Morgunblaðið - 02.06.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 2. júní 1955

útg H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBaraa.)
Stjórnrnálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá VigíMf
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsia:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mónuði lnnanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Íslenzk stjornmálaviðhorf í dag
ALLAR líkur benda til þess, að
á næstu mánuðum muni verða
frekar kyrrlátt í íslenzkum
stjórnmálum. Alþingi hefur set-
ið nær allan veturinn og stór-
átökum er nýlega lokið í kaup-
gjaldsmálum. Eftir þetta er lík-
legt að öldur stjórnmálabarátt-
unnar lægi nokkuð. Sterk ríkis-
stjórn fer með völd í landinu og
unnið er að framkvæmd mál-
efnasamnings hennar af stórhug
og dugnaði. Atvinnuástand er
gott, næg atvinna handa öllum
og afkoma alls almennings betri
en oftast áður.
En það er ómaksins vert að
athuga lítillega, hvernig hagur
einstakra stjórnmálaflokka
standi og hvert straumurinn
liggi í íslenzkum stjórnmálum í
dag.
Leikfélcg Reykjavíkur:
,lnn og út um gluggann'
Skopleikur eítir Walter Ellis
Leikstjóri: Einar Pálsson
Einan»ran kommúnista
Ef fyrst er litið til flokka
stjórnarandstöðunnar er eðli-
legt að stærsta flokki hennar,
kommúnistaflokknum, séu gerð
nokkur skil.
íslenzkir kommúnistar hafa
undanfarin ár einbeitt baráttu
sinni að því takmarki, að rjúfa
þá einangran sem flokkur þeirra
er kominn í hér á landi, eins og
í öllum vestrænum lýðræðis-
löndum. Leiðtogum þeirra er
orðið það ljóst, að áframhald-
andi tap og fylgisleysi hlýtur að
verða hlutskipti flokksins, a.m.k.
ef þeim tekst ekki að komast til
einhverra áhrifa um stjórn
landsins. Fólk kýs ekki til lengd-
ar frambjóðendur flokks, sem
enginn vill eiga nokkurt sam-
starf við.
Við undanfarnar kosningar
hafa kommúnistar orðið þess
greinilega varir, að einangran
þeirra er farin að hafa áhrif. —
Flokkur þeirra á nú aðeins 7
fulltrúa á Alþingi í stað 10 fyrir
nokkrum árum. Fylgið er að
tálgast af honum.
Á s.l. hausti varð kommúnist-
um nokkuð ágengt í baráttunni
gegn einangran sinni. Þeim
tókst að kljúfa fulltrúa Alþýðu-
flokksins á þingi Alþýðusam-
bands íslands.Undir forystu fyrr
verandi formanns Alþýðuflokks-
ins, Hannibals Valdimarssonar,
urðu nokkrir Alþýðuflokksmenn
til þess að hjálpa kommúnistum
til valda í heildarsamtökum
verkalýðsins.
Kommúnistaflokkurinn á ís
landi er þess vegna þannig á
vegi staddur í dag, að ein-
angran hans er ennþá órofin.
Við hann *ill enginn semja
nema „r''''usi maðurinn í
skutuTmm“, h.e. fyrrverandi
formaðor Alþýðuflokksins,
sem ke—>»”únistar halda nú
eins e"- handingja á fleka við
klettótta strönd.
Klofningurinn í
Alþýðuflokknum
Innan Alþýðuflokksins hafa
verið viðsjár miklar með mönn-
um s.l. þrjú ár. Haustið 1952 var
Stefán Jóhann Stefánsson felld-
ur þar frá formennsku. En fyrir-
hyggja sparkliðsins var í
minnsta lagi. Kom það í Ijós er
það kaus Hannibal Valdemars-
son fyrir formann flokksins. —
Reyndist hann með öllu ófær til
þess að laða hin sundurleitu öfl
hans til samstarfs. Kom það að
sjálfsögðu engum á óvart, sem
þekkti skapferli hans og vinnu-
brögð. — Á næsta flokksþingi
haustið 1954 var Hannibal svo
stjakað úr formannssessi og frá
ritstjórn Alþýðublaðsíns.
Alþýðuflokkurinn er í dag
mjög veikur. Veldur því fyrst
og fremst innri klofningur.
En stöðug tilboð Framsóknar-
flokksins um stjórnarsam-
vinnu við hann skapa honum
einnig erfiðleika. Verkafólk
og launafólk kaupstaðanna,
sem mynda kjarna Alþýðu-
flokksins er alls ekki ginn-
keypt fyrir samvinnu við
l Framsókn.
Niðurstaðan er því sú, að hinir
sósíalísku stjórnarandstöðuflokk
ar séu um þessar mundir veikir
og eigi þverrandi fylgi að fagna.
Um fylgi Þjóðvarnarflokksins
verður ekkert fullyrt. Hann þyk-
ist sjálfur vera í miklum vexti.
