum.
Máiafærslumenn hinna ákærðu
mótmæltu, en það var ekki tekið
til greina.
I ákæruskjali dómsforseta,
Milivoje Seratiic, kom það fram,
að Djilas, er áður var varaforseti 1
Júgóslavíu, var floklíaður sem „á |
eftii'launum". Dedijer virðist ekki,
gegna neinum sérstökum störf-
um. Hann var áður aðalritstjóri
málgagns stjórnarinnar, „Borba“
og formaður utanríkisnefndar
þingsins.
★ . ... STEYPTUR í MÓT
STALINISMANS ....
Dedijer hafði látið svo um-
mælt í blaðaviðtali við frétta-
menn New York Times, London
Times og fréttavikurritsins Time,
að eftirlitsnefnd kommúnista-
flokksins heíði á ólöglegan hátt
og án heimildar reynt ao komast
eftir stjórnmálaskoðunum hans.
Taldi hann þetta vera runnið af
rótum áhrifa erlends ríkisvalds
— Ráðstjómarríkjanna.
Djilas hafði gagnrýnt flokkinn
fyrir meðíerðina á hans gamla
vini, Dedijer, og haldið því fram,
að júgóslavneski kommúnista-
flokkurinn væri að staðna og
verða steyptur um of í mót stalin-
ismans, en slíkt gerði honum ó-
kleift að taka framförum stig af
síigi og taka að lokum upp lýð-
ræðislegt stjórnarfar. Djilas
kvaðst því hafa tekið að hafa orð
á því, að máí væri til kcmið að
stofna nýjan sósíaliskan flokk, er
unnið gæti að því, að kcmið væri
á laggirnar lýðræðislegra skipu-
lagi í Júgóslavíu.
★ LYDRÆBISLEGRI REIKNIS-
SKÍL í JÚGÓSLAVÍU
Samt sem áður kemur ýmis-
legt fram í gangi mála Djilas og
Dedijers, er geíur tilefni til að
draga greinileg mörk milli sams-
konar innanílokks reiknigsskila í
RáðstjórnarnKjunum og lepp-
ríkja þeirra annars vegar og hins
vegar Júgóslavíu, er á sínum
tíma var rekið úr Kominform.
Það er venja í Ráðstjórnarríkj-
unum; að garnlh' flokksbræður, er
komast í ónáð hjá stjórninni. Og
ef til nokkurra réttarhalda kem-
ur, hafa einræðisherrarnir töglin
og haglairnar, og sjá jafnvel söku
dólgunum fyrir iðrunarfullum
játningum, er taka sig. vel út í
málgögnum stjórnarinnar. Ákær-
urnar eru venjulega lagaðar éftir
hagsmunum ríkisins, og fólkinu
er talin trú um, að ríkið hafi
bjargað þvi úr þeirri miklu hættu
er „villutrúarmennirnir“ hefðu
stofnað þjóðinni í.
★ ★ ★
í Júgóslavíu hafa reikningsskil-
in verið mun lýðræðislegri. Haust
ið 1953 tók Djilas að gagnrýna
kommúnistaflokkinn í málgögn-
um flokksins, og í upphafi voru
margir nægilega hugdjarfir til að
tjá sig samþykka gagnrýni Djilas.
Ganiail flokksmaður sagði, að
kommúnistaflokkurinn væri
nógu iangt á veg kominn til að
þoia opinbera gagnrýni, og sjálf-
ur Tító sagði við Djilas, að hann
gæti haldið gagnrýni sinni áfram,
þó að Tító væri honum ekki sam-
þykkur í öilu. En umburðariynd-
ið sprakk með háum livelli: er
Djilas tók að reyna að koma fyr-
irætlunum sínum í framkvæmd.
1 grein, sem hann kailaði „Ivrufn-
ing siðfræðinnar“, réðst hann á
gæðinga flokksins, þar sem þeir
— og konur þeirra — höfðu hegð-
að sér ókurteislega gagnvart
hinni ungu kcnu Ðapevies,
cfursta. Kona lians er Milena
Vrsajkov, kvikmyndaleikkona, og
var liún útskúfuð ór samkvætnis*
lífi fíokksins.
