Morgunblaðið - 10.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 10. ágúst 1953

Otg.: H.Í. Árvakur, Reykjavflk
3Framkv.stj.: Sigíús Jónssoa
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálarltstjóri: Sigurður Bjarnason frá VS®«a
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árnl GarCar Kristinwoa.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreifJsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriítargjald kr. 20.00 á mánuði Innanlanda
í lausasölu 1 krónu tintakiW
I ÚR DAGLEGA LÍFINU
Kjarnorkan og framtíðin
MIKIL tíðindi og góð gerast nú
árlega á sviði tækni og vís-
inda. Þar reka hver stórtíðindin
önnur. Ekki alls fyrir löngu var
því lýst yfir, að bandarískir vís-
indamenn hefðu fundið upp að-
ferð til þess að framleiða blað-
grænu. Nokkru síðar kom fregn
um að bóluefni hefði verið fund-
ið upp gegn lömunarveiki. Og
nú fyrir nokkrum dögum hafa
Bandaríkjamenn tilkynnt að inn-
an tveggja ára muni þeir senda
gerfihnetti út í himingeiminn,
sem síðan gerist fylgihnettir jarð
arinnar og hefji göngu sína kring
um hana. Eftir um það bil 25 ár
geti menn gert sér von um að
hægt verði að halda til tunglsins.
í svipaðan mund og þessar
fregnir berast, beita samtök Sam
einuðu þjóðanna sér fyrir fyrstu
alþjóða ráðstefnunni um friðsam
lega hagnýtingu kjarnorkunnar.
Þessi ráðstefna er nú sezt á rök-
stóla í Genf. Sækja hana á ann-
að þúsund vísindamenn og sér-
fræðingar frá um 70 þjóðum.
Samtals hafa verið lagðar
fram um 1100 ritgerðir um
kjarnorkumál á þessari ráð-
stefnu. Hafa vísindamenn frá
33 þjóðum samið þær.
Aðild Norðurlanda
Öll Norðurlöndin senda full-
trúa á Genfarráðstefnuna. Frá ís-
landi eiga þar sæti þrír fulltrúar.
Frá Danmörku, Noregi og Sví-
þjóð hafa verið sendar riimlega
20 ritgerðir til ráðstefnunnar um
kjarnorkumál. En öll þessi lönd
hafa tekið upp kjarnorkurann-
sóknir. Ennfremur hafa Norð-
menn hafið samvinnu við Hol-
lendinga um slíkar rannsóknir.
Einhver samvinna um þær mun
einnig hafin milli Norðmanna og
Dana. Loks hafa Danir samvinnu
við Breta.
Það liggur í augum uppi, að
smáþjóðir eins og Norður-
landaþjóðirnar hljóta að sækja
mikinn styrk í samvinnu um
kjarnorkumál. Allar rann
sóknir og framkvæmdir á því
sviði eru svo dýrar, að ein-
stökum smáþjóðum eru þær
ókleifar. Þær verða að vinna
með öðrum að þeim. Er það
mjög athugandi að Norður-
landaþjóðirnar allar myndi
með sér samtök um hagnýt-
ingu kjarnorkunnar. Þau sam-
tök myndu síðan leita sam-
vinnu við stórþjóðirnar, sem
lengst eru á veg komnar.
Tilboð Eisenhov/ers
í ræðu, sem Eisenhower Banda-
ríkjaforseti hélt í New York eftir
að hann kom f*'á Barmudaráð-
stefnunni skýrði hann frá því, að
Bandaríkin vildu beita sér fyrir
því, að allar þjóðir, stórar og
smáar, gætu hagnýtt sér hina
stórkostlegu möguleika kjarnork-
unnar. Bandaríkin vildu leggja
fram fé í þessu skyni og leggja
grundvöll að samvinnu, sem líkt-
ist efnahagssamvinnu hinna vest-
rænu þjóða á grundvelli Marsh-
allaganna.
Síðan þetta tilboð var gert af
hálfu hins stórhuga og víðsýna
stjórnmálaleiðtoga hefur alþjóð-
legri samvinnu um kjarnorkumál
stöðugt þokað fram á leið. Og nú
sitja vísindamenn frá 70 löndum
í Genf cr ræða skipulag á sam-
vinnu þjóðnrma um hagnýtingu
kjarnorkunnar til friðsamlegra
nota. Miklar vonir eru við þenn-
an fund tengdar. Kjarnorkan hef-
ur skapað mannkyninu örlaga-
ríkasta tvíkost, sem það nokkru
sinni hefur staðið frammi fyrir:
Að farast eða skapa sér stórkost-
legar framfarir og glæsilega fram
tíðarmöguleika.
