Morgunblaðið - 25.03.1955, Blaðsíða 9

Föstudagur 25. marz 1955
MORGUNBLAÐIÐ
9
Hakon Stangerup — Finnland nútímans
Áhlaupamaöurinn á skákboröi íinnskra stjórnmála
FORSÆTISRÁÐHERRA Finn-
lands, Urho Kekkonen, er
maður andstæðnanna. Einmitt
þess vegna á ágætlega við hann
i'ð standa i fylkingarbrjósti þess 1
lands, er hefur mótað aðstöðu
Finna sem einasta ríkis alger-
lega innari áhrifasvæðis Rúss-
lands, en er jafnframt frjálst,
fullvalda, vestrænt lýðræðisríki.
Urho Kekkonen er nú forsætis-
ráðherra í 5. sinn eftir styrjald-
arlok. Har.n er af tveimur, sem
koma til greina við forsetakosn-
ingarnar, er standa fyrir dyrum
á næsta ári Hann er alls ráðandi
í flokki sinum, bændaflokknum,
og hafði þegar fyrir síðustu heims
Styrjold verið ráðherra mörgum
sinnum. Allt í embættisferli hans
ber vott um persónuleika, sem
stendur föstum fótum í miðdepli
þjóðar sinnar og flokks síns og
samt er U”ho Kekkonen eins
mikil mótsetning við meðalmann-
inn og hægt er að hugsa sé, svo
langt frá því að vera samnefn-
ari nafnlausra alþýðumanna og
kjósenda. Hann er óalþýðlegur
höfðingi, sem viðurkennir sér-
lyndi sitt.Hann hefur ekki sigr-
að með því að laga sig eftir
öðrum, heldur með því, að neyða
aðra til að viðurkenna sig. —
Vopnin, sem hann hefir beitt eru:
Hnittni, skop, kaldhæðni, leik-
andi og stríðnisfullir vitsmunir,
ögrandi sjálfstraust, er þess
þurfti með Ekki sérlega snjall,
hr. Mirabeau! hefir löngum ver-
ið örlögþrungið orðatiltæki gáf-
aðra stjórnmálamanna í öllum
löndum, nokkurs konar ógnar-
gríma, er gerði þeim kleift að
taka á sig gervi úlfs í sauðar-
gæru. Urho Kekkonen hefir ögr-
að ekki aðeins með því að vera
of snjall -- heldur einnig með
því að vera sér þess meðvitandi.
Háðsglott hans hefur gert and-
stæðingana hans frávita af reiði,
en það heíur ekki fælt flokks-
bræður hans frá því að vera hon-
um dyggilega fylgispakir. Hann
er nú valdameiri í finnskum
stjórnmálum en nokkru sinni
fyrr. Svo valdamikill, að hann
þarf ekki að óttast liðhlaup í
flokki sínum, er hann gerir þau
snöggu óvæntu áhlaup, sem hon-
um eru eiginleg.
* ÁHLAUPAMABURINN
FINNSKUM STJÓRNMÁLUM
Því að hann er áhlaupamaður-
inn — riddarinn — á tafl-
borði finnskra stjórnmála.
— Leið hans er óræð
gáta. Hann tvínónar ekki við
eitt hliðarspor, ef það er skil-
yrði fyrir því, að geta tekið
tvö skref fram á við. Já, jafn-
vel tvö hliðarspor mundu ekki
halda íyrir honum vöku. —
Hann sefur yfirleitt mjög vel,
ánægður með sjálfan sig, en
það he!ar hann fulla ástæðu
til að vera, er hann lítur yfir
farinn veg og metur aðstæð-
ur líðandi stundar.
Urho Kekkonen ec formaður
þess flokks, er aflar nýrra þing-
manna og lgósenda nær eingöngu
úr liði hialeigubænda og smá-
bænda, flokkurinn á engu fylgi
að fagna borgunum. Næstur
honum innan flokksins gengur
hinn þrekni, hnellni, Kyösti
Kallio, sem á rætur sínar í
finnskri mold, stjórnmálamaður
uppalinn meðal kjósenda sinna.
