Morgunblaðið - 12.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. júlí 1955

Úíg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vlgur,
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
'■& (*(

ÚR DAGLEGA LÍFINU
~ia
Aðalsmerki lýðræðisleys þroska
ÞAÐ er grundvallarlögmál lýð-
ræðisins, að fullkomið skoð-
anafrelsi ríki og að fólkið geti
skipt sér í stjórnmálaflokka í
samræmi við skoðanir sínar. Ein-
staklingarnir eru þannig skapar-
ar flokkanna. Þeir byggja þá upp
og halda þeim við eða rífa þá
niður.
Einræðisskipulagið leyfir fólk-
inu hinsvegar ekki að skipa sér
í flokka að eigin geðþótta. Það
form einræðis, sem þekktast er í
dag, hið kommúníska skipulag,
leyfir aðeins einn flokk. Öll and-
staða við kommúnistaflokkinn,
öll gagnrýni á hann og stjórnend-
urna, er bönnuð. Skoðanafrelsi er
þar ekki til. Opinber gagnrýni á
valdhafana telst til landráða og
fyrir hana er refsað með fangels-
unum eða líflátsdómum. Eru
dæmi alkunn frá þjóðum þeim,
sem lúta hinu kommúníska skipu
lagi.
Ástæðulaust er að gera þessa
tegund „lýðræðis" frekar að um-
talsefni að sinni. Á hitt er ástæða
til þess að minnast, að sú. skoðun
skýtur óhugnanlega oft upp koll-
inum í málgögnum lýðræðis-
flokka hér á landi, að aðrir lýð-
ræðisflokkar en þeirra eigin, eigi
í raun og veru alls engan rétt á
sér. Þannig skrifar Tíminn t. d.
almennt um Sjálfstæðisflokk’nn
sem bófaflokk, sem helzt verði
líkt við óaldarflokka og skemmd-
arverkalýð í frumstæðustu ríkj-
um Suður-Ameríku.
Framsóknarmenn og Alþýðu-
flokksmenn vitna oft og gjarnan
til pólitísks þroska Norðurlanda-
þjóðanna og Breta. En myndi það
líklegt að ábyrg lýðræðisblöð
meðal þessara þjóða höguðu mál-
flutningi sínum eitthvað svipað
og Alþýðublaðið og Tíminn gera?
Hafa menn heyrt þess getið að
Clement ’Attlee hafi borið Win-
stonChurchill eða Anthony Eden
það á brýn, að flokkur þeirra
væri glæpamannaklíka og þeir
sjálfir fjárglæframenn og óþokk-
ar? Nei, slíkt orðbragð myndi eng
inn stjórnmálaleiðtogi eða ábyrgt
blað þar í landi Ieyfa sér.
Hafa Tíminn og Alþýðublaðið
heyrt þess getið, að Einar Ger-
hardsen, Hans heitinn Hedtcft,
Taage Erlander og aðrir leiðtog-
ar jafnaðarmanna á Norðurlönd-
um hafi brennimerkt andstöðu-
flokka sína og leiðtoga þeirra
sem bófaklíkur og misyndis-
menn?
Svo sannarlega ekki.
Hér ber allt að sama brunni.
Lýðræðislega þroskaðir menn
beita ekki slíkum málflutn-
ingi. Hann er móðgun við heil
brigða dómgrein fólksins og
tilræði við sjáift lýðræðis-
skipulagið.
lyndi
Hófsemi og umburðar-
Blöð Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins ættu að venja
sig af þessum síðalningshætti í
SJÓNVARP og útvarp á atom-
öld hefur ekki dregið úr á-
huga manna fyrir dagblöðum og
vikublöðum.
| Samkvæmt talnaskýrslum birt
um í Bandaríkjunum fjölgaði les-
endum dagblaða þar árið sem
leið, um 2.17% og síðdegisblaða
um 1.40%. Lesendum sunnudags-
blaða hafði fækkað árið 1953. en
á árinu sem leið fjölgaði þeim
um 0.32%. Hér er um að ræða
meðaltöl fyrir öll dagblöð og
vikublöð í Bandaríkjunum,
! ★ ★ ★
TONY Tabert, bezti tennisleik-
ari Bandaríkjanna, varð
hinn ókrýndi tennisleikari þessa
árs, með því að bera sigur úr
býtum í einleikakeppni í Wimble
don, Englandi. Tony lék 21 sett
og vann þau öll. Það héfur ekki
komið fyrir frá því árið 1938 að
Wimbledon-sigurvegari hafi borið
sigur af hólmi án þess að tapa
„setti“ í allri keppninni.