Milena er mjög falleg og mikil-
hæf á s:nu sviði og átti þarfað
leiðandi marga öfundarmenn, er
fundu henni það einkum til for-
áttu, að hún var ekki gömul i
hettunni sem skjaldmær flokks-
ins. En rneðan baráttan gegn
Þjóðverjum stóð sem hæst var
hún aðeins 13 ára. Djilas var
einnig svo cgætinn að áfellast
„gæðingana" fyrir óhóflegan
lifnað. Kvað hann þá búa í glæst-
um „villum“, aka í nýtíxku bif-
reiðum og haida aýrlegar veizlur.
Framh. á bls. 12
AÐALFUNDUR Farfugladeild-
ar Reykjavíkur og Banda-
lags íslenzkra farfugla var ný-
lega haldinn í Reykjavík. Starf-
semi Farfugla á árinu var með
svipuðum hætti og undanfarin
ár, nema hvað aukin skipti hafa
verið við erlenda faríugla.
Farnar voru lengri og-skemmri
ferðir um allar helgar yfir sum-
armánuðina, með fjölda þátttak-
enda. Um hvítasunnuna var far-
in hin venjulega skógræktarferð
í Þórsmörk, en þar hafa Far-
fuglar fengið hið svonefnda
Sleppugil til umráða fyrir skóg-
rækt sína. Unnið var við að grisja
gamlan skóg og gróðursetja ung-
plöntur í skjóli hans. Vilja Far-
fuglar biðja ferðafólk að ganga
varlega um gilið og gæta að ung-
viðinu, því enn vantar aðvörun-
armerki við þetta svæði.
Auk þessara íerða, var farinn
fjöldi ferða í skála Farfugla,
Heiðarból við Selfjallsháls og
Valaból við Valahnjúka, en við
Heiðarból er skíðafæri oft gott
á vetrum.
Þá gerðu Farfuglar út ferð á
reiðhjólum um Noreg og. Dan-
mörku, með allmörgum þáttfak-
endum.
í skála Farfugla, Heiðarból og
Valaból, hafa komið 732 gestir
á árinu, og þar hefur verið gist
373 nætur. Auk þess gistu erlend-
ir Farfuglar hér 161 nótt í gisti-
heimilinu í Gagnfræðaskólanum
við Lindargötu, en hluta af þeim
skóla íengu Farfuglar til umráða
yfir sumarmánuðina til að koma
þar upp gistiheimili fyrir er-
lenda Farfugla.
GTSTIHF.IMILI VANTAR
Húsnæðismálin eru nú mesta
vandamál íslenzkra Farfugla og
verður að leysa þann vanda með
einhverjum ráðum áður en langt
líður, því stöðugt fjölgar þeim út-
lendingum, sem óska eftir að fá
gistingu hér út á erlend Far-
fuglaskírteini, en sem kunnugt
er gilda íslenzk félagsskírteini
sem gistiheimildir að öllum gisti-
heimilum Farfugla í flestum
löndum heims.
Margir íslendingar hafa notað
sér þetta, því á árinu 1953 gistu
íslendingar 683 nætur á erlendum
Farfuglaheimilum. í stað 306
nátta árið 1952. Við yiljum þó
benda á þá staðreynd, að miklu
fleiri gætu notað sér þetta hag-
ræði á ferðnm sínum erlendis, og
sparað með þvi dýrmætan gjald-
eyri, auk þess að á gistiheimilum
þessum kynnast menn fólki hvað
anæva að úr veröldinni. sér og.
því til gagns og gamans.
En þessi hlunnindi gera það,
að við höfum skyldum að gegna
við erlenda Farfugla, sem hingað
koma. Þess vegna er það nauð-
svn að koma upp gistiheimilum
hér, einkum í Reykjavík og á
Akureyri. Þessum má’.um hefur
ekki verið nægur geumur gefinn
af þeim, sem um ferðamál okkar
fjalla. Þetta fólk gistir ekki. á
dýrum gistihúsum og gerir ekki
háar kröfur. Ti! bess heíur það
ekki auraráð. Það vill ferðist á
eigin snýtur, sem allra ódýrast,
því aðaláhugamál þess er að
kvnnast landi og þjóð af eigin
raun.