Þeir eru eins ólíkir og gerst
getur. Hann er grannur og glæsi-
legur, áberandi spjátrungslegur
í klæðaburði og framkomu, heims
maður. Er hann tók undir sig
„stökk“ út í stjórnmálin, hafði
hann áður iðkað þá íþiótt og varð
tviáVar finnskur methafi í lang-
og hástökki. Þar að auki er hann
háskólagerginn, ekki aðeins lög
fræðingur heldur fékk hann einn
ig doktonnafnbót fyrir mark
verða ritgerð. Engan skyldi
undra, að óvinir hans og smeykir
Rætt viö Kekkonen forsætisráöherra um stefnu Finnlands
i innanrikis- og utanrikismálum og einkum rætt um afstöö-
una til Rússlands og Noröurlanda
andstæðingar innan flokks hans
kalla hann „asfaltbóndann". Þessi
„asfaltbóni'" hefir komið á aga
innan flokks síns með harðri
hendi og gert hann bezt skipu-
lagða og íraustasta stjórnmála-
flokk Finr.a. Kommúnistar hafa
reynt að útbreiða áhrif sín í
Finnlandi með skipulagðri ,cellu‘
starfsemi Jæja Kekkonen hefur
sett á laggirnar samsvarandi
„cellu“-ke’fi, „Cellur" bænda-
flokksins, :nenn og konur, eru
fengin til Helsirgfors, þjálfuð og
send heim í hrepp sinn, sem póli-
tískir framheriar lýðræðislega
bændaflokksins. í nokkrum hér-
uðum Norður-Finnlands eru
bændaflokkurinn og kommúnist-
ar allt að því einir um stjórn-
málabaráttuna Sveitir Kekkon-
ens eru ekki verr vígbúnar.
★ SAGAN ER RITUÐ AF
SIGURVLGURUNUM
Kekkonen hefur sjálfur skap-
að stöðu sína, sem er auðvitað
eins og öll mannanna verk,
háð rás stórviðburðanna. —
Hefðu reikningsskil Rússlands
og Þýzlalands fengið annan
endi, væri Kekkonen ekki for-
sætisráðherra nú. Það var
gæfa Finnlands í óförum þess
að aðrir menn vorit reiðubún-
ir að taica við af þeim stjórn-
málamönnum, er stýru ríkis-
skútunni á styrjaldarárunum
og voru hliðhollir Þjóðverj-
um. Finnskir föðurlandsvinir,
er kunnu að aka seglum eftir
vindi. En sigurvegararnir rita
söguna, og Kekkonen var einn
sigurvegaranna — í óförun-
um.
Sem innanríkisráðherra á síð-
ari hluta fjórða tugs aldarinnar
banaði hann blöð og tímarit
fylgjandi fascistum, og varð höf-
uðfjandmaður öfgafullraráróðurs
starfsemi þeirra. Á styrjaldarár-
unum lét hann lítið á sér bæra,
spyrnti við fótum innan síns
eigin flokks, svo að oft kom til
gustmikilla átaka. Þar af leið-
andi var hann að stríðinu loknu
„óháður“ og gat vikið við og
stýrt stefnu Finna í Rússlands-
málunum. Hann studdi Paasiki-
vi-línuna, áður en hún var við-
urkennd. Forsetinn bar sér-
stakt traust til hans.
í hinu görotta stjórnmála-
KEKKONEN: „. . . Finnar hafa
ósvikinn, lifandi áhuga fyrir nor-
rænni samvinnu, en í norrænni
samvinnu skiptir mestu máli sá
hugur, er að halci hýr en ekki
formsatriðin . .
