Morgunblaðið - 27.05.1955, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 27. maí 1955
„Eðli visindanna er
irjóls sannleiksleif
Ræða forsefa íslands
/ Gslo-háskóla / gær
Myndin hér að ofan var tekin er verðlaun voru afhent þeim er
þau hlutu vegna þátttöku í garðyrkjusýningunni í Helsinki árið
1951. — Talið frá vinstri: Sveinn Guðmundsson Reykjum, Þráinn
Sigurðsson Fagrahvammi, Ragna Sigurðardóttir, Jóhann Jónasson
frá Öxney, Bessastöðum, E. R. Malmquist ræktunarráðunautur,
Þorvaldur Þorsteinsson forstjóri Sölufél. garðyrkjumanna og Ingi-
mar Sigurðsson Fagrahvammi.
Gesrðyrkjufélag Islands
70 ára í gœr
Féiagii hygyií korna upp grasprSi í Heykjavík
GARÐYRKJUFÉLAG ISLANDS varð 70 ára í gær. Aðal-
hvatamaður að stofnun félagsins var Schierbeck landlæknir.
Félagið hefur staðið að 14 garðyrkjusýningum samtals. Einnig hef-
ur félagið gefið út Garðyrkjuritið.
FORSETI íslands flutti eftirfar-
andi ræðu í Osló-háskóla í gær:
■j^G ÞAKKA rektor og háskól-
2.J anum þetta ánægjulega boð.
J>að vekur hlýjar tilfinningar og
Ijúfar minningar að koma á
þennan stað, sem helgaður er
"vísindum og þjóðlegum fræð-
jUm.
Hér hafa ýms vísindi verið
stunduð með góðum árangri, sem
vér íslendingar höfum notið til
jafns við yður sjálfa. Þar á ég
■eirikum við veðurfræði og fiski-
rog hafrannsóknir, að ógleymdu
.starfi Aræaner-Hansen, sem m. a.
hefir borið þann árangur að hinni
hryllilegu veiki, holdsveikinni,
liefir verið útrýmt að kalla á fs-
landi. Ég flyt yður þökk íslenzku
þjóðarinnar fyrir alla slíka
hjálp.
Þó hefir samstarf norskra og
íslenzkra fræðimanna verið rík-
ast í sögu og bókmenntum. Lengi
Vel voru þjóðirnar samferða í
blíðu og stríðu. En stofnun þessa
háskóla árið' 1811 er einn skýrasti
jyottur þess, að viðreisn og fram-
jör varð á undan hér í Noregi á
’19. öld og til skamms tíma. Sama
ár, 1811, er fæddur Jón Sig-
iirðsson, mesti sagnfræðingur og
atjórnmálamaður íslands. Og eitt
hundrað árum síðar, 1911, er Há-
skóli íslands stofnaður, í minn-
ingu Jóns Sigurðssonar. Við fögn-
nm því, að Norðmenn voru
fljótir til, og þökkum þá hvöt og
liðsinni, er vér höfum af þeim
þegið.
En samstarfið í sögu og bók-
menntum er þó mikið eldra —
allt frá Pedér Clausen Friis, sem
þýddi Heimskringlu, og Þormóði
Torfasyni til Magnúsar Olsen og
Sigurðar Nordal. íslendingar
lögðu til heimildirnar, en báðir
xannsókn og viturlegar álykt-
anir.
Norðmenn eiga miklar forn-
jnenjar. En það er ekki nóg —
nema frá sjónarmiði karlsins,
sem sagði þegar nágranni hans
fórst: „Bátinn fundum við og
byssuna, svo eiginlega var það
bara sjálft lífið, sem týndist".
Það er sjálft lífið, sem sögurnar
liafa varðveitt. Á íslandi hefir
báturinn og byssan týnzt, en vér
fögnum þessu hlutskifti, að hafa
varðveitt sál fortíðarinnar og
sinni. Fornmenn standa oss Ijós-
lifandi fyrir hugskotsjónum. Vér
finnum að það er réttur skiln-
ingur, þegar Werenskjold teikn-
mann, Rafskinna, í 20. sinn.