Af málafylgju hans á Alþingi
verður þó ekki ráðið, að hann
eigi miklu hlutverki að gegna.
MilliOokkur á milli
vita
Um afstöðu Framsóknarflokks
ins, sem segist vera milliflokkur
íslenzkra stjórnmála, er það helzt
að segja, að hann virðist vera
mjög á báðum áttum eða á milli
vita, ef svo mætti að orði kom-
ast. Mikill meirihluti flokksins
telur samstarf við Sjálfstæðis-
flokkinn óhjákvæmilegt og það
eina skynsamlega, eins og stjórn-
málaástandið er nú í landinu.
Nokkrir menn í vinstri væng
flokksins róa hins vegar mjög að
því, að hann halli sér til vinstri,
hefji stjórnarsamvinnu við Al-
þýðuflokkinn, Þjóðvarnarflokk-
inn og „hálfan Sósíalistaflokk-
inn“. Er auðsætt að verulegur
ágreiningur ríkir innan Fram-
sóknarflokksins um stefnuna. —
Jákvæð málafylgja
Sjálístæðismauna
Að sinni verður það aðeins
sagt um aðstöðu Sjálfstæðis-
flokksins í dag, að hún mótast
öll af jákvæðri baráttu flokksins
fyrir mörgum stórfelldum hags-
munamálum alþjóðar. Má þar til
nefna rafvæðingu landsins, um-
bætur í húsnæðismálum, eflingu
atvinnuvega þjóðarinnar og
merkar nýjungar í menningar-
og heilbrigðismálum.
Auðsætt er að andstæðing-
arnir óttast mjög vaxandi
fylgi Sjálfstæðisflokksins,
jafnvel hreinan þingmeiri-
hluta hans eftir næstu kosn-
ingar. Um það skal ekkert
fullyrt að sinni. En auðsætt
er að flokkurinn er í öruggum
vexti og uppgangi. Fleira og
j fleira fólk vill fá hreinar lín-
' ur í íslenzka stjórnmálabar-
j áttu. Stuðlar það mjög að
! auknu fylgi Sjálfstæðisflokks
ins, sem er eini stjórnmála-
flokkur þjóðarinnar, sem
möguleika hefur til þess að
öðlast meirihluta á Alþingi.
LEIKFÉLAG Reykjavíkur frum-
sýndi á annan í hvítasunnu ofan-
greindan skopleik eftir enska
rithöfundinn Walter Ellis. Er
höfundurinn Reykvíkingum áður
að góðu kunnur af leikriti hans
„Góðir eiginmenn sofa heima“,
er Leikfélagið sýndi hér við
ágæta aðsókn og mikinn fögnuð
áhorfenda veturinn 1952. — Var
það leikrit bráðskemmtilegt, á-
gætlega samið, fyndnin snjöll og
markviss og meðferð leikend-
' anna afbragðsgóð. — Því miður
verður ekki hið sama sagt um
leikrit það, sem hér er um að
ræða, því að það er vægast talið
nauðaómerkilegt verk, eins og
það kemur áhorfendunum fyrir
sjónir og hvergi nærri samboðið
jafn ágætri stofnun og Leikfé-
lagi Reykjavíkur. Má heita, að
varla örli þar á góðri fyndni eða
hnyttilegum orðsvörum, sem
hægt sé að brosa að og efnið
sjálft eftir því, bláþráður í
Haukur, Árni, Guðbjörg.
VJuaL andi óhrifar:
Áskorun
PRÓFESSOR Gylfi Þ. Gíslason
flutti í útvarpið erindi um
daginn og veginn hinn 23. maí
s. 1. og gat þess þar, hve margir
dans- og dægurlagatextar væm
gersneyddir öllum skáldskap og
þverbrytu íslenzkar bragreglur.
Bar hann fram þá till., að út-
varpsráð léti ekki syngja í út-
varpi dægurlög við þess háttar
texta, þar sem einmitt dægur-
lögin eru þráfaldlega sungin í
útvarpi, og þjóðin þessvegna ó-
sjálfrátt lærir bæði lag og Ijóð.
Álítur próf. að slík viðbrögð hjá
útvarpsráði myndi knýja fram
meiri vandvirkni um textaval.
Hafa spillt smekk ungu
kynslóðarinnar.
OKKUR undirrituðum er fylli-
lega Ijóst, hve útvarpið er
mikils megnugt bæði til ills og
góðs með þjóð vorri, og hve ó-
metanlegan skerf það hefir lagt
til málvöndunar og þjóðmenn-
ingar íslendinga á liðnum árum.
Þar sem við gerum okkur einnig
grein fyrir því, hve ýmsir dans-
og dægurlagatextar hafa hin
síðari ár spillt smekk ungu kyn-
slóðarinnar fyrir fögrum skáld-
skap og sljóvgað brageyra henn-
ar. skorum við á háttvirt útvarps
, ráð að samþvkkja þessa tillögu
próf. Gylfa Þ. Gíslasonar hið
allra fyrsta. — Kennarar og nem
endur iðnskólans að Reykja-
lundi.“
VELVAKANDI góður!