Nauðsyn innri þroska
Nú, þegar rétt 10 ár eru liðin
frá því að fyrstu atomsprengj-
unni var varpað á Hirosima, rík-
ir vaxandi skilningur á því að í
raun og veru geti aðeins verið um
síðari kostinn að ræða. Notkun
kjarnorkunnar í hernaðartilgangi
hlyti að leiða til tortímingar.
Snilligáfa mannsandans heldur
stöðugt áfram að finna nýjar leið
ir til þess að gera líf mannkyns-
ins fullkomnara og fegurra, upp-
götva ný og ný sannindi, gera
jörðina og jafnvel ómælisvíddir
himingeimsins manninum undir-
gefnar. En flestar uppgötvanirnar
er einnig hægt að nota til bölv-
unar, hruns og eyðileggingar.
Allt veltur því á því, að
samhliða hinum vísindalegu
afrekum öðlist maðurinn,
homo sapiens, þann innri
þroska, sem tryggi viturlega
og mannúðlega hagnýtingu
þeirra. Ella hefur til einskis
verið barist fyrir hinni auknu
þekkingu og valdi yfir dul-
mögnum náttúrunnar.
Grfimár hneyksli
ftjc—
ALMAR skrifar:
Sumar-dagskróin.
ÞEGAR fram á sumar kemur hef-
ur dagskrá útvarpsins oft verið
fátæklegri en endranær og er það
að vonum. Er þá venjulega erfið-
ara að ná í góða menn til þess að
leggja dagskránni lið, því margir
eru þá á ferðalagi utan iands og
innan. — Útvarpsdagskráin vik-
una sem leið hafði þó upp á margt
athyglisvert að bjóða, sem ástæða
er til að minnast á. — Sunnudag-
inn 31. júlí var dagskráin allfjöl-
breytt að vanda, — ágæt tónverk
flutt og athyglisverð erindi, svo
sem frásögn Steingríms J. Þor-
steinssonar prófessors frá háskóla
kennarafundi Evrópuráðsins í
Saarbriicken og aldarafmælisminn
ing frú Ingunnar Jónsdóttur frá
Kornsá, þeirrar merku ágætis-
konu.
Jrá áti/arpi
í óíÉuótu vlL
tnii
u
Góður gestur
HÉR HEFUR að undanförnu lát-
ið til sín heyra í útvarpinu góður
gestur, Edward Mitens, ráðherra,
frá Færeyjum. Hefur hann flutt
nokkur erindi um færeyskan skáld
skap að fornu og nýju og önnur
menningarmál þessarar dugmiklu
bræðraþjóðar okkar og nú síðast
gagnmerkt erindi um hinn mikla
þjóðskörung og þjóðskáld þeirra
Færeyinga Joannes Patursson í
Kirkjubæ. — Öll þessi erindi Mit-
ens ráðherra hafa verið stórfróð-
leg og flutt með miklum ágætum
og sérstaklega hefur verið gaman
'Ueit/ahandi álripar:
ÞÆR FREGNIR berast nú frá
Austfjörðum, að útboðshneyksli
ráðherra Framsóknarflokksins
gagnvart Grímsárvirkjuninni
mælist þar mjög illa fyrir. Er
það almennt talin hrein óhæfa,
að það fyrirtæki, sem sendi inn
hæsta tilboðið skyldi fá verkið.
En ástæða þess er eins og kunn-
ugt er sú, að gæðingar og venzla-
menn leiðtoga Framsóknarflokks
ins standa að Verklegum fram-
kvæmdum.
Það er alkunna, að Tímamenn
hafa í áratugi haldið því fram,
að þeir væru hinir sönnu vernd-
arar alls velsæmis í opinberu
lífi. Er þess skemmst að minn-
ast, að Tíminn ætlaði að brenni-
merkja ungan mann fyrir að hafa
notað síma ríkisfyrirtækis í einka
þágu.
Samtímis slíkum ásökunum
hika ráðherrar Framsóknar-
flokksins ekki við, að bverbrjóta
allar reglur um tilboð i milljóna
framkvæmd til þess eins að geta
heyglað pólitískum gæðingum
sínum og venzlamönnum leið-
toga sinna!!
Slíkt framferði ber bví vissu-
lega ekki vott, að Framsóknar-
flokkurinn sé traustur vörður um
opinbert velsæmi. Hitt er sönnu
nær, að það sé enn ein sönnun
þess, að hann hiki ekki við að
misnota vald sitt til þess að
fremja hin vítaverðustu afglöp.
Austfirðingar og allir íslend-
ingar vita hvað hefur gerst í
sambandi við tilboð í bygg-
ingu Grimsárvirkjunarinnar.
Sú saga mun eiga sinn þátt í
a ðrótfesta þá skoðun, að Fram
sóknarflokkurinn hljóti að
halda áfram að glata trausti
og fylgi í landinu.