UNESCO hefur tekið þessi mál
t-öJuvert ti! meðferðar, op í bvéfi
til A!þióðas"mbands Farhigla
(International Youth Ilostel
Federation), dags. 25. febr. 1953,
óskar síofnunin eftir samvinnu
við Alþjóðasambandið og ein-.
stakar deildir þcss, samvinnu
um að stofna flrfiri gistiheimi’i,
einkum í höfúðhorgrfm hoi-ra
landa. er aðild. eiga að Alþjóða-
bandalaginu.
r ENDT’? FARFUGLAR
I Í’EÍMSÓKN
Á gistiheimili Farfugla við
Lindargötu gis+u útlendingar 161
nótt á síðastliðnu sumri (í stað
54 sumarið 1953), sem skiptast
þannig eftir þjóðernum:
Ástralía 3 nætur
Austurríki 33 —
Bandarikin 2 —
Belgía 4 —
Danmörk 6 —
England 24 —
Finnland 12 —
Frakkland 8 —
írland 18 —
Ítalía 15 —
Skotland 13 —
Sviss 3 —
Svíþjóð 3 —
Holland 7 —
Þýzkaland 10 —
Eins og sjá má af þessu, er
mjög vaxandi straumur erlendra
Farfugla hingað, og ef dærna má
eftir þeim fyrirspurnum, sefn
þegar hafa borizt hingað, mun
hann aukast á komandi sumri.
Það má því ekki dragast öllu
lengur, að íslenzkir FarfugMr
komi sér upp gistiheimili í
Reykiavík óg félagsheimili fyrir
starfsemi sína.
I.EITAÐ TIL SKÓLANNA
f sumar munu Farfuglar reyna
að fá léðar tvær til þrjár skóla-
stofur í einhverjum skóla bæj-
arins, og koma þar fyrir rúm-
stæðum með teppum, til gisting-
ar fyrir erlenda Farfugla, þótt
slíkt sé auðvitað aðeins bráða-
birðaráðstöfun.
Nokkuð hefur verið unnið að
undirbúningi að byggingu fé-
lags- og gistiheimilis Farfugla í
Reykjavík. Ekki hefur þó enn.
fengizt fjárfestingarleyfi fyrir
byggingunni, en Reykjavíkurbær
hefur gefið félaginu vilyrði fyrir
lóð, á góðum stað í bænum.
Þing Alþjóðasambandsins, og
alþjóðlegt mót í sambandi við
það, verður i Noregi um miðjan
ágúst í sumar. Dvalio verður í
tjaldbúðum miklum í grennd við
Osló. Ekki er enn ákveðið hi’ort
gerð verði sérstök ferð héðan á
mótið.
Stjórn Farfugladeildar Revkja
víkur er nú þannig skipuð:
Ólafur B. Guðmundsson. for-
maður, Ari Jóhannesson, Helga
Þórarinsdóttir, Helga ICristjáns-
dóttir, Páll Jörundsson, Ragnar
Guomundsson, Þorsteinn Magnús
son og til vara: Guðmundur Er-
lendsson og Þórður Jónsson.
m k
aupsysiu-
mkfurt
memi
VEGNA ört vaxandi viðskipta
íslendinga við V-Þýzkaland,
munu margir kaupsýslumenn
skoða hina miklu vörusýningu
sem fyrirhuguð er í Frankfurt
dagana 6.—10. marz, að því er
ferðaskrifstofan Orlof, seni hér
hefur umboð fyrir vörusýning-
una, hefur tjáð Mbl.
Hér er um alþjóðlega vörusýn-
ingu að ræða með þátttöku fjölda
þjóða og sjálfir munu ÞjóðVerjar
ekki láta sitt eftir liggja við að
kynna framleiðslu sína á hvers-
konar neyzluvarningi, sem verða
mun skipt rúðui / yfir 20 deildir.
Meðal þess sem Þjóðverjarnir
sýna er karlmannafatnaður,ikjól-
ar og barnafatnaður úr gerfiefn-
um og plasti.
* C t
VÉLSTJ ÓRAFÉLAG ÍSL*4ndS
hefir gert eftirfarandi samb ’kkt:
„Félagið lýsir undrun sin n og
megnustu vanþóknun á skrifum
brezkra blaða, um sjóslysin.fyrir
Vesturlandi og skorar á f-íkis-
stjórnina að fá hlut íslenzku þjóð
arinnar réttan í þessu máli.“ ,,