Nú er löngu komið sumar
og sól, og samkvæmt starfsregl-
um Fegrunarfélagsins ætti nú
að líta sæmilega út umhverfis
hús höfuðstaðarbúa, og gerir það
víða sumpart fyrir aðgerðir
þeirra manna er hreinsa rusl af
götunum, ásamt hirðusemi hús-
ráðanda. En því miður er mis-
brestur á þessu sumstaðar t.d.
þar sem götuhreinsun nær ekki
til, og er þó harla nærri mið-
bænum, svo sem hinar fjölförnu
götur Skúlagata og Borgartún.
Þar stendur svo á, að bærinn
er að reisa þar eitt stórhýsi, og
þarna berst svo mikið rusl, hálm-
ur, pappir o. fl. úr kössum sem
eru losaðir, en stormurinn látinn
hafa fyrir því að fjarlægja rusl-
ið, sem þyrlast upp og liggur í
flekkjum meðfram húsunum, og
bætist jafnharðan við þó ein-
staklingar reyni að fjarlægja frá
húsum sínum.
Hefir ekki sézt síðan.
NU vil ég spyrja: Ber ekki
bænum að bæta úr þessu?
Fyrir nokkrum árum kom eft-
irlitsmaður frá bænum hingað,
að nýbyggðu húsi og krafðist
þess að borðviður er lá bak við
það yrði tafarlaust fjarlægður.
Var það þó svo snemma vors að
ekki var viðurinn svo laus úr
klaka að hægt væri að ná honum
upp. Síðan hefir þessi maður
ekki sézt hér um slóðir, þó nú
sé margföld þörf fyrir hann, til
eftirlits og umvöndunar, og bað
þótt sjálfur bærinn eigi í hlut.
R. Th.“
Slæmur vegarspotti.
VEGAMÁLIN hér á íslandi
hafa löngum verið eitt helzta
nöldursefni okkur, sérstaklega
að sumarlagi, þegar við tökum
að ferðast um sveitirnar. Hér á
eftir fer styttur bréfstubbur frá
Bíössa um þetta sígilda umtals-
efni:
„Um hvítasunnuhelgina fór ég
upn í Borgarfjörð Ferðin gekk
vel þrátt fyrir leiðindaveður og
vegurinn var alveg prýðilegur,
þ. e. a. s. nær allsstaðar nema á
spottanum frá Álafossi til Reykja
víkur. Þar var ve"urinn ákaflega
illur yfirferðar, hola við holu.
Var það versti vegarkaflinn á
allri leiðinni, sem við fórum
vfir.“
Svo mörg eru orð Biössa. Er
bað varla vanzalaust að vegar-
spotta þessum skuli ekki vera
haldið betur við svo nálægur
sem hann er okkar ágætu höfuð-
borg.
þynnsta lagi, eða svo sem ekki
neitt. — í leikskránni er þess
getið léiknúm til lofs, að hann
hafi verið sí^idur á sínum tíma
í London í þrjú ár samfleytt,
alls 1241 sýning, og skal það
ekki dregið í efa. En það vekur
Sigriður Hagalín
manni réttmætan grun um að
veruleg mistök hafi átt sér stað
við uppfærslu leiksins hér. —
Sannleikurinn er einnig sá, að
til þess að svo lítilfjörlegt verk
sem þetta geti gengið skamm-
laust yfir sviðið, þarf margt að
koma til. — Textinn, eða það,
sem nýtilegt kann að finnast í
honum, verður að njóta sín til
fulls, og leikurinn allur að vera
borinn uppi af öruggri leik-
stjórn og frábærri leiksnilli. —
En engu þessu var hér til að
dreifa. Ég hef að vísu ekki lesið
leikritið á frummálinu, en ef
það hefur þótt þvílíkt afbragð í
London eins og af er látið í leik-
skránni, þá þykir mér ekki ó-
sennilegt að eitthvað af fvndn-
inni og hnvttvrðunum í bví hafi
farið forgörðum í þýðineunni,
enda ensk fvndni oftast erfið við
fangs í þýðingum. Um meðferð
leikendanna er svipað að segja.
Þeir voru ekki þess umkomnir
að bjarga leiknum frá falli. —
Árni Tryggvason
Leikur þeirra var reyndar stór-
lýtalaus, en yfirleitt fremur til-
þrifalítill og minnti einna helzt
á leik skólafólks, enda leikritið
mjög við hæfi nemenda í fram-
haldsskólum. Segja má að þau
Haukur Óskarsson, Guðbjörg
Þorbjarnardóttir og Sigríður
Hagalín hafi farið þokkalega
með hlutverk sín, en heldur
ekki meira. Steindór Hjörleifs-
son og Gerður Hjörleifsdóttir
sýndu hins vegar allgóðan leik,
einkum Gerður, en leikur Ragn-
Framh. á bis. 9