Rafskinnuglugginn er að vlinda
smekklegur og nýstárlegur; Að
þessu sinni er auglýsingabókin
og umhveríi hennar séð í gegnum
Jitaspjald listmálarans, þar eru
sumarlitir, svanir á tjörn, skringi
kariar í skrúðgarði og hinn furðu
legi „kúluhver", en yfir honum
standa tveir undrandi karlar. Og
þá eru auglýsingarnar að vanda
litríkar og mjög hugkvæmnislega
flhrðar. Höfundur þeirra er Gunn
ar sjálfur en teikningu þeirra
hefur Jón Kristinsson annast.
Hefur hann gert það um langt
bil og ætíð tekizt vel.
•V *
Rafskinna hefur undanfarin 20
ár komið fram tvisvar á ári, fyrir
stóihátíð að vorlagi og fyrir jól-
i*á. Fer þá skreyting gíuggöns
eftir árstíðuhum, sumri og vetri.
Er Rafskinna oröin fastur liður
í bæjarlífinu, einn drátturinn í
ar Ólaf Tryggvason í líkingu
Friðþjófs Nansen. Vér þekkjum
skapgerð fólksins og hugsunar-
hgtt, lög og venjur. Það voru
stærri tíðindi í sögu Noregs, þeg-
ar Heimskringla Snorra Sturlu-
sonar varð aftur lifandi afl í
norsku þjóðlífi, en jafnvel þegar
Osebergsskipið fannst.
Vér höfum margs að minnast
í sameiningu, Norðmenn og ís-
lendingar, og af nógu að taka
fyrir báða. Hér þarf engan mann-
jöfnuð eins og milli konunganna,
Sigurðar og Eysteins. Þó er það
einkennilegt, hve margt er ritað
á íslandi, sem lifað var í Noregi,
og þ. á m. Konungasögur allar
frá Hálfdáni svarta til Magnúsar
lagabætis. Ein af orsökunum er
sjálfsagt ættarstolt og nokkurs-
konar heimþrá, sem íslendingar
læknuðu með nýjum fréttum og
síendurtekinni frásögu — líkt
eins og Egill þegar hann kvað í
síg kjark og líf.
Hinn mikla arf varðveitum
vér í sameiningu. Hann er þess
verður að vér tileinkum oss hann
af lífi og sál. Af hans rót er
sjálfstæði og lýðræði runnið. Það
væri lítilmannlegt að láta hann
fúna, þó Quistlingar hafi rang-
snúið söguna og saurgað sum
hugtök. í myrkrinu blikuðu
stjörnur frelsisins, réttarins og
kristins dóms skærast á himnin-
um.
Rektor var afsettur, Háskól-
anum lokað, og stúdentar og pró-
fessorar fangelsaðir. Eðli vísind-
anna er frjáls sannleiksleit; þau
þola engin rangindi, gera menn
umburðarlynda og skapa virð-
ingu fyrir mannréttindum, mann-
helgi og heimilishelgi. Osló-
háskóli stóðst hina miklu eld-
skírn og strýkur nú um frjálst
höfuð.
Eg þakka af heilum hug þessa
hátíðarstund í yðar hóp.
Nesœdáfelsiííe?
a SqloAS
SIGLUFIRÐI, 26. maí: — N.k.
laugardag verða skólaslit Tón-
listarskólans á Siglufirði. Skóla-
stjóri hans hefur verið Haukur
Guðlauesson söngstjóri og voru
nemendur 35 að tölu. Áður en
skólaslitaathöfn fer fram verða
haldnir nemendatónleikar.
— Fréttaritari.
ásjónu borgarinnar, enda ekki
óeðlilegt þar sem hún hefur svo
oft glatt geð bæjarbúa og verið
skemmtilegur tengiliður milli
kaupenda og seljenda.
★
Skreytingu gluggans að þessu
sinni hafa þeir annast Egill Bach-
mann og Lárus Ágústsson, en þeir
hafa báðir unnið talsvert að
gluggaskreytingum verzlana hér
í bæ. Hefur skreytingin nú tek-
izt vel, sem fyrr segir, og er
glugginn bjartur og sumarlegur.