Góðmálmar á villigötum
NOKKUÐ á annað þúsund
manns hafa lagt leið sína á
sýninguna hans Péturs Hoffmann
í Listamannaskálanum, þar sem
hann hefir að undanförnu haft
til sýnis muni þá, sem hann
hefir undanfarin 5—10 ár
tekið til handargagns á öskuhaug
um bæjarins. Þarna kennir
margra grasa. Eigulegir munir úr
glitrandi góðmálmum ,sem mað-
ur setur ógjarnan í samband við
sorp og skran, tala þarna sínu
þögla máli og minna okkur á, hve
ósköp okkur hættir við að „brióta
og týna“ — jafnvel þótt verðmæt
ir eftirlætismunir séu annars veg-
ar. — En það er nú svona. Óhöpp-
in geta alltaf viljað til — og
hljóta að gera það, þegar hirðu-
leysi og ókærni er í spilinu. Það
er t. d. erfitt að hugsa sér, hvern-
ig stærðar súpuskeið úr skíra
silfri hefir lent úti á öskuhaug,
nema fyrir dæmalaust athugunar
, leysi og bjánaskap. Öðru máli
I gegnir um teskeiðar og aðra smá
muni, sem afsakanlegt er, að geti
slæðst í ruslafötuna með ýmsu
einskis nýtu skrani.
Þörf áminning
FJÖLDI manns hefir fundið
þarna á sýningunni, muni úr
eigu þess, sem þeir hugðu sér
týnda og glatað fyrir fullt og allt.
1 Að sýningunni lokinni verður
munum skilað til þeirra, sem
lembt hafa sig að þeim og sannað
eignarrétt sinn á þeim, en auð-
vitað eru þó margir munir, sem
enginn hefir gert tilkall til og
i mun Hoffmann væntanlega hafa
fullan rétt til að ráðstafa þeim
eftir vild. — Er ástæða til að
þakka honum fyrir þetta framtak
hans, sem hefir sýnilega bjargað
miklum verðmætum frá glötun
um leið og sýningin hefir verið
þörf áminning til almennings um
að gæta meiri hirðusemi og að-
gæzlu í daglegri umgengni sinni.
Hver er Gregory?
j ¥ÍÉR er bréf frá „Kráku“, svo-
JlI hljóðandi: —
„Kæri Velvakandi!
Finnst þér hún ekki svakaleg,
sakamálasagan í útvarpinu:
„Hver er Gregory“? Hún er svo
æsandi, að maður er blátt áfram
af sér genginn á taugum eftir
hvern lestur. Ég segi fyrir mig,
að ég hefi ekki hingað til verið
myrkfælin, en nú þori ég varla
um þvert hús að ganga, að hverj
um lestri loknum. — Ég er svona
hrædd við Gregory!
Hvers vegna lætur útvarpið
lesa svona hrollvekjandi sögu?
Eru ekki til nógar rólegar — og
þó spennandi sögur? Ef til vill
eru þetta óþarfa aðfinnslur hjá
mér, en mér finnst ég samt mega
til með að koma þeim á fram-
færi, því að mér er töluvert annt
um sálarfrið minn og líkt
staddra samborgara minna.
— Kráka“.
Nálgast sjálfan Börson!
JÚ, víst er hún ærið skuggaleg,
sagan sú arna og er óhætt að
fullyrða, að all langt er síðan
nokkur framhaldssaga í útvarp-
inu hefir dregið að sér áhugasam
ari og ákafari hlustendahóp. —
Hann slagar hátt upp í Bör Börs-
son á sínum tíma, sem svo greini
lega sló öll met. — Og er þetta
ekki það, sem við hlustendur er-
um stöðugt að klifa á — að við
fáum útvarpssögu, sem heldur á-
huga okkar vakandi, eitthvað
sem kraftur er í, en ekki stöðuga
lognmollu og deyfð? — Þar fyrir
má ekki taka orð mín svo, að ég
vildi að allar sögur, sem valdar
væru til lesturs í útvarpið, væru
í anda Gregorys! — Það væri
vitanlega alltof mikið af svo
góðu — en svona innan um og
saman við, í hæfilega smáum
skömmtum, finnst mér slíkt efni
í útvarps dagskrána vera líkt og
krydd í bragðdaufan mat.
Einfalt ráð
EG vil um leið votta Kráku sam
úð mína — athugasemd henn
ar á fullan rétt á sér — og ég veit
af eigin reynslu, að myrkfælni
getur verið afleit. En hví í ósköp
unum, Kráka mín góð, og aðrir
sem svipað kann að vera ástatt
fyrir, hví skrúfið þið ekki ein-
faldlega fyrir tækið ykkar, þenna
stundarfjórðung, meðan Gregory
er á dagskrá — og látið svo sem
ekkert sé?