vafstri eftirstríðsáranna, var
hann ekki' smeykur við að vera
bendlaður við ýmiss atriði á
stefnuskrá kommúnista, né held-
ur forðaðist hann persónuleg
samskipti við þá, t. d. Herthu
Kuusinen og mann hennar, fyrr-
verandi kommúniska innanríkis-
ráðherrann, Leino. Oft sætti
hann aðkasti fyrir þetta, en Kek-
konen er of háll til að sitja fastur
í faðmlögum kommúnista. Af
værum blundi vöknuðu komm-
únistar upp við þann draum, að
Kekkonen rændi þá kjósendum
á örlagastundu — árið 1948 —
barðist hann gegn þeim af hörku
mikilli. Vináttan, bæði á stjórn-
málasviðinu og í einkalífi, hefir
nú kólnað — talsvert niður fyrir
frostmark. Kommúnistar álíta
Kekkonen hættulegastan allra
þeirra andstæðinga, er berjast
gegn hinum innifrosna flokki
þeirri og stefnu,
* LEPPUR RÚSSA EÐA
FÖÐURLANDSVINUR
í öllu vufstrinu, ei skapaðist
um finnsk-rússneska vináttusamn
inginn, tók Kekkonen frá upp-
hafi þá aístöðu, að nauðsynlegt
væri að fallast á vináttutilboðið.
Hann áleit sitt hlutverk vera, að
búa sem tryggilegast um hnút-
ana í samuingi þessum. Þingið
fylgdi fordæmi hans — þó síðar
væri. Hann tók sjálfur þátt í
samningaviðræðunum í Moskvu
og að Paasikivi undanskildum,
var hann sá Finni, er bezt kunni
: að semja við Moskvu-búa með
| þeirra eigni aðferðum
Það liggur í augum uppi, að í
harðri stjárnmálabaráttu innan-
lands og i hættulegri aðstöðu,
er gefur tilefni til orðróms Og
dylgja, vekur óvænt og oft lítt
skiljanleg stefna áhlaupamanns-
ins grunsemdir. Grunsemdirnar
vaxa í hlutfalli við fjarlægðina.
Víða erlendis hefur Kekkonen
verið kall&ður leppur Rússa. Nótt
eftir nótt hefi ég setið og rætt
i í trúnaði við finnska ntjórumála-
menn, m. a menn, er óska Kekk-
onen sjálfum og stefnu hans út í
hafsauga. En enginn hefur dreg-
ið þjóðrækni hans í efa. .Jafnvel
þeir menn, er hann hefir sært
dýpst með hæðni sinni og lítil-
læti höfðingians og menntamanns
ins, segja um hann, að hann sé'
dyggur föðurlandsvinur. Hann er,
segja óvinir hans . . . og síðan
kemur dýrleg runa fúkyrða allt
eftir skaplyndi og persónuleik
ræðumanns . . . en alltaf bæta
þeir við: Hann er góður Finni.
Sjálfur myndi hann tæpast krefj-
ast meira sér til handa.
★ RAUD GRÆNT FYI.KING-
ARBRJÓST
Fyrsta ráðuneyti Kekkonens
var minniihlutastj órn, skipuð
fulltrúum bændaflokksins,
sænska flekksins og framsókn-
arflokksins, jafnaðarmannaflokks
ins, sænska flokksins og fram-
sóknarflokksins, í þriðju stjórn
hans sátu sjö bændaflokksmenn,
sjö jafniðarmenn, tveir úr
sænska flokknum auk þriggja
ráðherra frá stéttarfélögum. Nú-
verandi stjórn hans er skipuð
fulltrúum hændaflokksins og jafn
aðarmanna, rauð-græn sam-
steypustjórn.
Að áliðnum degi sit ég í stjórn-
arráðinu i Helsingfors og ræði
við Kekkonen forsætisráðherra.
Með ráðuneyti hans í huga kem-
ur fyrsta spurningin af sjálfu
sér:
— HvoN er meirihluta- aða
minnihlutastjórn heppilegri fyr-
Þinghúsið í Helsingfors er ein fegursta bygging á Norðurlöndum.
ir Finnland, herra forsætisráð-
herra?
Kekkonen svarar: Vegna
þeirrar afstöðu, sem Finnland
hefir tekið, er það að mínu.