í úrslitum keppti Tony við
danska tennisleikarann Nielsen
og sigraði hann 6-3, 7-5, 6-1. —
Nielsen hafði einu sinni áður
komizt í úrslitakeppni í Wimble-
don, árið 1951. í keppninni í ár
var hann ekki talinn meðal beztu
tennisspilara heims og kom því
dddráóö^n áb,
'ana
a
oói^n
íandóliÉóL
óinó
Daninn Nielsen.
VeU andi ókrijar:
þroska
A Velvakanda, að það hafi ver-
ið vel til fallið að hefja sumar-
leikhússstarfsemi í Sjálfstæðis,-
húsinu. Við íslendingar erum
miklir unnendur leiklistarinnar
og höfum gaman af því að fara í
leikhús. Á veturna er venjulega
^ mikil aðsókn að leikritunum sem
'sýnd eru, en hlutfallið milli að-
sóknar að góðum og lærdómsrík-
um leikritum og léttum gaman-
Skortur á lyðrscðisleö'uni málflutnini sínum. Þau geta ekki leikum er enn í ósamræmi, við
grætt á honum. Það er síður en rótgróna menningu okkar. Hér er
svo að hann skaði Sjálfstæðis- ! a® sýna Frænsku Charles
flokkinn, sem þó er tilgangurinn
með honum. íslendingar þekkja
staðreyndirnar um starf og stefnu
Sjálfstæðismanna. Það nægir.
Fólkið í Alþýðuflokknum og
Framsóknarflokknum hefur líka
séð flokka sína vinna árum sam-
an með Sjálfstæðismönnum, oft
í mesta bróðerni. Hefði slíkt sam-
starf verið hugsanlegt, ef Sjálf-
stæðisflokkurinn væri raunveru-
legur „bófaflokkur“? Voru sam-
starfsflokkarnir þá ekki orðnir
meðsekir honum?
Sjálfstæðismenn viðurkenna
Alþýðuflokkinn og Framsóknar-
flokkinn sem lýðræðisstjórnmála
flokka, sem að sjálfsögðu eigi
fullan rétt á sér í hinu íslenzka
þjóðfélagi. Margir leiðtogar þess-
ara flokka eru hæfir og dugandi
menn, sem vilja þjóð sinni og
landi allt hið bezta. Þeir vilja
hinsvegar fara aðrar leiðir en
Sjálfstæðismenn telja skynsam-
legar til þess að tryggja íslend-
ingum farsæld og hamingju. En
skoðanir þeirra eiga engu minni
rétt á sér en skoðanir Sjálfstæðis-
manna. Það er svo kjósendanna
að velja á milli flokka og manna.
Þetta verða aliir þeir að
gera sér ljóst, sem að stjórn-
málum starfa, hvort heldur er
við blöð eða á öðrum vett- ^
vangi. Lýðræðisskipulagið.
krefst þess að einstaklingarnir j
virði skoðanir hvers annars,!
láti framkomu sína og vopna-
burð mótast af hófsemi og um-
burðarlyndi. Það er aðals-
merki hins lýðræðislega
þroska. Sleggjudómarnir, orð-'
hákshátturinn og persónuleg
rógshneigð eru hinsvegar
greinilegur vottur þröngsýni,. —-------1-.-, --—........... —
þroskaskorts og fyrirlitningar'
fyrir heilbrigðri dómgrein ekki hægt að segja annað en þeir
fólksins. hafi staðið sig illa á §»1. vetri.
í slíkum skrifum birtist mikil
þröngsýni og skortur á lýðræðis-
legum þroska. Það er að sjálf-
sögðu fyllilega eðlilegt, að and-
stæða flokka greini á og að sá
ágreiningur komi fram í gagn-
rýni og ádeilu á stefnu þeirra. En
þeir hljóta engu að síður að við-
urkennar hver aðra og virða rétt
einstaklinganna til þess að skipa
sér í flokk.
Allir lýðræðissinnaðir menn
ættu að geta verið sammála um
þetta. En svo virðist sem Tíminn
geti ekki fengið sig til þess. Hann
leggur höfuðáherzlu á að sanna
lesendum sínum, að stærsti stjórn
málaflokkur þjóðarinnar og sam-
starfsflokkur Framsóknarflokks-
ins í ríkisstjórn sé bófaflokkur,
og þesskonar flokkur eigi að sjálf
sögðu ekki rétt á sér.