• >GJ
Merkið,
sem
klæðir
•andið.
að heyra hann fara með og syngja
færeysku þjóðkvæðin, sem um
margt eru svo lík þjóðkvæðum
okkar, enda af sömu rót runnin.
Gegnir furðu hversu góða rödd
ráðherrann hefur, jafn aldraður
maður.
Góður sagnalestur
UM ÞESSAR mundir flytja tveir
ágætir menn sögur í útvarpið,
þeir séra Sveinn Víkingur, er flyt-
ur söguna „Ástir piparsveinsins"
eftir William Locke og Gunnar G.
Schram, stud. jur. er les söguna
„Hver er Gregory?" eftir Francia
Durbridge. — „Ástir piparsveins-
ins“ er prýðisgóð saga og ágæt-
lega flutt. Sveinn Víkingur les
skýrt, greinilega og þýðir á ágætt
mál og hin hógláta kímni hans
nýtur sín vel í lestri hans.
Gunnar G. Schram fer sérstak-
lega vel með sögu þá sem hann
les. Er lestur hans lifandi og blæ-
brigðaríkur og gefur ekki eftir
þvi bezta sem heyrzt hefur hér í
útvarpinu af þessu tagi. Sagan er
bráðskemmtileg og spennandi,
enda hefur hún hlotið miklar vin-
sældir í útvarpi erlendis. Hefur
hún verið lesin í danska og norska
útvarpið og einnig í BBC í Eng-
landi og hvarvetna hlotið miklar
vinsældir meðal hlustenda og í
blöðum. — Hér hafa lítilsigldir
karlar verið að hrista úr klauf-
unum út af þessari sögu, en allt
er það marklaust hræsnishjal gert
af pólitískum naglaskap.
Frídagur verzlunarmanna.
DAGSKRÁ útvarpsins mánudag-
inn 1. þ.m. var helguð frídegi
verzlunarmanna. Flutti þá Ingólf-
ur Jónsson viðskiptamálaráðherra
skörulegt ávarp, þar sem hann
minntist baráttu íslenzku þjóðar-
innar fyrir verzlunarfrelsi og
sýndi fram á hversu hagur þjóð-
arinnar hefði batnað og hér orðið
stórstígar framfarir eftir að Is-
lendingar fengu fullt frelsi í verzl
unarmálum og tóku erlenda og
innlenda verzlun í sínar hendur.
Ræða Eggerts Kristjánssonar
formanns Verzlunarráðs Islands,
var einnig mjög athyglisverð og
hneig í sömu átt.
Þá var og mjög greinargott er-
indi Hauks Andréssonar er hann
nefndi: Einokunin fyrri.
Of hraður lestur
ERINDI Baldurs Bjarnasonar
sagnfræðings um hinn deyjandi
Galla, var fróðlegt og mörgu leyti
skemmtilegt, en allmikið spillti
fyrir hversu hratt hann fiutti er-
indið. Hættir þessum margfróða
1 sagnfræðingi altof oft til þess að
bera of ótt á, og ætti hann að
leggja niður þann leiða vana. Er-
\ indi hans eru yfirleitt það góð að
þau eiga betri flutning skilið.
Þýtt og endursagl o. fl.
„FULLNÆGT sé dómi hennar há-
tignar“, erindið sem Jón Júlíusson
i fil. kand. flutti fimmtudaginn 4.
■ þ.m. var mjög athyglisvert. Sagði
! þar frá enskum réttarvenjum og
j alkunnri fastheldni Englendinga
ivið fornar venjur einnig á sviði
I réttarfars, sem oft hefur leitt til
hörmulegra mistaka og jafnvel
réttarmorða.
Því miður gat ég ekki að þessu
sinni hlustað á þátt Ævars Kvar-
ans og heldur ekki á leikritið
„Eftir veizluna“ eftir Edward
Brandes. Vil ég þó sízt verða af
þáttum Ævars því að þeir hafa
jafnan verið fróðlegir, vel samdir
og prýðilega fluttir._______
Eldsvoði í Arnarda!
ÍSAFIRÐI, 9. ágúst — S.l. mánu-
dag kom upp eldúr í íbúðarhús-
inu að Holti í Arnardal. Er þetta
hús noíað sem sumarbústaður af
eiganda þess, Eiríki Guðmunds-
syni, ísafirði. Kviknaði eldurinn
í kjallara hússins. Slökkviliðið á
ísafirði kom innan stundar á vett
vang og tókst að slökkva eldinn
á skömmum tíma. T7'arð nokkuð
tjón á kjallara og lcíti hans.