áliti mjög mikilsvert, að for-
ustan sé í höndum meirihluta
stjórnar. Síðan styrjöldinni
lauk, höfum við haft minni
hlutastjórnir, bæði á veguwi
jafnaðai-manna og borgara-
flokkanna, en það hefur ekld
gefið sérlega góða raun. Vel
má vera, að stærri lönd ©g
þjóðir, er búa á friðsamari
svæðum hafi efni á sífelldum
stjórnarskiptum, en - hvað
Finnlandi viðvíkur er ég ein-
dregið þeirrar skoðunar, að
aðstaða okkar og stjórnmála-
sambönd útheimti stjórn, er
unnið getur með langsýnni
forsjá, og hefur að bakhjarli
meirihluta þjóðþingsins. —
Stjórnmálaþróunin hefur tekið
þá stefnu hjá okkur, að meiiri
hluta samsteypustjórn er hægt
að mynt’a með samvinnu milli
borgaraiegu flokkanna eða
með sérstöku samkomulagi
bændaUokksins og jafnaðar-
manna.
★ MÖGITLEIKAR Á SAM-
STEYPUSTJÓRN BORGARA-
LEGU FLOKKANNA?
— Hvers vegna hefur borgara-
legu flokkunum, sem hafa meiri
hluta í þinginu, ekki tekizt að
hafa með sér stjórnarsamvinnu?
— Okkar flokkur hefur hvað
eftir annað frá árinu 1949 leit-
að fyrir sér um slíka samvinnu,
en flokkana hefur greint svo
mjög á <nnkum bændaflokkjnn
og íhaldsflokkinn, að þetta hef-
ur ekki náð fram að ganga. —.
Skoðanamismunur þessi á rætur
sínar að rekja 20 ár aftur í tím-
ann til þe>ra aðstæðana, er þá
ríktu, margir stjórnmálamenn
bændaflokksins eru frá fornu
fari andstæðingar íhaldsflokks-
ins, og persónúlegt vantraust for
ustumanna þessara tveggja
flokka í garð hvors annars hefir
síður en svo sjatnað eftir styrj-
öldina, en bændaflokkurinn hef-
ur borið að mestu ábyrgð
á skipulagðri stefnu Paasikivis
forseta í atanríkismálum.
★ FER SAMVINNAN ÚT UM
ÞÚFUR, EÐA DUGIR HÚN?
— Er bað ekki örðugleikum
bundið að samræma stjórnar-
stefnu jafnaðarmanna og borg-
aralegs flokks?
— Auðvitað eru áberandi mót-
setningar í hugsjónum og efna-
hagsmálastefnu bændaflokksins
og jafnaðarmanna. Því meir.
er jafnaðarmannaflokkurinn ger-
ist mállsvnri iðnaðarmanna ein-
göngu og hættir að vera fulltrúi
fyrir sveitirnar—þróunin virðist
vera í þá átt — því fleiri mót-
setningar koma fram í málum
þeim, er bændaflokkurinn og
jafnaðarmerin hafa á stefnuskrám
sínum. En bændaflokkurinn okk-
ar leitar meiri stuðnings leigu-
liða og landbúnaðarverkamanna
en bændaflokkar gera yfirleitt.
Svo að dæmi sé nefnt, í Norður-
Finnlandi, er meðalstærð hjá-
leiguj arða 4,6 ha. At 27 þing-
mönnum þessa landshluta eru 12
úr bændaflokknum, 3 jafnaðar-
menn, 3 úi hægri flokknum, en
aftur á móti 9 komra únistar. ___
Bændaflokkurinn neyðist til að
beita sér sérstaklega gegn komm-
unistaflokknum, er leitar sér
einkum liðsauka meðpl þegnanna
sem eru fjárhagslega illa stæðir.
★ EF TIl VILL DUGIR
ST J ÓRN ARS AMVINNAN
TIL ÁKSINS 1958
Kekkonen forsætisráðherra
heldur áfram:
— Stjórnarskútan strandaði,
þegar bændaflokkurinn og jafn-
Framh. á bls. 12