„Kúluhverinn", sem í baksýn
sést hefur Egill gert af hagleik.
★
Um næstu jól á Rafskinna 20
ára afmasli og er þá ekki ósenni-
legt að höfundur hennar haldi
upp á afmælið með einhverju
alveg sérstæðu bæjarbúum til
ánægju og augnayndis er þeir
gera jólainnkaupin.
— Ræ§a konungs
Framh. af hls. 1
metanleg heimild elztu sögu Nor- ]
egs.
Árið 1940 endurtók sagan sig,
þótt, sem betur fer, væri það í
smærra stíl, að Norðmenn leituðu
yfir hafið til þess að fmna frelsið.
7. maí 1940 kom fyrsti bátur-
inn með norska flottamenn til
íslands, en síðan margir aðrir
bátar með mehn, sem flýja þurftu
land. Á íslandi «'ar þeim tekið
sem vinum, og vil ég i dag, herra
forseti, færa yður kærar þakkir
fyrir þær hlýju viðtökur, sem
landar mínir fengu og fyrir i
mikla kærkomna hjálp, sem ís- ■
lendingar .étu norskum vinum í
té, svo sem klæði, mat og fjár-
tnuni. Þeirri hjálp munu Norð-
menn aldreí- gleyma.
fslenzka Ivðveldið ei í dag sjálf
stætt ríki > bræðralagi Norður-
landa og hefur, eins og þau, kross
merkið í fána sínum, en þrír litir
hans tákna sérkennilegt lands-
lag sögueyiunnar. Ég hylli fána
Islands og færi lýðveldinu ís-
landi hlýjar árnaðaróskir allra
Norðmanna um ókomin ár.. Með
orðum þessum drekk ég full for-
seta íslands og frúar og minni
íslands og íslenzku þjóðarinnar.
Afhugasemd fré Fél.
ísl, rsfvirkja
Hr. ritstjóri!
í BLAÐI y8ar í dag getur að líta
frétt frá Vinnuveitendasambandi
íslands undir fyrirsögninni: „Raf-
virkjar höfnuðu sömu kjarabót-
um“.
Þar sem í frétt þessari er ekki
farið allskostar rétt með stað-
reyndir, levfum við okkur að
biðja yður fyrir eftirfarandi at-
hugasemd til birtingar í blaði
yðar:
Félag íslenzkra rafvirkja sarði
upp samningum sínum við Félag
löggiltra rafvirkjameistara í
Reykjavík með eins mánaðar fyr-
irvara, miðað við 1. júní n.k.
Þann 10. þ.m. afhenti félagið kröf-
ur sínar, en það var fvrst b. 24.
þ.m., sem meistarar boðuðu við-
ræðufund. Á þeim fundi tilkynntu
meistarar, að þeir vildu semja
um hækkun kaups og lengingu
orlofs á þeim grundvelli, sem
markaður var í nýafstaðinni
vinnudeilu. Um aðrar kröfur
töldu þeir sig alls ekki vilja ræða,
þótt bær snertu ekki kaup.
Fulltrúar rafvirkja lýstu því
’.Tir, að þeir gætu ekki samið um
þessi tvö atriði einangruð, enda
þótt ekki væri ápreiningur um
þau út af fyrir sig, þar sem vitað
væri að í nvaístaðinni deilu hefði
verið samið við iðnfélögin um
ýmis önnur atriði, þar á meðal
nokkrar þýðingarmiklar sérkröf-
ur þeirra. Var lögð á það áhersla
af fulltrúum rafvirkia, að revnt
vrði að ná samkomulagi um sér-
k.röfur F.Í.R., þar sem ljóst væri
að á þessum tveim atriðum myndi
ekki stranda. Þessu höfnuðu
meistarar og kváðust mvndu vísa
málinu til sáttasemjara, án frek-
ari tilrauna til samkomulags.