Slíkur málflutningur er
hrein móðgun við dómgreind
almennings og bein árás á
sjálft lýðræðið. Um það bil
40% íslenzkra kjósenda fylgja
Sjálfstæðisf>''kknum, fólk úr
öllum stéttum þjóðfélagsins,
bændur, verkamenn, sjómenn.
iðnaðarmenn, verzlunarmenn,
menntamenn o. s. frv. Tíminn
snýr sér beint að þessu fólki
og lýsir yfir því, að það sé
glæfralýður, „Suður-Ameríku
rusl“ og leiötogar þess, sem
sitja í ríkisstjórn með Fram- j
sóknarmönnum séu „fjár-
glæframenn“ og „braskarar“.
Er hægt að taka það blað alvar
lega, sem þannig hagar orðum
sínum? Áreiðanlega ekki, ekki
sízt vegna þess að þrátt fyrir allt
þetta situr Framsóknarflokkur-
inn árum saman í samsteypu-
stjórnum með þessum „bófa-
ílokki".
í meira en 100 skipti á sama tíma
sem jafnágæt leikrit og Ætlar
konan að deyja og Antígóna eru
sýnd hér tiltölulega skamma
hríð.
Verða að standa vörð
ÞAÐ er ofurskiljanlegt að menn
vilji sjá létta gamanleiki ann
að veifið, en ofmikið má af því
gera, eins og öllu öðru. Það cr
beinlínls, eins og sumir vilji ekk-
ert sjá annað en hálfgerða
„farsa“ og léttmeti. Þetta á von-
andi eftir að breytast á næstu
árum. Smekkur alls þess mikla
fjölda, sem sækir leikhús hér a
landi má gjarna batna svolítið, en
forráðamenn leikhúsanna verða
að muna, að það gerist ekki nema
leikhúsunnendur hafi alltaf tæki-
færi til að sjá góð verk. Þeir
verða því ætíð að standa vörð
um heilbrigða og smekkvísa leik-
hússmenningu, en því miður er
Viðfangsefnin góð.
T sumarleikhúsið í Sjálfstæðis-
húsinu og fögnuðum starfsemi
ess. Er raunar mjög undarlegt.að
slíkt leikhús skuli ekki hafa tek-
ið til starfa fyrr, eins og skemmt-
analífið er fábreytt hér í bæ á
sumrin. Er ekki sízt ástæða til að
fagna þessari starfsemi fyrir þá
sök, að viðfangsefnin eru vel val-
in, a.m.k. þátturinn eftir Bern-
hard Shaw sem sýndur er um
þessar mundir. Hann er afburða-
skemmtilegur, kímnin og ádeilan
hárbeitt, þótt ekkert eigi það
skylt við rakhnífa sem fljúga af
vörum leikenda, eins og komizt
var að orði hér í blaðinu fyrir
skömmu. A.m.k. fóru rakhnífarn-
ir alveg fram hjá Velvakanda!
Á varla sinn líka.
VIÐ eigum í „landhelgisdeilu“
við Breta, að því er þeir segja
sjálfir og hafa þeir komið fram
á hinn lúalegasta hátt, en þó í
fullu samræmi við mörg hundruð
ára gamla sögu þeirra. Þeir hafa
nú kórónað áróður sinn með aug-
lýsingaherferð sem varla á sinn
líka, einkum fyrir þá sök, að þar
eru a.m.k. 19 lygar bornar á borð
fyrir lesendur. Samt þykjast þeir
vera hinir einu sem eru í fullum
rétti og saklausir.
E
Góð lýsing.
INN maður hefir lýst Bretan-
um vel. Það er Bernhard
Shaw, írski snillingurinn. Kem-
ur álit hans einmitt vel fram í
fyrr nefndu leikriti sumarleik-
hússins. Þótt gaman sé að sýna
það hér heima, er enn meiri
ástæða til, að brezkir togaraeig-
endur kynni sér efni þess en ís-
lenzkir leikhúsgestir. Þar gætu
þeir séð ágæta lýsingu á sjálfum
sér og baráttuaðferðum sínum.
— En þar sem ólíklegt má þykja,
að þessir ágætu menn fari í leik-
hús, er ekki úr vegi að senda
þeim sitt eintakið hverjum í
enskri útgáfu — og sjá svo til,
hvort Shaw gamla tekst það, sem
engum öðrum hefir tekizt í mörg
hundruð ár.
Merklö, aem
klæðlr landi#.
mjög á óvart með leikni og um-
fram allt með einbeitni sinni.
★ ★ ★
ER fer á eftir frásögn Kaup-
mannaháTnarblaðsins „Dag-
ens Nyheder" af knattspyrnu-
leikjum danska. landsliðsins hér
á landi eftir að landsleiknum var
lokið. Frásögnin af landsleiknum
var á sínum tíma vinsamleg, eft-
ir atvikum. Um hina leikina tvo
segi blaðið síðastliðinn laugar-
dag:
„Knattspyrnulið vort sigraði
veikt íslenzkt landslið, en síðan
hefur liðinu gengið miður vel á
sögueynni. Á þriðjudaginn mun-
aði mjóu með 2:1, gegn knatt-
spynuliði Akraness, og í síðustu
keppninni á íslenzkri grund, tap-
aði laiidsliðið keppni við úrvál
fr Reykjavík með 5:2. Jens Peder
Hansen og Aage Rou Hansen
settu dönsku mörkin í fyrra hálf-
leik en hann unnum við með2:0.
En síðan settu Guðmundsson,
Friðriksson, Sigurður Bengtsson
og Halldór Halldórsson mörk Is-
lendinganna, sem höfðu nokkrá
yfirburði eftir hléið til fagnandi
gleði fyrir hinar mörgu þúsund-
ir áhorfenda.
— O —
Hægt er þó að afsaka landslið
okkar með því að báðir síðustu
leikirnir voru leiknir við mjög
erfið skilyrði. fslenzku malarvell
irnir voru heimaliðunum í vil og
dómararnir voru ekki upp á það
bezta. í síðasta leiknum var all-
hvass vindur og rigning. — í
þeim leik léku raunar með lands-
liðinu Jörgen Johansen í marki,
Finn Jörgensen, sem miðfram-
vörður, og Georg Nielsen, sem
vinstri innherji.
Að lokum er þess að geta að
seinni andstæðingaliðin tvö
sýndu næstum full ákafan bar-
áttuhug og leikirnir hafa verið
mjög harðir. Samt sem áður verð
ur það varla með fullkominni
ánægju, sem landsliðssveit okkar.
hverfur heim frá íslandi, jafnvel
þótt ferðin hafi verið afbragðs
viðburðarík og gestrisni mikil á
sögueynni".
— O —
BREZKA þingið ætlar að gera
breytingar á lögum um ölvun
við akstur.
Brezka stjórnin hefir lagt til
að gerður verði strangur grein-
armunur á því, er menn aka
ölvaðir og hinu, er menn hafa
umráð yfir bifreið, undir áhrif-
um áfengis.
Þetta síðara er skilið á þann
hátt, að umráð yfir bíl hafi sá,
sem er með lykilinn að bíl-
kveikjunni.
Aðstoðarflutningamálaráðherra
Breta, hr. Hugh Molson, var
fagnað í þinginu, er hann skýrði
fró hinum ráðgerðu breytingum.
— „Lögin, sem nú gilda, hafa
einn mjög slæman galla“, sagði
ráðherrann. „í mörgum tilfell-
um ýta þau undir þann, sem
ekki er lengur í ökuhæfu ástandi,
til þess að reyna að aka heim,
í stað þess að stöðva bifreiðina
og sofa úr sér, þar til hann er
búinn að ná sér sæmilega aft-
ur“.
Samkvæmt núgildandi lögum
er refsing í Bretlandi við því
að aka bifreið undir áhrifum
víns eða að hafa umráð yfir bíl,
ölvaður, hin sama: Sekt, allt að
50 sterlingspundum (2285,00 kr.),
fangelsi allt að sex mánuðum og
svifting ökuskírteinis í 12 mán-
uði.
Hægt er að kæra ölvaðan
mann, sem hefir umráð yfir bíl,
þ. e. hefir bíllyklana, jafnvel
þótt hann sé hvergi nærri bíln-
um.
Brezka stjórnin ráðgerir að
hækka refsingar fyrir að aka
bifreið undir áhrifum áfengis,
en draga úr þeim að því er varð-
ar þá, sem „hafa umráð yfir bíl,
ölvaðir.“