Af því sem hér befur sagt
verið, ætti að vera lióst að raf-
virkjar hafa ekki hafnað „sömu
kjarabótum og þær stéttir fengu,
sem áttu í hinu nýliðna 6 vikna
verkfalli", því enn sem kemið
er hafa meistarar ekki boðizt til
að gera hliðstæða samninga við
rafvirkja og þær stéttir fengu, er
í deiiunni áttu.
Þetta þykir okkur nauðsynlegt
að láta koma fram, að gefnu þessu
tilefni, enda þótt við séum þeirr-
ar skoðunar að rangt sé að gera
samningaviðræður vinnukaup-
enda og vinnuseljanda að um-
ræðu- eða deiluefni í blöðum
meðan þær standá yfir. Er sííkt
að jafnaði ekki líklegt til að
auðvelda samkomulag milli aðila.
Reykjavík 26. maí.
F.h. Félags íslenzkra rafvirkja
Óskar Hallgrímsson, form.
— Þetta félag, sem nú er 70
ára, hefur ætíð látið lítið yfir
sér, en að baki liggur samt ó-
hemju mikið starf. Flestar fram-
farir okkar í garðyrkjumálunum
Schierbeck landlæknir — fyrsti
formaðurinn.
má annað hvort beint eða óbeint
rekja til Garðyrkjufélags ís-
lands. — Þannig fórust E. B.
Malmquist, ræktunarráðunaut,
orð á fundi með blaðamönnum
vegna afmælis Garðyrkjufélags
íslands, en Malmquist er formað-
ur félagsins nú. Hann skýrði nán-
ar stofnun og starfsemi félagsins.
SCHIERBECK LANOLÆKNIR
FYRSTI FORMABURINN
26. mai 1885 stofnuðu 11 menn
í Reykjavík með sér Hið íslenzka
garðyrkjufélag. Aðalhvatamaður
að stofnu.n félagsins var Schier-
E. B. Malmquist — núverandi
formaður.
beck, landlæknir. Félag þetta
starfaði óslitið til aldamóta, en
þá var talið að störf þess heyrðu
undir starfsemi Búnaðarfélags ís-
land. Hætti Garðyrkjufélagið þá
störfum í nær tvo áratugi.
1. desember 1918 tók svo félagið
til starfa að nýju og starfaði af
rr.iklum krafti óslitið til ársins
1935. Var Einar Kelgason, fram-
kvæmdastjóri félagsins og sann-
kallaður máttarstólpi á því tíma-
bili. Eftir iát hans árið 1935 varð
hié á starfsemi félagsins í tvö ár,
en þá tók það til starfa aftur og
hefur starfað vel æ siðan.
14 SÝNINGAR
Garðyrkjufélagið hefur geng-
ist fyrir 10 garðyrkjusýningum
og haft afskipti af fjórum öðrum.
Það hefur haidið garðyrkjunám-
skeið og staoið að margskyns
Einar Helgason, sem lengi vatj
garðyrkjustjóri í Reykjavík.
fræðslu um garðrækt. Þá hefun
félagið gefið út Garðyrkjuritið,
en það er ársrit, sem hefur verið
gefið út nær óslitið öll starfsác
félagsins. Hóf ritið göngu sína
árið 1895 fyrir áeggjan Schier-
þecks. Gefur ritið að fornu og
nýju góða hugmynd um þróun
garðyrkjunnar í landinu og segir,
frá nýjungum og reynzlu garð-
yrkjumanna í ræktunarmálum.
Nokkur önnur íræðirit hefur fé-
lagið og gefið út.
GARÐYRKJUSÝNING
ÁRIÐ 1957 '
Garðyrkjufélagið mun gangast
fyrir garðyrkj usýningu á hinni
fyrirlíuguðu landbúnaðarsýningu
árið 1957. Garðyrkjufélagið hef-
ur ýmis áhugamál, sem það
Frámh. á bla. 12 j
,Rafskinna‘ í sumarskrúða
MIKIL þröng var í gærkveldi við sýningarglugga Haraldar í
Austurstræti. Var þar komin auglýsingabók Gunnars Bach-